افزایش روزافزون رقابت بین کارخانجات و شرکت ها برای تولید محصولات با کیفیت و مطابق سلایق مشتری نیاز به یک دیدگاه جدید را در بین تمامی سازندگان و تولیدکنندگان به وجود آورده است. در گذشته هر مرکز تولیدی با اهمیت دادن به تعداد محصول تولید شده، سعی در افزایش سهم خود در بازار داشت. پس از گذشت چند دهه مراکز تولیدی در ارائه کالای با کیفیت برای جذب مشتریان گام بر داشتند. در دهه های اخیر پیشگامان صنعت اصلی ترین شرط را برای رسیدن به سهم بیشتری از بازار فروش، برآوردن نیازهای مشتریان می دانند.

 

با بررسی خط مشی های موجود از گذشته تا به حال، تغییر توجه صنعتگران را از تولیدکننده به مصرف کننده شاهد خواهیم بود. در گذشته تولیدکننده نقش اصلی و تعیین کننده را در بازار فروش ایفا می کرد و مصرف کننده می بایست نیازها و سلایق خود را با محصول تولید شده وفق دهد. اما امروزه اهمیت بیشتری به مصرف کننده داده می شود و کارخانجات سعی در تولید محصولی منطبق با نیازهای مشتریان دارد.[112]

 

1-1-2- تعریف زنجیره تامین

 

زنجیره های تامین، تامین کنندگان را به یک شرکت تولیدی و شرکت را به مشتریانش ارتباط می دهد. برای اداره صحیح زنجیره تامین لازم است تا نسبت به خدمات عالی به مشتریان، هـزینه های پایین و زمان چرخه کوتاه اطمینان حاصل کنیم.

 

یک زنجیره تامین به جریان مواد، اطلاعات، وجوه و خدمات از تامین کنندگان موادخام طی کارگاهها و انبارها تا مشتریان پایانی اشاره دارد و شامل سازمانها و فرایندهایی می شود که کالاها، اطلاعات و خدمات را ایجاد و به مصرف کنندگان تحویل می دهند. این زنجیره شامل خیلی از وظایف از قبیل خرید، جریان وجـــوه، باربری مواد، برنامه ریزی و کنترل تولید، کنترل موجودی و لجستیکی و توزیع و تحویل می گردد.[113]

 

تعاریف مختصر و جامعى كه مى توان از زنجیره تامین ارایه داد، عبارت‌اند از:

 

* هندفیلد ونیکولس: زنجیره تامین شامل همه فعالیتهای مرتبط با جریان وانتقال کالاها ازمرحله مواد خام به مصرف کننده نهایی وجریانهای مرتبط با آن بوده است .

 

*آیرس: زنجیره تامین یعنی شکل دادن به فرایند های جریانهای فیزیکی، اطلاعاتی، مالی ودانش برای ارضای احتیاجات مصرف کننده نهایی از طریق محصولات وخدمات مرتبط با تامین کنندگان دانسته.[114]

 

1-1-3- طرح کلى یک زنجیره تامین

 

به طور کلى زنجیره‌ تامین، زنجیره‌اى است که همه فعالیت‌هاى مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل کالاى نهایى به مصرف کننده را شامل مى‌شود. در ارتباط با جریان کالا دو جریان دیگر که یکى جریان اطلاعات و دیگرى جریان منابع مالى و اعتبارات است نیز حضور دارد.

 

محققان و نویسندگان مختلف ، نگرش‌ها و تعاریف متفاوتى را از زنجیره تامین ارایه کرده اند برخى زنجیره تامین را در روابط میان خریدار و فروشنده محدود کرده اند، که چنین نگرشى تنها بر عملیات خرید رده اول در یک سازمان تمرکز دارد. گروه دیگرى به زنجیره تامین دید وسیع‌ترى داده و آن را شامل تمام سرچشمه‌هاى تامین (پایگاه‌هاى تامین) براى سازمان مى دانند. با این تعریف ، زنجیره تامین شامل تمام تامین کنندگان رده اول ، دوم ، سوم … خواهد بود. چنین نگرشى به زنجیره تامین ، تنها به تحلیل شبکه تامین خواهد پرداخت . دید سوم ، نگرش زنجیره ارزش است که در آن زنجیره تامین شامل تمام فعالیت‌هاى مورد نیاز براى ارایه یک محصول یا خدمت به مشترى نهایى است. با نگرش یاد شده به زنجیره تامین ، توابع ساخت و توزیع به عنوان بخشى از جریان کالا و خدمات به زنجیره اضافه مى‌شود. در واقع بااین دید، زنجیره تامین شامل سه حوزه تدارک ، تولید و توزیع است .[115]

 

1-1-4- انواع زنجیره تامین

 

در شرکتهای تولیدی سنتی کالاها پس از تولید در انبارها و مکانهای دیگر انبار می شدند که این زنجیره تامین را پیچیده تر می کرد. اگر شرکت از یک مدل تجاری ساخت برمبنای سفارش استفاده کند، هیچ نیازی برای انبارکردن محصولات ساخته شده وجود نخواهد داشت اما درعین حال نیاز برای انبار موادخام و اجزاء سازنده وجود خواهد داشت. بنابراین، واضح است که زنجیره های تامین به ماهیت شرکت وابسته است.

 

الف – ساخت تجمعی برای ذخیره کردن: مدل زنجیره تامین ساخت تجمعی برای ذخیره کردن بر تقاضاهای جهت دار مشتری درزمان واقعی به منظور ذخیره کارای موجودی کالای ساخته شده تمرکز دارد. این تجمع ذخیره اغلب ازطریق استفاده از یک سیستم اطلاعاتی انجام می شود که به طورکامل یکپارچه[1] است. بــدین طریق که چنین سیستمی می تواند اطلاعات تقاضاهای زمان واقعی را که می تواند برای تعدیل و توسعه برنامه ها و بــرنامه های عملیاتی تولید استفاده شود را جمع آوری کرد و نسبت به ذخیره اقلامی اقدام کند که موردنیاز مشتریان است. این گونه سیستم ها به صورت یکپارچه ای فعالیتهای برنامه ریزی توزیع، ساخت، برنامه ریزی تفصیلی، کنترل موجودی، هماهنگی تامین با چندین کانال توزیع، جریان اطلاعات صحیح درباره تقاضا، سرمایه گذاری، ظرفیت موجودی، برنامه ریزی تفصیلی نقل و انتقال و… را انجام می دهد.

 

ب – ذخیره کردن مستمر: ایده این مدل برپایه از نو پرکردن موجودی تخلیه شده به طور مداوم به وسیله کــــــارکردن به طور نزدیکی با تامین کنندگان و یا واسطه ها استوار است. بنابراین، ارتباط محکمی بین فرایند اجرای سفارش و فرایند تولیدی موردنیاز است. این مدل کاربردی ترین مدل برای محیطهایی با الگوهای تقاضای ثابت است.

 

ج – ساخت برای سفارش: مفهوم این مدل برپایه سفارش برای مونتاژکردن بلافاصله پس از دریافت سفارش استوار است. این مدل به مدیریت مفید موجودیهای اجزاء و تحویل تدارکات موردنیاز طی زنجیره تامین نیاز دارد. یک راه حل برای غلبه بر این نیاز استفاده چندمنظوره از دستگاهها برای تولید کالاست. یکی از مزیتهای اصلی این نوع مدل ادراکی است که هر مشتری می تواند از محصول موردنیاز خود تجسم کند. به علاوه اینکه هر مشتری کالاهای خود را سریعاً دریافت می کند.

 

د – مونتاژ کانالی: با یک تعدیل جزئی در مدل ساخت برمبنای سفارش مونتاژ کانالی[2] به دست می آید. در این مدل بخشهای هر محصول همان طور که در کانال توزیع حرکت می کند جمع آوری و مونتاژ می شوند. برای مثال، می توان بعضی شرکتهای رایانه ای که در زنجیره توزیع بخشهای رایانه، آنها را خریداری و مونتاژ و سپس تحویل مشتری می دهند را نام برد. بنابراین، سفارش رایانه ای مشتری تنها باید برای قرارگرفتن در یک وسیله برای تحویل جمع شوند.

 

ز – زنجیــره تامین جهانی: زنجیره تامینی که تامین کنندگان و یا مشتریان را در کشورهای دیگر درگیر خود می کند به عنوان زنجیره تامین جهانی شناخته می شود. دلایل اصلی که چرا شرکتها وارد زنجیره تامین جهانی می شوند عبارتند از: قیمتهای پایین تر مواد، خدمات و نیروی انسانی؛ دسترسی به محصولات و فناوری که در داخل دردسترس نیستند؛ کیفیت بالای محصولات بـــازارهای جهانی؛ استراتژی های فروش جهانی شرکت؛ تشدید رقابت جهانــــی که درنتیجه کاهش هزینه شرکت می شود؛ نیاز به توسعه حضور خارجی و بازرگانی بین المللی. برخی ازمشکلاتی که ممکن است در زنجیره های تامین جهانی وجود داشته باشد عبارتند از مشکلات حقوقی، دستمزدها و مالیاتهای دادوستد، اختلاف فرهنگی و زبانی، تغییرات سریع در نرخهای پولهای رایج تبادلی و عدم ثبات سیاسی.[113]

 

1-1-5- مشکلات زنجیره تامین و منابع آنها

 

درجهان تجارت مثالهای بی شماری از شرکتهایی که قادر نیستند به سطح تقاضایشان برسند و درنتیجه موجودیهای هزینه بر و زیادی پروژه ای را متحمل می شوند وجود دارد. در این قسمت ما به تشریح این مشکلات و علل آنها می پردازیم.

 

 

مشکلات طی زنجیره تامین به طورکلی از دو منبع ناشی می شوند:

 

1 – عدم اطمینان: یک منبع اصلی عدم اطمینان زنجیره تامین پیش بینی تقاضا است. پیش بینی تقاضا از چندین فاکتور از قبیل رقابت، قیمتها، شرایط فعلی، توسعه تکنولوژیکی و سطح عمومی تعهد مشتریان تاثیر می پذیرد. دیگر عامل عدم اطمینان زنجیره تامین زمانهای تحویل است که خود به عواملی مانند نسبت خرابی ماشین ها در فرایند تولید خطی، فشردگی ترافیکی که در حمل و نقل دخالت می کند و مشکلات کیفیت مواد که ممکن است تأخیرات تولید را ایجاد کند وابسته است.

 

2 – عدم هماهنگی: این نوع مشکلات هنگامی اتفاق می افتد که یک بخش شرکت با دیگر بخشها ارتباط خوبی ندارد، وقتی پیغام برای شرکاء تجاری غیرقابل فهم باشد و وقتی بخشهای شرکت از بعضی مسائل آگاهی ندارند و یا خیلی دیر از آنچه موردنیاز است و یا آنچه باید اتفاق بیفتد آگاه می شوند.

 

همان طور که اشاره شــــــد مشکلات بی شماری طی زنجیره تامین می تواند رخ دهد که در این قسمت به دو مورد از مزمن ترین مشکلات آن اشاره می شود.

 

الف – اثر شلاق چرمی[3] : اثر شلاقی به تغییرات نامنظم در سفارشات طی زنجیره تامین اطلاق می شود. این اثر برای اولین بار به وسیله پروکتل و گمبل (PSG) در ارتباط با یکی از محصولاتشان مشاهده و شناخته شد. دراین مشکل گرچه فروش واقعی در فروشگاهها نسبتاً ثابت و قابل پیش بینی بود اما سفارشات عمده فروشان و توزیع کنندگان برای PSG (سازنده) میدان نوسانات شدیدی داشته و مشکلات موجودی محصول ساخته شده را برای PSG داشت. یک تحقیق نشان داد که سفارشات توزیع کنندگان به دلیل پیش بینی ضعیف تقاضا و کمبود هماهنگی و اطمینان درمیان شرکاء زنجیره تامین تغییرات نامنظمی داشت، به دلیل اینکه هر ماهیت مجزا طی زنجیره تامین سفارشات و تصمیمات موجودی را با یک دید نسبت به منافع خود به طرف بالای زنجیره تامین انجام می داد که این منجر می شد کــــــه میزان پیش بینی ها به طرف بالای زنجیره همچنان افزایش یافته و به موجودیهای اضافه ای در تمام قسمتهای زنجیره تامین منجر شود.

 

ب – ذخیره فریبنده: این گونه مشکل زمانی که مشتریان محصولی را می خواهند که دردسترس نیست اتفاق می افتد گرچه درحقیقت وجود دارد مثل وقتی که محصول درجایی نادرست قرار می گیرد یا اینکه مقدار ذخیره ناصحیح است.[113]

 

1-1-6- راه حلهای مشکلات زنجیره تامین

 

هرساله سازمانها راه حلهای زیادی را برای مشکلات زنجیره تامین پیدا کرده اند.

 

راه حلها: جهت رفع مشکلات در زنجیره تامین سه دسته فنون وجود دارد. دسته اول فنونی هستند که در ارتباط با طراحی و عرضه قطعات، عرضه کنندگان، مدیریت ارتباطات بین عرضه کنندگان و ارتبـــاط سازمان با عرضه کنندگان وجود دارد، دسته دوم فنونی هستند که در ارتباط با سیستم های تولیدی، مدیریت موجودی و مسائل داخلی سازمان جهت رفع مشکلات وجود دارد و دسته سوم مجموعه تدابیــــــری هستند که درمورد توزیع کنندگان، خریداران، وفاداری خریداران و هماهنگی آنها با سازمان باید لحاظ شود. در ذیل به بعضی موارد اشاره می شود:

 

1 – ادغام عمودی

 

2 – کنترل موجودی

 

3 – تکنیک های مناسب بر برنامه ریزی تولید

 

الف – تکنیک های تولیدی به موقع

 

 

 

 

 

• دلایل گسترش متالورژی پودر

 

دلایل تمایل به سمت قطعات P/M را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:

 

 

• فرآیند P/M یک روش با بهره اقتصادی برای تولید قطعات فلزی با شکلی دقیق و نزدیک به شکل نهایی می باشد.

 

• فرآیند P/M از جمله روش های جدید تولید، برای بهبود کیفیت محصول و بهره وری آن به شمار می رود.

 

• محدود کردن عملیات ثانویه پر هزینه ماشینکاری به دلیل تولید قطعاتی با شکلی نزدیک به شکل نهایی.

 

• بهبود بهره وری اقتصادی به واسطه محدود کردن مراحل تولید و امکان فراهم آوردن ویژگی های خاص در قطعات نظیر قابلیت خود روغنکاری و امکان فیلتراسیون کنترل شده در قطعات [1].

 

• به کمک فرآیند P/M این امکان وجود دارد که بازده بیش از 97% برای مواد اولیه مصرفی حاصل شود.

 

• P/M روشی مناسب برای تولید قطعاتی با نرخ تولید بالا می باشد.

 

• P/Mامکان تولید رنج وسیعی از محصولات فلزی را فراهم می آورد؛ مواد متخلخل (فیلترها و یاتاقان های خود روغنکار) ، فلزات سخت (کاربید تنگستن) ، فلزات با نقطه ذوب بالا (فلزات دیرگداز) ، مواد کامپوزیتی، مواد آمورف…..

 

• امکان تولید قطعاتی با خواص معادل و یا حتی برتر از محصولات مشابه تولید شده از طریق روش های معمول ریختگی و یا آهنگری [8]. به عنوان نمونه در شکل 1-2 برخی از خواص چرخ دنده تولید شده به روش متالورژی پودر با روش معمول تولید مقایسه شده است. همانطور که در شکل دیده می شود استفاده از فرآیند P/M به همراه یک عملیات تکمیلی، سخت کاری سطحی، امکان دسترسی به خواصی برتر از محصول مشابه تولیدی به روش آهنگری و سپس ماشینکاری[3] را فراهم آورده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1-2- مقایسه برخی از خواص محصولات P/M با سایر روش های تولید [9].

 

بنا به دلایل ذکر شده افزایش روز افزون تقاضا برای محصولات متالورژی پودر سبب شده است که صنایع تولید قطعات P/M در شمال آمریکا که شامل شرکت های تولید قطعات معمولی متالورژی پودر و  شرکت های تولید محصولات خاص P/M نظیر سوپر آلیاژها، تولیدات متخلخل، مواد اصطکاکی، ابزارهای برش کاربید تنگستنی و فولادهای ابزار می باشند، فروشی در حدود 5 بلیون دلار در سال داشته باشند. جدول 1-1 میزان رشد محموله های این صنایع را بعد از سال 1996 نشان می دهد [1].

 

 

 

جدول 1-1- میزان رشد محموله های صنایع تولید قطعات P/M در شمال آمریکا [1].

 

 

 

همانطور که مشهود است در طول سالهای 1992 تا 1994 بازار قطعات تولید شده توسط صنایع تولید قطعات P/M در شمال آمریکا، بزرگترین بازار از نوع خود در دنیا بوده و نرخ رشد 6/18 درصدی را نشان می دهد [1].

 

 

 

1-4- متالورژی پودر در صنعت خودروسازی

 

صنایع خودرو سازی در طی 70 سال گذشته، بیشترین میزان مصرف قطعات متالورژی پودر را به خود اختصاص داده اند. به عنوان نمونه همان طور که در شکل 1-3 نیز نشان داده شده است، می توان اشاره کرد که در اتومبیلهای سواری معمولی در ایالات متحده آمریکا بیش از 43 پوند از قطعات P/M مورد استفاده قرار گرفته است و انتظار می رود در چند سال آینده این میزان با افزایش چشمگیری روبرو    شود [10].

 

شکل 1-3- میزان مصرف قطعات P/M در خودروهای آمریکایی [10].

 

 

 

تكنولوژی متالورژی پودر این امكان را به وجود آورده است تا قطعات اتومبیل از جنس فولادهای        تف جوشی شده،‌ با هزینه تمام شده كمتر، حجم تولیدی زیاد، استفاده بهینه از مواد، صرف كمترین انرژی ممكن برای تولید و دقت ابعادی بسیار زیاد تولید گردند.

 

 

با وجود تخلخل ذاتی در قطعات متالورژی پودر، این قطعات نسبت به قطعات مشابه ریخته گری یا آهنگری شده سبك تر می باشند و نهایتا منجر به كاهش وزن اتومبیل خواهند گردید [11]. در كنار سوختهای جایگزین به جای سوختهای فسیلی یكی از اهداف سازندگان خودرو كاهش مصرف اتومبیل ها تا حد سه لیتر برای صدكیلومتر است كه برای رسیدن به این هدف كاهش وزن اتومبیل ها به موازات توسعه سیستم موتور و انتقال قدرت ضروری است. با استفاده از قطعات متالورژی پودر (قطعات فولادی تف جوشی شده) در كنار مواد سبكی مانند تیتانیم، منیزیم، آلومینیوم و پلاستیك های پیشرفته می توان وزن خودروها را كاهش داده و در نهایت باعث كاهش مصرف سوخت خودروها گردید. با استفاده ازتكنولوژی متالورژی پودر، می­توان به دانسیته های متفاوتی بسته به نیازهای كاربردی قطعات دست یافت. بعلاوه، با بهینه‌سازی شرایط تف جوشی، می توان بیشترین نسبت استحكام به وزن را در قطعات متالورژی پودر بدست آورد. تمامی این فاكتورها، گویای این حقیقت هستند كه تكنولوژی فولادهای   تف جوشی شده نقش بسیار مهمی در كاهش وزن اتومبیل­ها دارد [12].

 

 

 

قطعات P/M در داخل خودرو دارای دو کاربرد اساسی هستند:

 

 

• کاربردهای موتوری شامل قطعاتی نظیر: پولی ها و چرخ دنده های میل بادامک، میل لنگ، میل اسبک و … شکل1-4.

 

 

 

                                          شکل 1-4- قطعات P/Mمورد کاربرد در موتور خودروها [12].

 

 

 

 

• کاربردهای انتقال قدرت شامل قطعاتی نظیر: میل دنده های موجود در گیربکس های دستی شکل1-5، [12].

 

 

 

شکل 1-5- قطعات P/M مورد استفاده در موارد مربوط به انتقال قدرت [12].

 

 

 

از جمله قطعات دیگر مصرفی در خودرو که به روش متالورژی پودر تولید می شوند عبارتند از:

 

پیستونهای کمک فنر، هادی میله کمک فنر، قرقره دندانه دار، چرخ دنده های حلزونی کوچک، میله اتصال پمپ انژکتور موتور دیزل، تکیه گاه اهرم کنترل انتقال قدرت در اتومبیل سواری، حلقه سنکرو نایز کننده در کامیون، نگهدارنده آئینه داخل اتومبیل، چرخ همزمان کننده، چرخ دنده های پمپ اتومبیل، مجموعه چرخ دنده، شاتون خودرو و…[13].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شكل 1-6- قفل كنندة مخروطی كامیون شركت اسكانیا كه با تكنیكهای متالورژی پودر و آهنگری [4]تولید شده [13].                     شكل 1–7- یوكهای انژكتور[5] كامیون ولو تولید شده به روش فورج (سمت چپ) و متالورژی پودر     (سمت راست) [13].

 

در نتیجه می­توان زنجیره تأمین را زنجیره­ای تعریف کرد که همه فعالیت­­های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف­کننده را در بر می­گیرد.

 

1-1-3     ضرورت استفاده از زنجیره تامین

 

افزایش روزافزون رقابت بین کارخانجات و شرکت ها برای تولید محصولات با کیفیت و مطابق سلایق مشتری نیاز به یک دیدگاه جدید را در بین تمامی سازندگان و تولیدکنندگان به وجود آورده است. در گذشته هر مرکز تولیدی با اهمیت دادن به تعداد محصول تولید شده، سعی در افزایش سهم خود در بازار داشت. پس از گذشت چند دهه مراکز تولیدی در ارائه کالای با کیفیت برای جذب مشتریان گام بر داشتند. در دهه های اخیر پیشگامان صنعت اصلی ترین شرط را برای رسیدن به سهم بیشتری از بازار فروش، برآوردن نیازهای مشتریان می دانند.

 

برای بدست آوردن مزیت بیشتر در بازار به ناچار باید به دنبال راهکارهایی باشندکه توسط آنها بتوانند هزینه ها را کاهش داده و سود را بیشتر کنند، البته همزمان با آن رضایت مشتری را نیز به طور مستمر افزایش دهند . با توجه به مطالب گفته شده می توان اینگونه تصور کرد که رضایت مشتری در صورتی افزایش خواهد یافت که محصولات مورد تقاضا در حداقل زمان ممکن وبه دست او برسد و در کنار آن هزینه تامین تقاضا برای مشتری نیز کاهش یابد . این امر مستلزم آن است که بتوانیم محصولات را در کمترین زمان و با حداقل هزینه حمل و نقل به دست مشتری برسانیم . برای تحقق این امر نیاز داریم که به جای انتقال مستقیم کالا از تولید کننده به مشتری از توزیع کننده استفاده کنیم که به مشتری نزدیکتر بوده و در عین حال می تواند چندین محصول متفاوت را به طور همزمان به مشتری تحویل دهد. در واقع می توان گفت که انبار توزیع کننده مانند یک بافر بین مشتری و تولید کننده عمل می کند و نیاز به هماهنگی کامل این دو را کاهش می دهد. زمان پاسخگویی در حالت انبارش توزیع کننده از حالت انبارش تولید کننده کمتر است، زیرا به طور متوسط انبار توزیع کننده به مشتریان نزدیکتر است و کل سفارش در انبار هنگام حمل با هم جمع می شود. ارزش افزوده در صورتی که توزیع کننده ها محصولات را از تولید کنندگان مختلف حمل کنند افزایش می یابد .

 

1-1-4 مزیت های زنجیره تامین

 

بهبود در عملکرد زنجیره تامین به خاطر دلایل زیر اتفاق می افتد:

 

 

• کاهش در هزینه حمل و نقل به این دلیل که توزیع کننده محصولات را از تولیدکنندگان مختلف در یک جا تجمیع و حمل می کند.

 

• کاهش در هزینه های موجودی به دلیل اینکه توزیع کننده موجودی را به جای اینکه در خرده فروشی های مختلف پخش کند ، تجمیع می کند.

 

• یک جریان سفارش با ثبات تر از توزیع کننده به تولید کننده (در مقایسه با سفارشات نامنظم از هر خرده فروش) به تولید کننده اجازه می دهد تا هزینه های خود را با برنامه ریزی کاراتر تولید ، کاهش دهد.

 

• با انتقال موجودی به نقطه ای نزدیکتر به فروش ، توزیع کننده قادر است تا یک زمان پاسخگویی بهتر از تولید کننده داشته باشد.

 

• توزیع کننده ها توانایی خرید یک مرحله ای از تولید کنندگان مختلف را ایجاد می کنند.

 

1-2       مکانیابی تسهیلات[5]

 

 

1-2-1                 مکانیابی[6]

 

مکان یابی تولید، یکی از مهمترین و گسترده ترین تصمیمات مدیران عملیاتی است که نشان می دهد کجا تسهیلات جدید تولیدی را بر پا کنند. مکانیابی تسهیلات تصمیمی استراتژیک است که شامل تخصیص غیر قابل برگشت سرمایه شرکت می باشد و اغلب روی معیارهای اساسی عملکرد زنجیره تامین شرکت از قبیل : زمان تأخیر ، موجودی ، پاسخگویی در برابر تغییرات تقاضا ، انعطاف پذیری و کیفیت تأثیر شدیدی دارد. از طرفی باید با توجه به عدم اطمینان تامین کننده که از عدم توانایی تامین کننده در تامین نیاز واحد توزیع ناشی می شود و همچنین عدم اطمینان تقاضا که از عدم توانایی در پیش بینی دقیق تقاضا ناشی می شود ، تدابیری اندیشیده شود [10].

 

ضروری است که در رابطه با مکانیابی موثر و تصمیم گیری در این زمینه ، مدیران به ارزیابی هر یک از مکان های بالقوه و تأثیر آنها بر معیار های ارزیابی عملکرد مانند زمان تأخیر ، موجودی و پاسخگویی و غیره بپردازند [11].

 

تصمیم‌گیری در خصوص مكان تسهیلات، نقشی حساس در طراحی شبكه‌های زنجیره تأمین بازی می‌كند یكی از مسائل مكان‌یابی عمومی، شناخت مجموعه‌ای از مشتریان با فواصل فیزیكی متفاوت و مجموعه‌ای از تسهیلات برای برآورده‌سازی نیاز آنهاست. فاصله‌ها، زمان‌ها و هزینه‌های مشتریان و تسهیلات، می‌بایستی با سنجه‌ای خاص اندازه‌گیری شود. سؤالات نیازمند به پاسخ شامل موارد ذیل می‌شوند:

 

 

• كدام یك از تسهیلات باید مورد استفاده قرار گیرد (به لحاظ موقعیت مكانی) ؟

 

• كدام مشتری باید از كدام تسهیلات سرویس دریافت كند تا هزینه به حداقل برسد؟

 

1-2-2     اهداف مسائل مكان‌یابی

 

مسایل مکان یابی، هدفهای مختلفی را دربردارند. هدفها در شناسایی و اولویت‌بندی معیارهای تصمیم‌گیری در یك مساله مكان‌یابی و زیر معیارهای آنها، اهمیت و نقش مهمی دارند. در یک تقسیم‌بندی، هدفهای مسایل مکان‌یابی با رویکرد برنامه ریزی ریاضی و برحسب انواع تابع هدف، به سه دسته تقسیم شده‌اند [8]:

 

 

1. اهداف كششی[7] : این هدفها اشاره به نزدیكی هر چه بیشتر محل استقرار كارخانه به مشتریان و كمتر كردن مسافت دارند كه شامل قدیمی ترین مسایل مكان‌یابی می شوند. در واقع مسایلی كه تابع هدف آنها به‌صورت كمینه‌سازی است، هدفهای كششی دارند.

 

1. اهداف فشاری[8] : این هدفها مسایل مكان‌یابی مراکز نامطلوب را در بر می گیرند و از اوایل دهه 1970 بوجود آمدند. هدف در این مسایل، حداكثر كردن فاصله مراكز جدید از مراكز موجود است. مدل هایی كه برای این نوع هدفها ارائه شدند بعدها به مدلهای مكان یابی مضر[9] معروف شدند. مثال برای این هدفها، یافتن مكان مناسب برای دفن زباله است كه در آن، یكی از هدفها بیشینه كردن فاصله این مكان از مناطق مسكونی است.

 

1. اهداف متعادل[10] : هدفهایی هستند كه تلاش در متعادل ساختن مسافت بین مراكز و مشتریان دارند. این هدفها پیوسته ترین نوع هدفها هستند و هدف اصلی آنها دستیابی به برابری است. این هدفها بیشتر در تصمیم گیری های عمومی كاربرد دارند؛ جایی كه هدف برقراری عدالت بین افراد است. مانند متعادل كردن حجم كاری مراكز پلیس كه سبب متعادل شدن ارایه خدمات به متقاضیان می‌شود.

 

1-2-3     انواع مسایل مكان‌یابی

 

 

مسایل مكان‌یابی دارای تنوع بسیار زیادی هستند ؛ از این رو برای سهولت در بیان، این مسایل را به راههای مختلفی دسته‌بندی کرده اند، اما به طور کلی مسایل تحلیل مکان در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند [8] :

 

 

1. مساله p- میانه[11] (مساله وبر): این قبیل مسایل برای مكان‌یابی P مركز، در P مكان انجام می‌شود و یك معیار هزینه‌ای را مینیمم می كند. اگر 1=P باشد مساله 1-MP خواهدبود. هزینه ممكن است بر حسب زمان، پول، تعداد سفر، مسافت كل یا هر مقیاس دیگری بیان شود. به علت اینكه در این‌گونه مسایل، هدف حداقل‌كردن هزینه كل است، با نام مسایل حداقل مجموع[12] یا مساله وبر نیز مطرح می‌شوند.

 

1. مساله p- مرکز[13] : این مسایل برای تعیین مكان P مرکز به منظور حداقل‌كردن حداكثر فاصله هر مرکز، تا نقطه تقاضایی كه برای خدمت‌دادن به آن نقطه مورد تقاضا تعیین شده است، استفاده می‌شوند. در واقع این‌گونه مسایل برای استقرار خدمات اورژانس مانند آتش‌نشانی، خدمات آمبولانس و مراكز پلیس در جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مسایل تعداد مراكز از پیش مشخص است. این مسایل به دو دسته تقسیم می‌شوند: p- مرکز محدب كه مساله را به مجموعه‌ای از مكان‌های كاندید برای استقرار مراكز محدود می‌كنند و p- مرکز مطلق كه در آن مراكز می‌توانند در هر جایی از مكان مستقر شوند.

 

1. مساله مكان ‌یابی مراکز با ظرفیت نامحدود : این مسایل در دسته مسایل حداقل مجموع قرار می‌گیرند اما در این مسایل هزینه، هزینه ثابت را نیز شامل می‌شود و هزینه ثابت به مكانی بستگی دارد كه مركز در آن قرار می‌گیرد. تعداد مراكزی كه باید استقرار یابند از پیش مشخص‌شده نیست، اما به‌گونه‌ای معین می‌شوند كه هزینه را كمینه كنند. به علت اینكه در این‌گونه مسایل ظرفیت هر مركز نامحدود در نظر گرفته می‌شود، تخصیص یك تقاضا به بیش از یك نقطه تامین، هرگز سودبخش نخواهد بود.

 

1. مساله مكان ‌یابی مراکز با ظرفیت محدود : این مسایل شبیه به مسایل مكان ‌یابی مراکز با ظرفیت نامحدود هستند فقط در این مسایل ظرفیت هر كدام از مراكز محدود است. ممكن است در این مورد جواب بهینه به گونه‌ای باشد كه یك مشتری به بیش از یك منبع تأمین، ارجاع داده شود. در واقع ممكن است پس از تخصیص مشتری به یك مركز، پس از برآوردن بخشی از تقاضای مشتری، ظرفیت مركز به پایان برسد و برای برآوردن باقی‌مانده تقاضای مشتری مجبور به اختصاص آن به دیگر مراكز كه هزینه بیشتری نیز دربر دارند، شویم. البته گاهی ممكن است با وجود اینكه اختصاص یك مشتری به یك مركز ویژه كمترین هزینه را در بردارد، به دلیل اینكه ظرفیت آن مركز توسط مشتریان دیگر پر شده است، مجبور به اختصاص كل تقاضای آن مشتری به مراكز دیگر شویم.

 

1. 5. مسایل تخصیص نمایی : مساله‌ای را بیان می‌كند كه n مرکز مانند n ماشین كه بین آنها جریان برقرار است به‌گونه‌ای در n مكان قرار داده شوند تا هزینه كل مینیمم شود. اگر چهار ماشین داشته باشیم كه بخواهیم مستقر كنیم، چهار تركیب ممكن وجود خواهد داشت. برای مساله بیست ماشین، بیست جواب ممكن وجود دارد كه در حدود 1018*2 ارزیابی نیاز خواهد داشت كه این كار حتی برای كامپیوترهای پرسرعت امروزی دشوار است. از این رو این مسایل در دسته مسایل بسیار پیچیده قرار دارند و حل دقیق آنها بسیار مشكل و یا غیر ممكن است.

 

برخی از عناصر در دسته بندی مسایل مكان‌یابی نقش مهمی دارند. در واقع مسایل مكان ‌یابی علاوه بر قرار گرفتن در دسته‌بندی یادشده می‌توانند به صورتهای مختلفی دسته بندی شوند، مانند مساله p- میانه[14] با محدودیت تقاضا و مساله p- میانه بدون محدودیت تقاضا. از این رو در حین دسته بندی مسایل مكان‌یابی باید عناصری مانند انواع مراکز جدید، مكان مراکز موجود، بر‌هم‌كنش مراكز موجود و جدید، مشخصات فضای جواب، اندازه فاصله، تلفیق با سایر مسایل، تقاضا، ظرفیت، نوع مراکز، قطعی و احتمالی بودن داده ها، تواتر اجرا، تنوع محصول و تابع هدف مورد توجه قرار گیرند.

 

1-2-4     اهمیت و ضرورت مکانیابی

 

تحلیل مسائل مکانیابی و تصمیم گیری در خصوص مکان تسهیلات از مسائل بسیار مهم در تصمیم گیری دولت ها ، سازمانها و شرکت ها محسوب می شود. بدون شک مکانیابی درست تسهیلات اثرات بسیار زیادی در منافع اقتصادی ، ارائه خدمات مناسب ورضایت مشتریان دارد و به همین دلیل تحلیل مسائل مکانیابی یکی از مسائل مورد علاقه دانشمندان تحقیق در عملیات و علوم مدیریت بوده و پیشرفت های قابل توجهی نیز در این زمینه حاصل شده است . مطالعات مكان‌یابی یکی از اقدامهای کلیدی در فرایند احداث واحدهای صنعتی یا خدماتی محسوب می شود که توجه به این مهم در موفقیت مراکز، نقش بسزایی دارد. اهمیت این مطالعات به اندازه‌ای است که به تازگی در مورد مراکز فعال نیز این مطالعات دوباره صورت می گیرد و در برخی از موارد منجر به تغییر محل واحد صنعتی نیز می شود. در طول سه قرن گذشته مسائل مکانیابی متعددی در قالب فرضیات و تمرینات ریاضیاتی پدیدار و ارائه گشته اند. اما ظاهرا طرح مساله مکانیابی به طور کلی و رسمی برای نخستین بار به وبر (Weber 1909) نسبت داده شده است. امروزه نیز تعیین محل مناسب برای استقرار تجهیزات یا مراکز خدماتی در بخش های صنعتی و خدماتی ، موضوع مهمی بوده است و در چند دهه اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

 

اکنون به بیان موارد کلیدی که مدل های ریاضی مکان یابی برای تعیین آنها طراحی می شوند می پردازیم که عبارتند از :

 

 

• تعیین تعداد مراکز تولیدی که باید مستقر شوند.

 

• تعیین مکان مناسب برای استقرار هر کدام از این مراکز .

 

• تعیین اندازه و ظرفیت هر کدام از این مراکز.

 

• تعیین نحوه تخصیص تقاضای خدمات به هر یک از مراکز.

 

تعیین موارد فوق وابسته به محیطی است که مساله مکانیابی تحت شرایط آن حل می شود و نیز به اهدافی که در پس حل مساله نهفته است. در بعضی موارد، مثل مکانیابی مراکز خدمات درمانی اورژانسی ، هدف هر چه نزدیکتر بودن این مراکز به کاربران از یک طرف و پوشش دادن به تقاضای همه کاربران از طرف دیگر می باشد. اما مثلا در مکانیابی یک مساله بازیابی زباله های رادیواکتیو هدف این خواهد بود که چنین مراکزی تا آنجا که امکان دارد از مناطق شهری و پر جمعیت دور باشند و یا در بخش های تولیدی و اقتصادی هدف کاهش هزینه های کل می باشد. مختصر اینکه موفقیت یا شکست مراکز تسهیلاتی در هر کدام از بخش های دولتی و خصوصی بستگی کامل به مکان های انتخابی برای استقرار این مراکز دارد [7] .

 

مسایل مكان‌یابی از تنوع بسیار زیادی برخوردارند و در هر یک از آنها، هدفهای ویژه‌ای دنبال می‌شود. برای دستیابی به هدف هر مساله، باید از روشی ویژه برای حل آن مساله استفاده كرد و هنگام مطالعات نیز از درستی اطلاعات مورد استفاده اطمینان حاصل كرد [8] .

 

1-2-5     مكان‌یابی تسهیلات و مدیریت زنجیره تأمین

 

 

2-5- مسائل چند هدفه. 20

 

2-6- روش­های حل مسائل بهینه­سازی چندهدفه. 23

 

بر الگوریتم NSGA-II 26

 

بر الگوریتم فراابتکاری تکاملی DE. 28

 

بر روش­های ارزیابی.. 30

 

2-7-1- نسبت خطا 31

 

2-7-2- منطقه زیر پوشش دو مجموعه. 31

 

2-7-3- فاصله عمومی.. 32

 

2-7-4- نسبت فوق مساحت… 32

 

2-7-5- فاصله‌گذاری.. 33

 

2-7-6- فاصله از نقطه ایده‌آل.. 33

 

2-7-7- گسترش… 34

 

2-7-8- بیشترین گسترش… 34

 

2-8- جمع­بندی.. 35

 

فصل سوم: مدل ریاضی و روش حل پیشنهادی.. 36

 

3-1- مقدمه. 37

 

3-2- مدل کارها و عملیات.. 37

 

3-3- مدل ماشین­ها و پارامترهای مربوط به آن­ها 38

 

3-4- اهداف.. 38

 

3-5- مفرضات مسأله. 40

 

3-6- محدودیت­های مسأله. 40

 

3-7- شرح مسأله و ارائه مدل.. 41

 

3-8- مدل ریاضی پیشنهادی.. 42

 

3-9- تضاد موجود بین تابع هدف­ها 44

 

3-10- روش پیشنهادی حل مسأله مورد نظر. 44

 

3-10-1- ساختار کلی الگوریتم تکاملی DE. 45

 

3-10-2- ساختار پیشنهادی الگوریتم DE. 48

 

3-10-2-1- ساختار كلی روش پیشنهادی DE. 48

 

3-10-2-2- عملگر جهش…. 51

 

3-10-2-3- عملگر تقاطع. 52

 

3-10-2-4- عملگر انتخاب یا بازسازی.. 53

 

3-10-2-5- به روز رسانی آرشیو پارتو. 54

 

3-10-2-6- رویه بهبود. 54

 

3-10-2-7- انتخاب جواب.. 55

 

3-10-3- ساختار الگوریتم حل NSGA-II 55

 

3-10-3-1- روش سریع مرتب­سازی جواب­های مغلوب NSGA-II 56

 

3-11- جمع­بندی.. 60

 

فصل چهارم: نتایج محاسباتی.. 61

 

4-1- مقدمه. 62

 

4-2- اعتبار سنجی مدل.. 62

 

 

4-3- جبهه پارتو. 63

 

4-4- تنظیم پارامتر با استفاده از روش سطح پاسخ (RSM) 65

 

4-5- شاخص­های مقایسه. 68

 

4-6- نتایج مقایسه­ای.. 68

 

4-7- مقایسه زمان اجرا 72

 

4-8- جمع­بندی.. 74

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها 75

 

5-1- نتیجه­گیری.. 76

 

5-2- پیشنهادهای آتی.. 76

 

منابع و مراجع.. 78

 

پیوست­ها 83

 

پ 1- مدل ریاضی ارائه شده در نرم­افزار GAMS. 84

 

پ 2- کد نوشته شده در محیط Matlab برای دو روش حل DE و NSGA-II و روش­های مقایسه آن­ها 88

 

چکیده لاتین.. 106

 

 

 

فهرست جداول:

 

عنوان                                                                                                                                                          شماره صفحه                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  شماره صفحه

 

جدول 4-1- مفروضات اصلی کد نوشته شده در محیط GAMS. 62

 

جدول 4-2- اعداد توابع هدف.. 64

 

جدول 4-3- پارامترهای تعیین شده برای روش­های حل.. 67

 

جدول 4-4- نتایج مقایسه­ای دو الگوریتم DE و NSGA-II 70

 

جدول 4-5- زمان­های اجرا 73

 

 

 

 

 

فهرست اشکال:

 

عنوان                                                                                                                                                          شماره صفحه                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  شماره صفحه

 

شکل 2-1- محیط متغیرهای تصمیم و فضای هدف… 21

 

شکل 2-2- مجموعه جواب­های مغلوب و غیرمغلوب… 22

 

شکل 2-3- بررسی وظیفه اول الگوریتم های چندهدفه. 25

 

شکل 2-4- بررسی وظیفه دوم الگوریتم­های چندهدفه. 25

 

شکل 3-1- ساختار کلی الگوریتم. 46

 

شكل 3-2- نمای كلی الگوریتم DE تلفیقی.. 48

 

شكل 3-3- نحوه نمایش جواب.. 49

 

شکل 3-4- ساختار کلی VNS. 55

 

شکل 3-5- میزان مغلوبیت جواب­ها 56

 

شکل 3-6- برتری جواب­ها در سطح اول.. 57

 

شکل 3-7- برتری جواب با فاصله ازدحام بیشتر. 57

 

شکل 3-8- محاسبه فاصله ازدحام برای جواب i 58

 

شکل 3-9- NSGA-II و عملگر مسابقه­ای دودویی.. 58

 

شکل 3-10- ساختار کلی الگوریتم NSGA-II 59

 

شکل 4-1- جواب حل مدل مورد نظر در محیط GAMS. 63

 

شکل 4-2- جبهه پارتو برای 50 جواب مختلف.. 65

 

شکل 4-3- نتیجه حاصل از استفاده از روش RSM برای الگوریتم حل DE. 66

 

شکل 4-4- نتیجه حاصل از استفاده از روش RSM برای الگوریتم حل NSGA-II 67

 

شکل 4-5- نمودار مقایسه­ای شاخص کیفیت برای دو الگوریتم DE و NSGA-II 71

 

شکل 4-6- نمودار مقایسه­ای شاخص فاصله­گذاری برای دو الگوریتم DE و NSGA-II 71

 

شکل 4-7- نمودار مقایسه­ای شاخص پراکندگی برای دو الگوریتم DE و NSGA-II 72

 

شکل 4-8- نمودار زمان­های اجرا 73

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

 

در جهان رقابتی حاضر، توالی و زمانبندی مناسب، ضرورتی برای بقا در فضای بازار است. زمانبندی، ابزاری است كه استفاده از منابع در دسترس را بهینه می­كند. منابع و كارها در زمانبندی ممكن است انواع گوناگونی داشته باشد [1]. با توسعه جهان صنعتی، منابع بحرانی­تر می­شوند. زمانبندی این منابع، افزایش كارایی و بهره­برداری از ظرفیت، كاهش زمان مورد نیاز برای تكمیل كارها و نهایتاً افزایش سوددهی یك سازمان را به دنبال خواهد داشت. در نتیجه، زمانبندی مناسب و مؤثر منابع مانند ماشین­ها، نیروی انسانی و غیره در محیط به شدت رقابتی امروز الزامیست [1،2].

 

زمانبندی یك فرآیند تصمیم­گیری است كه نقش مهمی را در اكثر صنایع تولیدی و خدماتی ایفا می­كند. زمانبندی در تداركات، تولید، حمل و نقل، توزیع، پردازش اطلاعات و ارتباطات كاربرد دارد. عمل زمانبندی در یك سازمان، از مدل­ها و روش­های ریاضی یا روش­های ابتكاری برای تخصیص منابع محدود به كارهای در حال جریان استفاده می­كند. تخصیص درست منابع، سازمان را برای بهینه كردن اهداف و به دست آوردن آرمان­ها توانمند می­سازد. منابع می­توانند ماشین­ها در كارگاه تولیدی، خطوط هوایی در فرودگاه، كارگران در پروژه ساختمانی یا واحدهای پردازشی در محیط كامپیوتر باشند. كارها نیز می­توانند عملیات در كارگاه تولیدی، پرواز و فرود در فرودگاه، مراحل در یك پروژه ساختمانی و برنامه­های كامپیوتری در محیط كامپیوتر باشند. هر كار دارای ویژگی­هایی همچون سطح اولویت، زمان آماده به كار بودن و موعد تحویل[1] می­باشد. تابع هدف همچنین می­تواند به صورت­های مختلفی مانند حداقل كردن زمان اتمام كل كارها یا حداقل كردن تعداد كارهای دارای دیركرد در نظر گرفته شود [3].

 

مسأله زمانبندی ماشین، زمینه­ای غنی و مناسب برای تحقیقات است كه كاربردهای فراوانی در تولید، پشتیبانی، معماری كامپیوتر و مانند این را به همراه خواهد داشت. حوزه مورد بررسی در این پایان­نامه، مسأله ماشین­های موازی[2] است. زمانبندی ماشین­های موازی در ارتباط با چگونگی زمانبندی گروهی از كارها بر روی تعدادی از ماشین­ها به منظور اطمینان از پردازش كارها در مدت زمانی منطقی می­باشد. ماشین­های موازی از دو دیدگاه تئوری و عملی دارای اهمیت می­باشند. از دیدگاه تئوری، تعمیمی از تك ماشین[3] و حالت خاصی از محیط جریان كارگاهی انعطاف­پذیر[4] است. از دیدگاه عملی به این جهت كه در دنیای واقعی بسیار معمول هستند دارای اهمیت می­باشند [1]. علاوه بر این، روش­هایی كه در محیط ماشین­های موازی مورد استفاده قرار می­گیرند، قابل استفاده در فرآیندهای تجزیه برای سیستم­های چند مرحله­ای نیز می­باشد. زمانبندی صنایع به طور كلی از كاربرد مدل ماشین­های موازی سود برده است. ماشین­های موازی توانایی انجام عملیات یكسان با داشتن ظرفیت­ها و استعدادهای متفاوت را دارا می­باشند. در واقع ماشین­های موازی، افزایش ظرفیت و انعطاف­پذیری سیستم را با پردازش كارهای متفاوت به همراه خواهند داشت.

 

 

ﺳﺆالﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………. 9

 

 

 

ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻧﻈﺮی و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ…………………………………………………………………………………….. 10

 

ﻓﺼﻞ دوم…………………………………………………………………………………………………………………. 12

 

 

 

آدﻟﺮ و روان ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی 13………………………………………………………………. …………………………..

 

ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 17……………………………………………………………………………. …………………………..

 

ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 22………………………………………………………………… …………………………..

 

ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ زﻧﺪﮔﯽ 23………………………………………………………………………. …………………………..

 

ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 24…………………………………………. …………………………..

 

 

 

ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری…………………………………………………………………………………………………………… 26

 

اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری 27…………………………………………………………….. …………………………..

 

ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری 32………………………………………………… …………………………..

 

ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 38…………………………………………. …………………………..

 

ﻗﻮﻣﯿﺖ 39………………………………………………………………………………….. …………………………..

 

ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ………………………………………………………………………………………………….. 40

 

ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی 45……………………………………………………………………….. …………………………..

 

ﻓﺼﻞ ﺳﻮم 48………………………………………………………………………………………… …………………………..

 

 

 

روش ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………….. 49

 

ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………….. 49

 

 

 

روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی……………………………………………………………………………………………………… 50

 

 

 

اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………. 51

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 51……………………………………………………………………….. (BASIS- A)

 

 

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری…………………………………………………………………………………… 53

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی……………………………………………………………………… .. 56

 

 

 

روش اﺟﺮای ﭘﮋوﻫﺶ و ﮔﺮد آوری دادهﻫﺎ………………………………………………………………………………. 56

 

ﺷﯿﻮهی ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ………………………………………………………………………………………. . 57

 

 

 

ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم……………………………………………………………………………………………………………… 58

 

 

 

ﺗﻮﺻﯿﻒ آﻣﺎری دادهﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………. 59

 

 

 

آزﻣﻮن ﺳﺆالﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………… 60

 

ﺳﺎﯾﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ………………………………………………………………………………………………………….. . 86

 

 

 

 

ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪی ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………….. .. 86

 

 

 

ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ………………………………………………………………………………………………………………… 89

 

 

 

ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی………………………………………………………………………………………………….. 90

 

 

 

ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ…………………………………………………………………………………………………………. 101

 

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات………………………………………………………………………………………………………….. . 102

 

 

 

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی…………………………………………………………………………………………….. 102

 

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ…………………………………………………………………………………………….. 102

 

ﻣﻨﺎﺑﻊ 104…………………………………………………………………………………….. …………………………..

 

 

 

ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ…………………………………………………………………………………………………………. 105

 

ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ……………………………………………………………………………………………………….. 109

 

 

 

ﭘﯿﻮﺳﺖﻫﺎ……………………………… 117………………………………………………………….. ………………………

 

 

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﯾﮏ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 118………………………………………………………………… (BASIS-A)

 

 

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ دو. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری………………………………………………………………………….. 121

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺳﻪ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺗﺮكﻫﺎ……………………………………………………… 125

 

 

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﭼﻬﺎر. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﮐﺮدﻫﺎ…………………………………………………….. 127

 

 

 

ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﻋﻨﻮان ﺟﺪول	ﺻﻔﺤﻪ
ﺟﺪول :3-1 وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ- اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﺎﻧﻮاده آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎ	50
ﺟﺪول :3-2 ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺑﻌﺎد ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	54
ﺟﺪول :4-1 ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺑﻌﺎد ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻨﺴﯿﺖ	59
ﺟﺪول:4-2 ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﻮﺟﺴﺘﯿﮏ ﺑﺮای ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	61
ﺟﺪول:4-3 ﺿﺮاﯾﺐ رﮔﺮﺳﯿﻮن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	62
ﺟﺪول :4-4 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺑـﺮای ﻗﻮﻣﯿـﺖ و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك
ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	63
ﺟﺪول :4-5 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	64
ﺟﺪول :4-6 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺑﺮای اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری
و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	65
ﺟﺪول :4-7 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	67
ﺟﺪول:4-8 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑـﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺗﻌﻠﻖ- ﻋﻼﻗﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	68
ﺟﺪول:4-9 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﺗﻌﻠـﻖ- ﻋﻼﻗـﻪی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ در
ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	69
ﺟﺪول:4-10 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻨﺎر آﻣﺪن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	69
ﺟﺪول :4-11 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﮐﻨـﺎر آﻣـﺪن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	70
ﺟﺪول:4-12 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
در ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	70
ﺟﺪول:4-13 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	71
ﺟﺪول:4-14 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	71
ﺟﺪول:4-15 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺄﯾﯿـﺪ در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	72
ﺟﺪول:4-16 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	72
ﺟﺪول:4-17 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﻣﺤﺘـﺎط ﺑـﻮدن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﻣﺨﺘﻠﻒ	73
ﺟﺪول:4-18 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺨﺖ ﮔﯿﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	73
ﺟﺪول:4-19 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﺳـﺨﺖ ﮔﯿـﺮی در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	74
ﺟﺪول:4-20 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	74
ﺟﺪول:4-21 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴـﺘﺤﻖ ﺑـﻮدن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	75
ﺟﺪول:4-22 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪی ﻫﻤﻪ ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	75
ﺟﺪول:4-23 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪی ﻫﻤـﻪ ﺑـﻮدن در
ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	76
ﺟﺪول:4-24 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	76
ﺟﺪول:4-25 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﮐﻤـﺎل
در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	77
ﺟﺪول:4-26 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻼﯾﻤﺖ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	77
ﺟﺪول:4-27 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻼﯾﻤﺖ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	78
ﺟﺪول :4-28 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن t ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان	79
ﺟﺪول :4-29 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن χ2 ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﯿﺖ (در ﮐﻞ و در ﻣﯿﺎن ﻫﺮ ﻗﻮم) و اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	80
ﺟﺪول :4-30 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	81
ﺟﺪول:4-31 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﺷﻔﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	81
ﺟﺪول:4-32 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣـﺎری ﺑـﺮای ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﭘـﺬﯾﺮی و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك
ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	83
ﺟﺪول :4-33 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	84
ﺟﺪول :4-34 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن t ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان	85
ﺟﺪول :4-35 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن t ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در ﺗﺮكﻫﺎ و ﮐﺮدﻫﺎ	85
ﺟﺪول :4-36 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن χ2 ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ	86

 

 

 

ﻓﺼﻞ اول

 

 

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ

 

 

 

 

 

ﺧﺎﻧﻮاده اوﻟﯿﻦ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدك ﺑﻪ آن وارد ﺷﺪه و زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ ﺧﻮد را در دﻧﯿﺎ از آﻧﺠﺎ آﻏـﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻼﻓﺼﻞ ﮐﻮدك از اوﻟﯿﻦ ﺳﺎﻋﺎت زﻧﺪﮔﯽ، در ﮐﻨﺎر ﻋﺎﻣﻞ وراﺛﺖ، ﺷﮑﻞ دﻫﻨﺪهی ﺷﺨﺼﯿﺖ و رﻓﺘـﺎر وی ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﺎدات، ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات ﮐﻮدك در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮد (ﺷـﻌﺎری ﻧـﮋاد، .(1372 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﮐﺎﻧﻮن ﻋﻤﺪهی ﺗﻮﺟﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد.

آدﻟﺮ¹، ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی²، ﺑﺮای ﺗﺠﺎرب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اوﻟﯿﻪی ﮐﻮدك اﻫﻤﯿـﺖ زﯾـﺎدی ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺑـﻪ ﻋﻘﯿﺪهی وی ﮐﻮدك ﺑﺎ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﺗﺠﺎرب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ، ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎﺳـﯽ ﺑـﺮای رواﺑـﻂ و ﺗﻌـﺎﺑﯿﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ (آدﻟﺮ، 1954؛ ﺑﺎرﮐﻠﯽ³، 1971، ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻔﯿﻊ آﺑﺎدی و ﻧﺎﺻـﺮی، .(1384 ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ ﺧـﺎﻃﺮ ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪی ﺧﺎﻧﻮاده⁴ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻋﺎﻣﻠﯽ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽﻫﺎ، ارزشﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎﻧﻮاده، ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص آدﻟﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ (واﺗـﺲ و ﺷﻠﻤﻦ⁵، 2003؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺗﺮاﺳﺘﯽ⁶و ﻫﻤﮑﺎران، .(2004 از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻣﻄـﺮح در ﺣـﻮزهی ﺧـﺎﻧﻮاده ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘﺮوری⁷ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در رﺷﺪ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺮد در دوران ﮐـﻮدﮐﯽ، اﯾﺠـﺎد ﺳـﺎزﮔﺎریﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺧﺼـﺎﯾﺺ ﺑﻌﺪی ﺷﺨﺼﯿﺖ وی ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﺮاوان و ﻋﻤﯿﻘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

 

 

 

زﻣﯿﻨﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻮدك ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ارزشﻫﺎ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ، در رﺷﺪ و ﺗﺤـﻮل ﺷﺨﺼـﯿﺖ وی ﻣـﺆﺛﺮ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎص ﯾﮏ ﮔﺮوه از اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روی ﺷﺨﺼﯿﺖ ﯾـﮏ ﮐـﻮدك ﺑﮕﺬارد، ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دادن اﻓﮑﺎر و اﻋﻤﺎل و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐﻮﺷﺶﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ واﻟـﺪﯾﻦ وی ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪای دﯾﮕـﺮ در ﺻﺤﻨﻪی زﻧﺪﮔﯽ او ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد اﺛﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری واﻟﺪﯾﻦ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از آن در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن از ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮاﻧﯽ ﭼﻨﺪان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ در ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ آن اﺳﺖ.