2-1-2 بخش های شاهنامه 9

 

2-1-3 منابع شاهنامه. 10

 

2-2سرایش شاهنامه. 12

 

2-2-1 ستایش سلطان محمود. 14

 

2-2-2 پیشینه داستان های شاهنامه. 14

 

2-3 محتوا و بخش بندی.. 15

 

2-3-1بخش اسطوره ای 16

 

2-3-2 بخش پهلوانی …………………………………………………………………………………………………. 18

 

2-3-3 بخش تاریخی.. 21

 

2-4 نفوذ در ادبیات پارسی و ادبیات جهان 23

 

2-5 بازگردانی شاهنامه به زبان های دیگر. 24

 

2-6 واژگان عربی در شاهنامه. 26

 

2-7 هزاره شاهنامه در یونسکو. 26

 

2-8فیلم های ساخته شده بر پایه شاهنامه. 28

 

2-9 پژوهشکده شاهنامه. 28

 

فصل سوم: جانداران در شاهنامه

 

3-1آب 31

 

3-2 خورشید. 31

 

3-2-1 خورشید و سیمرغ. 32

 

3-3 عناصر اسطوره ای 33

 

3-3-1 کوه و درخت 33

 

3-3-2 کوه البرز. 34

 

3-3-3 درختو پسپویش… 34

 

3-3-4 ارتباط کوه و درخت با هوم. 35

 

3-4 خسروانی درختان شاهنامه. 36

 

3-4-1 آیین هایی که با درخت پیوند دارند …………………………………………………………………………36

 

3-5 برخی ار درختان شاهنامه ……………………………………………………………………………………………37

 

3-6 سوزاندن درختان ………………………………………………………………………………………………………38

 

فصل چهارم: حیوانات در شاهنامه

 

4-1مقدمه. 40

 

4-2سیمرغ 40

 

4-2-1 سیمرغ در نوشته های دینی زرتشتی.. 41

 

4-2-2 پرنده ای با ویژگی انسانی.. 42

 

4-2-2 چهره سیمرغ در شاهنامه 43

 

4-2-3 آشیانه سیمرغ در متون زرتشتی.. 43

 

4-3-4 آشیانه سیمرغ در متون حماسی.. 44

 

4-3-5 آشیانه سیمرغ در متون دیگر. 44

 

4-3 سیمرغ در ارتباط با آیین مهر. 45

 

4-3-1 سیمرغ و عقاب 45

 

4-4 مهر 46

 

4-5 توتم و توتیسم. 46

 

 

4-6 انواع توتم در شاهنامه 50

 

4-6-1 نام ها 50

 

4-6-1-1 گاو 50

 

4-6-1-2 اسب 53

 

4-6-1-3 درفش …………………………………………………………………………………………………………55

 

4-6-1-4 شیر …………………………………………………………………………………………………………….56

 

4-6-1-5 اژدها …………………………………………………………………………………………………………..58

 

4-6-1-6 گراز ……………………………………………………………………………………………………………62

 

4-6-1-7 گرگ …………………………………………………………………………………………………………..62

 

4-6-1-8 فیل …………………………………………………………………………………………………………….64

 

4-6-1-9 ببر ……………………………………………………………………………………………………………..65

 

4-6-1-10 پلنگ ………………………………………………………………………………………………………. 66

 

4-6-1-11 آهو …………………………………………………………………………………………………………..67

 

4-6-1-12 غرم …………………………………………………………………………………………………………..68

 

4-7 نماد شناسی اژدها در شاهنامه فردوسی …………………………………………………………………….69

 

4-8 ارتباط حیوانات با پهلوانان شاهنامه ………………………………………………………………………….74

 

4-8-1 اسب و رستم ……………………………………………………………………………………………………74

 

4-8-2 شبرنگ بهزاد و سیاوش ……………………………………………………………………………………..77

 

4-8-3 زال و سیمرغ ……………………………………………………………………………………………………79

 

فصل پنجم: نتیجه­ گیری

 

5-1 نتیجه گیری.. 81

 

. 84

 

چکیده لاتین

 

چکیده:

 

بررسی نقش جاندارن در شاهنامه و جایگاه آن ها در داستان ها، چندان شورانگیز است که خواننده ی شاهنامه از مطالعه ی آن در می یابد برخی از این جاندارن و حیوانات در روند حماسی ملی کارکرد و نقش بنیادین دارند و از ارتباط آن ها با پهلوانان این نکته دریافت می شود که فردوسی به اساطیر ملل باستان و اقوام گذشته که در آن بشر با حیوانات و طیور، پیوند و همبستگی داشت، بی اعتنا نبوده و داشتن مهر و عاطفه را در جانداران نیز به تصویر کشیده است. در این پژوهش بر آنیم که به بررسی حضور اکثر جاندارانی که در شاهنامه نقش اساسی داشته و دارند، بپردازیم

 

كلید واژه‌ها: جانداران، جانداران غیر انسان، شاهنامه ، فردوسی

 

-1 مقدمه

 

بشر با توجه به قوه ی تعقل اعطا شده به او در می یابد که روزی بر خلاف اراده ی خود می میرد. درک این جدایی از عزیزان باعث بروز نوعی اضطراب در او می شود. انسان در طول قرن ها، از راه های گوناگون و بنا بر موقعیت و وضع هستی خود، تلاش می کرده است تا با عشق به خدا، غرقشدن در تجمل، آفرینش هنری و عشق به همنوع خود بر این جدایی غلبه کند. برای بشر اولیه که در غارها زندگی می کرد، پرستش حیوانات  ودیگر جاندارن و ارتباط با آنها بهترین راه غلبه بر جدایی بود[1]. با نگاهی به دوره های نخستین در می یابیم که انسان ابتدایی از طبیعت و جهان دریافتی عجیب، اما مشخص دارد؛ در بینش اساطیری او پدیده های طبیعی دارای شعور و اراده اند و از این رو در سرنوشت بشر سهیم و دخیل هستند. این اعتقاد باعث پیوند انسان با جانوارن و دیگر جاندارن می شده، مقام و جایگاه حیوان و جاندارن در نظر او بسیار با ارزش و والا بوده است، بنابراین از آنها نه تنها در زندگی مادی، بلکه در زندگی معنوی نیز سود می جسته، بر رازهای جاودانگی و طبیعت واقف می شد.[2] در پهنه ی آفرینش نیز حیوانات پس از انسان در مرتبه دوم ارزشمندی قرار دارند و نه تنها در اسطوره های ایرانی، بلکه در اسطوره های کشورهای دیگر نیز ارزشند . شاید ریشه ی ارزشمندی آنها به دروه ی کودکی نسل بشر گردد که برای نیازهای روزمره ی زندگی به آنها نیازمند بود. در اوستا نیز بر اثر نفوذ فرهنگ و عقاید آیینی و اساطیری پیش از زرتشت، ستایش جانوران مطرح گردیده است و از میان جانوران ستایش شده در اوستا، پرندگان از جایگاه ویژه ای برخوردارند.[3]

 

جان فردوسی سرشار از مهر و عاطفه است. او استعداد مهررزی را نه تنها در پهلوانان محبوب خود، بلکه حیوانات و برخی از  جاندارن نیز به تصویر کشیده است.[4] در شاهنامه که بازتاب اسطوره ها، زندگی جوامع بدوی و کهن ایرانیان است، حیوانات و سایر جانداران از اهمیت والایی برخوردارند و از ویژگی ها و جایگاه عادی خود خارج می شوند.