فصل دوم:مروری برادبیات تحقیق وپیشینه تحقیق

 

2-1- مقدمه…….……………………………………………………………           13

 

2- 2-اختلال سلوک……………………………………………………………          14

 

2-3-علل اختلال سلوک…………………………………………………………          16

 

2-4 -سبب شناسی اختلالات روانی…………………..……………………………        16

 

2 -4-1 -عوامل زیستی………………………………………………………         16

 

2-4-2 -ناهنجاریهای کروموزومی………………………………………………       17

 

2-4-3- ژن های معیوب…………..…………………………………………         17

 

2-4-4-آسیب زاها………..…………………………………………………          17

 

2-4-5- آمادگی………….…………………………………………………           18

 

2-4-6 -عوامل روانی ،اجتماعی،فرهنگی……….…………………………………      19

 

2-5- تعریف شخصیت….………………………………………………………         20

 

2-6- مفهوم شخصیت……..……………………………………………………         20

 

2-7-نظریه های مربوط به ویژگی های شخصیت………..……………………………      22

 

2-7-1- نظریه گوردون آلپورت…………………………………………………        23

 

2-7-2-خودمختاری کنشی………………………………………………      24

 

2-7-3- تحقیق فردنگر………….……………………………………………          25

 

2-7-4-نظریه کتل………..…………………………………………………          25

 

2-7-5-هانس.جی آیزنک…….…..……………………………………………         27

 

2-7-6- ا ندازه گیری صفت:تحلیل عاملی…………………………………………       29

 

2-7-7-  مک کری وکوستا(مدل پنج عاملی)………………………………………        29

 

2-8- طرح پنج عاملی شخصیت………………..…………………………………        34

 

2-9- پنج عامل شخصیتی نئو……….……………………………………………        36

 

2-9-1-عصبیت یا شاخص هیجان(N)……….……………………………………     36

 

2-9- 2- برونگرایی(E)…………………………………………………………          37

 

2-9- 3 -باز بودن(O)…………………………………………………………            38

 

2-9- 4-توافق(A)……………………………………………………………   40

 

2-9- 5 -وجدانی بودن©………………………..……………………………          41

 

2- 10-مقیاس های آزمون NEO PIR ……………………………………………        42

 

2-10-1-مقیاسهای عصبیت یا هیجانی …………………………………….……        44

 

2-10-2- مقیاس برون گرایی …………………………………………………        46

 

2-10-3-مقیاس های باز بودن …………………………………………………        47

 

2-10-4-مقیاس های توافق …………………………..………………………         50

 

2-10-5-مقیاسهای وجدانی بودن ………………………………………………         52

 

2-11-پیشینه شناسی عامل ها در سایر مدل های شخصیت ……………………………        54

 

2-12 -پایه های تجربی ومفهومی نظریه پنج عاملی …………………..………………      54

 

2- 13-نظریه صفات ومدل پنج عامل(FFM) ………………….……………………  55

 

2- 14-شواهد ارثی بودن عامل ها …………………………………………………        56

 

2-15 -سیستم همگانی شخصیت …………………………………………………          57

 

2- 16-کاربرد مدل پنج عاملی ……………..….…………………………………        59

 

2- 17-موافقین ومخالفین مدل پنج عاملی …………………………………………          59

 

 

2- 18-مدل پنج عاملی در فرهنگ های مختلف ……………………………..………        61

 

2-19- نقش خانواده در بهداشت روانی و اختلال روانی …………………………..……      62

 

2-20 -تعریف فشار روانی (استرس واسترسور) ………………………………………     63

 

2-21 -فرایند عوامل محیطی وعوامل درون فردی استرس وپیامدهای آن ……………….…     64

 

2-22 -نخستین نشانه ها در تشخیص فشار روانی ……………………………………        67

 

2-23-انواع استرس……….……………………………………………………         67

 

2-24-علل استرس……………….…………….………………………………         68

 

2-24-1-تغییرات زندگی…………………………..…………………………         68

 

2-24-2-درگیری های زندگی روزانه………………………….…………………      68

 

2-24-3- فشار روانی مربوط به سن ……………………………………………       69

 

2-24-3-1- گذر اوان کودکی …………………….…………………………        69

 

2-24-3-2 -اوان بزرگسالی …………………………………………………       69

 

2-24-3-3 -گذر میانسالی ………………….………………………………         69

 

2-24-3-4- گذر اواخر بزرگسالی ………………….…………………………       69

 

2-25- ناکامی …………………..……………………………………………          70

 

2-26-تیپ شخصیتی A  ……….………………………………………………            70

 

2-27-ویژگی های شرایط تنش زا وعوامل در تعدیل آن …………….…………………       71

 

2-27-1-مدت ………………………………………………………………          71

 

2-27-2-شدت ……..………………………………………………………          71

 

2-27-3-قابلیت پیش بینی ……………………………………………………          71

 

2-27-4-شروع ناگهانی ………………………………………………………         71

 

2-28-دستگاه عصبی خود مختار …………………………………………………        72

 

2-29-ارزیابی نخستین وثانوی ……………………………………………………        73

 

2-29-1-ارزیابی نخستین ……………………………………………………         73

 

2-29-2-ارزیابی ثانوی ………………………………………………………        73

 

2-30-پیامدهای استرس ……….…….…………………………………………          74

 

2-30-1-اختلال هیجانی ……………………………………………………          74

 

2-30-2-اختلال شناختی ……………………………………………………         74

 

2-30-3- اختلال فیزیولوژیکی …………..……………………………………       74

 

2-31 -ظرفیت افراد در برابر استرس ………………………………………………      76

 

2-32- ویژگی های فردی در مواجهه با استرس ………………………………………       76

 

2-33- شخصیت های مقاوم در برابر استرس …………………..……………………       77

 

2-33-1- کنترل ……………………………………………………………          77

 

2-33-3 –تعهد ……………………………………………………………          77

 

2-34 -فشار روانی و رشد وتکامل …………………………………………………       78

 

2-35- کنارآمدن ………………………..……………………………………           78

 

2-36 -روشهای کنار آمدن ………………………………………………………         79

 

2-37- مسئله گشایی برنامه ریزی شده ……………………………………………         79

 

2-38- کنار آمدن مواجهه ای ……………………………………………………         80

 

2-39- حمایت اجتماعی ……………..…………………………………………          80

 

2-40- روشهای کنار آمدن دفاعی …………………………………………………        81

 

2-41 -مکانیزمهای دفاعی واسترس ………………….……………………………        81

 

2-42- شیوه ی مقابله ی اجتنابی …………………………………………………         82

 

2-43 –ادراک کنترل فردی ومقابله با استرس …………….…………………………        82

 

2-44-کاهش دهندگان شیمیایی استرس …………………….………….…………           82

 

2-45- تندرستی وانرژی ……………………..…………………………………        83

 

2-46- عقاید مثبت ……………………………………………………………          83

 

2-47- منظقه ی راحتی ……………………..…………………………………         83

 

2-48- اعتقادات مذهبی وآرامش درونی ……………………………………………        84

 

2-49- تفکر منطقی وتفکر غیر منطقی …………….………………………………       84

 

2-50- ارتباط خانوادگی در زمان استرس ……………..……………………………        85

 

2-51- بیان احساسات …………………………………………………………          86

 

2-52- ارتباط صحیح وکاهش استرس ……………..………………………………        86

 

2-53- مروری بر پژوهشهای انجام شده ……………………………………………       88

 

 

 

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

 

3-1- روش تحقیق …………………………….………………………………          96

 

3-2 -جامعه آماری ……………………………………………………………          96

 

3-3 -روش نمونه گیری وحجم نمونه ………………………………………………        96

 

3-4-ابزار تحقیق ………………………………………………………………         97

 

3-5- روش آماری ……………………..………………………………………         98

 

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها

 

4-1-مقدمه ………………………………………….………………………           100

 

4-2-توصیف داده ها ……………………………………………………………         100

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1-مقدمه ………………………………….………………………………           117

 

5-2- فرضیه اول ………………………………………..……………………          117

 

5-3 -فرضیه دوم ………………………………………..……………………          122

 

5-4- فرضیه سوم …………………………………………….………………          127

 

5-5-محدودیت ها ……………………………………………………………            128

 

5-6- پیشنهادات ………………………………………..……………………           128

 

 

 

فهرست منابع  ………………………………………………………………

 

فهرست منابع فارسی ……………………………………………………………

 

فهرست منابع انگلیسی ………………………………….………………………

 

130

 

131

 

138

 

پیوست  ………………………………………………………………………

 

چکیده انگلیسی  ………………………………………………………….……          142

 

159

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                         صفحه

 

جدول4-1توزیع میزان تحصیلات پاسخگویان بر حسب دو گروه    ……….….… 100

 

جدول4-2 توزیع گروه سنی پاسخگویان بر حسب دو گروه    …………..…….. 101

 

جدول 4-3 مقایسه میانگین نمره مقابله مستقیم در دو گروه   ………….………  102

 

جدول 4-4 مقایسه میانگین نمره فاصله گرفتن در دو گروه    …………….……  103

 

جدول 4-5 مقایسه میانگین نمره خود کنترلی در دو گروه   ………..….……… 104

 

جدول 4-6 مقایسه میانگین نمره طلب حمایت اجتماعی در دو گروه ……………  105

 

جدول 4-7 مقایسه میانگین نمره پذیرش مسئولیت در دو گروه ….….….……… 106

 

جدول 4-8مقایسه میانگین نمره گریز-اجتناب در دو گروه    ..………….………107

 

جدول 4-9 مقایسه میانگین نمره حل مسئله برنامه ریزی شده در دو گروه ….……..108

 

جدول 4-10 مقایسه میانگین نمره ارزیابی مجدد مثبت در دو گروه  .….…….…. 109

 

جدول 4-11 مقایسه میانگین نمره انعطاف پذیری در دو گروه    ………..………110

 

جدول 4-12 مقایسه میانگین نمره مسئولیت پذیری در دو گروه     ……..………111

 

جدول 4-13مقایسه میانگین نمره برون گرایی در دو گروه    ………….………  112

 

جدول 4-14 مقایسه میانگین نمره دلپذیر بودن در دو گروه   …………..……… 113

 

جدول 4-15 مقایسه میانگین نمره روان نژندی در دو گروه   ……….….……… 114

 

جدول 4-16 مقایسه میانگین نمره میزان استرس در دو گروه    ..……….………115

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                         صفحه

 

نمودار4-1-مقایسه میانگین نمره مقابله مستقیم در دو گروه.……………….……102

 

نمودار4-2- مقایسه میانگین نمره فاصله گرفتن در دو گروه……………..……..103

 

نمودار4-3- مقایسه میانگین نمره خود کنترلی در دو گروه…….………………..104

 

نمودار 4-4-مقایسه میانگین نمره طلب حمایت اجتماعی در دو گروه…….…….. 105

 

نمودار 4-5-مقایسه میانگین نمره پذیرش مسئولیت در دو گروه……….………..106

 

نمودار 4-6-مقایسه میانگین نمره گریز-اجتناب در دو گروه………….….……..107

 

نمودار 4-7-مقایسه میانگین نمره حل مسئله برنامه ریزی شده در دو گروه……….. 108

 

نمودار 4-8-مقایسه میانگین نمره ارزیابی مجدد مثبت در دو گروه…….……….. 109

 

نمودار 4-9-مقایسه میانگین نمره انعطاف پذیری در دو گروه…………………..110

 

نمودار 4-10-مقایسه میانگین نمره مسئولیت پذیری در دو گروه………………..111

 

نمودار 4-11-مقایسه میانگین نمره برونگرایی در دو گروه…………………….. 112

 

نمودار 4-12-مقایسه میانگین نمره دل پذیر بودن در دو گروه ………..………..113

 

نمودار 4-13-مقایسه میانگین نمره روان نژندی در دو گروه………..…………..114

 

نمودار 4-14-مقایسه میانگین نمره استرس در دو گروه ………….……….….. 115

 

 

 

چکیده

 

هدف پژوهش حاضر، مقایسه مقایسه ی ویژگیهای شخصیتی، سبکهای مقابله ای و میزان استرس والدین نوجوانان دارای اختلال سلوک با والدین نوجوانان عادی بود. بدین منظور از میان نوجوانان گروه سنی 10-14 مراجعه کننده به مراکز مشاوره آموزش و پرورش منطقه 5 اصفهان که تعداد 107 نفر در یک دوره دو ماهه بود تعداد 50 نفر که در چک لیست اسکید نمره لازم را کسب کرده بودند انتخاب شده و والدین آنها با پرسشنامه های نئو، سبکهای مقابله ای لازاروس و پرسشنامه استرس مورد مقایسه با 50 والد دارای فرزند عادی قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل آزمون t نشان داد که بین استرس والدین دارای نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک با استرس والدین دارای نوجوان عادی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین مقابله مستقیم، فاصله گرفتن، طلب حمایت اجتماعی، پذیرش مسولیت، گریز – اجتناب، حل مساله برنامه ریزی شده و  ارزیابی مجدد مثبت در  آزمون سبکهای مقابله ای در  والدین دارای نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک با والدین دارای نوجوان عادی تفاوت معناداری وجود دارد. یافته نشان داد که در ویژگیهای شخصیتی دو گروه بین روان نژندی و برون گرایی تفاوت معناداری وجود دارد ولی بین نمره انعطاف پذیری، مسوولیت پذیری و دلپذیر بودن بین دو گروه تفاوت معناداری وجود ندارد .

 

واژه های کلیدی: ویژگیهای شخصیتی- سبکهای مقابله ای- استرس و اختلال سلوک

 

 

 

فصل اول

 

مقدمه

 

 

 

1-1 مقدمه

 

بررسی تاریخچه اختلال‌های روانی نشان می‌دهد كه همواره این اختلال‌ها همراه و همزاد بشر بوده و هست و انسان‌ها جهت پیشگیری و درمان آن‌ها به شیوه‌های مناسب و نامناسب متوّسل می‌شوند (احمدزاده     1384،25).

 

با توجه به اهمیتی كه جوامع امروزی برای تداوم و بقا سلامت و بهداشت روانی افراد جامعه قائل است بررسی و شناخت عواملی كه به پایداری و موفقیّت در تحقق سلامت روان منجر می‌گردد ضروری به نظر می‌رسد. نكته دیگری كه پرداختن به آن در مطالعات مربوط به بهداشت و سلامت روانی حائز اهمیت است نقش والدین و خانواده است. پدر و مادر ما زمینه ساز بهداشت و سلامت روانی فرد، جامعه و نسل آینده است. افراد خانواده به ویژه پدر و مادر می‌توانند عمیق‌ترین تجربه‌های عشق و علاقه و صمیمیّت و آرامش را در محیط گرم خانواده بیابند و در عین حال می‌توانند عمیق‌ترین نفرت‌ها و بی‌علاقگی‌ها و انواع ضربه‌های جسمانی و روانی را در خانواده متحمل شوند. دستیابی به جامعه سالم، آشكارا در گرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم، مشروط به برخورداری افراد آن از سلامت روانی و داشتن رابطه‌های مطلوب با یكدیگر است. از این رو، سالم‌سازی اعضای خانواده، پدر و مادر و رابطه‌هایشان بی‌گمان آثار مثبتی را در جامعه به دنبال خواهد داشت (پورعابدی 1380 ،67).

 

رابطة پدر و مادر با فرزندان یكی از قوی‌ترین رابطه‌های انسانی است كه كیفیت آن پیامدهای گوناگونی برای فرزندان و دیگر اعضای خانواده و در نهایت جامعه دارد. هر چه تعامل میان والدین بیشتر باشد و این تعامل‌ها توأم با محبت و صمیمیت بیشتری باشد نه تنها موجب استحكام پیوند خانواده خواهد شد، بلكه سلامت و آرامش روحی و روانی اعضای خانواده نیز تضمین می‌شود (احمدزاده  1384 ،87).

 

بنابراین با توجه به این كه یكی از عوامل مؤثر بر سلامت روانی والدین است، در این پژوهش قصد بر این است كه رابطه بین ویژگیهای شخصیتی، سبکهای مقابله ای و میزان استرس والدین نوجوانان دارای اختلال سلوک با والدین نوجوانان عادی بررسی می شود.

 

1-2 بیان مساله

 

یكی از بارزترین خصوصیات انسان تعامل و ارتباط با یكدیگر است. اصلی‌ترین منبع ارتباطی انسان‌ها والدین هستند و این تعاملات نقش اساسی در شكل‌دهی ابعاد شخصیتی فرد دارند. بل   معتقد است كه مادر اوّلین پایگاه شكل‌گیری افكار و عقاید كودك در مورد خود و محیط ساختارهای ذهنی، سلامت روانی و شخصیتی آنان محسوب می‌شود.

 

به طور كلی زمینه‌ای كه رشد فرد در دوره‌های مختلف زندگی در آن اتفاق می‌افتد تا حدود زیادی می‌تواند سلامت روانی را تعیین كند. یكی از مدل‌های مطرح شده در این زمینه متعلّق به  برافن برنر ( جاودان   1385،23-20) است. طرز تفّكرها و شیوه زندگی در خانواده پایه‌ریزی می‌شود و سپس توسط مربیان مهدكودك، آموزگاران، دبیران مدارس و دیگر افراد مهّم شكل می‌گیرد. در صورتی كه پایه این روابط و تعاملات به نحو شایسته و مبتنی بر احترام و حقوق متقابل صورت گیرد، می‌توان انتظار داشت افرادی سالم و دارای رفتارهای سنجیده پرورش یابند.

 

والدین و مربیان نا آگاه به مسائل روانی و تربیتی در بسیاری از موارد با طرد كردن كودكان و نوجوانان اعمال فشار و بی‌توجهی باعث بروز رفتارهای نابهنجار، احساس خصومت، كینه و خشم می‌گردند.