3) فصل سوم: مبانی نظری پژوهش ……………………………………………………………………………………….   23

 

3-1) صدق و راستی …………………………………………………………………………………………………………….   25

 

3-1-1) تعریف صدق (راستی و درستی) ………………………………………………………………………………..   25

 

3-1-2) صدق و راستی از دیدگاه قرآن کریم ……………………………………………………………………………   25

 

3-1-3) صدق و راستی از منظر بزرگان …………………………………………………………………………………..   27

 

3-2) آفرینش، اعیان ثابته، کَون ……………………………………………………………………………………………….   30

 

3-2-1) غرض از خلقت ……………………………………………………………………………………………………….   30

 

3-2-2) اعیان ثابته ………………………………………………………………………………………………………………..   33

 

3-2-3) مفهوم کَون در نزد صوفیه ………………………………………………………………………………………….   34

 

3-3) خدا، انسان، خلیفة الهی …………………………………………………………………………………………………   35

 

3-3-1) آفرینش انسان ………………………………………………………………………………………………………….   35

 

3-3-2) رابطه ی انسان با خدا ……………………………………………………………………………………………….   37

 

3-3-3) انسان کامل ……………………………………………………………………………………………………………..   38

 

3-3-4) حقیقت محمّدیه ………………………………………………………………………………………………………   39

 

3-4) رجوع به اصل و مبدأ افرینش ………………………………………………………………………………………..   39

 

3-4-1) قوس نزولی، قوس صعودی ………………………………………………………………………………………   39

 

3-4-2) بازگشت به اصل امور ……………………………………………………………………………………………….   42

 

3-4-3) آخر بودن حق تعالی …………………………………………………………………………………………………   43

 

3-4-4) ابدیّت انسان ……………………………………………………………………………………………………………   44

 

3-5) انسان، ماهیّت، خود شناسی، تهذیب نفس ……………………………………………………………………….   45

 

3-5-1) حقیقت انسان از دیدگاه قرآن …………………………………………………………………………………….   45

 

3-5-2) هویّت تغییر ناپذیر انسان …………………………………………………………………………………………..   46

 

3-5-3) خود شناسی و طریق تهذیب ……………………………………………………………………………………..   46

 

3-5-4) آفرینش روح و بقای آن در ذات الهی …………………………………………………………………………   48

 

3-6) حقیقت، توحید، ولایت و نبوّت …………………………………………………………………………………….   49

 

3-6-1) حقیقت …………………………………………………………………………………………………………………..   49

 

3-6-2) توحید و مراتب آن …………………………………………………………………………………………………..   50

 

3-6-3) ولایت و نبوّت ………………………………………………………………………………………………………..   51

 

3-7) نفس، استقامت، اخلاص ……………………………………………………………………………………………….   52

 

3-7-1) نفس ………………………………………………………………………………………………………………………   52

 

3-7-2) استقامت …………………………………………………………………………………………………………………   54

 

3-7-3) اخلاص ………………………………………………………………………………………………………………….   54

 

3-8) محبّت، عشق، هَیَمان …………………………………………………………………………………………………….   56

 

3-8-1) محبّت …………………………………………………………………………………………………………………….   56

 

3-8-2) عشق ………………………………………………………………………………………………………………………   57

 

3-8-3) هَیَمان ……………………………………………………………………………………………………………………..   60

 

3-9) محو، سُکر، صحو …………………………………………………………………………………………………………   60

 

3-9-1) محو ……………………………………………………………………………………………………………………….   60

 

3-9-2) صحو ………………………………………………………………………………………………………………………   61

 

3-9-3) سکر ……………………………………………………………………………………………………………………….   61

 

 

3-10) ولادت، حیات، فنا و بقا و وصال ………………………………………………………………………………….   62

 

3-10-1) ولادت و انواع آن …………………………………………………………………………………………………..   62

 

3-10-2) حیات و ممات ………………………………………………………………………………………………………   62

 

3-10-3) فنا و بقا ………………………………………………………………………………………………………………..   64

 

3-10-4) وصال …………………………………………………………………………………………………………………..   65

 

4) فصل چهارم: دلایل جاودانگی راستی و درستی در مثنوی معنوی ……………………………………….   66

 

4-1) صدق، عشق، دل ………………………………………………………………………………………………………….   67

 

4-1-1) صدق و راستی از منظر مولانا …………………………………………………………………………………….   67

 

4-1-2) عشق، اکسیر معراج عاشقان راستین …………………………………………………………………………….  70

 

4-1-3) دل، اسطرلاب اسرار الهی …………………………………………………………………………………………..  79

 

4-2) درد، نیاز، طلب …………………………………………………………………………………………………………….  82

 

4-2-1) درد / ارادت، خارخارِ عشق ……………………………………………………………………………………….  82

 

4-2-2) نیاز و فقر، برگ بی برگی راه وصال ……………………………………………………………………………  87

 

4-2-3) طلب، مفتاح مطلوبات عارفان …………………………………………………………………………………….  90

 

4-3) اغراض نفسانی، حواس ظاهری، اولیاء الله ……………………………………………………………………….  92

 

4-3-1) اغراض نفسانی، حوایل حقایق ربّانی …………………………………………………………………………..  92

 

4-3-2) حواس ظاهری، حجاب معارف الهی …………………………………………………………………………..  96

 

4-3-3) اولیا ء الله، سالکان منتهی …………………………………………………………………………………………..  101

 

4-3-4) تفاوت سالک منتهی با سالک مبتدی …………………………………………………………………………..  105

 

4-4) ریاضت، مرگ، ولادت ………………………………………………………………………………………………….  106

 

4-4-1) ریاضت، مجاهده با نفس …………………………………………………………………………………………..  106

 

4-4-2) روح، لقمان باطنی ……………………………………………………………………………………………………  107

 

4-4-3) موت احمر مقدمه ی تولّدی دیگر ……………………………………………………………………………..  108

 

 

 

4-4-4) تولّد ثانی، زاده ی مرگ ارادی ………………………………………………………………………………….  110

 

4-5) معرفت، اتّصال و وحدت …………………………………………………………………………………………….  112

 

4-5-1) معرفت، عارف و معروف ………………………………………………………………………………………..  112

 

4-5-2) فناء فی الله و بقاء بالله ……………………………………………………………………………………………..  115

 

4-5-3) توحید و اتّصال به حق ……………………………………………………………………………………………  118

 

4-5-4) میل جان عالم بالا …………………………………………………………………………………………………..  121

 

4-6) کمال جویی و جاودانگی …………………………………………………………………………………………….  122

 

4-6-1) سیر استکمالی انسان ……………………………………………………………………………………………….  122

 

4-6-2) جاودانگی و ابدیّت …………………………………………………………………………………………………  125

 

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………..  128

 

فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………………………….  130

 

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………….  135

 

چکیده

 

 

عناصر روایت در رمان…………………….

 

الگوی شخصیت……………………………

 

شخصیت و شخصیت پردازی……………………

 

پیشینه ی شخصیت پردازی…………………..

 

شخصیت و داستان…………………………

 

ریخت شناسی شخصیت……………………….

 

شخصیت پردازی مستقیم و غیر مستقیم…………

 

شخصیت ایستا……………………………

 

شخصیت پویا…………………………….

 

انواع شخصیت……………………………

 

نظریه های روایت………………………..

 

نظریه ی پراپ…………………………..

 

خویشکاری………………………………

 

ویژگی خویشکاری های داستان……………….

 

قصه…………………………………..

 

عناصر قصه……………………………..

 

انواع قصه……………………………..

 

سراینده ی بهمن نامه و زمان او……………

 

موضوع بهمن نامه………………………..

 

مقایسه بهمن نامه با داستان بهمن در شاهنامه..

 

 

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

ابزار گردآوری اطلاعات در این پایان نامه……

 

تعریف روش تحقیق………………………..

 

طرح نظری مسئله تحقیق……………………

 

چارچوب نظری……………………………

 

روش کتابخانه ای………………………..

 

انواع سند……………………………..

 

 

ابزار سنجش و گردآوری اطلاعات……………..

 

 

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق………………

 

شیوه ی شخصیت پردازی در بهمن نامه…………

 

آغاز حرکت اول داستان……………………

 

توزیع خویشکاری و تحلیل شخصیت ها در حرکت اول.

 

نمودار پایانی حرکت اول………………….

 

آغاز حرکت دوم داستان……………………

 

توزیع خویشکاری و تحلیل شخصیت ها در حرکت دوم.

 

نمودار پایانی حرکت دوم………………….

 

آغاز حرکت سوم داستان……………………

 

توزیع خویشکاری و تحلیل شخصیت ها در حرکت سوم.

 

نمودار پایانی حرکت سوم………………….

 

آغاز حرکت چهارم داستان………………….

 

توزیع خویشکاری و تحلیل شخصیت ها در حرکت چهارم

 

نمودار پایانی حرکت چهارم(آخر) داستان……..

 

 

 

موضوع بهمن نامه داستان زندگی بهمن پسر اسفندیار پادشاه کیانی و ستیزه جویی های او با خاندان رستم زال است. بهمن که قهرمان این داستان است در نوشته های باستانی و تاریخی دارای شخصیتی خاص است. در این آثار وی پایان دهنده ی دوران پهلوانی و آغازگر دوران تاریخی است. در این تحقیق  با استفاده از الگوی ریخت شناسی پراپ به تحلیل و بررسی شخصیت های بهمن نامه پرداخته ایم زیرا با استفاده از این الگو به راحتی می توانستیم خویشکاری ها و اعمال شخصیت ها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. داستان بهمن نامه نیز به دلیل این که داستانی حماسی است و در آن از کینه توزی ها و رزم و ستیز سخن به میان رفته است و شخصیت هایش نیز مانند الگوی پراپ از دو حالت  قهرمان و شریر و کارکرد های آن دو خارج نمی باشند زمینه ساز استفاده از این الگو شد. ضرورت انجام این تحقیق بررسی و تحلیل شخصیت های بهمن نامه بر اساس الگوی مورد نظر و همچنین واکاوی شحصیت ها از چهار دیدگاه: (1- قهرمان و ضد قهرمان 2- تیپ و نوع 3- ایستایی و پویایی 4- صفات) . چنین نتیجه گیری می شود که شخصیت ها یا حامی  و یاریگر قهرمان داستان هستند و یا رفتاری ضد قهرمان دارند و حامی شریر می باشند. هر کدام از شخصیت ها برای ارائه ی خدمتی و یا مآموریتی وارد صحنه ی داستان می شوند و از خود خویشکاری (کارکردی) را بر جای می گذارند. این داستان دارای چهار حرکت است که در آن خویشکاری هایی رخ می دهد و مهم ترین آن ها، شرارت، نبرد شریر با قهرمان، شکست قهرمان یا شریر،مجازات شریر، رهایی، پاداش، و بر تخت نشستن می باشند.

 

واژگان کلیدی: بهمن، ریخت شناسی ، خویشکاری، شریر، یاریگر، قهرمان، عامل جادویی.

 

 

 

مقدمه

 

ریخت شناسی واژه ای است که در زمینه های مختلف به کار می رود اما وقتی که در عرصه ی ادبیات و داستان از آن یاد می شود معنای دیگری به خود می گیرد و کارکرد آن متفاوت می شود. در طی سالیان گذشته پژوهشگران و منتقدان زیادی خصوصآ در غرب در زمینه ی تحلیل و بررسی آثار ادبی و داستانی تلاش و کوشش نموده اند و هرکدام الگو و طرحی را برای بررسی آثار مطرح کرده اند. با مطالعه و تحقیق در این آثار بهترین الگویی که می توان از آن در انجام این تحقیق بهره برد الگوی ریخت شناسی ولادیمیر پراپ می باشد که در ادامه به شرح و توضیح آن می پردازیم.

 

1-4- شرایط انفجار. 7
1-5- تعیین قابلیت انفجار توده سنگ… 9
1-6- روابط تخمین خردایش…. 10
1-6-1- باند. 10
‌1-6-2- هینو. 11
1-6-3- دنیس و گاما 12
1-6-4- لارسون.. 12
1-6-5- فورنی.. 13
1-6-6- دا گاما 13
1-6-7- کازنتسوف.. 13
1-6-8- رزین ـ راملر. 14
1-6-9- کانینگهام. 14
1-6-10- کو و روستن.. 15
1-6-11- آلر. 15
1-6-12- کیسر. 15
1-6-13- کلیک… 16
1-7- روابط تخمین خرج ویژه. 16
‌‌1-7-1- هانسن.. 16
‌1-7-2- هنین و دیماک… 17
1-7-3- اشبی.. 17
1-7-4- لانگفورس… 18
1-7-5- پریلت… 19
1-7-6- لیتون.. 19
1-7-7- لوپز جیمنو. 20
1-7-8- گوپتا 21
1-7-9- پال روی و ذر. 21
1-8- شاخص قابلیت انفجار. 21
1-8-1- فرانکل.. 22
1-8-2- ساسا و ایتو. 22
1-8-3- بورکویز. 22
1-8-4- راکیشف… 24
1-9- طبقه بندی قابلیت انفجار. 24
1-9-1- لایلی.. 25
‌1-9-2- گوس… 27
1-9-3- هاگان.. 28
1-9-4- اسکوت.. 28
1-9-5- مرکز تحقیقات JKMRC.. 29
1-9-6- لاتهام و لو. 29
1-9-7- یاراحمدی و دشتکی.. 33
1-9-8- فرامرزی‌، منصوری و ابراهیمی.. 35
1-10- بحث و جمع بندی نتایج.. 37
1-11- اهداف تحقیق.. 38
39
2-1- مقدمه. 40
2-1-1- معادن سنگ آهن ایران مركزی.. 41
2-2- معدن سنگ آهن چغارت.. 42
2-2-1- زمین‎شناسی كانسار چغارت.. 42
2-2-2- استخراج معدن چغارت.. 45
2-3- معدن سنگ آهن سه چاهون.. 46
2-3-1- زمین‎شناسی کانسار سه چاهون.. 46
2-3-2- استخراج معدن سه چاهون XI. 49
2-4-معدن سنگ آهن چادرملو. 50
2-4-1- زمین‎شناسی معدن چادرملو. 50
2-4-2- استخراج معدن چادرملو. 53
2-5- پارامتر های هندسه انفجار (طراحی آتشباری) و مواد منفجره. 54

 

2-6- خصوصیات ژئومکانیکی توده سنگ… 57
2-7- اندازه‌گیری خصوصیات توده سنگ… 57
2-7-1- نوع سنگ… 60
2-7-2- هوازدگی.. 60
2-7-3- ساخت سنگ و اندازه بلوک‌ها 61
2-7-4- مقاومت سنگ… 62
2-7-5- نوع ناپیوستگی.. 64
2-7-6- جهت داری ناپیوستگی.. 66
2-7-7- تداوم ناپیوستگی.. 68
2-7-8- بازشدگی نا‌پیوستگی.. 68
2-7-9- پرکننده. 70
2-7-10- مقدار نشت… 70
2-7-11- فاصله داری ناپیوستگی.. 71
2-7-12- شرایط سطح درزه. 72
2-8- تجهیزات برداشت داده‌های لرزه‌ای.. 74
2-8-1-  منبع لرزه‎زا 74
2-8-2-  لرزه سنج.. 75
2-8-3-  لرزه نگار. 76
2-9- روند برداشت داده‌های لرزه‌ای.. 78
2-10-  پردازش داده‌های لرزه‌ای برداشت شده. 80
2-11- تعیین میزان خردایش ناشی از انفجار. 82
.. 85
3-1- مقدمه. 86
3-2- روش‌های آماری.. 86
3-2-1-آمار توصیفی‌: 86
3-2-2-آمار استنباطی‌: 86
3-3-تحلیل حساسیت ویژگی‌های ژئومكانیكی توده سنگ… 88
3-4-تحلیل حساسیت ویژگی‌های سیستم انفجار. 91
3-5- رگرسیون‌گیری خطی چند‌متغیره. 93
3-6 شبکه عصبی‌ 105
3-7- تحلیل‌های شبکه عصبی.. 108
3-8- جمع بندی فصل.. 114
… 117
4-1- تخمین خردایش و خرج ویژه. 118
4-2- اندیس خردایش…. 118
4-3- طبقه بندی.. 119
4-3-1- طبقه بندی با استفاده از مفهوم سطح معنی داری (Signification): 120
4-3-2- توزیع امتیاز بر اساس داده‌های نرمال شده. 121
4-3-3- طبقه بندی با استفاده از مفهوم همبستگی (Correlation) 125
4-4- پهنه بندی قابلیت انفجار در معدن چغارت.. 128
بحث و نتیجه گیری.. 133
پیشنهادات.. 134
منابع و مآخذ. 135
<span style="color: #00000
0″>چکیده
قابلیت انفجار توده سنگ ویژگی بسیار مهمی در طراحی‌های آتشباری در معادن و فعالیت‌های عمرانی می‌باشد که با سیستم توده سنگ‌، شرایط محیطی و سیستم انفجار ارتباطی تنگاتنگ دارد. از میان عوامل مؤثر بر قابلیت انفجار مواردی قابل کنترل بوده و مواردی هم وجود دارند که غیر قابل کنترل می‌باشند و چه بسا بیشترین تأثیر را نیز بر قابلیت انفجار همین پارامتر‌ها دارند. این پارامتر‌ها مربوط به سیستم توده سنگ می‌باشند. از جمله عوامل مؤثر بر  قابلیت انفجار ویژگی‌های دینامیکی توده سنگ مانند سرعت امواج الاستیک است. به دلیل تعدد و پیچیدگی عوامل مؤثر بر قابلیت انفجار هر یک از محققان تنها تأثیر یک یا تعداد محدودی از این پارامتر‌ها را بر قابلیت انفجار مورد بررسی قرار داده‌اند‌، اما با جمع بندی مطالعات انجام شده مشخص شد که با وجود تأثیر بسیار زیاد سرعت امواج در قابلیت انفجار‌، تحقیقات زیادی بر روی آن انجام نگرفته است. هدف اصلی در این پایان نامه بررسی امکان جایگزینی سرعت امواج طولی با پارامتر های ژئومکانیکی توده سنگ و ارائه یک رابطه برای پیش بینی میزان خردایش پس از انفجار با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری SPSS و سپس بررسی و مقایسه ضریب همبستگی روابط بدست آمده با روش داده کاوی شبکه عصبی مصنوعی و نرم افزارneuro solution می‌باشد. هدف دیگر ارائه یک طبقه بندی برای تعیین قابلیت انفجار در معادن سنگ آهن بلوک ایران مرکزی است که با استفاده از سیستم مهندسی سنگ انجام گرفت که روش کار در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد.
کلمات کلیدی‌: قابلیت انفجار‌، سیستم توده­سنگ‌، پارامتر‌های دینامیکی‌، طبقه­بندی قابلیت انفجار
 
1-1- مقدمه
آتشباری یكی از اصلی‌ترین عملیات معدن­كاری برای جدا کردن سنگ از توده و خردایش آن تا حد قابل قبول است. و در اصل به کار بردن انرژی آزاد شده حاصل از انفجار مواد منفجره برای شکستن و جدا کردن آن از توده می‌باشد. لذا این عملیات نیازمند شناخت کامل همه پارامترهای موثر و طراحی بهینه می‌باشد که در نتیجه شرایط نامناسب زمین یا طراحی ضعیف، ممكن است باعث پیامد های نامطلوبی مثل پرتاب سنگ، لرزش زمین، لرزش هوا، عقب زدگی، ایجاد سر و صدا، تولید گرد و غبار وبر جای ماندن بلوك‎های بزرگی نیازمند شكستن مجدد شود (شکل1-1).
شکل (1-1)حفاری مجدد قطعات بزرگ ناشی از آتشباری ناموفق (معدن چادرملو)

2-10- مفهوم رنگ در هنرهای تجسمی. 17

 

2-10-1- سازواری اشكال هندسی و رنگها 19

 

2-10-2- اثر رنگ در فضا 21

 

2-10-3-اقسام رنگ:به طور کلی رنگ ها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند: 22

 

2-11 آشنایی با مراکز هنرهای تجسمی. 23

 

2-11-1 تاریخچه ای مختصر از هنرستانهای هنرهای زیبای تبریز 24

 

2-11-2  هنرهای زیبای اصفهان. 25

 

2-11-3 مدرسه صنیع الملک تا هنرستان هنر 26

 

2-11-4 اولین هنرستان ها در یزد: 27

 

فصل سوم: رویكرد طراحی.. 29

 

3-1 مقدمه: 30

 

3-2 مفهوم مکان: 31

 

3-3 مفهوم حس مکان: 31

 

3-4 نظریه دلبستگی: 32

 

3-5 تعریف و تبیین دلبستگی به مکان: 34

 

3-6 عوامل موثر در شکل گیری دلبستگی به مکان. 37

 

3-7 ابعاد مختلف دلبستگی به مکان. 38

 

3-7-1 بعد انسانی دلبستگی به مکان. 38

 

3-7-1-1  دلبستگی فردی به مکان. 38

 

3-7-1-2  دلبستگی جمعی به مکان: 40

 

3-7-2 فرایند روانی دلبستگی به مکان. 41

 

3-7-2-1 سطح عاطفی دلبستگی به مکان: 41

 

3-7-2-2سطح شناختی دلبستگی به مکان. 42

 

3-7-2-3 سطح رفتاری دلبستگی به مکان. 47

 

3-7-3 عامل مکانی دلبستگی به مکان. 51

 

3-7-3-1 بعد اجتماعی مکان در دلبستگی به مکان. 51

 

3-7-3-2 بعد کالبدی مکان در دلبستگی به مکان. 53

 

3-8 سطوح مختلف حس تعلق به مکان 55

 

3-9 اثرات و نتایج دلبستگی به مکان. 57

 

3-9-1  بقاء وامنیت. 57

 

3-9-2  نیل به اهداف و ارزیابی فردی. 58

 

3-9-3  تداوم شخصیتی. 59

 

فصل چهارم: بررسی مصادیق.. 61

 

4-1 بررسی مصادیق معماری: 62

 

4-1-1 هنرستان دخترانه پاپلی خلعتبری، تهران: 62

 

4-1-2  دانشکده هنرهای زیبا: (پردیس فعلی هنرهای زیبا) 64

 

4-1-3  نتیجه گیری : 75

 

4-2 طرح پژوهشی: 76

 

 

4-3 جمع بندی: 77

 

فصل پنجم: برنامه ریزی و طراحی معماری.. 79

 

5-1 مقدمه : 80

 

5-2 برنامه ریزی معماری. 80

 

5-2-1 فضاهای هنرستان: 80

 

5-2-1-1 فضاهای آموزشی: 80

 

5-2-1-2-فضاهای کمک آموزشی : 82

 

5-2-1-3 فضاهای خدماتی : 83

 

5-2-1-4 فضاهای اداری : 84

 

5-2-2 جدول برنامه فیزیکی فضاهای هنرستان دخترانه هنرهای تجسمی یزد 85

 

5-3 معرفی بستر طراحی : 88

 

5-3-1 شرایط اقلیمی یزد : 88

 

5-3-2 مشخصات آب و هوایی : 89

 

5-3-3 دستورالعملهای طراحی و ساخت در اقلیم گرم و خشک (یزد) 90

 

5-3-4 تحلیل پتانسیلهای سایت: 91

 

5-3-4-1 موقعیت سایت در محدوده شهر یزد 91

 

5-3-4-2 همسایگی و همجواری: 92

 

5-3-4-3 راهها و شریانهای ارتباطی: 93

 

5-3-4-4 تحلیل عوامل اقلیمی: 96

 

5-3-4-6  آلودگی صوتی: 97

 

5-3-4-7 شیب عمومی: 97

 

5-3-4-8 مستحدثات و تاسیسات موجود در زمین: 97

 

5-3-4-9 شبکههای آب،برق،گاز،مخابرات،فاضلاب: 97

 

5-3-4-10 دید از داخل به بیرون. 97

 

5-4 مبانی نظری طراحی و طرحمایه 98

 

5-4-1 مبانی نظری مرتبط با موضوع و رویکرد طراحی. 99

 

6-4-2 مبانی نظری مرتبط با بهره برداران. 102

 

6-4-3 مبانی نظری مرتبط با مكان طرح. 103

 

5-5 روند طراحی. 105

 

5-5-1 اسكیس های اولیه 105

 

5-5-2 شناخت و تحلیل مكان طرح. 108

 

5-5-3 دیا گرام و لكه گذاری. 109

 

5-5-4 طراحی كروكی ها و ماكت حجمی. 109

 

5-5-5 معرفی و توجیه طرح نهایی. 111

 

5-5-5-1 معرفی طرح. 112

 

5-5-5-2 ارائه طرح. 116

 

پیوست: 129

 

معنای رنگ‌ها: 130

 

منابع فارسی: 137

 

مقدمه:

 

“در روند آفرینش یك اثر هنری، هنرمند از طریق دریافت های حسی خود از جهان پیرامون، شكلی را برگزیده و آن را در مسیر جریانات تحلیلی ذهنی قرار می دهد و در اثر حالت های عناصر ذهنی هنرمند، شكل مورد نظر صورتی نمادین به خود می گیرد. سپس آن را در جریان مرحله آفرینش قرار داده و تبدیل به یك آفریده هنری می كند.

 

در مرحله آفرینش علاوه بر انتخاب مصالح و مواد و ابزار كار و تعیین سبكی هماهنگ، موضوع و محتوای اثر، هنرمند نیاز به درك و شناختی عمیق از عوامل و عناصری دارد، تا اشكال و صورت های برگزیده شده توسط ذهن به عرصه میان درآمده و پیام های ذهنی هنرمند را به دیگران انتقال دهد. ” (فلامكی، 1383، ص 30)

 

با توجه به اینكه هنر های تجسمی، جزء هنرهای زیبا محسوب شده و می تواند نیازهای روحی فرد را پاسخگو باشد و معانی متعالی را انتقال دهد، ضرورت طراحی فضایی جهت یادگیری و آفرینش این هنر و تشویق دانش آموزان برای گراییدن به رشته های هنری بیش از پیش آشكار می گردد.

 

در این بخش و در ابتدای مسیر شایسته است جهت روشن نمودن مسیر این مسأله، آشنایی با مبدأ مسیر، مقصد و چگونگی نزدیك شدن و رسیدن به مقصد مطالبی را ذكر كرده و در ادامه به بیان مسأله، روش تحقیق و مراحل انجام كا اشاره كرد.

 

1-2 طرح مسأله :

 

« یک کیفیت محوری وجود دارد که مبنای اصلی حیات و روح هر انسان ، شهر ، بنا یا طبیعت بکر است. این کیفیت عینی و دقیق است اما نمی­توان نامی برآن گذاشت. تلاش ما برای یافتن این کیفیت در زندگی خودمان چیزی است که همه انسان ها به دنبال آن­اند و موضوع اصلی در ماجرای زندگی هرکسی است. این تلاش همان طلب اوقات و حالاتی است که در آن زنده­تریم.»[1] همانطور که در بالا آمده است غایت هر معماری کیفیت بخشی به فضا و ارتقای زندگی

 

انسان ها است.

 

توجه به این کیفیت­های گوناگون در فضا از مضامین رساله پیش روست.

 

دستمایه این تمرین فضای آموزشی هنرستان می­باشد.امروزه مدارس هنری کمتر توانسته اند متناسب با نیازها و توقعات نوجوانان هنرآموز بوده و انگیزه لازم را برای ورود به رشته های هنری به وجود آورند.در واقع معمولا ساختمان هنر های تجسمی نتیجه تغییر کاربری بناهای دیگر بوده که برای این هدف طراحی نشده اند و یا از طرح های بدون کیفیت برخوردار هستند که کمتر توجهی به مخاطب چند ساله آنها نشده است. این در حالیست که دوران نوجوانی تاثیر بسزایی در شکل گیری هویت آنها داشته و نقش مکان در این فرایند غیر قابل انکار است.

 

نیاز به دلبستگی و تعلق برای هنرجویی که باید روزانه ساعاتی را در کلاس بنشیند و الفبای هنر بیاموزد ضروریست.

 

نوجوان باید بتواند با حس آشنا بودن مکان و بدون چالش با محیط اطراف در مدرسه رشد کرده ، آموزش ببیند و با گذراندن این دوران با خاطراتی شیرین آماده مراحل بعدی در زندگی گردد.

 

بنابراین در طراحی سعی بر آن است که با استفاده از دستاوردهای علم روانشناسی محیط پیرامون مقوله دلبستگی به مکان به طرحی مناسب دست یافت که تا حد امکان بتواند به واسطه ویژگی های کالبدی خود به ارتقاء تعامل مثبت هنرآموزان با مکان کمک کند.

 

هر چند که معماری شرط کافی در ایجاد دلبستگی به مکان نبوده و عوامل مداخله گر بسیاری در شکل گیری این حس دخیل اند، اما از آنجا که بخشی از نابسامانی مدارس مربوط به کالبد آنهاست ،رسیدگی به این بعد از دلبستگی اهمیت ویژه ای دارد.

 

1-3 ضرورت انجام پروژه:

 

با توجه به قرارگیری هنر به عنوان پل ارتباطی بین فرهنگ ها و برای عقب نماندن از قافله جامعه بشری نیاز به آموزش هنر در سطح جامعه هر روز بیشتر احساس می شود و فراگیری هنرهای تجسمی به عنوان یکی از دو راه برقراری ارتباط بین انسان ها (به جز کلام) اهمیت فوق العاده ای می یابد. همانطور که در سطح  جامعه مشاهده می­شود ، در حال حاضر ، نه تنها در زمینه هنر بلکه معماری مدارس هم هما نند سایر نمونه­های معماری اکثراً از کیفیت مطلوب و درخور برخوردار نیست در حالیکه آموزش و یادگیری همواره تحت تأثیر فضاست .در این قسمت برای درک بهتر ضرورت طراحی مختصر نقدی برفضاهای آموزشی از جنبه معماری ارائه خواهد شد:

 

الف) کیفیت فضا :

 

« می­دانیم که مدرسه پرشمارترین نمونه معماری دولتی در کشور است و حسن یا عیب آن تأثیر اجتماعی وسیعی دارد.»[2]

 

مدرسه غیر از آن که یک محیط آموزشی است ؛ محیطی برای زندگی و نیایش دانش آموزان است. اخیراً بلکه به نظر کارشناسان تعلیم و تربیت فضاهایی تلطیف شده ، پویا و زنده برای جلب نظر افراد  نیستند و در یک نگاه کلی و عمومی بسیاری از مدارس ، فضایی یکنواخت سرد و بی روح دارند که محیط آن­ها امکان مناسبی برای تعاملات و کنش­های ذهنی و رفتاری فراهم نمی­آورد.

 

همانطور که در گفته شد  ، آموزش و یادگیری همواره تحت تأثیر کیفیت­های فضاست که باید با توجه به نیازهای اساسی از جمله سن ، جنسیت و مهمتر از همه مکان ، طراحی شود و این فضا باید خالق آرامش ، آموزنده و کارا باشد و در یک جمله ، کیفیت­هایی داشته باشد که بتواند حاصل تفکر محسوب شود .

 

ب) هویت فضاهای آموزش :

 

در این باره ، نکته دیگر ، بی­هویتی مدارس در سطح کشور است . در تحلیل اینکه چه عواملی سازنده هویت در معماری است، نشانه­ها و پدیده­های مختلفی مطرح می­شود ، از جمله سازه، اقلیم، محیط، کارکردها، عناصر زیبایی شناختی و …

 

درواقع عدم توجه به هویت مکانی مهمترین علت می­باشد. در این باره، نازلترین مرتبه توجه به مختصات طبیعی و مرحله بعد ، توجه به مختصات اجتماعی و سپس دقت به مختصات فرهنگی (فرهنگ به معنای تفاوت­هایی که موجب تمایز مثلاً یزدی­ها با گیلانی­ها می شود)

 

 

اهمیت تذهیب در کتاب­­آرایی و به­ویژه نقش اثرگذار آن در تزئین سرسوره­ها تا بدان جاست که معمولا در بررسی و  تعیین تاریخ آثار می­تواند به­عنوان مهم­ترین فاکتور ارزیابی نسخه­های قرآنی، مورد استفاده قرار گیرد. چرا که این امر در قرآن­های بدون تاریخ کمک می­کند تا با قطعیت بیشتری درباره تاریخ احتمالی قرآن­ها نظر دهد. لذا در این پژوهش سرسوره­ها به­عنوان شاخص­ترین مکان برای نشان دادن این نقوش مد نظر قرار گرفته تا به مطالعه سیر تحول آنها در چهار دوره صدر اسلام، سلجوقی، ایلخانی و تیموری بپردازد.

 

 

 

1-1- تعریف، بیان ضرورت و اهمیت مساله

 

در سده­های آغازین حاکمیت اسلام، هنر کتاب­آرایی شامل کتاب­های مذهبی و به­خصوص کلام­الله مجید می­شده­ است و آرایش کتاب­ها مشتمل بر نقوش هندسی و غیرهندسی بود که در سرفصل سوره­های مبارکه قرآن، لابلای سطور و حاشیه صفحات مورد استفاده قرار می­گرفت. عدم رغبت هنرمندان اسلامی به تقلید از طبیعت، تاکید بر مفاهیم ذهنی و نمادین، چکیده­نگاری و نقش­مایه­های تزئینی از ویژگی­های شکلی مشترک این نقوش می­باشد.

 

از آنجا که هنر تذهیب در آرایش کلام­الله مجید بیشتر مورد استفاده قرار می­گرفت و دارای بار معنایی غنی اسلامی بود لذا تذهیب­ قرآن­های مختلف در طول تاریخ تا دوره معاصر مورد مطالعه قرار گرفت و ویژگی­های قومی، ساختاری و ترکیب­بندی آنها تحقیق گردید.

 

تاکنون بیشتر بررسی­ها و تحقیقات صورت گرفته درخصوص تذهیب قرآن به­صورت کلی بوده است، به شکل اختصاصی در زمینه­ سرسوره­ها کار خاصی انجام نگرفته و اگر مطلبی هم نوشته شده، نقیصه­هایی داشته است.­ اما شناخت هرچه بیشتر این هنرها منوط به پرداختن به جزئیات، تحلیل ویژگی­ها و در کنار هم بررسی کردن آنها می­باشد. لذا در این تحقیق سعی بر آن بوده که با توجه به احساس نیاز برای پرداختن به چنین موضوعی و شناسایی بهتر شاخصه­های هنری قرآن، با تحلیل نقوش در دوره­های مختلف تاریخی از صدر اسلام تا دوره صفوی، ویژگی­های شکلی و تذهیب­های این دوران و همچنین دلایل به­کارگیری سرسوره­ها در این کتب قرآنی مشخص گردد.

 

بر این اساس، پژوهش حاضر ضمن بررسی شرایط تاریخی، فرهنگی و هنری، به اهمیت جایگاه کتاب­آرایی قرآن در پنج دوره­ صدر اسلام، عباسی، سلجوقی، ایلخانی و تیموری (از سده­های اول تا نهم ه.ق) پرداخته و با توجه به اینکه تاکید اصلی بر تحلیل نقوش تذهیب و همچنین نحوه استفاده از سرسوره­ها و تاثیرات آنها درشکل­گیری هنرهای قرآنی است و بدان جهت که خط و خوشنویسی نیازمند شرحی وسیع­تر می­باشد، لذا برای پرهیز از اطاله­ کلام و ارائه مطالب تکراری، به مفاهیم گسترده­ای چون تاریخچه خط و کتابت و … چندان پرداخته نشده­ است.

 

 

 

 

1-2- پرسش­های پژوهش

 

1- چه ویژگی­های بصری و هنری در سرسوره­ قرآن­های آستان قدس رضوی در دوران صدر اسلام تا تیموری وجود دارد؟

 

2- آیا این سرسوره­ها می­تواند ما را در شناسایی بهتر و بیشتر سیر تحول تذهیب، کتاب­آرایی و گسترش تکنیک­های جدید یاری کند؟

 

3- آیا الگو و سنت خاصی در ترسیم نقوش رعایت شده­ است؟

 

4- آیا ساختار فرهنگی، سیاسی، هنری و مذهبی در پیدایش و شکل­گیری سرسوره­ها تأثیری داشته ­است؟

 

 5- تذهیب­های قرآنی دارای چه ویژگی­های بصری هستند که دربر دارنده برخی از مفاهیم عرفانی و اسلامی هستند؟

 

1-3- فرضیه­های پژوهش

 

به نظر می­رسد نقوش تذهیب سرسوره­ها در قرآن­های مجموعه آستان قدس، از ویژگی­های بصری حاکم بر مکتب کتاب­آرایی دوران خود برخوردار بوده­اند.

 

به نظر می­رسد آرایه­های تزئینی نقش و رنگ در سرسوره­ قرآن­ها ابزارهای مناسبی جهت شناسایی هنرهای قرآنی در دوران مورد مطالعه می­باشند.

 

به نظر می­رسد سیر تحول سرسوره­ها به زمان انجامشان بستگی دارد و نسبت به موقعیت فرهنگی، سیاسی، هنری و مذهبی هر زمان تکنیک ساخت آنها نیز تغییر کرده ­است.

 

به نظر می­رسد شرایط سیاسی و اجتماعی مناسب در کنار حمایت مادی و معنوی، فراهم ساختن محیط آموزش و فعالیت، بستر مناسبی برای خلق آثار هنری و پیشرفت همه جانبه آنها مهیا می­کند.