بافت قدیم شهرکرمانشاه…………………………………………………………………………………………………..26

ساختارقدیمی شهر………………………………………………………………………………………………………….27

ساختاروبافت مرکزی شهر……………………………………………………………………………………………….28

1-7-6 شبکه ارتباطی اولیه………………………………………………………………………………………………………….28

سازمان فضایی شهرقدیم………………………………………………………………………………………………29

رونددگرگونی سازمان فضایی شهرقدیم…………………………………………………..30

1- 7 -8-1قبل ازقاجار………………………………………………………………………………………………………………31

1-7 -8-2 دوره قاجار………………………………………………………………………………………………………………31

کرمانشاه در1919…………………………………………………………………………………………………..32

1-7-9 سازمان فضایی شهر درعصرپهلوی…………………………………………………………..33

1-7-9 -1 دوره پهلوی اول………………………………………………………………………………………………………..33

1–7 -9-2 دوره پهلوی دوم……………………………………………………………………………………………………..34

دوره جمهوری اسلامی……………………………………………………………………………………………35

1-7-10 مشخصات بافت فرسوده شهرکرمانشاه…………………………………………………….37

محدوده بافت فرسوده……………………………………………………………………………………………..37

1-7-10-2 مسائل و مشکلات توسعه محدوده و راه حل یابی……………………………………………………………41

1-7-11 محله برزه دماغ………………………………………………………………………………..43

1-7-11-1 مشخصات محله……………………………………………………………………………………………………….43

1-7- 11-2 موقعیت وکاربری های محله برزه دماغ………………………………………………………………………..46

1-7-11-3 ارتفاع طبقات ساختمانها…………………………………………………………………………………………….48

1-7-11-4 کیفیت ابنیه…………………………………………………………………………………………………………….49

1-7-11-5 کمبودها ومشکلات کاربری ها…………………………………………………………………………………..50

1-7-11-6 نقش کاربری هاومعابر……………………………………………………………………………………………..50

فصل دوم : چهارچوب نظری پژوهش

2-1مقدمه………………………………………………………………………………………………….53

2-2 بررسی واژگانی مسأله……………………………………………………………………………..53

2-2-1 فرسودگی……………………………………………………………………………………………………………………53

2-2-2 مرمت شهری………………………………………………………………………………………………………………..54

2-2-1 انواع بافت و تعریف بافت فرسوده…………………………………………………………………………………….57

2-2-3-1 انواع بافت ها بر اساس رشد کالبدی فضایی…………………………………………………………………….57

2-2-4 شاخص های ارزیابی و شناخت بافت ها…………………………………………………………………………….58

2-2-4-1 موقعیت قرارگیری در شهر…………………………………………………………………………………………..59

2-2-4-2 وضعیت شبکه های دسترسی، زیر ساخت ها و تأسیسات شهری………………………………………….59

2-4-3 وضعیت خدمات شهری………………………………………………………………………………………………….59

2-2-5 جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………………60

2-2-6 نوع مداخله و مرمت شهری در تجربیات ایران در دهه های اخیر…………………………………………….61

2-2-7 الزامات قانونی مداخله در بافت فرسوده………………………………………………………………………………64

2-2-8 ویژگی بافت های فرسوده………………………………………………………………………………………………..65

2-3 مروری برادبیات نظری………………………………………………………………………………67

2-3-1 رویکردکارکردی–ساختی………………………………………………………………………………………………67

2-3-2 نظریه بوروکراسی وبرومشروعیت واقتداردرسامانهای بوروکراتیک…………………………………………68

2-3-3 رویکردتوانمندسازی………………………………………………………………………………………………………69

2-3-4 رویكردتوسعه اجتماعی………………………………………………………………………………………………….70

2-3-5 چهارنوع خرده سیستم پارسونز………………………………………………………………………………………..71

2-3-6 نظریه کنترل اجتماعی پارسونز…………………………………………………………………………………………72

2-3-7 مکتب اکولوژیکی………………………………………………………………………………………………………..72

2-3-8 دیدگاه فرهنگ گرایی…………………………………………………………………………………………………..73

2-3-9 دیدگاه ترقی گرا……………………………………………………………………………………………………….73

2-4 چهارچوب نظری………………………………………………………………………………..74

2-4-1 نظریه ساخت یابی گیدنز……………………………………………………………………………………………..74

مفاهیم نظریه ساخت یابی…………………………………………………………………………………………..75

2-5 مدل نظری پژوهش………………………………………………………………………………78

2-6 پیشینه مطالعاتی پژوهش……………………………………………………………………….79

پیشینه تاریخی طرح های مطالعاتی وکاربردی بافت فرسوده کرمانشاه:……………………………….81

طرحهای شهری در دو دهة اخیر (1385 ـ 1360)……………………………………………………………82

طرح جامع شهرکرمانشاه……………………………………………………………………………………………82

2-6-4 دوره بعد ازتهیه ی طرح جامع………………………………………………………………………………………83

2-6-5 طرح بهسازی بافت مسئله دار كرمانشاه (طراحی بخشی از محلة آبشوران)…………………………….84

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

3-3 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..86

3-3 -1 تحقیقات توصیفی………………………………………………………………………………………………………86

3-3 -2 تحقیقات پیمایشی……………………………………………………………………………………………………..86

3-4 جامعه آماری پژوهش……………………………………………………………………………………………………..88

3-5 واحدمشاهده………………………………………………………………………………………………………………….88

3-6 نمونه وروش تعیین حجم نمونه………………………………………………………………………………………….89

3-6-1 نمونه گیری تصادفی ساده…………………………………………………………………………………………….89

3-6-2 فرمول نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………91

3-7 ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………….91

3-7-1 مطالعات كتابخانه‌ای…………………………………………………………………………………………………….92

3-7-2 پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………92

3-7 متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………93

3-7-1 متغیرمستقل…………………………………………………………………………………………………………………93

3-7-2 متغیروابسته…………………………………………………………………………………………………………………94

3-8 روایی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..94

3-9 پایایی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..94

3-9-1 پایایی وروایی پرسشنامه پژوهش…………………………………………………………………………………….95

3-3-10-1 روشهای آماری مورداستفاده پژوهش………………………………………………………………………..96

3-10-2 ضریب همبستگی پیرسون………………………………………………………………………………………………96

3-10-3 آزمون معنی داربودن…………………………………………………………………………………………………….96

فصل چهارم : دستاوردهای پژوهش

4-1مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………98

4-2 تجزیه وتحلیل جمعیت شناختی نمونه (آمارتوصیفی )………………………………………………………………98

4-3 ضریب همبستگی پیرسون واثبات فرضیات ( آمار استنباطی )……………………………………………………103

4-4 نتایج مرتبط باسوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………..109

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………110

5-2 پیشنهادها و راه کارها……………………………………………………………………………………………………….112

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………………..115

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………121

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………123

جداول و نقشه ها

نقشه شماره1 : موقعیت استان کرمانشاه درسرزمین جمهوری اسلامی ایران……………………………………..23

نقشه شماره 2 : موقعیت شهرکرمانشاه دراستان کرمانشاه………………………………………………………………23

نقشه شماره 3 : موقعیت محدوده بافت فرسوده درشهرکرمانشاه……………………………………………………38

نقشه شماره4 : محدوده بافت فرسوده شهرکرمانشاه…………………………………………………………………….39

نقشه شماره 5 : موقعیت محله برزه دماغ(سیدجمال الدین جنوبی)………………………………………………….44

جدول شماره 1 : وضعیت کاربریهای وضع موجود ( 1386 ) محله ( برزه دماغ ) ……………………………..45

جدول شماره 2 :کیفیت ابنیه وضع موجود ( 1386 ) برزه دماغ………………………………………………………48

جدول شماره 3: میزان فرسودگی فضای شهری و نوع اقدامات متناسب با آن……………………………………53

جدول شماره4: انواع بافت ها بر اساس موقعیت قرارگیری در شهر………………………………………………….58

جدول شماره 5 : تحصیلات…………………………………………………………………………………………………….97

جدول شماره 6 : بررسی فراوانی میزان تحصیلات پاسخ دهندگان…………………………………………………..98

جدول شماره 7 : شغل…………………………………………………………………………………………………………….98

جدول شماره 8 : بررسی وضعیت اشتغال پاسخ دهندگان………………………………………………………………99

جدول شماره 9 : جنس…………………………………………………………………………………………………………100

جدول شماره 10 : فراوانی جنسیتی جامعه نمونه…………………………………………………………………………..100

جدول شماره 11: سن…………………………………………………………………………………………………………….101

جدول شماره 12 : فراوانی سنی پاسخ دهندگان………………………………………………………………………………101

جدول شماره 9 ) جدول مربوط به میانگین (Mean) و میانه (Median) مربوط به متغیر وابسته و متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………………………………………………….102

جدول شماره 10 : همبستگی بین نقش مردم و اجتماع و تأثیر آن بر احیای بافت فرسوده شهری………………104

جدول شماره 11 : بین عدم اطلاع از شیوه های مشارکت مردم توسط مسئولین و احیای بافت فرسوده شهری105

جدول شماره 12 : بین نادیده گرفتن اولویت ها و نیازهای مردم و احیای بافت فرسوده شهری…………………107

جدول شماره 13: ویژگی های بافت فرسوده شهری…………………………………………………………………………108

فصل اول

توجیه علمی واجتماعی پژوهش

چکیده

در این مقاله سعی شده است پاسخ علمی به این پرسش ارائه شود که مداخلات اجتماعی اثر گذار براحیاء بافت فرسوده ی شهری در محله ی برزه دماغ شهرستان کرمانشاه چیست ؟ برای ورود به بحث از مدخل بررسی محتوایی بافت های فرسوده واردشده و با ترسیم کردن برخی مستندات و مشاهدات، مداخلات اجتماعی اثرگذار بر بافت فرسوده ی شهری را برشمرده ایم . در نوشتار حاضر فرسودگی یكی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است كه باعث بی سازمانی، عدم تعادل و عدم تناسب آن می شود . هم چنین عاملی است كه به زدودن خاطرات جمعی، افول حیات شهری و شكل گرفتن حیات شهری روزه مره منجر می شود. به همین جهت برای تشریح و تبیین مداخلات اجتماعی در بافت فرسوده ی شهری به سراغ نظریه ساختاربندی ( structuralization ) رفته ایم . این نظریه به دست آنتونی گیدنز صورتبندی شده است . نظریه ساختاربندی نشان می دهد : چگونه ساختارهای اجتماعی به واسطه کارگزاران انسانی ساخته می شوند و در ضمن آنها واسطه های فرایند ساختاربندی اند . این همان مفهوم دوگانگی ساختی به عنوان عنصر اصلی و محوری نظریه اوست و متفاوت از دوگانه گرایی ساختی است و در جهت تبیین دوگانگی ساخته شدن ساختها از طریق کنشها و برعکس است . شایان ذکر است که این تحقیق به صورت پیمایشی و با ابزار پرسشنامه در بین مردم مستقر در محله ی برزه دماغ شهرستان کرمانشاه در سال 1394 انجام شده است . روش نمونه گیری بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده انجام شده و حجم نمونه 300 نفر بوده است . متغیرهای مستقل نقش مردم و اجتماع، عدم اطلاع از شیوه های مشارکت مردم و نادیده گرفتن اولویت ها و نیازهای مردم هستند که تأثیرات آنها بر متغیر وابسته سنجش شده است . یافته های تجربی نشان می دهد که تمام فرضیه های ما غیر از فرضیه ی دوم اثبات شده اند و همبستگی معناداری بین متغیرها وجود دارد .

واژه های کلیدی : مداخلات اجتماعی، بافت فرسوده ی شهری ، ساختاربندی ، ساختارهای اجتماعی ، کنشگران

1-1مقدمه

با رشد جمعیت شهری و نوسازی در شهرها و افزایش سطح درآمد شهرها نسبت به روستاها ، سیل عظیم جمعیت از مناطق روستایی به نواحی شهری هجوم آوردند . بنابراین این مهاجرت باعث شد مناطق مملو از جمعیت در شهرها ایجاد شود و در بعضی از مناطق شهر همانند حاشیه های شهرجمعیت بیشتری ساکن شوند . در واقع می توان گفت در حال حاضر نوعی بی تعادلی در ساختار شهرها به وجود آمده است که رشد افقی شهرها ، رشد سرطان گونه آن ها ، فرسوده شدن برخی از بافت های شهری و خالی شدن این سکونت گاه ها بدلیل انواع آسیب ها ی شهری و غیره ازاین گونه موارد هستند . مناطق شهری از جمله مناطقی هستند که رشد و توسعه ، کار ، خلاقیت و نوآوری در آن شکل می گیرد . در این مناطق قسمت هایی از شهر از جمله متن شهر دارای رشد و توسعه بیشتری هستند و قسمت هایی از شهر بخصوص محلات قدیمی دارای بافتی فرسوده هستند.

محلات فرسوده شهری از جمله محلاتی هستند که دستگاه های اجرایی ، سیاستگذاران و تصمیم سازان کشور سالهاست که با این موضوع در باب چگونگی نوسازی و بهسازی و عدم رشد رووزافزون این بافتها با هم در چالش هستند که البته بدلیل موانع ساختاری موجود در جامعه ایرانی و تقابل برخی دیدگاه ها با هم نه تنها بافت های فرسوده بهسازی و نوسازی نشده اند بلکه ما شاهد گسترش روزافزون فرسودگی این بافت ها هستیم . در چنین شرایطی سؤالاتی از طرف مسئولین ، تصمیم گیران ، تصمیم سازان ، مردم و همه گروه های اجتماعی مطرح می شود که چگونه می توان بافت های فرسوده شهری را احیاء کرد . تحقیق حاضر با تأکید بر محله برزه دماغ کرمانشاه نحوه مداخله اجتماعی از طریق ساختار و جامعه را بررسی می نماید .

1-2 بیان مسأله

شیوه های مداخلات در بافت های فرسوده شهری چگونه باید باشد ؟ نقش و رسالت دولت ها در احیای بافت های فرسوده شهرها چیست ؟ مردم چگونه می توانند در احیای بافت فرسوده شهری نقش داشته باشند ؟ این ها سؤالاتی هستند که می توانند در باب مسائل مربوط به احیای بافت فرسوده مطرح شوند .

امروزه در دنیا نقش عوامل اجتماعی در توسعه از اهمیت خاصی برخوردار است . در اثر طرح ها و پروژه های توسعه ای مباحث اجتماعی و فرهنگی جایگاه ویژه ای برای خود دارا هستند . هسته مرکزی شهر معمولاً فضایی است که کانون اولیه شکل گیری شهر بوده است که هم اکنون بنا به فرسودگی کالبدی و فعالیت کارایی خود را از دست داده است و از عملکرد بهینه برای زیست ، سکونت و نیز فعالیت برخوردار نیستند . اگر بپذیریم که ارزش زمین در هسته مرکزی شهرها بسیار بالا می باشد آنگاه به ارزش کالبدی – فضایی بافت های فرسوده شهری و ضرورت ساماندهی و احیاء آن ها پی می بریم . هر چند برای استفاده بهینه ، روز آمد و کارآمد از فضاهای بافت فرسوده شهری موانع زیادی وجود دارد اما مداخلات اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردار است در واقع قبل از هرگونه مداخله در بافت مرکزی و فرسوده شهری ، مداخله اجتماعی پیش شرط حضور مدیران و برنامه ریزان شهری و ورود آنها جهت سازماندهی ، احیاء ، بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری است . قبل از هرگونه مداخله کالبدی ، اقتصادی و طبیعی ، لازم است که مداخله و پیوند اجتماعی با ساکنان چنین بافت هایی صورت گرفته باشد . از جمله مسائلی که به عنوان مانع در احیاء بافت های فرسوده شهری حائز اهمیت است بی توجهی به اجتماع و ساکنان این محلات است . عدم مشارکت دادن مردم در طرح های توسعه ای باعث می شود که در اجرای پروژه های مختلف خاصه پروژه های فیزیکی و کالبدی با عدم استقبال مردمی مواجه شویم و زمانی که مردم و اجتماع با برنامه ریزان و برنامه ها همسو نباشند موفقیت به سختی قابل دستیابی است . مداخله اجتماعی می تواند به صورت بهسازی و نوسازی در رابطه متقابل ساختار و جامعه هدف مورد بررسی قرار بگیرد . بهسازی و نوسازی شهری مجموعه فعالیتها و اقدام هایی است كه ابعاد مختلف كالبدی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی – اداری و فرهنگی را در بر دارد. به عبارتی دیگر بهسازی و نوسازی شهری فقط شامل ساخت و سازهای فیزیكی یا كالبدی یا عناصر كالبدی شهر نمی شود و تنها بافت های تاریخی و قدیمی را دربرنمی گیرد، بلكه بهسازی و نوسازی شهری ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی – اداری وكلا ًفرهنگی را در بخشها و نواحی مختلف شهر مورد توجه قرارمی دهد . (شماعی و همكاران، 1382: 347 ) مسأله فرسودگی بافت شهری نیز این گونه تعریف می شود : فرسودگی یكی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است كه باعث بی سازمانی، عدم تعادل، عدم تناسب و بی قوارگی آن می شود . فرسودگی عاملی است كه به زدودن خاطرات جمعی، افول حیات شهری و شكل گرفتن حیات شهری روزه مره منجر می شود (حبیبی و مقصودی، 15:1381) بنابر این منظور از احیاء بافت فرسوده شهری بهسازی و نوسازی در ابعاد اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی و کالبدی این بافت است .

محله برزه دماغ کرمانشاه یکی از محلاتی به شمار می آید که دارای بافتی فرسوده و قدیمی است و با این مشخصات شناخته می شود : بافتی فشرده ، ریزدانه ، همراه با کوچه پس کوچه های تنگ و باریک و پیچ درپیچ در ساختاری ناکارآمد ، پایین بودن سطح کیفیت ابنیه و مصالح ساختمانی ، پایین بودن سطح درآمد ساکنین ، نامناسب بودن دسترسی ، محدودیت در عبور وسایل نقلیه از داخل کوچه ها ، پایین بودن امنیت در سطح محله ، نبود معابر جهت دسترسی سواره ، وجود مشکلات اقتصادی بافت همانند بی ارزش شدن قیمت زمین ، کمبود تسهیلات درمانی ، فضای سبز و مکان های ورزشی . پس می توان گفت رکود و فرسودگی در این محله ناشی از فقر و محرومیت اجتماعی است که با با بهبود آن نابرابری کمتری نسبت به متن شهر در آن دیده می شود . چنین وضعیتی محله برزه دماغ را در زمره محدوده هایی قرار داده که با توجه به شاخص های کیفیت بنا ، مساحت قطعات و عرض معابر بافت فرسوده تلقی می شود . در صورت ادامه این شرایط این محلات روز به روز فقیرتر می شوند و ویژگی خاص آن ها وجود طبقات بسیار پایین اجتماعی می باشد . این پدیده منجر به ایجاد اختلافات عمیق اجتماعی و اقتصادی می گردد .

این تحقیق بر آن است که شیوه مداخله اجتماعی در احیای بافت فرسوده ی محله برزه دماغ شهرستان کرمانشاه را موررد بررسی قرار دهد .

1-3 اهمیت وضرورت پژوهش

هر مسئله ی اجتماعی بیانگر نوعی بحران در یک سیستم اجتماعی و کژکارکردها و کارکردهای منفی در آن سیستم است و می توان آن را به یک عفونت بدنی تشبیه کرد که هر چه سریع تر باید آن را برطرف کرد تا در بدن ( جامعه ) ریشه ندواند .

اهمیت این موضوع بیانگر این مطلب است که اگر این مسأله رفع نگردد چه مسائلی فراروی جامعه مورد مطالعه ما خواهد بود ؟ ضرورت پرداختن به نحوه مداخلات اجتماعی در احیای بافت های فرسوده شهری موضوعی بسیار جدی و تعیین کننده است . در صورت عدم توجه به این موضوع از ظرفیت مشارکت مردمی برای بهبود مطالعه و نیز اجرای برنامه ها و پروژه های مد نظر بی بهره خواهیم ماند . علاوه بر این موضوع ، بی توجهی به نظر مردم نیز اجتماع باعث می شود که نیازها و اولویت ها به خوبی شناخته نشوند . وجود بافت های فرسوده شهری انضباط اجتماعی شهر را بر هم می زند و این مسأله به نوبه خود باعث می شود شاهد شهر بدقواره ای باشیم که انواع آسیب های مختلف اجتماعی همانند فقر شهری و تداوم افول کیفیت زندگی و آسیب های کالبدی از جمله عدم استقامت در برابر زلزله را با خود به همراه خواهد داشت . بنابراین باید مسأله را شناخت و با به کارگیری مداخله اجتماعی صحیح در بافت های فرسوده شهری بسترهای توسعه این محلات را ایجاد کرد .

1-4 اهداف پژوهش

الف ) هدف کلی

هدف کلی این پژوهش تجدیدحیات شهری باتاکید بر ضرورت مداخلات اجتماعی در بافت فرسوده شهرها است .

ب ) اهداف جزئی

1 ) بررسی نقش مردم و اجتماع و تأثیر آن بر روی احیاء بافت فرسوده شهری

2 ) بررسی بی اطلاعی مسئولین در باب شیوه های مشارکت مردم در بافت فرسوده شهری

3 ) بررسی نقش نادیده گرفتن اولویت ها و نیازهای مردم در بافت فرسوده شهری

1-5 سؤالات تحقیق

1 ) میزان مشارکت مردم در احیای بافت فرسوده شهری چگونه است ؟

2 ) مردم با چه شیوه هایی می توانند در احیای بافت فرسوده شهری مشارکت داشته باشند ؟

3 ) اولویت ها و نیازهای مردم در احیای بافت فرسوده شهرها کدام گزینه است ؟

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب