دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل قشم

 

 

 

پایان نامه برای دریافت درجه كارشناسی ارشد ((M.A.))

 

رشته: روابط بین الملل

 

 

 

عنوان:

 

جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی

 

 

 

 

 

نگارش:

 

لیلا مطمئن

 

 

 

 

1. دكتر سید باقر میرعباسی

 

                        هیأت داوران:                        2. دكتر ابومحمد عسگرخانی

 

 

3.          دکتر مریم مرادی    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

زمستان 1393

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 تقدیم به:

 

                                                           خانواده عزیزم…

 

                                                           خصوصاً برادرم محمود که همواره و در همه مراحل حامی

 

                                                            من بود  

 

 

 

                                            

 

                                              

 

 

 

 

 

      

 

 

 

سپاسگذاری:

 

                                                         از استاد فرهیختـه و بـزرگوارم جنـاب آقای دکتر سیـد باقر

 

                                                         میرعباسی که به عنوان استـاد راهنما با مطالعه و رهنمودهای

 

                                                         حکیـمانه خویـش در کلیـه مراحل این تحقیــق اینجانب را

 

                                                         یاری نمودند، نهایت تقدیر و سپاس را دارم.

 

                                                         در پایان از عزیزان واحد پژوهش و همه دستهایی که دستان

 

                                                         مرا یاری کردند تشکر و قدردانی می‌کنم.

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

 

چکیده…………………………………………………. 1

 

 

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه…………………………………………………. 3

 

1-2- بیان مسأله…………………………………………………. 5

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………. 6

 

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………. 7

 

1-4-1- هدف كلی تحقیق…………………………………………………. 7

 

1-4-2- اهداف فرعی…………………………………………………. 7

 

1-5- سؤالات تحقیق…………………………………………………. 8

 

1-5-1- سؤال اصلی…………………………………………………. 8

 

1-5-2- سؤالات فرعی…………………………………………………. 8

 

1-6- فرضیه‏های تحقیق…………………………………………………. 8

 

1-6-1- فرضیه اصلی…………………………………………………. 8

 

1-6-2- فرضیه فرعی…………………………………………………. 8

 

 

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

2-1- مقدمه…………………………………………………. 10

 

2-2- مبانی نظری پژوهش…………………………………………………. 10

 

2-2-1- مفهوم شناسی…………………………………………………. 10

 

2-2-1-1- فمنیسم…………………………………………………. 10

 

2-2-1-2- رادیکال…………………………………………………. 11

 

2-2-1-3- تعریف اسناد بین المللی…………………………………………………. 11

 

2-2-2- تاریخچه فمینیسم…………………………………………………. 12

 

2-2-2-1- موج های فمینیستی…………………………………………………. 12

 

2-2-2-1-1- موج اول فمینیسم…………………………………………………. 13

 

2-2-2-1-2- موج دوم فمینیسم…………………………………………………. 13

 

2-2-2-1-3- موج سوم فمینیسم…………………………………………………. 13

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

 

2-2-2-1-4- موج چهارم فمینیسم (موج آرام)…………………………………………………. 14

 

2-2-3- تفسیر زمینه های ظهور فمینیسم در غرب…………………………………………………. 14

 

2-2-3-1- نظام اقتصادی سرمایه داری و تأثیر آن بر موقعیت زنان…………………………………………………. 16

 

2-2-3-2- دولت مدرن لیبرال و حقوق زنان…………………………………………………. 16

 

2-2-4-4- فلسفه و معرفت شناسی…………………………………………………. 18

 

2-2-4-5- فلسفه سیاسی…………………………………………………. 18

 

2-2-5- تجدد و زمینه سازی فكری برای جنبش زنان…………………………………………………. 21

 

2-2-5-1- جنبش های اجتماعی زنان در غرب (نخستین جنبش اجتماعی زنان در غرب)…………………………………………………. 21

 

2-2-5-2- زنان و جنبش صلح خواهی (دومین جنبش اجتماعی فمینیسم)…………………………………………………. 22

 

2-2-5-3- تلاش برای کسب حق رای (سومین جنبش اجتماعی فمینیسم)…………………………………………………. 22

http://fotka.ir/%d9%be%d8%a7%db%

 

 

2-2-5-4- رکود جنبش فمنیسم پس از کسب حق رای…………………………………………………. 23

 

2-2-5-5- جنبش برابری طلبان فمینیسم…………………………………………………. 23

 

2-2-6- بررسی مبانی نظری اندیشه فمینیستی (اقسام نظریه ها و نگرش های فمینیستی)…………………………………………………. 24

 

2-2-6-1- فمینیست های لیبرال…………………………………………………. 24

 

2-2-6-2- فمینیست های مارکسیست…………………………………………………. 24

 

2-2-6-3- فمینیست های رادیکال…………………………………………………. 25

 

2-2-6-4- سوسیال فمینیسم…………………………………………………. 25

 

2-2-6-5- فمینیست های پست مدرن…………………………………………………. 25

 

2-2-6-6- فمینیسم اسلامی…………………………………………………. 25

 

2-2-6-7- معرفت شناسی دیدگاه فمینیستی…………………………………………………. 26

 

2-2-6-8- تزلزل در دیدگاههای فمینیستی…………………………………………………. 28

 

2-2-7- آثار موج اول و دوم…………………………………………………. 29

 

2-2-7-1- خشونت متقابل و فمینیسم انقلابی…………………………………………………. 29

 

2-2-7-2- فمینیست های نئو کلاسیک و احیای جریان صلح طلبی…………………………………………………. 30

 

2-2-7-3- فمینیسم لیبرال (اصلاح طلب) و فمینیسم رادیکال (رهائی بخش)…………………………………………………. 30

 

2-2-7-4- دوره­ی رکود…………………………………………………. 31

 

2-2-8- فمینیسم پسا مدرن (آثار موج سوم)…………………………………………………. 31

 

2-2-9- تفسیر موج نخست جنبش زنان(1920-1848)  و دستاورهای آن…………………………………………………. 32

 

2-2-9-1- تعلیق جنبش زنان: 1960-1920…………………………………………………. 34

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

 

2-2-9-2- «افول» جنبش اعتراضی: حركت از فعالیت های غیرنهادینه به سیاست نهادینه…………………………………………………. 34

 

2-2-9-3- زمینه های افول فمینیسم و جنبش زنان…………………………………………………. 35

 

2-2-9-4- ابهام گفتاری جنبش حق رأی: فمینیسم «تفاوت در مقابل فمینیسم «برابری»…………………………………………………. 35

 

2-2-9-5- رشد تفاوت در میان زنان…………………………………………………. 36

 

2-2-9-6- هژمونیك درباره جایگاه زنان…………………………………………………. 36

 

2-2-10- تفسیر موج دوم زمینه ظهور موج دوم جنبش زنان…………………………………………………. 37

 

2-2-10-1- تحولات سرمایه داری و تأثیرات آن بر موقعیت زنان…………………………………………………. 37

 

2-2-10-2- دولت رفاهی و موقعیت زنان…………………………………………………. 38

 

2-2-10-3- فمینیسم لیبرال- اصلاح طلب طرفدار حقوق زنان…………………………………………………. 39

 

2-2-10-4- فمینیسم برابری…………………………………………………. 39

 

2-2-10-5- فمینیسم رادیكال و طرفدار رهایی زنان…………………………………………………. 40

 

2-2-10-6- محورهای مبارزه و ابزارهای مبارزاتی…………………………………………………. 40

 

2-2-11- تفسیر موج سوم (زمینه ظهور موج سوم فمینیسم)…………………………………………………. 43

 

2-2-11-1- جامعه پساصنعتی: از جمله زمینه­های ظهور موج سوم فمینیسم…………………………………………………. 44

 

2-2-11-2- ظهور سرمایه­داری «بی سازمان» و تأثیر آن بر وضعیت زنان در موج سوم…………………………………………………. 45

 

2-2-11-3- تکثر جریان­های فمینیستی در موج سوم…………………………………………………. 46

 

2-2-11-4- مبارزه در عرصه فعالیت­های نظری- آكادمیك(فمینیسم و مسأله «تفاوت»)…………………………………………………. 47

 

2-3- پیشینه تحقیق…………………………………………………. 48

 

2-3-1- تحقیقات داخلی…………………………………………………. 48

 

 

 

فصل سوم: بررسی محتوای اسناد (بین المللی و داخلی ناظر به فمینیسم)

 

3-1- جنبش فمینیسم و مسأله خشونت علیه زنان…………………………………………………. 52

 

3-2- لزوم مشارکت زنان در فعالیت­های سیاسی و برخورداری از حقوق مساوی با مردان…………………………………………………. 55

 

3-3- موضوعات بخش­های کنوانسیون…………………………………………………. 56

 

3-4- موضوعات مواد کنوانسیون…………………………………………………. 57

 

3-4-1- مقدمه کنوانسیون…………………………………………………. 57

 

3-4-1-1- نگرانی از گسترش تبعیض علیه زنان…………………………………………………. 57

 

3-4-1-2- کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان (1979)…………………………………………………. 57

 

3-4-1-3- اعلامیه رفع تبعیض علیه زنان (1967)…………………………………………………. 58

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

 

3-5- توزیع موضوعی مواد اصلی کنوانسیون (بخشهای اول تا چهارم)…………………………………………………. 58

 

3-6- مدل محتوایی کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان…………………………………………………. 59

 

3-7- پیامدهای اجتماعی اجرای مفاد کنوانسیون…………………………………………………. 60

 

3-7-1- کلی بودن شرط در معاهدات بین المللی…………………………………………………. 61

 

3-7-2- حق شرط جمهوری اسلامی ایران…………………………………………………. 62

 

3-8- اشتغال زنان در اسناد بین المللی حقوق بشر و جمهوری اسلامی…………………………………………………. 64

 

3-8-1- اسناد بین المللی حقوق بشر و اشتغال زنان…………………………………………………. 65

 

3-8-1-1- مقاوله نامه،کاراجباری (مصوب1303)…………………………………………………. 65

 

3-8-1-2- اعلامیه جهانی حقوق بشر (مصوب 1327)…………………………………………………. 65

 

3-8-1-3- مقاوله نامه تساوی اجرت کارگران زن و مرد در قبال کار هم ارزش (مصوب 1330)…………………………………………………. 67

 

3-8-1-4- مقاوله نامه نفی تبعیض در امور مربوط به استخدام و اشتغال (مصوب 1337)…………………………………………………. 67

 

3-8-1-5- میثاق بین المللی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مصوب 1345)…………………………………………………. 68

 

3-8-1-6- اعلامیه تهران (مصوب 1347)…………………………………………………. 69

 

3-8-1-7- کنوانسیون رفع کلیه تبعیضات علیه زنان (مصوب 1358)…………………………………………………. 71

 

3-8-1-8- اعلامیه اسلامی حقوق بشر (مصوب 1369)…………………………………………………. 72

 

3-8-1-9- منشور حقوق و مسئولیت­های زن در کشورهای اسلامی (مصوب 1385)…………………………………………………. 73

 

3-8-1-10- قوانین جمهوری اسلامی ایران و اشتغال زنان…………………………………………………. 75

 

3-8-1-10-1- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1358)…………………………………………………. 75

 

3-8-1-10-2- قانون خدمت نیمه وقت بانوان (مصوب 1362)…………………………………………………. 77

 

3-8-1-10-3- قانون کار(مصوب 1369)…………………………………………………. 79

 

3-8-1-10-4- سیاست­های اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1371 شورای عالی انقلاب    فرهنگی)…………………………………………………. 81

 

3-8-1-10-5- قانون حمایت از مادران شاغل در دوران شیردهی (مصوب 1374)…………………………………………………. 83

 

3-9- مدل مفهومی…………………………………………………. 85

 

 

 

فصل چهارم: روش شناسی و تحلیل داده­های آماری

 

4-1- مقدمه                                                            87

 

4-2- روش تحقیق                                                            87

 

4-3- جامعه آماری                                                            89

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

 

4-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری                                                            89

 

4-5- ابزار جمع آوری داده­ها                                                            89

 

4-6- روایی و پایایی ابزار سنجش                                                            90

 

4-6-1- روایی                                                            90

 

4-6-2- پایایی                                                            91

 

4-7- تجزیه و تحلیل داده­ها                                                            91

 

4-8- تحلیل داده­های آماری                                                            91

 

4-9- آمار و یافته­های توصیفی                                                            92

 

4-10- یافته­های استنباطی محاسبات فرضیه اصلی از طریق آزمون تحلیل واریانس یک طرفه…………………………………………………. 94

 

4-11- یافته­های استنباطی محاسبات فرضیه اصلی از طریق آزمون تحلیل همبستگی یک طرفه…………………………………………………. 95

 

4-12- سنجش فرضیات با آزمون تحلیل رگرسیون…………………………………………………. 97

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

 

5-1- مقدمه…………………………………………………. 102

 

5-2- نتیجه گیری…………………………………………………. 102

 

5-3- یافته های پژوهش…………………………………………………. 103

 

5-3-1- یافته های توصیفی…………………………………………………. 103

 

5-3-2- یافته های استنباطی…………………………………………………. 104

 

5-4- پیشنهادات پژوهش…………………………………………………. 104

 

5-4-1- پیشنهادات کاربردی…………………………………………………. 104

 

5-5- محدودیتها…………………………………………………. 105

 

 

 

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی…………………………………………………. 108

 

منابع لاتین…………………………………………………. 112

 

 

 

چکیده لاتین…………………………………………………. 116

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                             صفحه

 

 

 

جدول 4-1: امتیاز بندی پرسشنامه…………………………………………………. 90

 

جدول 4-2: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب جنسیت پاسخگویان…………………………………………………. 92

 

جدول 4-3: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب سن پاسخگویان…………………………………………………. 92

 

جدول 4-4: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه برحسب وضعیت تحصیلی پاسخگویان…………………………………………………. 93

 

جدول 4-5: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب وضعیت تأهل پاسخگویان…………………………………………………. 93

 

جدول 4-6: میانگین و انحراف معیار شناسایی اصل برابری حقوق زنان و مردان در اسناد بین المللی…………………………………………………. 94

 

جدول 4-7: آنالیز واریانس یک طرفه شناسایی اصل برابری حقوق زنان و مردان در اسناد بین المللی…………………………………………………. 94

 

جدول 4-8: ضریب همبستگی شناسایی اصل برابری حقوق زنان و مردان در اسناد بین المللی…………………………………………………. 95

 

جدول 4-9: تحلیل توصیفی به رسمیت شناخته شدن اصل برابری کلیه حقوق زنان و مردان…………………………………………………. 96

 

جدول 4-10: آنالیز واریانس بررسی به رسمیت شناخته شدن اصل برابری کلیه حقوق زنان و مردان…………………………………………………. 96

 

جدول 4-11: ضریب همبستگی بررسی به رسمیت شناخته شدن اصل برابری کلیه حقوق زنان و مردان…………………………………………………. 97

 

جدول 4-12: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون جهت بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی…………………………………………………. 98

 

جدول 4-13: ضرایب آزمون تحلیل آنوا بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی…………………………………………………. 98

 

جدول 4-14: ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی…………………………………………………. 99

 

جدول 4-15: تحلیل آزمون تی میان مؤلفه­ها و سؤالات پژوهش…………………………………………………. 100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چكیده

 

     فمینیسم در فضایی سر برآورد و به رشد و حركت خویش ادامه داد، كه شعارها و آرمان­های خاصی برآن حاكم بود. این نظریه­ها به طور برجسته­ای از تئوری­های نظری دوران خود تأثیر پذیرفته بود. در این راستا تأثیر انقلابات علمی كه تفكرات سنتی را كاملاً در هم كوبیده بود، ‌از همه مشهورتر بود. بدین ترتیب عمده­ترین اندیشه­ی لیبرال، مارکسیستها و… که مولود رنسانس و مبتنی بر جهان بینی غرب با مبانی فکری مدرنیته بود به ظهور رسید، كه به عنوان سرمنشأ اكثر تفكرات مدرن و یكی از ریشه­های نامحسوس فمینیسم از آن یاد خواهد شد، این گرایش­ها بر این پیش فرض استوارند، که انسان مصدر تشریع و آغاز و پایان همه شئون زندگی است. در این پژوهش سعی شده است تا مبانی نظری اندیشه فمینیستی در منظر اسناد بین المللی مورد بررسی قرار گیرد برای نیل به این مقصود، ابتدا معرفی فمنیسم، بیان مجملی از سابقه این نگرش فكری و تقسیم بندی گرایش­های آن مطرح شده است. در ادامه چگونگی پیدایش اندیشه فمینیستی مورد بررسی قرار گرفته است و سرانجام آن که به بررسی کنوانسیون­ها و تجزیه و تحلیل­های آماری بر اساس یافته­های پرسشنامه پرداخته شده است.

 

 

 

واژه­گان كلیدی

 

فمینیسم، اندیشه فمینیستی، اسناد بین المللی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

 

     پیـدایش گفتـمان مدرنیته در غرب، باعث به وجود آمدن نحله­های فکری مختـلف و نیز گروه­ها و نهضت­های سیاسی و اجتماعی بی­شماری شد. در این میان جنبش­های زنان از بزرگترین و تأثیرگذراترین این جنبش­ها به شمار می­آید. در طی حدود دو قرن که از نضج گرفتن جریانات فمنیستی در اروپا و امریکا می­گذرد، این گرایشات نیز به مانند بسیاری از دیگر جنبش­ها و نظریه­های اجتماعی شاهد تطورات پر فراز و نشیبی در درون و مواجهه با چالش­ها و مشکلاتی در راستای دست یابی به اهداف خود در تعامل با تحولات اجتماعی و سیاسی بوده است. از این رو در پاسخ به ریشه حقیقی معضلات جامعه زنان و نیز راهکارهای عملیاتی مقابله با آن­ها و نیز ماهیت خواسته­های جنبش­های مؤنث محور، شاهد پیدایش گرایشات متفاوت فمنیستی هستیم. فمنیسم رادیکال یکی از این گروه­ها است که در دل موج دوم فمنیسم ظهور و بسط یافته است.

 

     موضوع زن و جنسیت از جمله موضوعاتی است که قدمتی دیرینه دارد. در این میان قدیمی­ترین مکتوباتی که درباره زن و جایگاه وی در حیات انسانی چه به صورت توصیفی و چه به صورت هنجاری  بحث کرده، می­توان به آثار افلاطون و ارسطو اشاره داشت. این دو هر چند نه به گونه­ای مستقل در خلال مباحثی که در خصوص مسائل مختلف داشته­اند، به مقام و جایگاه زن در زندگی فردی و اجتماعی گریزهایی زده­اند. به عنوان نمونه ارسطو در کتاب سیاست آن­جا که در خصوص دانش تدبیر منزل سخن می­گوید، درباره ویژگی­های زن ونحوه تعامل مطلوب مرد با وی مطالبی را بیان می­دارد. همچنین افلاطون در کتاب جمهور و قوانین درباره زنان و ویژگی­های ایشان به تفصیل سخن گفته است.

 

     در تمدن های غربی و به ویژه یونان باستان و روم همواره با نوعی نگاه تفریط گونه و حداقلی به زن و خصائص وی مواجه می­شویم. در این دیدگاه، زن، موجودی دسته دوم و فرع بر آفرینش جنس مذکر و نهایتاً همسنگ اموال و مستغلات قلمداد شده و با بسط این تفکر به حیات اجتماعی، زنان در زمره بردگان قرار گرفته و بیرون از دایره شهروندان تصور می­شدند.

 

     با گذار از قرون گذشته و با ورود به دوره موسوم به قرون وسطی علیرغم تأکید آیین­های الهی همچون یهودیت و مسیحیت بر جایگاه و نقش برجسته جنس مؤنث در منظومه حیات بشر زنان اروپایی شاهد فجیع­ترین نوع تضییع حقوق بانوان بودند. به عنوان مثال جدای از تحقیرهای روانی موجود نسبت به طبیعت و جنس زن که از نحوه نگریستن به زن در عهد جدید و قدیم برآمده بود تا اواخر قرن نوزده با تأسی از شریعت یهود، زنان نه تنها از حق مالکیت برخوردار نبودند که حتی اموالشان نیز پس از ازدواج به ملکیت همسرانشان در می­آمد. همچنین مبارزات جنبش­های زنان برای دستیابی به حق رأی، نهایتا در   دهه­های اول قرن بیستم به نتیجه رسید.

 

     در حقیقت جنس مؤنث در حوزه اندیشه و حیات عملی غربیان، پیوسته تحت ظلم وستمی تحقیرآمیز قرار داشتند. در این میان اما وقوع انقلاب صنعتی در اروپا و نیاز مبرم کارخانه­ها به نیروی کار ارزان، طرفداران نظام سرمایه­داری را به فکر بهره­گیری از توان و انرژی جامعه زنان واداشت. برای اولین بار با ورود زنان به محیط کاری خارج از سقف خانه، ایشان به دارایی دست می­یافتند که خود برای آن تقلا کرده بودند و شوهرانشان هیچ نقشی در آن نداشته بودند.

 

     اما تا دستیابی به این مهم هنوز راه دشواری باقی مانده بود. از انقلاب صنعتی چند دهه گذشت تا زنان به حق مالکیت مستقل دست یافتند. همچنین بیش از یکصد سال از انقلاب کبیر فرانسه سپری شد تا سیاستمداران غربی به اعطای حق رأی به زنان تن دادند. اما مهم­تر از نفس موفقیت­های این جریانات زن محورانه، نفس شکل­گیری این گروه­ها و به دست آوردن روحیه اعتماد به نفس و غیر وابسته به سلطه مردانه بود. در واقع در طی این دو سده، جهان غرب شاهد خیزش جنبشی بود که برای نخستین بار هسته مرکزی آن را جنس مؤنث و مطالبات آنان تشکیل می­داد. این جریان­ها که به مرور به جریان­های فمنیستی شهرت یافته بودند هر چند در بسیاری از امور با یکدیگر موافقت نداشتند اما نکته جوهری اندیشه های ایشان «جنسیت» و محور تمامی خواسته­ها و فعالیت­هایشان، نفی تبعیض علیه زنان و لزوم برقراری جامعه ای عاری از ستم یک جانبه علیه زنان و نظامی برابر و مساوی میان جنس مذکر و مؤنث بود. در یک نگاه کلی اندیشه ورزان، تفکرات فمنیستی را به سه موج و در دل آن­ها به گرایش­های مختلفی تقسیم می­کنند. از آن­جا که در باب مطالعات زنان با مکاتب و جریان­های فکری متکثری مواجه هستیم لذا برای درک صواب از نظریه­های فمنیسم رادیکال که تنها یکی از جریان­های فمنیستی است می­بایست، لااقل مروری اجمالی به ادوار این نظریات داشت و سپس به بررسی و نقد آن پرداخت.

 

1-2- بیان مسأله

 

     گرایش فمنیستی در روابط بین الملل مبتنی بر کار اندیشمندانی چون آن تیکنر، سارا رودیک، جین بتکه الشتین، یودیت شاپیرور و دیگران می­باشد. سؤال مشترک همه این است که چگونه روابط بین الملل مبتنی بر جنسیت شده است؛ یعنی توسط مردان اداره می­شود و در خدمت منافع آنان قرار دارد و آگاهانه و ناآگاهانه بر طبق دیدگاه­های مردانه از سوی دیگر مردان تفسیر می­گردد. فمنیست­ها خواهان تحدید مردان در تمامی جنبه­های روابط بین الملل و مشارکت بیشتر زنان در آن جنبه­ها می­باشند. آنان معتقدند: زنان باید در تمامی جنبه­های روابط بین الملل، از نهادهای اجرایی و وزارت خارجه گرفته تا ارتش و دانشگاه، حضور جدّی، مؤثر و فعالانه داشته باشند. اگرچه فمنیست­ها در مسأله مذکور اتفاق نظر دارند، اما آنان در نحوه رسیدن به هدف، اختلاف نظرهایی دارند. برخی از آنان معتقدند: زنان باید سنّت­های دیرین مردانه همانند خشونت، تهاجم، جاه طلبی و استفاده از زور را از خود بروز دهند تا در سیاست موفق باشند، در حالی که برخی دیگر معتقدند: باید تمایلات مردانه از قبیل سلطه جویی و برتری طلبی را اصولاً از    برنامه­های سیاسی حذف کرد. فمنیسم به عنوان جنبش اجتماعی و فکری در وسیع­ترین معنای آن به ارتقاء موقعیت اجتماعی زنان به عنوان یک گروه در جامعه می‌اندیشد. از فمنیسم همچون هر جنبش اجتماعی و فکری انتظار می‌رود موقعیت فرودست گروه پایه خود یعنی زنان را تبیین کند وعلل وعوامل مؤثر برآن را توضیح دهد، تصویری از جامعه مطلوبی که در آن زنان از موقعیت مساعد و مناسبی بر خود دارند ارائه کند، مجموعه مطالباتی را برای رسیدن به این هدف در دستور کار خود قرار دهند. سرانجام با تعیین راهبرد عملیاتی خود به سازماندهی و بسیج منافع بپردازد و روش­های مشروع یا مؤثر مورد نظر خود را برای نیل به اهداف مشخص سازد. فمنیسم از این نقطه آغاز می‌کند که زنان سرکوب می‌شوند و این سرکوبی مسأله مهمی است. اقتدار مردان آزادی عمل زنان را محدود می‌کند چون مردان امکانات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بیشتری را دراختیار خود دارند. سنگ بنای فمنیسم دفاع از حقوق زنان است. تمامی صور فمنیسم این را تصدیق می‌کنند که زنان انسان هستند نه عروسک، برده، شیء و یا حیوان. به عقیده فمنیسمها اولا همه امور شخصی سیاسی است. یعنی عاملانی مرتکب ستم کاری می‌شوند که اختیار این کار به ایشان تفویض شده است و ثانیاً باید برای تجربیات عینی زنان از این ستم، که در برخوردهای روزمره شخصی ویا در روابط اجتماعی به دست آمده­اند اعتبار قائل شد. مرد وزن ستمگر وتحت ستم در زندگی هر روزه خود با یکدیگر تعامل دارند ونقش آفرینانی در حال اجرای سناریویی از پیش آماده شده نیستند. این بازیگران نمایش ممکن است در زمینه اجتماعی خاص با یکدیگر مخالفت داشته باشد و در عمل هم دارند. در این گونه موارد مردان زور خود را به کار می­گیرند و زنان دچار رنج وتحقیر می­شوند. البته اقتدار مردان فردی نیست، فرضیات جنس پرستانه جامعه به سود مردان است. ایدئولوژی­های مردسالار از اقتدار مردان بر زنان حمایت می‌کنند وآن را مقدس جلوه می­دهند. بنابراین تکلیفی که جامعه شناسان فمنیست برعهده دارند بررسی رابطه فرد با ساختار اجتماعی، ارتباط تجربیات زندگی روزمره زنان با ساختار جامعه‌ای که در آن به سر می­برند و ارتباط اقتدار مردان در مناسبات شخصی با شیوه نهادینه شدن این اقتدار در جامعه است.

 

     فمنیسم مانند هر جنبش اجتماعی دیگر فراز و نشیب­های بسیار و شاخه­های متفاوتی را در طول تاریخ خود داشته است. مهمترین دسته بندی این جنبش با نام موج جریان که در مباحث و فصول آینده به آن خواهیم پرداخت. جنبش فمنیسم جنبشی غربی است که پیش از این به جنبش آزادی سازی زن شهرت یافته بود و سپس با تهاجم نظامی و فرهنگی به جوامع عربی و اسلامی وارد شد و از چندین دهه پیش، امت اسلام را گرفتار کرد و هنوز نیز این افکار پیاپی و با توجه به تحولات فکری آن در سرزمین اصلی خود وارد جوامع ما می­شود.

 

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

     فمنیست­ها خواهان تحدید مردان در تمامی جنبه­های روابط بین الملل و مشارکت بیش­تر زنان در آن جنبه­ها می­باشند. آنان معتقدند: زنان باید در تمامی جنبه­های روابط بین الملل، از نهادهای اجرایی و وزارت خارجه گرفته تا ارتش و دانشگاه، حضور جدّی، مؤثر و فعالانه داشته باشند. اگرچه فمنیست­ها در مسأله مذکور اتفاق نظر دارند، اما آنان در نحوه رسیدن به هدف، اختلاف نظرهایی دارند. برخی از آنان معتقدند: زنان باید سنّت­های دیرین مردانه همانند خشونت، تهاجم، جاه­طلبی و استفاده از زور را از خود بروز دهند تا در سیاست موفق باشند، در حالی که برخی دیگر معتقدند: باید تمایلات مردانه از قبیل سلطه­جویی و برتری طلبی را اصولاً از برنامه­های سیاسی حذف کرد.

 

     تعدد گرایش­ها در فمنیسم نشانگر ناسازگاری، اختلافات، عدم تحمّل و نقد درونی حامیان آن در این مکتب است. در میان گرایش­های فمنیستی، «فمنیسم رادیکالی (افراطی)» مخرّب ترین و عقب افتاده ترین جنبش دهه 60 است. اگرچه دیگر گرایش­ها همگی نیازمند نقد هستند، اما آنچه امروزه نقد آن از اهمیت لازم برخوردار است، «فمنیسم رادیکالی» است. نقد این جنبش نیازمند کاوشی عمیق در برخی حوزه­های معرفتی همچون هستی شناسی، شناخت شناسی و انسان شناسی است. اما دیگر گرایش­های فمنیستی عموما نیازمند نقدی سطحی و رویین در مسأله فمنیسم هستند؛ چراکه اساساً نقدهایی که در حوزه معرفتی و اندیشه ای بر مکاتب لیبرالیسم، مارکسیسم، سوسیالیسم و پسانوگرا وارد می­شوند به گونه ای طبیعی مسأله فمنیسم را نیز در برخواهند گرفت، اما وضعیت فمنیسم رادیکال بدین گونه نیست. «فمنیسم رادیکال» مکتب یا به عبارت بهتر، جنبشی است که اصولاً در باب زنان و رهایی آنان شکل گرفته است. از این نظر، شاید بتوان حق را به کسانی داد که معتقدند: فمنیسم واقعی همان «فمنیسم رادیکال» است. به نظر فمنیست­ها، ارتش نهادی برای ایجاد اصلاحات وسیع در جامعه است. فمنیست­ها نگاه مردان را به ارتش، مبنی بر نهادی که وظیفه اش حفظ و حراست مرزها و دفاع از کشور است، به باد انتقاد گرفته، معتقدند: اساسا ارتش همانند دیگر نهادهای سیاسی و فرهنگی، نهادی است که می­تواند اصلاحات وسیع را در جامعه ایجاد کند. به عبارت دیگر، در نگاه فمنیست­ها، ارتش تنها نهادی برای برطرف سازی موانع نیست، بلکه این نهاد   می­تواند با ایجاد و اعمال سازوکارهایی، زمینه­های بروز جنگ و خشونت را از بین برده، جامعه را به سمت صلح و آرامش دایمی فراخواند. این دیدگاه از آن جا ناشی می­شود که در نگاه فمنیست­ها اساساً جنگ، خون ریزی و خشونت از مشخصه­های جوامع مردسالارانه است، در حالی که در جامعه زن سالار تنها صلح و آرامش برقرار بوده، نقش ارتش در چنین جامعه­ای نیز باید براساس مشخصه و ویژگی آن تعیین و تعریف گردد.

 

     روح حاکم بر جنبش فمنیستی همان روح دیکتاتوری است. فمنیسم به فرد اجازه نمی­دهد تا برای خود تصمیم­گیری نماید و بیندیشد؛ حتی در تفکر خصوصی اشخاص هم مداخله می­کند. به فرد اجازه ابراز وجود نمی­دهد و کوچک ترین فعالیت­های افراد را تحت نظر دارد؛ چرا که اساساً این جنبش مدعی مهار تمام بخش­های زندگی بشر است. فمنیست­ها در آن واحد، ضد بورژوا، ضد کاپیتالیست، ضد خانواده، ضد دین و ضد روشن فکراند. لحن و زبان این جنبش نیز روحیه فاشیستی آن را نشان می­دهد، کلمات زشت و وحشتناک و سخنرانی­های فاجعه آمیز فمنیست­های افراطی نشان دهنده اشتیاق آن­ها برای لطمه زدن به دیگران است. یکی از مجلاتی که منعکس کننده طرز تفکر فمنیست­های افراطی است به نام «سازمان ملی زنان»، روی جلد یکی از شماره هایش این چنین اعلام می­دارد.

 

 

 

1-4- اهداف تحقیق

 

1-4-1- هدف كلی تحقیق:

 

بررسی جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی

 

1-4-2- اهداف فرعی: 

 

بررسی و تبیین اصالت دادن به انسانیت افراد بدون توجه به جنسیت آنها از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین مبارزه با عقیده ناقص بودن زنان در زمینه‌های مختلف از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین برابری زن و مرد از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین نفی تفکیک جنسیتی از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین جلوگیری از خشونت‌های جنسی علیه زنان از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین ملحق بودن زنان در برخورداری از هویتی مستقل از هویت پدر و شوهر از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین ایجاد جهانی دو جنسی و حذف صفات زنانه از منظر اسناد بین المللی.

 

بررسی و تبیین دفاع از حقوق کودکان نامشروع و برابر دانستن حقوق آنان با کودکان مشروع از منظر اسناد بین المللی.

 

 

 

1-5- سؤالات تحقیق:

 

1-5-1- سؤال اصلی:

 

آیا جنبش فمنیسم از منظر اسناد بین المللی چگونه قابل بررسی است؟

 

1-5-2- سؤالات فرعی:

 

مبارزه با عقیده ناقص بودن زنان در زمینه‌های مختلف از منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

برابری زن و مرد از منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

نفی تفکیک جنسیتی از منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

جلوگیری از خشونت‌های جنسی علیه زنان از منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

ملحق بودن زنان در برخورداری از هویتی مستقل از هویت پدر و شوهراز منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

ایجاد جهانی دو جنسی و حذف صفات زنانه از منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

دفاع از حقوق کودکان نامشروع و برابر دانستن حقوق آنان با کودکان مشروع از منظر اسناد بین المللی چگونه است؟

 

 

 

 

2-5)تفاوتهای جنگ نرم و جنگ سرد…………………………………………………………………………………………………………………25

 

2-6)گونه شناسی جنگ های نرم………………………………………………………………………………………………………………………..27

 

2-6-1)جنگ رایانه ای………………………………………………………………………………………………………………………………………27

 

2-6-2)جنگ رسانه ای……………………………………………………………………………………………………………………………………..27

 

2-6-3)جنگ فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………………………………….27

 

2-6-4)جنگ اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………………………28

 

2-6-4-1)جنگ اجتماعی در حوزه داخلی…………………………………………………………………………………………………………..28

 

2-6-4-2) جنگ اجتماعی در حوزه خارجی……………………………………………………………………………………………………….28

 

2-7)هدف های جنگ نرم……………………………………………………………………………………………………………………………….  28

 

2-7-1)فلج سازی راهبردی……………………………………………………………………………………………………………………………….28

 

2-7-2)ازبین رفتن سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………29

 

2-7-3)تخریب فرهنگ راهبردی………………………………………………………………………………………………………………………..30

 

2-8)ماهیت جنگ نرم……………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

 

2-8-1)هویت سازی…………………………………………………………………………………………………………………………………………31

 

2-8-2)ریزوم واربودن………………………………………………………………………………………………………………………………………32

 

2-8-3)تفکرسیار………………………………………………………………………………………………………………………………………………32

 

2-8-4)دگرگون سازی………………………………………………………………………………………………………………………………………32

 

2-8-5)بنیان گفتمانی………………………………………………………………………………………………………………………………………..32

 

2-8-6)پروژه پروسه…………………………………………………………………………………………………………………………………………32

 

2-8-7)ذهنی عینی……………………………………………………………………………………………………………………………………………32

 

2-8-8)فرایند محوری……………………………………………………………………………………………………………………………………….33

 

2-8-9)رویگداری رویاروئی………………………………………………………………………………………………………………………………33

 

2-8-10)درونی بیرونی……………………………………………………………………………………………………………………………………..33

 

2-8-11)چندوجهی بودن…………………………………………………………………………………………………………………………………..33

 

2-8-12)فیزیکال متافیزیکال………………………………………………………………………………………………………………………………33

 

2-8-13)خودترمیمی و خود تقویت سای……………………………………………………………………………………………………………33

 

2-8-14)نخبه محوری………………………………………………………………………………………………………………………………………33

 

2-9)مفاهیم مرتبط با جنگ نرم…………………………………………………………………………………………………………………………. 34

 

2-9-1)قدرت نرم…………………………………………………………………………………………………………………………………………….34

 

2-10)منابع قدرت نرم…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

 

2-11) مؤلفه­های قدرت نرم…………………………………………………………………………………………………………………………….. 37

 

2-11-1)جنگ روانی………………………………………………………………………………………………………………………………………..37

 

2-11-2)جنگ ادراکی……………………………………………………………………………………………………………………………………….38

 

2-11-3)نافرمانی مدنی……………………………………………………………………………………………………………………………………..39

 

2-11-4)نبرد اطلاعاتی……………………………………………………………………………………………………………………………………..40

 

2-11-4-1)ویژگی نبرد اطلاعاتی استراتژیک……………………………………………………………………………………………………….44

 

2-12) ابعاد جنگ نرم……………………………………………………………………………………………………………………………………… 44

 

2-12-1)بعد فرهنگی………………………………………………………………………………………………………………………………………..44

 

2-12-2)بعدسیاسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

 

2-12-3)بعداجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

 

2-13)مخاطب شناسی جنگ نرم………………………………………………………………………………………………………………………. 45

 

2-13-1)نخبگان فکری کشورهدف…………………………………………………………………………………………………………………….45

 

2-13-2)مردمان کشورهدف………………………………………………………………………………………………………………………………46

 

2-14) نظریه پردازان اصلی جنگ نرم………………………………………………………………………………………………………………….46

 

2-14-1)جوزف نای…………………………………………………………………………………………………………………………………………46

 

2-14-2)نیکولاس لومان……………………………………………………………………………………………………………………………………48

 

2-14-3)نظریات و نظریه پردازان پست مدرن………………………………………………………………………………………………………49

 

جمع بندی فصل دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………51

 

 

 

فصل سوم:امنیت وامنیت اجتماعی

 

3-) امنیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

 

3-1)مفهوم امنیت………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

 

3-2) دیدگاه­های مختلف در خصوص امنیت………………………………………………………………………………………………………….55

 

3-2-1)دیدگاه سنتی……………………………………………………………………………………………………………………………………………55

 

3-2-2)دیدگاه مدرن……………………………………………………………………………………………………………………………………………55

 

3-3) اقسام امنیت از لحاظ ساختاری……………………………………………………………………………………………………………………. 55

 

3-3-1)امنیت فردی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..56

 

3-3-2)امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………………………56

 

3-4) مفهوم امنیت اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

 

3-5)نظریه­پردازان و امنیت اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………….58

 

3-5-1)پارسونز و امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………58

 

3-5-2)مارکس و امنیت

http://fotka.ir/%d9%be%d8%a7%db%

 اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………….59

 

3-5-3)تونیس و امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………..60

 

3-6) بعد اجتماعی امنیت……………………………………………………………………………………………………………………………………. 60

 

3-7) هنجارهای اجتماعی و امنیت اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………61

 

3-7-1)هنجارهای دینی………………………………………………………………………………………………………………………………………..61

 

3-7-2)هنجارهای رسمی……………………………………………………………………………………………………………………………………..61

 

3-7-3)هنجارهای سنتی(غیر رسمی)……………………………………………………………………………………………………………………..62

 

3-8) ابعاد امنیت اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………………63

 

3-8-1)امنیت اجتماعی(بعد عینی)………………………………………………………………………………………………………………………. 64

 

3-8-2)امنیت اجتماعی(بعد ذهنی)………………………………………………………………………………………………………………………. 65

 

3-9) مشکلات حوزه امنیت عینی…………………………………………………………………………………………………………………………. 66

 

3-9-1)بیکاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………66

 

3-9-2)تورم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

 

3-9-3)اعتیاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………67

 

3-9-4)فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………67

 

3-9-5)فرار ازخانه………………………………………………………………………………………………………………………………………………67

 

3-9-6)جدائی زن و شوهر……………………………………………………………………………………………………………………………………68

 

3-9-7)مهاجرت………………………………………………………………………………………………………………………………………………….68

 

3-9-8)فرارنخبگان کشور……………………………………………………………………………………………………………………………………..68

 

3-9-9)فاصله یا شکاف طبقاتی……………………………………………………………………………………………………………………………..69

 

3-9-10)جرائم اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………………………………69

 

3-9-11)سوءاستفاده نخبگان…………………………………………………………………………………………………………………………………69

 

3-9-12 (رشد سریع)جمعیت……………………………………………………………………………………………………………………………….69

 

3-9-13)حاشیه نشینی………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

 

3-10) مشکلات حوزه امنیت ذهنی …………………………………………………………………………………………………………………….. 70

 

3-10-1)بی سازمانی اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………….70

 

3-10-2)ازخود بیگانگی……………………………………………………………………………………………………………………………………….71

 

3-10-3)نابرابری اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………………72

 

3-10-4)بی هنجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………72

 

3-10-5)شکاف نسلی………………………………………………………………………………………………………………………………………….73

 

3-10-6)اخلال در سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………….74

 

جمع بندی فصل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..75

 

 

 

فصل چهارم:ابزارهای جنگ نرم(فضای مجازی):

 

 

 

4-1) رسانه‌ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..78

 

4-2)مطبوعات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………80

 

4-3)شبکه های رادیوئی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….81

 

4-4)شبکه های تلویزیونی………………………………………………………………………………………………………………………………………………81

 

4-5)اینترنت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………82

 

4-6)ایمیل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………82

 

4-7)ماهواره ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..83

 

4-8)ادبیات مکتوب:داستان کوتاه ورمان……………………………………………………………………………………………………………………………83

 

4-9)نشریات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..84

 

4-10)عرصه هنر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………84

 

4-11)انیمیشین……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..85

 

4-12)بازهای ریانه ای……………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

 

4-13)اسباب بازی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

 

    4-14)نمادهاومدها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

 

4-15)استفاده ازظرفیت مراکزعلمی………………………………………………………………………………………………………………………………….87

 

4-16)استفاده از ظرفیت های بین المللی…………………………………………………………………………………………………………………………..89

 

4-17)تاثیر فضای مجازی در نارضایتی خانوادگی………………………………………………………………………………………………………………89

 

4-17-1)اعتیاد به اینترنت……………………………………………………………………………………………………………………………………………….90

 

4-17-2)تعارض ارزش ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………..90

 

4-17-3) گسترش ارتباطات نامتعارف میان جوانان…………………………………………………………………………………………………………….90

 

4-17-4)شکاف نسل ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………90

 

4-17-5)سوء استفاده جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..91

 

4-17-6)انزوای اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….91

 

4-18)تقابل و رویارویی در فضای مجازی………………………………………………………………………………………………………………………..92

 

4-19)توانمندی ایران به لحاظ رسانه ای…………………………………………………………………………………………………………………………..93

 

4-20)آسیب پذیری ساختار رسانه ای در ایران………………………………………………………………………………………………………………….94

 

جمع بندی فصل چهارم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..95

 

فصل پنجم: تاثیر جنگ نرم بر امنیت اجتماعی ایران(در دوران احمدی نژاد):

 

 

 

5-1)زندگی نامه محمود احمدی نژاد……………………………………………………………………………………………………………………….98

 

5-1-1)بیانات هشت سال اخیرحضرت آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی درباره نقاط قوت و ضعف دولت…………. 100

 

5-2) تأثیر جنگ نرم بر سیاست و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………..101

 

5-2-1) فتنه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..103

 

5-2-2) فتنه88……………………………………………………………………………………………………………………………………………………103

 

5-3)علل افزایش جنگ نرم غرب به ویژه ایالات متحده آمریکادر دولت نهم و دهم……………………………………………………..106

 

5-4) تأثیر جنگ نرم بر خانواده و نتایج آن بر امنیت اجتماعی……………………………………………………………………………………109

 

5-5) تاثیر جنگ نرم بر رشد اعتیاد و مواد مخدر و نتایج آن بر امنیت اجتماعی……………………………………………………………112

 

5-6) تاثیر جنگ نرم بر رشد بیکاری و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………….116

 

5-7)تاثیر جنگ نرم بر رشد تورم و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………118

 

5-8)تاثیر جنگ نرم بر رشد فقر و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………..120

 

5-9)تاثیر جنگ نرم بر فرهنگ و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………………………….122

 

5-9-1)استحاله فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………………………………….122

 

5-9-2) سستی اعتقادات………………………………………………………………………………………………………………………………………124

 

5-9-3)ازخود بیگانگی…………………………………………………………………………………………………………………………………………125

 

5-9-4) ویژگی های تهاجم فرهنگی …………………………………………………………………………………………………………………….126

 

5-9-5)عوامل تهاجم فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………………126

 

5-9-6)شیوه های تهاجم فرهنگی………………………………………………………………………………………………………………………….127

 

5-9-9)مراحل تهاجم فرهنگی………………………………………………………………………………………………………………………………128

 

5-9-10)ابزارهای تهاجم فرهنگی………………………………………………………………………………………………………………………….129

 

5-9-11)بسترهای تهاجم فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………..131

 

5-10) سایر اقدامات دشمن………………………………………………………………………………………………………………………………….132

 

5-10-1)گسترش عمق و دامنه جنگ های اطلاعاتی………………………………………………………………………………………………..132

 

5-10-2) رفع خلأ اطلاعاتی پیرامون تأسیسات هسته ای و موشکی جمهوری اسلامی ایران………………………………………….132

 

5-10-3)شستشوی مغزی پناهندگان ایرانی و کاربست هدفمند آنها در شبکه های جاسوسی…………………………………………132

 

5-10-4) تأسیس میز مخصوص مطالعات ایران……………………………………………………………………………………………………….133

 

 

 

 

 

 

 

          5-10-5)ایجاد و توسعه هدفمند جنگ های فرقه ای در محیط امنیتی داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران……………..133 

 

5-10-5-1)تلاش وهابیون برای شبهه افکنی در فرایض حج…………………………………………………………………………………….133

 

5-10-5-2) افزایش تبلیغات گروه های ضاله در برخی نواحی استان های مرزی…………………………………………………………133

 

5-10-5-3)توجیه «مداخلات بشردوستانه» با ابزار مانور تبلیغاتی………………………………………………………………………………133

 

5-10-5-3-1)  کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل…………………………………………………………………………………………….133

 

5-10-5-3-2) سازمان «دیده بان حقوق بشر………………………………………………………………………………………………………….134

 

5-10-5-3-3) پارلمان اتحادیه اروپا……………………………………………………………………………………………………………………..134

 

5-10-5-3-4)حمایت از ایجاد و گسترش شایعه های براندازانه……………………………………………………………………………….134

 

نتیجه گیری و پیشنهاد…………………………………………………………………………………………………………………………………………..135

 

  منابع :………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………137

 

 

 

 

 

فهرست جداول:

 

 

 

جدول شماره  1،2.انواع جنگ…………………………………………………………………………………………………………………………………20

 

جدول شماره 2،2 . ویژگی­های نبرد اطلاعات استراتژیک……………………………………………………………………………………………44

 

جدول شماره 1،5 . نقاط قوت دولت نهم و دهم………………………………………………………………………………………………………..100

 

جدول شماره 2،5.نقاط ضعف دولت نهم ودهم………………………………………………………………………………………………………….101

 

جدول شماره 3،5. مدل تاثیر جنگ نرم بر خانواده و نتایج آن بر امنیت اجتماعی (طلاق)…………………………………………………112

 

جدول شماره 4،5.تاثیر جنگ نرم بررشد اعتیاد و نتایج آن بر امنیت اجتماعی………………………………………………………………….116

 

جدول شماره 5،5. تاثیر جنگ نرم بررشد بیکاری و نتایج آن بر امنیت اجتماعی……………………………………………………………..118

 

جدول شماره 6،5. تاثیر جنگ نرم بررشدتورم و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………..120

 

جدول شماره 7،5. تاثیر جنگ نرم بررشدفقر و نتایج آن بر امنیت اجتماعی…………………………………………………………………….122

 

جدول شماره 8،5. مدل تاثیر جنگ نرم برفرهنگ ونتایج آن برامنیت اجتماعی………………………………………………………………..131

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده:

 

 

 

جنگ نرم حالت تنش ودرگیری شدیدی است که بین کشورها درعرصه بین­الملل ظاهر می­شود وازمختصات آن می­توان به مانورهای سیاسی، مشاجره­های دیپلماتیک، جنگ­های روانی، مخاصمه­های ایدئولوژیکی، جنگ اقتصادی ورقابت برای کسب وقدرت نام بردکه هدف­های این تهاجم می­تواند تضعیف روحیه،وحدت ملی،ایجاد شکاف میان مردم و حاکمیت، نافرمانی مدنی،افزایش ناکارآمدی حاکمیت وتضعیف اراده مقاومت درمردم باشدجنگ نرم ازابعادمختلف برامنیت اجتماعی کشورها تاثیر گذاشته و به اعتقادات ، باورها و ارزش­های اساسی یک جامعه، حمله می شود؛ زیرا در صورت تغییر باورهای بنیادین جامعه قالب­های تفکر واندیشه آن دگرگون شده والگوهای رفتاری جدیدشکل می­گیردو رفتارهای چالشی و ساختارشکنانه، جایگزین رفتار های متعادل جامعه می­گردد. تردید، دودلی، بدبینی و احساس ناکارآمدی نسبت به ساختار سیاسی نظام درجنگ نرم شکل می­گیرد.جنگ نرم،عرصه عرضه نمادها ومناسک فرهنگی گوناگون و متعارض، رویارویی آموزه ها وباورها وتفسیرهای دینی متفاوت ومتضاد و تقابل ارزش­ها و رفتارها و گرایش­های معنوی رنگارنگ است. جنگ نرم از طریق ابعاد عینی،ذهنی وفرهنگی درامنیت اجتماعی جوامع تاثیر می­گذارد چرا که مقوله امنیت اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین مقوله­های اجتماعی درهر جامعه­ای ازاهمیت غیر قابل انکاری برخوردار است. امنیت اجتماعی با ارزش­های جامعه، پیوند ناگسستنی و در صورتی که امنیت اجتماعی در جامعه حفظ شود؛ ارزش­های جامعه حفظ گردیده و به عبارت دیگر، امنیت جامعه به معنی وضعیتی است که در آن ارزش های جمعی حفظ می­گردد.یکی از مهمترین عواملی که باعث تضعیف امنیت اجتماعی می شود جنگ نرم است جنگ نرم با تغییر در ارزش های جامعه و اخلال درروند درونی شدن ارزش­ها باعث تضعیف امنیت اجتماعی می­شود.جامعه­ای در مقابل جنگ نرم می­تواند امنیت اجتماعی خود را حفظ کندکه ضمن درونی کردن ارزش­های خود بتواند در مقابل اقدامات مجری جنگ نرم، ارزش های خود را حفظ نماید.جنگ نرم از طریق اخلال درمجموعه هنجاری جامعه و تضعیف ارزش های جامعه،باعث همنوایی افراد جامعه با ارزش های جامعه دیگر می شود.در این میان جنگ نرم کشورهای غربی با همراهی ایالات متحده آمریکا  علیه ایران در دوران ریاست جمهوری محموداحمدی نژادبا ایجاد تغییردرعوامل فرهنگی،سیاسی واجتماعی مانند افزایش بیکاری، افزایش فقر، افزایش اعتیادومواد مخدردر جامعه وافزایش تورم به دنبال هدف قراردادن نظام ارزشی جامعه ایران از طریق استحاله فرهنگی،تردید در مبانی نظام،نابسامانی،از خود بیگانگی،نا به هنجاری وشکاف نسلی به دنبال تضعیف و تهدید امنیت اجتماعی در ابعاد گوناگون بوده­ است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 

کلیات طرحَ پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-       طرح مسأله:

 

در سال­های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دشمن دست به اقداماتی علیه جمهوری اسلامی ایران همانند کودتای نوژه، فاجعه طبس، جنگ هشت ساله، جنگ های داخلی زد که می توان از آن با عنوان جنگ سخت یاد کرد اما پس از ناکامی در این خصوص، تهدیدات دشمن تغییر روش داد به گونه ای که در ادبیات جدید دیپلماسی یا در عرصه های سیاسی از آن با عنوان  جنگ نرم یاد می شود.

 

جنگ نرم عبارت از هر اقدام غیرخشونت‏آمیز است که ارزش‌ها و هنجار‌ها را مورد هجوم قرار داده و در نهایت، منجر به تغییر در الگو‌هاى رفتارى وخلق الگو‌هاى جدیدى شود که با الگو‌هاى رفتارى نظام حاکم، تعارض داشته باشد. لازم به ذکر است که زمینه‌هاى تهدید نرم‏افزارى مانند موانع ساختارى مشروعیت یا بحران مشروعیت می­تواند منجر به شکل‏گیری یا تشدید تهدیدات نرم‏افزاری و حتی سخت‏افزاری مانند حمله نظامی شود. جنگ نرم در صورتى شکل مى‌گیرد که کسانى که به آن تن مى‌دهند اساساً احساس و ادراک تهدید از آن نداشته باشند، بلکه آن را مطلوب و تسلیم در برابر آن را اولویت خود بدانند. این اولویت می‌تواند با عمد یا ترغیب، آموزش و پرورش و فرهنگ‏سازی انجام شود. این‏گونه تهدید نرم که در واقع، نقطه مقابل قدرت شرطی است، با تغییر اعتقادات افراد و ملت‌‌ها، اساسی‌ترین کارکرد‌ها را در دگرگونی­ فرهنگ، اقتصادوسیاست کشور‌ها ایفا مى‌کند (کالبرایت، 1371: 65).

 

امروزه جنگ نرم، موثرترین، كارآمدترین، كم هزینه ترین، خطرناك ترین وپیچیده ترین نوع تهدید علیه ارزش ها وامنیت اجتماعی یك كشور است. که موثرتر است؛ چون می توان با كمترین هزینه، باحذف لشكركشی واز بین بردن مقاومت های طیف شناسی جنگ ، بر مبنای«ابزار و روش تحمیل اراده» است. بر مبنای این شاخص جنگ، شامل جنگ نرم و جنگ سخت است. این نوع تفكیك ابتدا در مورد تفكیك قدرت، به قدرت نرم و سخت، از سوی جوزف نای انجام شده، و سپس دردهه ی اخیرازسوی اندیشمندان تكامل یافته است.

 

جنگ نرم، استفاده دقیق و برنامه ریزی شده از قدرت نرم علیه نظام های سیاسی مورد هدف، به منظورتاثیرگذاری بر باورها و ارزش های بنیادین و با هدف دگرگونی در هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول در عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است.هدف نهایی در جنگ نرم همان هدف جنگ سخت، یعنی تضعیف، مهار و فروپاشی یک نظام سیاسی است، ولی ابزار و روش­های این براندازی متفاوت است.

 

 اگر در جنگ سخت با اشغال سرزمین، براندازی یک نظام سیاسی انجام می­شود و نظام دفاعی و امنیتی یک کشور فرو می­ریزد، در جنگ نرم تلاش می­شود با تأثیرگذاری بر باورها و ارزش­های یک ملت، اندیشه و الگوی اداره­ی یک کشور که هویت دهنده به نظام سیاسی است به چالش کشیده شود. تلاش دشمن در براندازی نرم با پروژه­ی بی­اعتبارسازی و اعتمادزدایی از نظام سیاسی، به نتیجه خواهد رسید. جنگ نرم، روشی برای تحمیل اراده و تأمین منافع است که با غلبه بر طرف مقابل، بدون استفاده از قدرت نظامی و روش­های خشونت­آمیز اعمال می­شود. ابزار اصلی این جنگ، قدرت نرم به­ویژه، قدرت اقناع­گری وهمراه سازی است که اغلب با استفاده از ابزارهای ارتباطی ورسانه­ها ودانش روان­شناختی تلاش می­شود تا در هویت­های فکری وفرهنگی مخاطب تردید ایجاد شود، حوزه­ی عمل این جنگ، افکار، اعتقادها، باورها، ارزش­ها، علائق و گرایش­های جامعه هدف است که مهاجم برای اشغال آن برنامه­ریزی می­کند.در نهایت با تصرف ذهن و قلوب مردمان کشور هدف، تغییر در ساختارها محقق می­شود. به عبارت دیگر جنگ نرم، جنگ تخریب الگو است. مهاجم در این جنگ با ایجاد تردید در مبانی و ارزش­های اساسی نظام سیاسی، الگوی آن نظام را در عرصه­های گوناگون اجتماعی ناکارآمد می­سازد (نائینی، 1389: 78).

 

امنیت اجتماعی از نیازهای اولیه­ ایمنی هر نظام از جمله نظام سیاسی است. همه اشخاص وارکان جامعه،نیازمند امنیت اجتماعی هستندواز فقدان آن متضرر می­شوند.امنیت اجتماعی به مثابه روح حیات­بخش ارتباطات افراد و نیرو­های اجتماعی است. فضای مبتنی بر امنیت اجتماعی از لحاظ روانی، فکری، بستر پیشرفت­ سیاسی، اقتصادی، علمی وفرهنگی را فراهم می­سازد و برتکوین وثبات ساختارها و روابط سیاسی مؤثر است.

 

امنیت اجتماعی باعث انسجام، پویایی وتوانمندی جامعه و تحکیم کیان نظام سیاسی در برابر آسیب­های درونی و تهدیدهای بیرونی به­ویژه در شرایط متحول منطقه وجهان است.امنیت اجتماعی به معنی حفظ نظام اجتماعی وسیاسی در وضعیتی است که جامعه، خانواده، فرد و حکومت در مقابل آسیب­ها و تهدیدهای اجتماعی ایمن بوده و به سلامت زندگی خود مطمئن باشد. با استقرار امنیت اجتماعی در کشور، اطمینان و امید انسان­ها افزایش می­یابد و میل به پیشرفت و کوشش برای زندگی سالم در آن­ها بارور می­شود.با پیشرفت فناوری،­ دامنه امنیت اجتماعی ازمقوله­های رفاهی، بهداشتی و اقتصادی فراتر رفت و مباحثی از قبیل هستی فرد و جامعه، هویت وشخصیت موضوعیت یافت و دستیابی به آن برای نظام اجتماعی و نظام سیاسی اولویت یافت.بنابراین؛ امنیت اجتماعی یکی از مقولاتی بوده که در حیات جامعه بسیار تأثیرگذار است و عوامل متعددی در تقویت و تضعیف آن دخیل هستند. امنیت اجتماعی با ارزش های جمعی انسان در زندگی اجتماعی ارتباط نزدیک دارد و جنگ نرم در صدد است تا افراد اقشار جامعه هدف را با خود همراه نماید. ارزش های جمعی نقطه پیوند میان امنیت اجتماعی وجنگ نرم است چرا که ارزش های جمعی ازیک سو عامل همبستگی و وفاق جامعه می باشد و از سوی دیگر چون ارزش های جمعی باعث هنجارمندی روابط افراد در عرصه های گوناگون حیات عمومی انسان می­شود، عامل تقویت امنیت اجتماعی است. استقرار ارزش های جمعی باعث افزایش استحکام هنجارهاوکاهش هنجارشکنی در جامعه و نظام شده و ثبات، تعادل و امنیت اجتماعی از این طریق تقویت می گردد و جنگ نرم با تضعیف مجموعه ارزش و هنجاری جامعه باعث اختلال در سیستم امنیتی جامعه می گردد.استراتژی دشمنان جمهوری اسلامی ایران دردوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از سال 1384 تا 1392 مبتنی بر اقدامات غیر نظامی ونرم دركنار تهدید به اقدام نظامی است.

 

كلید خوردن جنگ نرم علیه ایران در مقطع فعلی را باید ناشی از گسترش حس تنفر از آمریكا در جهان دانست كه به نظر سران كاخ سفید، ایران مركز اصلی ایجاد و گسترش این تنفر است. پروژه و پدیده جنگ نرم كه هم­اكنون به عنوان پروژه­ای عظیم علیه جمهوری اسلامی ایران در حال تدوین و اجرا است، در شاخص­هایی مانند ایجاد نابسامانی اقتصادی، گسترش به نارضایتی در جامعه، تأسیس سازمان­های غیردولتی در حجم گسترده، جنگ رسانه­ای، عملیات روانی برای ناكارآمد جلوه دادن دستگاه اداری واجرایی دولت، تضعیف حاكمیت ایران از طریق روش­های مدنی وتزلزل درامنیت اجتماعی این نظام متبلور می­شود. درفرآیند جنگ نرم، عوامل براندازی از زمینه­های موجود درجامعه برای پیشبرد  اهداف خود بهره می­برند یا به طور مجازی در ایجاد نارضایتی و آشفتگی افكار عمومی وسپس بهره برداری ازآن می­کوشند.

 

تئوری نابودی نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق جنگ نرم وبر هم زدن امنیت اجتماعی پس از پشت سر گذاشتن جنگ سخت وارد مرحله عملیاتی گردیده و تغییر استراتژی دشمنان جمهوری اسلامی ایران وانتقال منطقه نبرد از میادین نظامی به اذهان مردم ایران وناامن ساختن روان جامعه وبرهم زدن امنیت اجتماعی ازاصلی­ترین دغدغه­های پژوهش حاضر است لذا شناخت لازم از سامانه­های اصلی جنگ نرم وآشنایی با استراتژی­ها و تاكتیك­های دشمن علیه امنیت اجتماعی می­تواند نحوه تقابل هوشمندانه وبا بصیرت جمهوری اسلامی ایران را در پی داشته باشد. مسأله این پژوهش، جنگ نرم وچگونگی تأثیر آن برامنیت اجتماعی جمهوری اسلامی ایران دردوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از سال 1384 تا 1392 است.

 

1-2- علل انتخاب موضوع و اهمیت تحقیق:

 

مبحث جنگ نرم در سیاست و حکومت از موضوعات عمده حوزه مطالعاتی  جامعه شناسی سیاسی و نوسازی ودگرگونی سیاسی است از این روشناسایی انگیزه ها ،دلایل واهداف جنگ نرم در سیاست به ویژه درکشورهای درحال توسعه مانند ایران می تواند مارادر فهم بهترمشکلات این نظام ها در زمینه مدیریت سیاسی اجتماعی وسیاستگذاری های کلان حکومتی یاری نماید.

 

جنگ نرم پدیده ای است که با ایجاد جامعه مجازی واز اوائل سال 1990 به مرور و همزمان با رشد ماهواره واینترنت و کمرنگ شدن مرزهای ملی اقتصادی ، فرهنگی وسیاسی سیر تکوینی خود را طی می کند لذا پرداختن به نقش آن در  سیاست وحکومت این دوره می تواند دردرک بهترسیاست وفرهنگ جامعه ایران موثر افتد. اهمیت پژوهش حاضر این است که میان ارزشهای جامعه و نقصان و ضعف در آنها با امنیت اجتماعی ارتباط برقرار کند واز این طریق متوجه شود که جنگ نرم علیه جامعه ایران، از چه طرقی ارزش های موجوددرجامعه ما را مورد هدف قرار می دهد وچه آثاری را به همراه خواهد داشت.

 

از جمله دلایل عمده انتخاب موضوع توسط پژوهشگر بررسی تأثیر جنگ نرم در جامعه ایران بوده چرا که کشورهای غربی وقتی که نتوانستند بعد ازحمله نظامی عراق وحمایت های جهانی به ویژه غرب ودررأس آن ایالات متحده آمریکا، نظام جمهوری اسلامی ایران راساقط نمایند از این راه وارد شده وقصد دارند باجنگ نرم نسبت به اضمحملال نظام اسلامی و ارزش های آن اقدام نمایند و این موضوع با توجه به اهمیت آن علاقه وکنجکاوی پژوهشگروتوصیه استادراهنمابه واکاوی اوضاع واحوال زمانه وآشوبی که درارزش های جوانان ایرانی درحال شکل­گیری است ونیز نشان دادن اهداف دشمنان ایران اسلامی انتخاب گردید.

 

1-3- پیشینه تحقیق:

 

  در خصوص این موضوع که رابطه دو عامل (جنگ نرم و امنیت اجتماعی) بر همدیگر در جامعه­ی ایران دوران ریاست جمهوری       محمود احمدی نژاد بین سالهای 1384 تا 1392مورد بررسی قرار می­گیرد، به صورت موردی تحقیقی صورت نگرفته است.البته پژوهش­هایی حول محورهای این تحقیق صورت گرفته که این پژوهش­ها در 3 قالب کتاب، مقاله و پایان نامه به شرح ذیل قابل تقسیم می­باشند.   

 

کتابها:

 

مؤسسه ابرار معاصر تهران 5 عنوان تحقیقاتی در زمینه جنگ نرم به این شرح منتشر نموده است:

 

جنگ نرم ۱: ویژه جنگ رایانه‌ای(ضیایی­پرور، 1383)پس از ارائه تعاریف از موضوع جنگ رایانه‌ای، به بررسی تکنیک‌های مورد استفاده در این نوع از نبرد نرم پرداخته است.

 

 جنگ نرم ۲ : ویژه جنگ رسانه‌ای (ضیایی پرور، 1383)ضمن ارائه و‌کاربردهای مفاهیم جنگ رسانه‌ای، ‌به بررسی ابزارهای مورد استفاده این نوع ازنبرد درعصر کنونی پرداخته و‌تأثیررسانه‌های نوین برفضای ایران رامورد بحث وتحلیل قرار می‌دهد.

 

جنگ نرم ۳: نبرد در عصر اطلاعات(عبدالله خانی، 1386)به تعاریف، تاریخچه،نظریه‌ها، استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها، ابزار وروش­های جنگ اطلاعات، پرداخته است

 

.جنگ نرم ۴: جنگ روانی و فریب استراتژیک(ابراهیمی خوسفی، 1386) که تعریف،تاریخچه، روش‌ها، مصادیق جنگ روانی به خصوص درتهاجم آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱، تبارشناسی فریب استراتژیک، روش‌های انکار و فریب در جنگ‌ محتوای این مجلّد را تشکیل می‌دهد.

 

كتاب «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت» دانش نظری و عملی امنیت اجتماعی را بسط داده است و می‌تواند اثری ارزشمند برای محققان حوزه امنیت و جامعه به‌شمار آید این كتاب ترجمه‌ای است از كتابی با عنوان «امنیت، هویت و منافع، جامعه‌شناسی روابط بین‌الملل»، نوشته بیل مك‌ سویینی كه توسط دكتر محمد علی قاسمی و محمدرضا آهنی ترجمه شده است، این كتاب توسط دكتر اصغر افتخاری ویرایش و بازبینی شده و وی مقدمه‌ای درباره جامعه‌‌شناسی امنیت با عنوان «جامعه‌شناسی امنیت، رویكردی جامع» بر آن افزوده‌ است.

 

کتاب مجموعه مقالات چالش های اجتماعی ایران که توسط پژوهش‌های فرهنگی واجتماعی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک جهت شناسایی، بررسی و تحلیل کارشناسانه تهدیدات و آسیب‌های اجتماعی کشور و ارائه پیشنهادات راهبردی در جهت اتخاذ تصمیمات کلان، در قالب چندین مقاله به بررسی فرصت‌ها و تهدیدات اجتماعی از منظرهای گوناگون پرداخته است.

 

در هریک از مقالات که به یکی از مسائل اجتماعی و تهدیدات و فرصت‌های ناشی از آن می‌پردازد، تلاش شده است با واکاوی موضوع مورد نظر و نتیجه‌گیری از مباحث مطرح شده، راهکارهای لازم جهت استفاده‌های کاربردی ارائه شود.

 

کتاب «مردم، دولت­ها، هراس»  اثر باری بوزان و یا مقالاتی که توسط «ال ویور»، «لمیتر» و «روی پل» به رشته­ی تحریر در­آمده است و یا مکاتبی چون مکتب کپنهاگ و یا فراساختارگرایان که در این زمینه بحث کرده­اند؛ اولاً به تعریفی مشخص از مفهوم اجتماع دست نه زده­اند وحتی در بعضی موارد، اجتماع را به جمع­های خیلی کوچک که جهت حفظ و بقای خود تلاش می­کنند تقلیل داده­اند. در ثانی، اصولاً به علت تفاوت­های ماهوی و بسیار زیادی که بین جوامع مختلف وجود دارد، نمی­توان موارد و شاخصه­های جوامع غربی رادرخصوص جامعه­ی ایران صادق دانست.

 

کتاب­هایی نیز در زمینه امنیت ملی در ایران نگارش شده، به دلیل این­که امنیت ملی مفهومی عام­تر از امنیت اجتماعی است، در این منابع به مفهوم امنیت اجتماعی چندان توجهی نشده است.

 

کتابی نیز توسط دکترنویدنیا در زمینه امنیت اجتماعی تدوین شده است که به بحث امنیت اجتماعی به صورت کلی پرداخته و در خصوص این­که منظور از امنیت اجتماعی در ایران چیست سخنی به میان نیامده است.

 

مقالات:

 

مقاله جنگ نرم و مشروعیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران (قربان­زاده سوار و ناطقی، 1392) که در شماره 32 فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی منتشر گردیده است؛ فرهنگ و آیین هر جامعه، ملت و کشوری را متضمن باورها، ارزش‌ها، هنجارها، آداب، رسوم، هست­ها و نیست­ها و بایدها و نبایدهایی دانسته که هویت آن به شمار می‌آید.

 

در این مقاله از جمله­ اهداف عاملان جنگ نرم غرب را، به حاشیه­راندن فرهنگ ملی و دینی انسان­ها و حاکمیت فرهنگ اومانیستی، سکولاریستی لیبرال دموکراسی در فرایند جهانی‌سازی وحکومت برجهان تشریح نموده ومحور اصلی جنگ نرم را، تحریک نیروهای فرهنگی،اجتماعی وسیاسی کشورهای دارای شکاف­های فکری، جناحی وروشی برشمرده واذعان نموده که بدینوسیله نیروهای متعارض، مؤلفه­های ستیزش خود را به ساختار سیاسی منتقل وشکاف­های ساختاری راتشدید می نمایند همچنین نویسنده عاملان به ذکر این مطلب پرداخته که جنگ نرم  با القای اطلاعات ویژه به مخاطبان می­کوشند تا بر نظام عاطفی و هیجانی، باورهای دینی، ارزش­های فرهنگی و رفتارهای اخلاقی افراد و گروه­های جامعه­ی هدف تأثیر بگذارند و بی­تفاوتی، بدبینی، نفرت و خشم مخاطبان را نسبت به حکومت خویش برانگیزند و در نهایت، مقبولیت مردمی و مشروعیت دینی نظام سیاسی را از بین ببرند و جنگ نرم غرب را عاملی در خلق بحران‌های اعتقادی، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی به منظور تضعیف مشروعیت و مقبولیت جمهوری اسلامی ایران، دانسته است.

 

مقاله جنگ نرم و جمهوری اسلامی ایران (قربان­زاده سوار و ناطقی، 1390) که در شماره 31 فصلنامه عملیات روانی منتشر گردیده است

 

نویسنده پس از شناسایی مفهوم جنگ نرم، جایگاه، کاربرد و مصادیق آن در روابط بین الملل و به کارگیری آن توسط قدرت های بزرگ از جمله آمریکا علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، این فرضیه را به اثبات رسانیده که راهبرد دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی مبتنی بر اقدامات غیرنظامی و تهدید نرم در کنار تهدید به اقدام نظامی است و هدف اصلی دشمنان  از چنین اقداماتی را تضعیف حاکمیت ایران دانسته است.

 

مقاله ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ آﺳﻴﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻣﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ (آقایی و تیمورتاش، 1389) آﺳﻴﺐ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را دارای ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻨﺸﺎءﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ دانسته و آن را دارای ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻣﻲداند ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﻓﺮدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺷﺎره ﻛﺮده ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮآﺳﻴﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ، ﻃﻼق، اﻋﺘﻴﺎد، ﺳﺮﻗﺖ، اﻧﻮاع ﺟﺮاﺋﻢ اﺻﻮﻻ ﻧﺸﺎن ﻛﮋﻛﺎرﻛﺮدی و ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻋﺪم اﻳﻔﺎی ﺻﺤﻴﺢ وﻇﺎﻳﻒ آنهااﺳﺖ.

 

 نویسنده اﻳﻦ آﺳﻴﺐ ﻫﺎ را ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز آﺛﺎر و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻮﺋﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ می­داند ﻛﻪ ﻧﺎاﻣﻨﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﻜﻲ از آن ﻫﺎﺳﺖ. در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش ﻣﻲﮔﺮدد در ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﺎﻫﻴﺖ آﺳﻴﺐ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و راﺑﻄﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻨﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻟﺬا ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻔﻬﻮم آﺳﻴﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﭙﺲ ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﺎﻫﻴﺖ اﻣﻨﻴﺖ و ﻧﺎاﻣﻨﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ آنﻫﺎ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد.

 

از جمله سایر مقالات می­توان به بررسی ابعاد اجتماعی، فرهنگی جنگ نرم آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران (ماه‌پیشانیان، 1389)، نقش عوامل خارجی در تحولات جمهوری‌های شوروی سابق؛ مطالعه موردی دخالت آمریکا در تحولات گرجستان(محمدی، 1389)، تحلیل عملیات روانی در بستر انقلاب‌های رنگی(جمالی، 1388) اشاره كرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پایان نامه ها:

 

پایان نامه تأثیر جنگ نرم بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (ناطقی، 1390) به راهنمایی قربانعلی قربان­زاده سوار جنگ نرم را باطرح اهداف بدیع وکاربرد ماهرانه ابزارهای فرهنگی،ارتباطی، به عنوان خط تعارض اصلی میان بازی گران عرصه­ی بین­الملل با تکیه بر نیروهای داخل کشورها دانسته و جنگ نرم را امروزه به پدیده­ای محوری در سیاست بین­الملل شرح داده است. در فضای جنگ نرم را، تکنولوژی­های جدید ارتباطی مانند خبر و اطلاعات که بایستی در راستای ارائه خدمات سریع و روزآمد به انسان­ها در سطح داخلی و بین­المللی باشد، زمینه­ساز بروز اختلالات در عرصه­ی سیاست داخلی و خارجی کشورها تشریح نموده است.

 

در این پژوهش نویسنده در بررسی نقش و تأثیرات جنگ نرم بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به برقراری ارتباط میان ماهیت، ابعاد، شیوه­ها و ابزارهای جنگ نرم و امنیت ملی توجه کرده و همچنین درصدد یافتن متغیر واسطی بوده که جنگ نرم را بر امنیت ملی پیوند دهد. این متغیر واسط همان اذهان و افکار بازیگران عرصه­ی امنیت ملی است که با کمک مفهوم مشروعیت نظام، قابل ارزیابی می­باشد.

 

 این بازی گران دریک برداشت کلی،از یک سو،عبارت از نخبگان و تصمیم­گیران امنیت کشور،جامعه ومردم کشور، نهادهای امنیت ملی و شخصیت­ها و نیروهای داخل و خارج از قدرت حاکم هستند که به شیوه­ها و با ابزارهای مختلف بر امنیت ملی اثر می­گذارند و از طرف دیگر، در طرف مقابل عبارت از رهبران حکومت حریف، مردم کشور حریف، نهادهای تصمیم­گیرنده­ی امنیت ملی،نیروهای اجتماعی اثرگذارواثرپذیر و مانند این­ها در جامعه­ی حریف وهمچنین همه­ی این بازیگران در طرف ثالث از قبیل کشورها و سازمان­های بی­طرف و متحدان خودی و حریف ذکر گردیده است.در این اثر به این موضوع اشاره شده که حریف به وسیله­ی جنگ نرم، با اثرگذاری بر ارزش­ها، هنجارها و نگرش­های جامعه سعی می­کند رفتار مردم جمهوری اسلامی ایران را به­گونه­ای تغییر دهد که در مرحله­ی اول،­ مشروعیت سیاسی نظام و در مرحله بعد، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به خطر بیافتد و از آنجا که هیچ  حکومت کشوری به­ویژه در دنیای جدید، قادر به پیش­برد اهداف ملی خود نیست مگر آن­که پشتیبانی ملت و جامعه را به همراه داشته باشد و بدین­وسیله، مشروعیت نظام سیاسی خود را افزایش دهد، تقویت ارزش­ها و باورهای عمومی نظام و جامعه، نقش مهمی در حفظ و توسعه امنیت ملی کشور دارد. به نوبه خود، همین باورداشت­ها و به بیان دیگر، مشروعیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران، آماج جنگ نرم حریف در حال حاضر می­باشد. در چنین فضایی، هر چه پشتیبانی مردم یک جامعه از حکومت خود بیشتر باشد احتمالاً آن کشور در رقابت با حریفان و پیش­برد اهداف و منافع خود از توفیق بیشتری برخوردار خواهد بود. 

 

پایان نامه کارشناسی­ارشد اهداف جنگ نرم آمریکا علیه انقلاب اسلامی ایران(باقری،1390)به راهنمائی محمدرحیم عیوضی وقوع انقلاب اسلامی در ایران را عامل فرو ریختن یکی از ستون های اصلی حافظ منافع آمریکا  در منطقه می­داند و اشاره می­نماید که اقدامات نظامی،تروریستی و تحریم های اقتصادی و غیره نتوانست انقلاب اسلامی را در مقابل آمریکا به زانو در آورد و از طرفی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران توانسته بود گفتمان انقلاب اسلامی را در جهان مطرح و نقش بازیگری فعال و موثر برای آن در صحنه بین الملل اتخاذ نماید و حضور ایران منافع آمریکا را با چالش مواجهه نماید. نویسنده موقعیت بعد ازانقلاب اسلامی را باعث این امر می­داند که آمریکا تضعیف ایران را در راس سیاست خارجی خویش قرار دهد و برای مهار قدرت جمهوری اسلامی ایران از راهبرد نرم استفاده نماید؛ لذا براساس نظر نویسنده هدف نرم غرب به ویژه آمریکا علیه ایران تقابل با قدرت نرم به منظورسرنگونی انقلاب اسلامی است و در این رساله تلاش شده است جنگ نرم غرب به ویژه آمریکا و در ابعاد مختلف و با رویکردی موثر و در مواجهه با قدرت نرم جمهوری اسلامی تحلیل و ارزیابی گردد.

 

پایان نامه کارشناسی­ارشد بررسی رابطه هویت ملی و امنیت اجتماعی درایران (رحمتی، 1389) به راهنمایی یحیی فوزی مقوله امنیت اجتماعی رااز حیاتی­ترین اجزاء هرجامعه­ای دانسته و هویت ملی را نیز به عنوان آخرین هویت اکتسابی افراد، از الویت های مهم به حساب آورده است. در این پژوهش عوامل متعددی رادر تقویت ویا تضعیف امنیت مؤثر دانسته که از جمله­ی این عوامل تأثیرگذار مقوله­ی هویت ملی است و به نحوه ارتباط دومقوله­ی مهم­، یعنی امنیت اجتماعی و هویت ملی در جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است.

 

 از نظر نویسنده مقوله­ی امنیت اجتماعی در ایران از یک سو با ارزش­های جمعی که عامل همبستگی عمومی بوده، ارتباطی نزدیک دارد و از سوی دیگر نیز با عوامل عینی همچون میزان جرم و جنایت و توان اقتصادی مردم در ارتباط است. هویت ملی در ایران نیز از ارزش­های دینی، ملی و نوین با محوریت ارزش­های دینی عقل گرا تشکیل یافته است.

 

در پژوهش مورد مطالعه این سئوال مورد نظر قرار گرفته که اصولاً این دو مقوله­ی مهم چه ارتباطی می­توانند با هم داشته باشند. یافته­ها و نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر که با بهره­گیری از روش­های تحلیلی، تبیینی و جمع آوری داده­های کتابخانه­ای متکی بوده­، حاکی ازآن است که ارزش­­های جمعی که عناصر هویت ملی ایرانیان را تشکیل داده است، به عنوان عامل ارتباط­ دهنده هویت ملی و امنیت اجتماعی محسوب می­گردد.

 

زیرا ارزش­های جمعی از یک سو عاملی در جهت همبستگی عمومی و وفاق در جامعه، می­باشند و از سوی دیگر با توجه به این­که ارزش­های جمعی باعث شکل­گیری هنجارهای خاصی درروابط افراد می­شود، عاملی درجهت تقویت امنیت اجتماعی می­باشند زیرا به هر میزان که ارزش­های جمعی ثبات بالاتری داشته باشند، باعث ثبات در هنجارهای جامعه شده و با کاهش هنجارشکنی، امنیت اجتماعی تقویت می­گردد.

 

 

 

1-4- سئوال اصلی :

 

 

 

پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که جنگ نرم چه تأثیری بر امنیت اجتماعی ایران در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از سال 1384 تا 1392 گذاشته است؟

 

1-5- سؤالات فرعی :

 

 

 

1- جنگ نرم چیست و ابزارهای آن چه می‌باشند؟

 

2- مؤلفه­های جنگ نرم علیه نظام جمهوری اسلامی ایران کدامند؟

 

3-  ابعاد امنیت اجتماعی جمهوری اسلامی ایران کدام است؟

 

  4-  تأثیر جنگ نرم بر ارزش­های حاکم و امنیت اجتماعی یک نظام چیست؟

 

       5 – جنگ نرم با چه ابزارهایی و چگونه امنیت اجتماعی یک نظام­های سیاسی را مورد تهدید قرار می­دهد؟

 

1-6- مفروض‌ها:

 

 

 

1-جنگ نرم عمدتاً آنجایی عملیاتی می­شود که به کارگیری نیروی نظامی به صرفه نیست و به مراتب هزینه های کمتری داشته باشد.

 

2-جنگ نرم از سوی کشورهای غربی ودررأس آن ایالات متحده آمریکا علیه جامعه ایران در حال شکل گیری و اجرا می­باشد.

 

3-کشورهای غربی به دنبال تغییر در باورها و ارزش های ملت ایران و  همراه نمودن ملت ایران با اهداف خود و در نهایت از این طریق خدشه وارد کردن به نظام جمهوری اسلامی ایران است.

 

1-7- فرضیه اصلی پژوهش:

 

 

 

جنگ نرم با هدف قرار دادن نظام ارزشی جامعه ایران در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در سال­های 1384 تا 1392 از طریق استحاله فرهنگی، تردید در مبانی نظام، نابسامانی، از خود بیگانگی، نا به هنجاری و شکاف نسلی به دنبال تضعیف و تهدید امنیت اجتماعی در ابعاد گوناگون می باشد.

 

1-8- تعریف مفاهیم:

 

 

جنگ نرم:

 

جنگ نرم[2] عبارت از هر اقدام غیرخشونت­آمیز است که ارزش­ها و هنجارهای جامعه­ی هدف را مورد هجوم قرار ­دهد تا در صورت پیروزی، منجر به تغییر در الگوهای رفتاری و خلق الگوهای جدید ­شود که با الگوهای رفتاری نظام حاکم تعارض دارد(کرمی، 1387: 3).

 

جنگ نرم، نوعی جنگ سرد برای استحاله­ی فرهنگی جامعه است(ساندرس، 1382: 23).

 

  جنگ نرم، مجموعه­ تدابیر فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کشورهای عامل است که بر نظرات، نگرش­ها، انگیزش­ها و ارزش­های مخاطبان آماج اعم از حکومت­ها، دولت­ها، گروه­ها و مردم کشورهای خارجی تأثیر می­گذارد و در بلندمدت موجب تغییر منش و کنش­ فردی و اجتماعی آنان می­گردد(الیاسی، 1387: 12).

 

 جنگ نرم، استفاده­ از قدرت نرم علیه نظام­های سیاسی هدف، به منظور تأثیر بر باورها و ارزش­های بنیادین با هدف دگرگونی در هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری متداول در عرصه­های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن­ها است(نائینی، 1389: 90).

 

امنیت:

 

امنیت از نظر تجربی اصطلاحی نسبی است و در حوزه تحقیقاتی روابط بین الملل پذیرفته شده است که این مفهوم بر حسب بیش یا کم به جای همه یا هیچ تحلیل شود و از نظر تاریخی، امنیت به عنوان ارزش پایه (محوری)و هدف نهائی رفتار دولت تلقی شده است.

 

 والتز می گوید در آنارشی امنیت عالی ترین هدف است.

 

بالدوین می گوید به طور سنتی تحلیلهای امنیتی در زمینه سیاست خارجی روی ابعاد نظامی متمرکز شده است. از این رو تهدیدات ملحوظ در وضعیتهای جنگی و نزدیک به منازعه حشونت آمیز، باعث مسائل امنیتی ملی جدی برای رهبری سیاسی می شود(ایوانزو و  نونام، 1391: 743).

 

مفهوم خاص «امنیت» عبارت است از: مصونیت کامل جان، مال و ناموس مردم از هرگونه تعرض و گزند که مهم­ترین ضروریات زندگی اجتماعی است و تأمین آن، یک اصل و برای سلامت و بقای هر جامعه، حیاتی است(قربان­حسینی، 1376: 30).امنیت از اولین و ضروری­ترین نیازهای جامعه بشری محسوب می­شود. این نیاز از زمانی که بشر قدم به عرصه­ی حیات نهاد، پدید آمده است. از جمله مسائل مهمی که از دیرباز تاکنون در اشکال مختلف، مطرح بوده است، مسأله امنیت می­باشد که موضوعات مربوط به آن در گذر زمان، تنوع و تعدد بسیاری یافته است (لرنی، 1383: 1).

 

 پاتریک مورگان در این­باره می­گوید: امنیت مانند سلامتی یا منزلت، نوعی شرایط است که به آسانی تعریف و تحلیل نمی­پذیرد.

 

مک سوئیتی[5] امنیت را واژه­ی لغزنده و بی­ثبات می­خواند که در گستره­ی گیج­کننده­ای از زمینه­های متنوع ودر جهت اهداف چندگانه به­وسیله­ی افراد، شرکت­ها، حکومت­ها و متخصصان آکادمیک به کار رفته است و در این فضا مجموعه­ای از چیزها، مردم، وسایل، اهداف، حوادث خارجی و احساسات درونی منظور شده است (كیوان­حسینی، 1379: 84).

 

 امنیت یعنى چه؟ یعنى موجود زنده چیزى را در اختیار دارد، حیات دارد، لوازم و وسائل حیات را هم دارد. باید امنیت داشته باشد، تا آن­چه را دارد از او نگیرند یعنى از ناحیه­ی یک دشمن، از ناحیه­ی یک قوه­ی خارجى، آن­چه دارد از او سلب نشود (مطهری، 1373: 13).

 

امنیت انواع مختلف دارد: 1) امنیت فردی؛ 2) امنیت اجتماعی؛ 3) امنیت ملی؛ 4) امنیت جهانی و بین‌المللی (کمیجانی، 1378: 93). امنیت اجتماعی، كه در این گفتار به آن خواهیم پرداخت به حالتی اطلاق می‌شود كه در آن مردم جامعه فارغ از تهدید به موجب آن، فعالیت­های اجتماعی خود را در محیط آرام انجام دهند.

 

     قدرت نرم:

 

جوزف نای[6] از پیشگامان طرح نظریه­ی قدرت نرم در سال 1989 عنوان می‌کند: قدرت نرم، توجه ویژه به اشغال فضای ذهنی کشور دیگر، از طریق ایجاد جاذبه است و زمانی یک کشور به قدرت نرم دست می‏یابد که اطلاعات و دانایی را به منظور پایان دادن به موضوعات مورد اختلاف به کار گیرد و اختلافات را به گونه‌ای ترسیم کند که از آن‏ها امتیاز بگیرد. قدرت نرم، فقط تبلیغات سیاسی نیست بلکه مباحث عقلانی و ارزش‌های عمومی را شامل ‏می‏شود و هدف قدرت نرم، جهت­دهی افکار عمومی مخاطبان در خارج از کشور و سپس داخل کشور است (نای، 1383: 23).

 

 قدرت نرم عبارت از توانایی کسب مطلوب مقصود و هدف از طریق جاذبه، نه از طریق اجبار یا تطمیع است. قدرت نرم از جذابیت فرهنگی، ایده­آل­های سیاسی و سیاست­های یک کشور ناشی می­شود (نای، 1383: 83).

 

 فناوری اطلاعات در دنیا و سیاست بین­الملل امروز، خود را در مفهوم قدرت نرم[7] آشکار می­كند. قدرت نرم در یك كلام، محصول و برآیند تصویرسازی مثبت از خود، ارائه­ی چهره­ی موجه از خود، كسب اعتبار در افكار عمومی داخلی و خارجی، تأثیرگذاری غیرمستقیم همراه با رضایت بر دیگران، اراده­ی دیگران را تابع خود كردن، كسب آرام موقعیت، ایجاد صمیمت و مؤلفه­هایی نظیر آن است (بیگی، 1388: 30).

 

قدرت نرم در عرصه بین­الملل، به آن دسته از قابلیت‌ها و توانایی‌های کشور اطلاق می‌شود که با ابزارهای فرهنگی، ارزشی و اخلاقی به‏صورت غیرمستقیم بر منافع یا رفتارهای دیگر کشورها اثر می‌گذارد. علاوه ‌بر این، قدرت نرم در بعد داخلی به‏واسطه­ی مشروعیت سیاسی دولت ایجاد می­شود و با افزایش اعتماد، وفاق و همبستگی ملی، افزایش می‌یابد. قدرت نرم دارای وجوه مسالمت­آمیز و غیر­مسالمت­آمیز می­باشد که لازم به توضیح است که در این پژوهش از وجه غیرمسالمت­آمیز قدرت نرم به جنگ نرم تعبیر شده است.

 

امنیت اجتماعی:

 

با تمرکزبر امنیت انسان­ها، امنیت اجتماعی[8] نمایان می­شود(بوزان، الی ویور و پاپ دوویلد، 1386: 183).از دهه­ هشتاد قرن بیستم، مفهوم محدود امنیت، وسعت یافت ومسایل اقتصادی،اجتماعی وزیست­محیطی را شامل شد(لرنی، 1383: 20).اصطلاح امنیت اجتماعی را اولین بار، باری بوزان[9]در کتاب «مردم، دولت­ها و هراس» در سال 1991 به کار برد(روی، 1383: 692). امنیت اجتماعی به مفهوم فنی كلمه در سال 1993، توسط ال ویور[10] و لمیتر[11] تحت عنوان مكتب كپنهاگ مطرح شد.

 

واژگان امنیت جامعگی[12]، امنیت اجتماعی­شده[13] و امنیت اجتماعی بر امنیت جامعه دلالت دارد(ربانی خوراسگانی و قاسمی، 1386: 2).برخی امنیت اجتماعی را یکی از ابعاد امنیت ملی[14] و در کنار ابعاد زیست­محیطی و اقتصادی آن قلمداد نموده­اند.

 

 برخی آن را هم­سنگ امنیت ملی دانسته­اند. از منظر دیگر، امنیت اجتماعی عبارت از تأمین شرایط و امکاناتی است که اقشار مختلف مردم به موجب آن، فعالیت­های اجتماعی خود را در محیط آرام انجام دهند (MC Sweeney, 1999: 4).

 

بعضی امنیت اجتماعی را حفظ جان، مال، ناموس، آبرو و تأمین آرامش روانی‌ مردم تلقی می‌کنند. برداشت برخی‌ از این واژه، حفظ پایه‌های قدرت و اقتدار حاکمان و دولت­مردان است.

 

در حالی که عده دیگر امنیت رادر گسترش مشارکت‌ مردم وبروز نهادهای مدنی جستجو می‌کنند.از این­رو،برخی با اشاره به دگرگونی معنایی امنیت،از انقلاب در مفهوم‌ امنیت اجتماعی سخن می­گویند(نویدنیا،  1385: 132).

 

 به­اختصار، امنیت اجتماعی، مصونیت شهروندان جامعه از مزاحمت، ترس، تهدید، اضطراب و وضعیتی است كه در آن ارزش­های حیاتی جامعه تهدید ­شود.

 

1 -9- متغیرهای پژوهش :

 

 

 

 این پژوهش دو متغیردارد:

 

 

 متغیر مستقل: جنگ نرم

 

 

متغیر وابسته: امنیت اجتماعی ایران در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از سال 1384 تا 1392

 

 

فضای مجازی هم به عنوان متغیر میانجی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 

1-10- روش و مراحل انجام کار تحقیق:

 

 

 

 

با توجه به توصیفی وتبیینی بودن موضوع، هدف انجام یک تحقیق نظری است که روش جمع­آوری داده­ها در این تحقیق، عمدتاً کتابخانه­ای یعنی استفاده از منابع مکتوب شامل کتب، مقالات و سایر اسناد و مدارک موجود از جمله سایت­های اینترنتی است.

 

روش تجزیه و تحلیل داده­ها، توصیفی، تحلیلی خواهد بود.محقق پس از جمع­آوری مفاهیم مربوط به جنگ نرم و تأثیرات آن بر حوزه امنیت اجتماعی و مؤلفه­ها و شاخصه­های این جنگ، به بررسی تأثیر جنگ نرم بر امنیت اجتماعی ایران در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از سال 1384 تا 1392 می­پردازد.

 

 لذا در این زمینه محقق با مراجعه به کتابخانه­ها و مطالعه کتب، اسناد و مقاله­های فارسی و انگلیسی به جمع­آوری داده ها در این زمینه می­پردازد .

 

در مرحله بعد با تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع­آوری شده، سؤال اصلی را تبیین می­نماید. بر این اساس می­توان مراحل کار را به ترتیب زیر دسته­بندی کرد:

 

الف: مراجعه به کتابخانه­ها و سایت­های اینترنتی برای جمع­آوری اطلاعات و مطالعه اسناد

 

ب: تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع­آوری شده

 

ج: طبقه­بندی اطلاعات

 

د: تبیین سؤال اصلی با استفاده از اطلاعات جمع­آوری شده

 

ه: به رشته تحریر در آوردن نتایج ،رویکرد پژوهش نیز جامعه شناسی تاریخی و سیاسی و اجتماعی است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-11- سازماندهی پژوهش:

 

 

 

این پایان نامه در پنج  فصل تنظیم گردیده است:

 

فصل نخست :کلیات طرح پژوهش است که شامل طرح مسأله تحقیق، روش پژوهش، سؤال و فرضیه­های تحقیق وچارچوب نظری و الگوی تحلیل است.

 

 

 

 

1-8- فرضیه ها تحقیق. 12

 

1-8-1- فرضیه اصلی. 12

 

1-8-2- فرضیه‌های فرعی. 12

 

1-9- تعریف مفاهیم 12

 

1-10- روش تحقیق. 14

 

1-11- متغیرها 14

 

1-12- ابزار گردآوری اطلاعات.. 14

 

1-13- سازماندهی پژوهش.. 14

 

 

 

2-1- مقدمه. 16

 

2-2- نو واقع گرایی. 16

 

2-3- مفروضه‌های نظریه نوواقع‌گرایی. 18

 

2-3-1- امنیت ‌طلبی. 18

 

2-3-2- الگو و فرایند تصمیم‌گیری.. 19

 

2-3-3- منافع و اهداف ملی. 20

 

2-3-4- ساختار نظام بین الملل. 20

 

2-3-5- نوواقع گرایی و همکاری بین المللی. 23

 

2-3-6- نوواقع گرایی و سیاست خارجی. 25

 

2-4- لیبرالیسم 25

 

2-5- نئولیبرالیسم 27

 

2-6- نهادگرایی نئولیبرال. 29

 

2-7- ریشه ها 30

 

2-8- اصول. 31

 

2-9- نهادگرایی نئولیبرال و همکاری بین المللی. 35

 

2-10- مقایسه نئورئالیسم و نئولیبرالیسم 37

 

2-11- نوواقع گرایی و نئولیبرالیسم؛ تعامل و تقابل با ایران. 39

 

2-12- نتیجه گیری.. 41

 

 

 

3-1- مقدمه. 43

 

3-2- پیشینه روابط ایران و هند پس از استقلال هندوستان. 43

 

3-3- روابط ایران و هند پس از انقلاب اسلامی. 46

 

3-4- زمینه‌های همکاری: 50

 

3-4-1- انرژی.. 51

 

3-4-2- تجارت و تکنولوژی.. 52

 

3-4-3- حوزه‌های تکنیکی. 52

 

3-5- اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران. 54

 

3-6- اهداف سیاست خارحی جمهوری اسلامی‌ایران. 54

 

3-7- اصول سیاست خارجی هند 55

 

3-8- سیاست خارجی هند نسبت به ایران. 58

 

3-9- عرصه‌های تعامل ایران و هند: 61

 

3-10- همکاری‌های منطقه ای.. 61

 

3-11- نفی جهان تک قطبی: تغییر ساختار نظام بین الملل. 63

 

3-12- همکاری‌های اقتصادی: حوزه‌های انرژی، ترانزیت و فناوری.. 63

 

3-13- نتیجه گیری.. 66

 

 

 

4-1- مقدمه. 68

 

4-2- تحریم‌ها علیه ایران. 68

 

4-3- تحریم‌های بین المللی: 68

 

4-4- تحریم‌های آمریکا 72

 

4-5- مناسبات هند و آمریکا 75

 

4-6- عرصه‌های تقابل ایران و هند 78

 

4-6-1- تعاملات هند با غرب.. 78

 

4-6-2- هند و بازیگران منطقه ای.. 80

 

4-7- مسأله هسته ای ایران. 81

 

4-8- جایگاه ایران و هند در سیاست خارجی یکدیگر. 83

 

4-9- نتیجه گیری.. 86

 

5-1- نتیجه‌گیری.. 88

 

منابع و مآخذ 93

 

.. 93

 

.. 95

 

. 97

 

 

 

چکیده

 

روابط ایران و هند در طول قرن‌ها رو به گسترش بوده است. دو کشور سال‌های متمادی، مرزهای مشترکی داشته اند و در عصر کنونی نیز روابط دو کشور بیشتر بر اساس واردات نفت خام ایران پیش می‌رود. در سال‌های بعد از 2000، مؤلفه ای که روابط دو کشو را تحت تأثیر قرار داده، بحث تحریم‌‌هایی  است که به خاطر پرونده هسته ای ایران، علیه این کشور اعمال شده است. در کنار مراودات اقتصادی که هند با ایران دارد،آمریکا نیز یکی از شرکای بزرگ تجاری هند محسوب می‌شود. هند همواره برای حفظ و ارتقای روابطش با آمریکا تلاش می‌کند. لذا سؤالی که به آن پاسخ گفته می‌شود، این است که تحریم‌های بین المللی چه تأثیری بر سیاست خارجی هند در قبال جمهوری اسلامی‌ایران داشته است؟ و در پاسخ گفته می‌شود که تحریم‌های بین المللی باعث اتخاذ سیاست محدودسازی روابط هند با جمهوری اسلامی ‌ایران در حوزه‌های مختلف سیاسی- اقتصادی شده است. علی رغم تعاملات دو کشور، تحریم‌ها علیه ایران، منجر به تقابلاتی نیز در سیاست‌های هند و ایران نسبت به یکدیگر شده است که در تحقیق آورده می‌شود.

 

واژه‌های کلیدی: هند، ایران، روابط، تحریم ها،آمریکا.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 

 

 

 

 

 

كلیات

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

http://fotka.ir/%d9%be%d8%a7%db%

 

 

 

1-1- مقدمه

 

 

 

• ایرانیان و هندیان هر دو از نژاد آریایی هستند و پیش از دوران مهاجرت بزرگ، دارای پیوندها ی گوناگونی بوده‌اند. پس از مهاجرت به هند و ایران روابط گسترده‌ای میان ایران و هند وجود داشته است. نزدیکی‌های زبانی و فرهنگی و نژادی از آن دوران دو تمدن ایرانی و هندی  را دارای  روابط پردامنه‌ای کرده بود؛ چنان چه گاه قلمرو ایران در دوران‌هایی چون داریوش بزرگ تا آن سوی سند ادامه داشت. این روابط در طول سده‌های بعد نیز ادامه داشته است. در دوران نوین نیز روابط رسمی‌ایران و هند پس از استقلال هند برقرار گردید. نخستین جرقه‌های آغاز روابط سیاسی دو کشور را باید در سال 1947 و حضور هیئت بلندپایه‌ی ایرانی در دهلی نو و اعلام علاقه‌مندی به کشور تازه استقلال‌یافته‌ی هند دانست. به عبارتی، روابط ایران و هند در مارس 1950، در مدت کوتاهی پس از استقلال هند، برقرار شد و دهلی نو و تهران پیمان دوستی‌ای با نام «صلح و دوستی ابدی» امضاء نمودند؛ اما از نظر سیاسی پس از آن و در عمل هر یک از دو کشور وارد ائتلاف‌های متضاد دوران جنگ سرد شدند و گسترش روابط دوجانبه را متوقف نمودند؛ یعنی عملاً ایران از طریق مشارکت در «پیمان بغداد و سنتو» روابط نزدیکی را با آمریکا و پاکستان برقرار نمود و هند هم به رغم خط‌ مشی عدم تعهد، در کنار شوروی قرار گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

1-2- بیان مسأله

 

شرایط امروز نظام بین‌‏الملل به‌گونه‏‌ای است که توسعه و بقای کشورهای واقع در هر منطقه، به میزان همکاری، مشارکت و همگرایی آنها بستگی دارد. از سوی دیگر، سطح و کیفیت همکاری‌ها نیز با ویژگی‌های جغرافیایی، ژئوپلیتیک و ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای واقع در هر بلوک ارتباط مستقیم دارد.در این میان ایران و هند به‌عنوان دو کشور تأثیرگذار و قدرتمند آسیایی، دارای اشتراکات و روابط تاریخی و فرهنگی بسیاری می‌باشند که دو کشور را همواره به گسترش ارتباطات تشویق نموده است (عسگریان 1392 ،17 ).

 

این در حالی است که در سال‌های اخیر سیاست خارجی هند در قبال ایران با تحولاتی نوین روبرو بوده است و این کشور در روابط خود با ایران تعدیلاتی را به عمل آورده است. تقریبا بعد از جنگ سرد و به طور مشخص تری بعد از سال ۲۰۰۰  سیاست خارجی هند از نهروئیسم به نئولیبرالیسم و حتی نئورئالیسم تغییر جهت داده است. در این بین در گرایش‌های نئولیبرالیسم و نئورئالیسم توجه یک کشور به قدرت‌های بزرگ افزایش می‌یابد. لذا به نظر میرسد که بر اساس این دو نگرش که یکی(نئولیبرالیسم) در حوزه اقتصادی است و دیگری(نئورئالیسم) در حوزه سیاسی- امنیتی هندوستان به سمت قدرت‌های بزرگ پیش رفته است و چون این سیاست را اتخاذ کرده است، سیاست خارجی آن نیز تحت تأثیر دیدگاه ها، برداشت‌ها و سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ هم قرار دارد. در این بین این هندوستان نیست که تعیین کرده که در حوزه انرژی وارد همکاری‌‌هایی  با ایران نشود، چرا که واقعیت‌های استراتژیکی و اقتصادی هند نشان می‌دهد که این کشور برای به حرکت درآوردن چرخ اقتصاد خود نیازمند انرژی کشور‌های مختلف بویژه ایران است. در واقع آن چه باعث شده تا هند از همکاری با ایران در پروژه‌های انرژی صرف نظر کند فشاری است که برخی کشورهای غربی  به ویژه ایالات متحده آمریکا در قالب تحریم‌های بین المللی به هند وارد می‌کند و دقیقا نیز به همین علت است که بسیاری از محافل استراتژیک هند معتقد هستند که توسعه بیش از حد مناسبات هندوستان بابرخی قدرت‌های غربی بویژه با آمریکا به استقلال هند در عرصه سیاست خارجی آسیب زده و باعث شده است تا بسیاری از واقعیت‌های ژئوپلتیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر و ژئواستراتژیک هند در پرتو سیاست‌های ایالات متحده نادیده گرفته شود.

 

از سوی دیگر درسیاست خارجی ایران نیز قدرتمند شدن هند را در راستای سیاست دنیای چندقطبی و مخالفت با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا  را در چارچوب منافع ملی خود ارزیابی می‌کند. هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر و وسعت سرزمینی به اندازه بیش از دو برابر ایران با یک دهه رشد اقتصادی 8 درصدی و عضویت در باشگاه هسته‌ای دارای توانایی بالایی در تأثیرگذاری منطقه‌ای و حتی جهانی است. این کشور دارای مؤلفه‌های اصلی قدرت یعنی وسعت، جمعیت و قدرت نظامی‌است و رشد سریع اقتصادی آن، هند را به یکی از قطب‌های اقتصادی جهان در آینده نزدیک تبدیل خواهد کرد. از این لحاظ تقویت روابط اقتصادی ایران و هند به نفع منافع دو کشور است و می‌تواند نقش مهمی‌در ثبات و امنیت منطقه داشته باشد. اما در ‌این میان، موضوعات چالش‌برانگیزی نیز در روابط ایران و هند وجود دارد؛ موقعیت خاص ایران در صحنه بین‌المللی و رقابت استراتژیک ایران و آمریکا باعث حساسیت قدرت‌های غربی و به‌ویژه آمریکا به نزدیکی روابط ایران و هند شده است. به‌طوری‌که ایالات متحده آمریکا بارها از هند خواسته است تا مناسبات خود را با ایران در حوزه‌های استراتژیک مثل انرژی و تسلیحات محدود کند. به عبارتی روابط ایران و هند در حال حاضر به‌شدت تحت تأثیر دو محیط قرار دارد: یکی محیط داخلی ایران و هند است که در متن این محیط دو کشور تمایل به توسعه و گسترش مناسبات دارند؛ اما محیط بیرونی هم وجود دارد به‌ویژه تحریم‌های بین المللی به رهبری ایالات متحده آمریکا که درصدد است این روابط در حد محدود باقی بماند. در این راستا پژوهش حاضر درصدد است با توجه به شرایط جدید بین المللی بویژه  روی کارآ مدن دولت جدید در ایران و هم چنین توافقات اخیر ایران با کشورهای غربی بر سر پرونده هسته ای و گشایش  نسبی در سیاست خارجی،به واکاوی دوباره  حوزه تعاملی وتقابلی  دو کشورایران و هند در حوزه سیاست خارجی با هدف نزدیک کردن دیدگاه‌های دو کشور در مسائل منطقه‌ای و مورد علاقه بپردازد.

 

 

 

 

 

 

 

1-3- ضرورت انجام تحقیق

 

با  توجه به ظهور هند به عنوان یک بازیگر قدرتمند جهانی در سال‌های اخیر و میزان اثر گذاری  آن در ترتیبات  بین المللی ازیک سو و قرار گرفتن این کشور درحوزه پیرامونی  جمهوری اسلامی‌ایران و داشتن  پیشینه روابط  کهن  با این کشور، تأثیر پذیری این کشور از سیاست‌های  مداخله گرایانه ایالات متحده در ارتباط با ایران به ویژه در حوزه  انرژی هسته ای و تحریم‌های بین المللی بر علیه  صنایع نفت و گاز  کشور و همراهی  ضمنی  هند از این سیاست‌ها از عمده  انگیزه‌های انتخاب موضوع می‌باشد.

 

 

 

1-4- ادبیات تحقیق

 

هر چند پیرامون موضوع تحقیق به صورت مستقیم  پژوهش جامعی صورت نگرفته است اما در رابطه با روابط ایران و هندو مسائل مربوط به تحریم‌های بین المللی مقالات و مطالبی به صورت جسته و گریخته در برخی متون، مقالات و منابع  اینترنتی موجود است که به برخی از آنها  اشاره می‌شود:

 

 

• کتاب آسیا (۸) (ویژه روابط ایران و هند)، نوشته حسین عسگریان، تهران انتشارات ابرار معاصر  تهران،1392

 

  در این پژوهش نوسینده با بررسی عوامل مختلف مؤثر بر تعیین سطح روابط سیاسی دو کشور در متن بررسی تاریخ روابط آنها، به تبیین چارچوبی نظری برای روابط سیاسی درحال توسعه ایران و هند پرداخته است. در این راستا نویسنده ابتدا با کندوکاوی در نگرش‏های غالب موجود می‏کوشد به فهمی‌کلی از نوع نگاه کشورها به محیط بیرونی و عوامل و دلایل برقراری، حفظ و توسعه روابط سیاسی آن‌ها با یکدیگر براساس منطق روابط خارجی بپردازد. به‌نظر نویسنده در نگاهی کلی به نگرش‏های غالب موجود در زمینه روابط ایران و هند، توسعه روابط این دو کشور از یک سو حاصل هم سویی نگرش‏های سیاسی حاکم در سطح ملی برمبنای ریشه‏های فرهنگی و هویتی مشترک، از سوی دیگر مبتنی‌بر همکاری در سطح منطقه‏ای برمبنای ملاحظات امنیتی و هم چنین حاصل دستیابی به افقی مشترک در نوع نگاه به ساختار نظام بین‏الملل برمبنای انگیزه‏های منفعتی است. در این میان نویسنده بر این مدعااست که با نگاهی اجمالی به پیشینه روابط دو کشور، به وضوح می‏توان دریافت که فرهنگ و هویت نقشی برجسته در روابط دو کشور تا پیش از جنگ جهانی دوم داشته است، اما از آن زمان به بعد دو عامل دیگر نیز در این زمینه نقش ایفا کرده‏اند که این دو عامل یکی ملاحظات امنیتی منطقه‏ای و دیگری ساختار نظام بین‏الملل است. در این میان ملاحظات امنیتی منطقه‏ای نقشی خنثی ایفا می‏کند اما ساختار نظام بین‏الملل، به‌ویژه در شرایط فعلی نقشی سلبی در روابط دو کشور دارد. به باور نویسنده روابط ایران و هند حتی اگر مبتنی‌بر وجوه مشترک فرهنگی و تمدنی و همکاری‏های منطقه‎ای هم باشد، تا مادامی‌که به افقی مشترک درمورد ساختار قدرت در نظام بین‏الملل نینجامد، نمی‏تواند نویدبخش آینده‏ای مطمئن برای روابط دو کشور باشد.

 

 

• کتاب پیوندهای فرهنگی ایران و هند در دوره اسلامی؛ فتح اله مجتبایی و ابولفضل محمودی: مؤسسه  پژوهشی  حکمت و فلسفه ایران؛1388

 

کتاب حاضر که از پیوند‌های فرهنگی ایران و هند در دوره ی اسلامی‌سخن می‌گوید و سعی در اثبات این نکته دارد که فرهنگ یک سرزمین ویژگی مردم آن است نه صفت دین آن،  به پنج فصل اصلی تقسیم می‌شود.در فصل اول سخن از هنر شناس بزرگ، ابوریحان بیرونی می‌رود و چگونگی آشنایی او با هنر و فرهنگ معنوی. به جهت گیری فکری او در این زمینه می‌پردازد و  از کتب وی که در این زمینه تألیف نموده سخن می‌راند.

 

 

• کتاب روابط ایران و هند در قرن دهم/شانزدهم, نوشته کریم نجفی برزگر, دهلی نو, انتشارات دفتر کتابشناسی‌های هند، 2000.

 

این کتاب با پیش گفتاری از پرفسور هاربنس موکیا, از مورخان برجسته تاریخ هند میانه زینت یافته است .وی ضمن ستایش از کتاب حاضر, یادآوری می‌کند که مؤلف تاریخ مشترک ایران و هند را در دوره میانه در مقام مورخ آزاداندیش به دور از تعصب مورد بررسی انتقادی قرار داده است. در پیش گفتار مؤلف شعر معروف ملک الشعرای بهار (باز خنک فکرتم جولان گرفت/ فیل طبعم یاد هندستان گرفت) به چشم می‌خورد و در مقدمه با نقل مطلبی از جواهر لعل نهرو مزین شده که می‌گوید (در میان اقوام بسیاری که با هند در تماس بوده اند و بر حیات و فرهنگ هند تأثیر گذاشته اند; کهن ترین و پایدارترین آنان ایرانیان بوده اند که از نظر تاریخی, نژادی و زبانی نسبت به بقیه نزدیک ترند.کتاب در شش فصل فراهم آمده است. فصل اول (1-40) به شرایط آشفته ایران آن روز اشاره دارد.

 

 

• مقاله جایگاه هند در سیاست خارجی آمریکا پس از جنگ سرد نوشته نوذر شفیعی و فرهان قنبری پاسارگادی است که در فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره 262-261 به چاپ رسیده است.

 

پرسش اصلی در این نوشتار این است که چه عواملی مایه بالا رفتن هند در سیاست خارجی آمریکا پس از پایان جنگ سرد شده است. فرضیه مقاله آن است که گرچه عوامل گوناگون می‌تواند در این زمینه نقش داشته اشد، اما خیزش چین در آسیا و ضرورت مهار کردن آن از دید دولت آمریکا، گسترش تروریسم در آسیا و لزوم رویارویی با آن و نیز توسعه اقتصادی چشم گیر هند از مهمترین عوامل برجسته شدن جایگاه هند در سیاست خارجی آمریکا پس از پایان جنگ سرد بوده است. در این مقاله منافع راهبردی هند و آمریکا بر پایه واقعیت‌های استراتژیک و برخاسته از فرصت‌ها و چالش‌های مشترک مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مقاله که با استناد به آثاری که در مؤسسات تحقیقاتی معتبر هند درمورد روابط با ایران و جایگاه ایران در سیاست خارجی این کشور منتشر شده است، به بررسی طیف دیدگاه‌هایی که در کشور هند درمورد مدیریت روابط با ایران وجود دارد، پرداخته است. به‌نظر نویسنده با دقت در مکتوباتی که محققان هندی درمورد روابط این کشور با ایران در سال‌های اخیر به رشته تحریر درآورده‌اند، می‌توان دو دسته از متغیرها را در شکل‌دهی به روابط هند و ایران از منظر این پژوهشگران واجد اهمیت دانست: دسته اول متغیرها، متغیرهای توسعه‌بخش و ظرفیت‌ساز در روابط دو کشور محسوب می‌شوند و دسته دوم متغیرها را می‌توان متغیرهای محدودکننده روابط دو کشور دانست. به‌نظر نویسنده جایگاه ایران در سیاست خارجی هند بیش از همه براساس نقش این کشور در تأمین امنیت انرژی، اقتصاد درحال رشد هند و در مراتب بعد گشودن راهی برای دسترسی این کشور به بازارهای آسیای مرکزی و روسیه تعریف شده است. افزون بر این نقش ایران در موازنه قدرت مطلوب هند در منطقه به‌ویژه در افغانستان نیز بااهمیت دیده شده است، اما در مقابل روابط هند و آمریکا و به‌تبع آن بحران هسته‌ای ایران، نقش بازیگران ثالث مثل اعضای شورای همکاری خلیج فارس و برخی تعارضات و رویکردهای متفاوت دو کشور مثل سیاست‌ها درقبال رژیم اسرائیل ازجمله عوامل محدودساز روابط دو کشور محسوب می‌گردد.

 

 

• مقاله همکاری هند با آمریکا و تأثیر آن بر رابطه هند با سازمان شانگ‌های نوشته انیس پورخسروانی است که در دی و بهمن 1389 در چشم انداز ایران به چاپ رسیده است.

 

این مقاله ابتدا به بررسی موقعیت جغرافیایی هند پرداخته است و سپس روابط هند و آمریکا را مورد بررسی قرار داده است و سپس به توضیحی در خصوص سازمان شانگ‌های پرداخته و موضع گیری آمریکا در قبال شانگ‌های با تأکید بر عامل هند را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

 

 

• مقاله «هند و پرونده هسته‌ای ایران» حسین عسگریان، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران، 1392

 

این مقاله ضمن مروری اجمالی بر فرایند برنامه هسته‌ای ایران به بررسی واکنش هند درقبال برنامه هسته‌ای ایران و عوامل تأثیرگذار بر این واکنش، تأثیر تحریم‌ها بر آینده سیاست هند درقبال ایران و راه پیشِ روی این کشور در مواجهه با برنامه هسته‌ای ایران پرداخته است. به‌نظر نویسنده یکی از مسائل مهم پیش‌ِ روی سیاست خارجی هند پیرامون منع اشاعه هسته‌‌ای، نحوه برخورد این کشور با مسأله هسته‌‌ای ایران بوده است. از منظر نویسنده سیاست دولت هند درقبال مسأله هسته‌‌ای ایران بر دو اصل مشخص استوار است. اصل اول؛ تأکید بر حق قانونی ایران در استفاده صلح‌‌آمیز از انرژی هسته‌‌ای مطابق با تعهدات و قوانین بین‌المللی و لزوم تلاش‌‌های گسترده دیپلماتیک جهت ایجاد اجماع بین‌‌المللی پیرامون این مسأله، و اصل دوم جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، اما در این بین عواملی بر واکنش هند نسبت به برنامه هسته‌ای ایران تأثیرگذار بوده است ازجمله تعهدات به رژیم عدم اشاعه هسته‌ای؛ روابط هند با آمریکا؛ امنیت انرژی؛ تلاش در راستای توازن استراتژیک و روابط هند با اسرائیل. در این میان شاید مهم‌ترین دغدغه هند ایجاد توازن در روابط با ایران از یک طرف و ایالات متحده از طرف دیگر باشد. به اعتقاد نویسنده در راستای ایجاد این توازن هند می‌تواند توجهی نیز به ایجاد یک نقش میانجی‌گرایانه میان ایران و آمریکا داشته باشد.

 

 

• مقاله “مناسبات هند و رژیم اسرائیل و تأثیر آن بر سیاست هند درقبال ایران پیرمحمد ملازهی ، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران، 1392

 

در این مقاله نویسنده برای فهم بهتر مناسبات هند و رژیم اسرائیل و مهم‌تر از آن تأثیرگذاری سطح مناسبات دو کشور بر جهت‌گیری‌های هندوستان درقبال ایران سابقه مناسبات دو کشور هند و رژیم اسرائیل را از زمان شکل‌گیری این رژیم درطی جنگ سرد، و در دوران پس از جنگ سرد مورد توجه قرار داده و در ادامه تأثیر توسعه مناسبات هندوستان و اسرائیل بر جهت‌گیری‌های هند درقبال ایران را تشریح نموده است. به‌نظر نویسنده توسعه مناسبات سیاسی ـ نظامی‌و امنیتی هند و اسرائیل الزاماً بدین‌معنا نیست که مناسبات هند و جمهوری اسلامی‌ایران را تحت تأثیرات منفی قرار دهد. هندوستان از این ظرفیت ملی برخوردار است که مناسبات متوازی بین کشورهای متخاصم ایجاد نماید و تحت تأثیر و نفوذ سایر کشورها قرار نگیرد. سیاست خارجی هند را منافع ملی‌اش تعیین می‌کند و منافع ملی هند ایجاب می‌کند که در محیط داخلی با ایران مناسبات سیاسی ـ اقتصادی، تجاری و امنیتی برقرار کند و در محیط بین‌المللی با ایران مناسبات دوستانه داشته باشد. به‌نظر نویسنده هندوستان از سیاست ایدئولوژیک‌محور دوران جنگ سرد عبور کرده و منافع‌محور و امنیت‌محور شده است و این درحالی است که ایران ایدئولوژیک‌محور است و همین امر گاه درک سیاست‌های هند را دشوار و خلاف انتظار می‌سازد و به این ذهنیت در ایران دامن می‌زند که هند در سیاست خارجی تسلیم فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار می‌گیرد. رأی علیه ایران در ارتباط با مسأله هسته‌ای و یا بحث خط لوله صلح ازجمله این موارد است. نویسنده معتقد است نگاه هند به این‌گونه موضوعات نیز تحت تأثیر منافع ملی است و نه تسلیم در مقابل فشارهای خارجی. بنابراین علی‌القاعده می‌باید مناسبات با هند جدا از مناسباتش با سایر کشورهای دوست یا دشمن مورد توجه قرار گیرد.

 

 

• مقاله همکاری‌های هسته‌ای غیر نظامی‌هند و آمریکا : علل و پیامدها نوشته نوذر شفیعی است که در سال 1385 در فصلنامه سیاست دفاعی، سال چهاردهم، شماره 55 به چاپ رسیده است.

 

در این مقاله، همکاری هسته ای غیر نظامی‌هند و آمریکا به عنوان یک نقطه عطف در روابط در کشور قلمداد شده به گونه ای که در پرتو آن، رابطه دو کشور پس از نیم قرن وارد فصل تازه ای شده است. نگارنده ضمن ترسیم تحولاتی که در ماهیت سیاست خارجی هند طی سال‌های اخیر حادث شده، آن را مبنای ارتقای روابط دهلی نو- واشنگتن برشمرده و معتقد است همکاری‌های هسته ای هند و آمریکا به رغم محدودیت‌ها و مشکلاتی که پیش روی آن وجود دارد، در نهایت تحقق می‌یابد. در خلال این نوشتار، نگارنده سعی کرده است منافع این همکاری‌ها را برای هند و آمریکا تبیین کند و دیدگاه مخالفان و موافقان این همکاری را منعکس نماید.

 

 

• مقاله پیمان هسته ای آمریکا و هند: فرصت‌ها و چالش‌ها نوشته نوذر شفیعی است که در سال 1390 در نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی به چاپ رسیده است.

 

این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش است که پیمان هسته ای هند و آمریکا چه فرصت‌ها و چالش‌‌هایی  برای آمریکا در پی دارد؟ این پیمان از همان آغاز سخن ساز وده است. و با وجود فرصت‌‌هایی  که برای آمریکا در پی دارد از جمله فرصت‌های استراتژیک مانند متوازن کردن چین، تامین منافع در جنوب آسیا، مبارزه با تروریسم و نیز فرصت‌های اقتصادی مانند باز شدن بازارهای هند به تجارت و سرمایه گذاری‌های آمریکا باید گفت باچالش‌‌هایی  هم رو به رو بوده است. در این مقاله فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو در پیمان آمریکا و هند مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 

1-5- جنبه نوآوری تحقیق

 

با توجه به موضوع پژوهش حاضر ” تحلیل حوزه‌های تعامل و تقابل سیاست خارجی هند و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌با تأکید بر تحریم‌های بین المللی علیه ایران” عمده پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون روابط ایران و هند در سال‌های گذشته بوده  و به موضوع تحریم‌های بین المللی در سال‌های اخیر به صورت جامع پرداخته نشده است  از این رو تحقیق حاضر با توجه به نگاه مبسوط به نقش تحریم‌های بین المللی به ویژه آمریکا علیه جمهوری اسلامی‌ایران بر  روابط هند با ایران، در نوع خود پژوهشی جدید و حائز نواوری می‌باشد.

 

 

 

1-6- اهداف تحقیق

 

 

 

• بررسی روابط ایران و هند در دهه‌های گذشته

 

• نقش اشتراکات تاریخی-فرهنگی و سیاسی در گسترش مناسبات فی مابین

 

• بررسی نقش عوامل مخرب در روابط دو کشور

 

• بررسی بسترهای گسترش روابط  ایران و هند

 

• بررسی نگاه سیاست خارجی هند به نقش و جایگاه منطقه ای ایران

 

• بررسی نگاه سیاست خارجی ایران به نقش و جایگاه منطقه ای هند

 

• بررسی نقش تحریم‌های بین المللی بر کیفیت روابط ایران و هند

 

 

 

1-7- سؤالات تحقیق

 

 

1-7-1- سؤال اصلی

 

تحریم‌های بین المللی چه تأثیری بر سیاست خارجی هند در قبال جمهوری اسلامی‌ایران داشته است؟

 

1-7-2- سؤالات فرعی:

 

 

 

1. هند چه جایگاهی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران دارد؟

 

1. عوامل تضعیف جایگاه ایران در سیاست خارجی هند در سال‌های اخیر چه بوده است؟

 

1. آمریکا چه تأثیری بر روابط هند با ایران داشته است؟ه

 

1-8- فرضیه های تحقیق

 

 

1-8-1- فرضیه اصلی

 

تحریم‌های بین المللی باعث اتخاذ سیاست محدودسازی روابط هند با جمهوری اسلامی‌ایران در حوزه‌های مختلف سیاسی- اقتصادی شده است.

 

1-8-2- فرضیه‌های فرعی:

 

 

 

1. هند با توجه به اهمیت منطقه ای و جهانی خود،جایگاه مهمی‌در سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران دارد.

 

1. افزایش تقابل سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران غرب و تحریم بین المللی از عمده عوامل کاهش جایگاه  ایران درسیاست خارجی هند دارد.

 

1. ایالات متحده آمریکا با توجه به نفوذ خود در میان دولتمردان هند، باعث کاهش سطح روابط دو کشور در سال‌های اخیر شده است.

 

 

 

1-9- تعریف مفاهیم

 

سیاست خارجی

 

سیاست خارجی عبارت است از یک استراتژی یا یک رشته اعمال از پیش طرح‌ریزی شده توسط تصمیم‌گیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چارچوب منافع ملی و در محیط بین­المللی است. به ‌طور خلاصه می­توان گفت که سیاست خارجی شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که در صحنه­ی بین­المللی از سوی دولت­ها انجام می­پذیرد. سیاست خارجی می­تواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولت­ها باشد (مقتدر 1358، 132  ) و در تعریفی دیگر می­توان این‌طور تعریف کرد که: جهتی را که یک دولت بر می­گزیند و در آن از خود تحرک نشان می­دهد و نیز شیوه­ی نگرش دولت را نسبت به جامعه­ی بین­المللی، سیاست خارجی می‌گویند ( خوشوقت 1375، 145)

 

 

 

 

 

هند

 

هند یا هندوستان با نام رسمی‌جمهوری هند،کشوری در جنوب آسیا است که پایتخت آن دهلی نو است. هندوستان از شمال باختری با پاکستان؛ از شمال با چین، بوتان، نپال و تبت؛ و از شمال خاوری با برمه و بنگلادش همسایه‌است. هم چنین هند از باختر با دریای عرب، از خاور با خلیج بنگال، و از جنوب نیز با اقیانوس هند مرز آبی دارد.پهناوری هندوستان ۳۴۰۲۸۷۳ کیلومتر مربع (هفتم در جهان، ۲ برابر ایران) است. بیشتر سرزمین هندوستان پست و هموار است و رشته‌کوه هیمالیا که در شمال کشور قرار دارد باعث شده‌است که رطوبت و ابرهای باران‌زا به شمال آسیا نفوذ نکند و در نتیجه هند کشوری پرباران و مرطوب و دارای خاک بسیار حاصلخیز است. این موضوع باعث شده‌است که این کشور بتواند جمعیّت بسیاری را در خود جای دهد.

 

جمعیت هندوستان ۱۲۱۰۱۹۳۴۲۲ نفر است که دومین کشور پر جمعیت دنیا پس از چین به شمار می‌آید.

 

ایران

 

 جمهوری اسلامی‌ایران کشوری در جنوب غربی آسیا و در منطقه خاورمیانه با ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر مربّع وسعت ( هجدهم درجهان) و بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۰ دارای حدود ۷۶۰۹۱۰۰۰نفر جمعیت می‌باشد. پایتخت، بزرگ‌ترین شهر و مرکز سیاسی ایران، تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است و هم چنین از شمال به دریای خزر و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود می‌شود، که دو منطقه نخست از مناطق مهم استخراج نفت و گاز در جهان هستند.( جمالی،1385: 208)

 

 

 

 

2-2-2 نمونه های رهبری ……………………… … ….31

 

2-2-3 وظایف رهبری ………………………… … …..35

 

2-2-1 نظریه های رهبری …………………….. … …..36

 

2-2-1-1 نظریه مردان بزرگ …………………… … ….36

 

2-2-1-2 نظریه صفات و ویژگی های رهبری ………… … ….31

 

2-2-5 سبک های رهبری ….. …………………. .. …. . ..31

 

2-2-5-1 طبقه بندی بر اساس میزان اقتدار ………. … ….39

 

2-2-5-2 طبقه بندی بر اساس رابطه رهبر با پیروان … … …39

 

2-2-5-3 طبقه بندی بر اساس سایر ویژگی ها …….. … …..11

 

2-3 چارچوب نظری پژوهش: با تکیه بر  الگوی سبک های رهبری استفان

 

کوهن ………………………………….. …. …..15

 

نتیجه گیری فصل دوم ………………………. …. ….52

 

فصل سوم:بررسی تاریخی تحولات پرونده هسته ای ایران در پرتو سبک های

 

رهبری دولتمردان حاکم …………………….. … ….45

 

مقدمه .. ………………………………… … ….55

 

3-1 پیشینه مسایل هسته ای در ایران ………….. … …56

 

3-2 بحران هسته ای در دوران اصلاحات ………… … …..59

 

3-2-1 فضای بحران هسته ای در دوره اصلاحات ….. … ……61

 

5

 

3-2-2 گزینه های پیش روی ایران ……………. … ….62

 

3-2-3 علل و اهداف همکاری جویی ……………. … ….61

 

3-2-1 اقدامات دیپلماسی هسته ای در دولت اصلاحات .. … ..65

 

3-2-1-1 توافق نامه سعدآباد ………………… … ..66

 

3-2-1-2 توافق نامه بروکسل ………………… … …61

 

3-2-1-3 توافق نامه پاریس ……………….. … …..61

 

نتیجه گیری فصل سوم ……………………… … …11

 

فصل چهارم: بررسی مقایسه ای سبک های رهبری سعید جلیلی و محمد

 

جواد ظریف در دولت های اصولگرا و اعتدال پیرامون مسئله هسته

 

ای  ………………………………….. …. …67

 

مقدمه  ………………………………. … …..77

 

4-1 سیاست هسته ای ایران: مناظره هامختلف …… … …11

 

4-2 چگونگی ظهورگفتمان  اصولگرایی عدالت محور .. … ….18

 

4-2-1 ویژگی های فردی – شخصیتی محمود احمدی نژاد و کارگزاران

 

دولت اصولگرا …………………………. … …..18

 

4-2-2 بررسی سیاست خارجی ایران در دوره اصولگرایی عدالت محور:

 

سیاست خارجی آرمانگرا ………………….. … …..17

 

4-2-8 اصول رفتاری سیاست خارجی دولت اصولگرای محمود احمدی نژاد

 

11….. … ……………………… ییارگلوصا 1-8-2-4

 

12….. … ……………………. یهاوخ تلادع 2-8-2-4

 

6

 

4-2-4 الگوهای رفتاری سیاست خارجی دولت اصولگرای محمود احمدی

 

نژاد: با تاکید بر پرونده هسته ای ………… .. …..14

 

4-2-4-1 باز تعریف روابط با غرب …………. … ……14

 

4-2-4-2 سیاست نگاه به شرق ……………. … ……..18

 

4-2-4-8 سیاست جهان سوم گرایی …………. … ……..17

 

4-2-4-4 مسئله هسته ای در دولت اصولگرا: با تاکید بر سبک رهبری

 

سعید جلیلی …………………………. …. .. …..11

 

4-8 چگونگی ظهور گفتمان اعتدال گرایی …………. ….107

 

4-8-1 ویژگی های فردی – شخصیتی حسن روحانی و کارگزاران دولت

 

اعتدال  ……………………………….. . .. ….110

 

4-8-2 بررسی سیاست خارجی ایران در دوره اعتدال گرایی: سیاست

 

خارجی توسعه گرا …. ………………………. . ….114

 

4-8-8 اصول سیاست خارجی دولت حسن روحانی  ………. . ..118

 

4-8-4 الگوهای رفتاری سیاست خارجی دولت اعتدالگرای روحانی: با

 

تاکید بر پرونده هسته ای ……………………. . ..117

 

4-8-4-1 تلاش برای خروج از محور امنیتی شدن

 

4-8-4-2 مذاکره با آمریکا ………………….. . ….111

 

4-8-4-8 تلاش برای بهبود روابط با اروپا  ……… . ….111

 

4-8-4-4 بهبود روابط با کشورهای همسایه ……….. . …120

 

4-8-4-8 مسئله هسته ای در دولت اعتدال گرا: با تاکید بر سبک

 

رهبری محمد جواد ظریف  ……. …………….. . …..121

 

نتیجه گیری فصل چهارم  …………………….. . …127

 

7

 

فصل پنجم: نتیجه گیری پایانی پژوهش ……………….423

 

فهرست منابع و ماخذ …………………………….496

 

8

 

چکیده پژوهش :نوشتار حاضر به عنوان رساله کارشناسی ارشد علوم

 

سیاسی به بررسی مقایسه ای سبک های رهبری تصمیم گیرندگان

 

دو دولت اصولگرا و اعتدال گرا یعنی سعید جلیلی و محمد

 

جواد ظریف در قبال پرونده هسته ای پرداخته است . این

 

پژوهش با تکیه بر الگوی نظری » فیلیپ استانفورد کوهن«

 

درباره تقسیم بندی سبک های رهبری ،بر دو نوع سبک رهبری

 

یعنی استعلاگرایانه و مدیریتی تمرکز کرده است. بر مبنای

 

این تمهید نظری،استدلال پژوهش حاضر به عنوان فرضیه آن

 

است که سبک رهبری سعید جلیلی در قبال پرونده هسته ای

 

استعلاگرایانه و ایدئالیستی بوده ؛ در حالیکه محمد جواد

 

ظریف بر سبک رهبری مدیریتی در موضوع هسته ای تمرکز

 

نموده است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که اتخاذ

 

سبک رهبری استعلاگرای جلیلی مانع از شکل گیری توافق

 

هسته ای ایران با کشورهای غربی گردیده و حتی در مواقعی

 

ناامنی های شدیدی را بر کشور تحمیل نمود و ماحصل آن

 

اعمال تحریم های گسترده علیه ایران بوده است. در حالیکه

 

سبک رهبری مدیریتی محمد جواد ظریف در قالب گفتمان

 

اعتدال منجر به حل و فصل منازعه هسته ای ایران با

 

کشورهای غربی گردیده و تا حد زیادی از فشارهای جامعه

 

جهانی علیه ایران کاسته شده است.

 

کلید واژه ها:سبک رهبری- امنیت ملی- اصولگرایی- اعتدال-

 

پرونده هسته ای- سعید جلیلی- محمد جواد ظریف- کشورهای

 

غربی- دیپلماسی هسته ای.

 

9

 

فصل اول : کلیات پژوهش

 

10

 

4-4 طرح مساله

 

مسئله امنیت ملی یکی از مهم ترین دلمشغولی های بازیگران در

 

نظام بین الملل مبتنی بر آنارشی است. این مسئله تابعی از عوامل

 

و متغیرهای مختلفی است که هریک از این عوامل و متغیرها می

 

توانند نقشی حیاتی در امنیت ملی یک کشور ایفا نمایند. جمهوری

 

اسلامی ایران نیز به عنوان یک بازیگر در نظام جهانی از این

 

قاعده مستثنی نیست و رهبران این کشور همواره پیرامون مباحث

http://fotka.ir/%d9%be%d8%a7%db%

 

 

امنیت ملی و ابعاد آن حساسیت های ویژه ای داشته اند. در این

 

میان یکی از مهم ترین موضوعاتی که در بیش از یک دهه گذشته

 

امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با مسئله و چالش مواجه ساخته

 

است، مسئله هسته ای می باشد. مسئله هسته ای ایران بدون شک یکی

 

از مهم ترین موضوعات سیاست بین الملل در دهه های اخیر بوده

 

است. اهمیت مسئله هسته ای بیش از آنکه ناشی از افزایش قابلیت

 

علمی- تکنیکی ایران در تکمیل چرخه سوخت هسته ای باشد، محصول

 

باز خورد این قابلیت تکنیکی در نظام امنیتی منطقه ای و

 

بین المللی است. بحران هسته ای ایران و غرب در  اواخر دولت

 

اصلاحات شکل گرفت. گفتمان اصلاحات که دمکراسی خواهی و توسعه

 

سیاسی در سیاست داخلی و تنش زدایی و تعامل را در سیاست خارجی

 

به عنوان مبنای کنش خود تعریف نموده بود، در صدد حل و فصل

 

بحران هسته ای برآمد . براساس این زمینه گفتمانی، دولت اصلاحات

 

تلاش نمود کنش ها و واکنش های خود در سطح بین المللی را به

 

عنوان دولتی مسئولیت پذیر تعریف نماید. اما گفتمان هسته ای

 

11

 

دولت اصلاحات به شدت از سوی گفتمان رقیب اصولگرایی مورد انتقاد

 

قرار می گرفت. براین اساس، پیروزی محمود احمدی نژاد در

 

انتخابات ریاست جمهوری سال 1311 منجر به چرخش گفتمانی در موضوع

 

هسته ای گردید. عدالت طلبی و استکبار ستیزی مبنای کنش گفتمان

 

اصولگرایی در سیاست خارجی به شمار می رفت. از این رو گفتمان

 

اصولگرایی درصدد برجسته سازی مسئله هسته ای بود. چرا که این

 

گفتمان با تمرکز بر مسئله هسته ای به دنبال  هژمونیک کردن

 

گفتمان خود در سیاست خارجی بود. این برجستگی به خوبی در

 

سخنرانی های انتخاباتی محمود احمدی نژاد و هم چنین موضع گیری

 

ها و سیاستهای وی در دوران ریاست جمهوری اش قابل مشاهده است.

 

اما افزایش تحریم های بین المللی و مشکلات اقتصادی ناشی از آن

 

موجب شد، گفتمانهای رقیب  اصولگرایی، انتخابات ریاست جمهوری

 

سال 1392 را فرصتی مناسب برای به حاشیه راندن گفتمان هسته ای

 

اصولگرایان قلمداد کنند. بنابراین انتخابات ریاست جمهوری 1392

 

به جدالی گفتمانی بر سر موضوع هسته ای بدل گردید. حسن روحانی

 

و سعید جلیلی به عنوان حاملان اصلی دو گفتمان رقیب، بر سر موضوع

 

هسته ای در شعارها و مناظرات انتخاباتی ضمن برجسته سازی دال

 

مرکزی گفتمان هسته ای خود در پی شالوده شکنی از دال مرکزی

 

گفتمان رقیب و به حاشیه راندن آن بودند. این کشمکش گفتمانی بر

 

سر موضوع هسته ای در انتخابات ریاست جمهوری با هژمونیک شدن

 

گفتمان روحانی خاتمه یافت. در چنین فضایی این پژوهش به دنبال

 

بررسی مقایسه ای سبک های رهبری تیم هسته ای دولت محمود احمدی

 

12

 

نژاد با محوریت سعید جلیلی و تیم هسته ای دولت حسن روحانی با

 

محوریت محمد جواد ظریف در قبال پرونده هسته ای به عنوان یک

 

موضوع امنیتی است. در واقع شناخت سبک های رهبری این دو گروه

 

نسبت به مسئله امنیتی پرونده هسته ای مهم ترین مسئله این پژوهش

 

محسوب می شود.

 

2-1 پیشینه و ادبیات موضوع

 

بررسی مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و سیر تطور  آن در

 

دولتهای مختلف  از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون همواره مورد بحث

 

و بررسی محققان و دانش پژوهان قرار گرفته است و از این حیث

 

آثار و منابع گسترده ای در این زمینه وجود دارد. اما موضوع

 

این پژوهش فاقد ادبیات گسترده ای می باشد. جستجوهای اولیه

 

محقق پیرامون این موضوع نشانگر آن است که تحقیقات زیادی

 

پیرامون این مسئله صورت نگرفته است  و لذا محقق در این زمینه

 

با فقر ادبیات بحث مواجه است و محقق امیدوار است که ارائه

 

چنین آثاری بتوانند خلاء پژوهشی این حوزه را مرتفع نمایند. در

 

ذیل به معرفی برخی از این آثار میپردازیم :

 

13

 

1-سید جلال دهقانی فیروز آبادی و مهدی عطائی )1818 (،» گفتمان

 

هسته ای دولت یازدهم« ، فصلنامه مطالعات راهبردی،سال

 

هفدهم،شماره 1 .

 

2-قدرت احمدیان و سعیدسادات احمدی )1818 (، » مناقشه هسته ای

 

ایران: لیبرالیسم نهادگرا در مقابل نئورئالیسم« ، پژوهشنامه

 

علوم سیاسی،سال نهم،شماره 8 .

 

8-حسین ولی پور)1818 (، گفتمانهای امنیت ملی در جمهوری اسلامی

 

ایر ان، تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی.

 

4- هادی آجیلی و علی اسماعیلی)1812 (،» عدالت و امنیت ملی در

 

روابط بین الملل: رویکردی اسلامی« فصلنامه مطالعات راهبردی،سال

 

شانزدهم،شماره 8 .

 

8-رضا خلیلی )1818 ( ،»  انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و چشم

 

انداز برنامه هسته ای جمهوری  اسلامی ایران« ، فصلنامه مطالعات

 

راهبردی،سال هفدهم،شماره 1 .

 

6- سیدجواد طا هایی )1812 (،» نقد نظریه امنیت ملی« ، فصلنامه

 

روابط خارجی،سال پنجم،شماره 1 .

 

14

 

بررسی این آثار نشانگر آن است که موضوع اصلی پژوهش کمتر مورد

 

توجه نویسندگان قر ار گرفته است و آثار موجود صرفاً به بررسی

 

امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و مسئله هسته ای بصورت مجزا

 

پرداخته اند. این در حالی است که نویسنده این پژوهش قصد دارد

 

با نگاهی ترکیبی مسئله امنیت ملی و نحوه رهبری آن را با مسئله

 

هسته ای پیوند دهد.

 

4-9 سوال اصلی پژوهش

 

مسئله اصلی پژوهش حاضر در این پرسش تجلی یافته است که »

 

رویکردهای جلیلی و ظریف در دولتهای احمدی نژاد و روحانی در

 

قبال مسئله هسته ای ایران به عنوان یک موضوع امنیتی، در قالب

 

کدام الگوهای رهبری امنیت ملی قابل تحلیل هستند؟« .

 

4-1 فرضیه اصلی پژوهش

 

در پاسخ به پرسش اصلی این فرضیه ارائه شده است که » رویکرد

 

جلیلی و سبک رهبری وی در قبال پرونده هسته ای به عنوان یک

 

موضوع امنیتی، استعلاگرایانه بوده، در حالیکه رویکرد ظریف و

 

سبک رهبری وی در قبال مسئله هسته ای مدیریتی بوده است«.

 

15

 

4-5 تعریف مفاهیم و مبانی نظری پژوهش

 

مهم ترین مفاهیم این پژوهش عبارتند از: رهبری- امنیت ملی-

 

سبک  رهبری .

 

رهبری : موضوع رهبری به شروع زندگی اجتماعی انسان باز می گردد.

 

وقتی دو یا چند نفر تشکیل یک گروه اجتماعی را می دهند و با

 

یکدیگر رابطه برقرار می کنند، تأثیری که آنها بر یکدیگر می

 

گذارند یکسان نیست، بلکه بعضی از افراد نقش فعالتری به عهده

 

دارند و تأثیر بیشتری بر روی دیگران می گذارند به گونه ای که

 

بیش تر از دیگران مورد توجه قرار می گیرند. در یک تعریف مشخص،

 

» رهبری نفوذ در مردم به منظور همراه کردن آن ها برای رسیدن

 

به یک مقصود مشترک است«. ) کونتز و دیگران ،1810 (.

 

امنیت ملی: امنیت یکی از مقولاتی است که بشر در طول تاریخ

 

همواره به دنبال آن بوده است امنیت در لغت به معنی عدم تشویش

 

و ترس، آسودگی و اطمینان خاطر است )نوید نیا، 1818 : 87 (.

 

امنیت را می توان دور و مصون بودن از خطرات و تهدیدات دانست.

 

به اعتقاد لیپمن » ملتی می تواند ادعا و احساس امنیت داشته

 

باشد که برای دوری از جنگ مجبور نباشد ارزش ها و هنجارهای

 

16

 

حیاتی خود را فدا کند و حتی اگر جنگ هم در گرفت با پیروزی در

 

آن قادر به پاسداری از این ارزش ها باشد )بیلیس،1818 : 872 (.

 

سبک های رهبری : نحوه و روش اداره و هدایت یک کشور در قالب

 

الگوهای رهبری مطرح می شود . به طور کلی سبک رهبری عبارت است

 

از نحوه و روش اجرای برنامه ها که هر یک از این سبک ها با

 

توجه به عوامل گوناگونی طبقه بندی شده اند .تقسیم بندی های

 

متعددی از سبک های رهبری صورت گرفته است. اما الگویی از سبک

 

رهبری، که چارچوب نظری این پژوهش بر پایه آن شکل گرفته است

 

الگوی چهارگانه استفان کوهن است .کوهن از چهار سبک رهبری به

 

شرح زیر نام می برد:

 

الف :رهبری استعلاگر ا که جاه طلبی هایی ورای کشورش دارد.

 

ب: رهبری قهرمان : جاه طلبی های این رهبر محدود به کشور خود است

 

و نگاهش به خود بعنوان پدر بنیانگذاری

 

است که مردم را از حکومت ستم پیشه آزاد کرده است .

 

ج :رهبری مدیریتی :این نوع رهبری به دنبال پیشبرد امور از طریق

 

سازش و محافظه کاری ست.

 

17

 

د: رهبری اقتصادسالار : گونه ای دیگر از رهبری ، سبک رهبری

 

اقتصادسالار  است که معمولأ از همکاری بوروکراسی های عمومی مدنی

 

و گاهأ نظامی تشکیل شده اند .

 

کوهن همه رهبران را در یکی از این چهار گروه جای

 

می دهد .از نظر کوهن، رهبر استعلاگرا، در تلاش برای اشاعه ارزش

 

هایی است که خود آن ها را نیک میپندارد . او خود را مناسبترین

 

شخص برای رهبری و هدایت تمام دنیا میداند . در مقابل در الگوی

 

مدیریتی، رهبر یک مدیر به تمام معنا است. او برای حل مشکلات و

 

کنار زدن موانع دست به برنامه ریزی میزند و تلاش دارد آن ها را

 

کنترل و مدیریت کند(2006 ,Cohen) .

 

4-7 اهداف پژوهش

 

پژوهش  حاضر در راستای مسئله اصلی خود در تلاش است که به صورت

 

آکادمیک سبک های رهبری امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را در

 

دولتهای احمدی نژاد و روحانی و با بررسی کنش های رفتاری سعید

 

جلیلی و محمد جواد ظریف در پرتو مسئله هسته ای بررسی نماید.

 

اما به طور مشخص می توان اهد اف پژوهش را در موارد زیر بر شمرد:

 

18

 

-تبیین تأثیرات نقش افراد در سیاستگذاری خارجی و امنیتی.

 

-بررسی تأثیرات نقش سیاستگذاران در سرنوشت و زندگی روزمره

 

مردم.

 

-شناخت سبک های رهبری در مقوله  مهمی مانند امنیت ملی.

 

4-6 متغییر های پژوهش

 

پژوهش حاضر از نوع تحقیقات دو متغییره  می باشد؛ بدین صورت که

 

سبک های رهبری جلیلی و ظریف به عنوان متغیر مستقل شناخته می

 

شوند، و پرونده هسته ای ایران به عنوان یک موضوع امنیتی به

 

عنوان متغیر وابسته مدنظر است. محقق در صدد ارزیابی تأثیرات

 

سبک رهبری متفاوت جلیلی و ظریف در  مسئله هسته ای و سمت و

 

سوهای آن است. از این رو می توان گفت که در نتیجه سبک های

 

رهبری متفاوت این دو دولتمرد، پرونده هسته ای ایران از یک

 

مسئله کاملاً امنیتی در شور ای امنیت به یک پرونده حل و فصل  شده

 

تبدیل شده است.

 

2-8 روش تحقیق

 

روش تحقیق حاکم بر این پژوهش توصیفی – تحلیلی است، و برای

 

تحلیل این پژوهش از الگوی سبک های رهبری فیلپ کوهن بهره گرفته

 

می شود.در این نوشتار ، برای تحلیل فرضیه اصلی سه سطح از یک

 

19

 

پژوهش مورد نظر بوده است: در سطح اول منابع مرتبط با موضوع

 

شاما کتب ، مقالات ، مجلات، پایان نامه ها و دیگر منابع گردآوری

 

 

 

 

هر موضوع پژوهش (البته پژوهشی که دارای چارچوب مطالعه علمی و تحقیقی باشد)حائز اهمیت می باشد به خصوص اگر پژوهش از نوع تاریخی و مربوط به گذشته ی ملتی یا قومی باشد چرا که «گذشته چراغ راه آینده می باشد» و «اگر ملتی تاریخ خود را نخواند یا نداند محکوم به تکرار آن است.» در تاریخ پر فراز و نشیب ایران همیشه نقطه های های عطف و مهمی وجود داشته اند و می توان گفت برهه های زمانی از تحولات تاریخی و سیاسی این مرزوبوم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده­اند یکی از همین نقطه های عطف تاریخ ایران روی کار آمدن غلام­رضا خان میر­پنج به عنوان پادشاه ایران در سال 1299 شمسی به وسیله کودتا می باشد که شاید آن را مهم ترین تغییر نوع حکومت در ایران دانست این نوع حکومت روی کار آمدن دولتی مدرن و پشت سر گذاشتن نظام های پادشاهی سنتی در ایران بوده است به همین دلیل پژوهش حاضر نیز به نوبه خود دارای اهمیتی از قبیل :

 

1.بررسی شکل گیری دولت مدرن پهلوی و روی کار آمدن رضاخان به عنوان نقطه عطفی در تاریخ سیاسی ایران.

 

 

2. بررسی فرایند تمرکزگرایی قدرت از اواسط قرن نوزدهم به دنبال افول قدرت قاجارها در دوران پر هرج و مرج انقلاب مشروطه و ایجاد فضایی برای یکپارچگی ایران.

 

3.فرق دولتهای مطلقه مدرن غربی با دولت مطلقه شبه مدرن پهلوی در ایران.

 

 

4. دولت مطلقه مدرن پهلوی در برخورد با قومیتهااز حمایت عقلانی که موجب شکل گیری نظام ملت-دولت و حل بحران هویت شد استفاده نکرده است.

 

4-1 اهداف تحقیق

 

هدف اصلی این تحقیق تحلیل و بررسی نسبت میان سرکوب جنبش های قومی به خصوص جنبش های گیلان و خوزستان و تأثیر این نحوه تعامل با قومیتها بر تکوین دولت مدرن در ایران در دوره پهلوی اول می باشد.

 

5-1سوال اصلی

 

سرکوب جنبشهای قومی گیلان و خوزستان چه تأثیری بر شکل گیری دولت مدرن در ایران داشته است؟

 

 

 

 

 

6-1 فرضیه

 

تلاش برای حل بحران هویت و مقابله با جنبش های قومی به شکل اقتدار آمیز موجب شد تا پروسه تکوین هویت ملی و شکل گیری دولت مدرن به صورت ناقص صورت پذیرد.

 

7-1متغییر مستقل

 

برخورد غیر عقلانی دولت پهلوی  اول با جنبش های قومی در ایران

http://fotka.ir/%d9%be%d8%a7%db%

 

 

8-1 متغییر وابسته

 

عدم تکوین موفقیت آمیز دولت مدرن و عدم حل بحران

 

9-1 شیوه یا روش تحقیق

 

این تحقیق مبتنی بر روش تحلیلی- توصیفی است. و برای جمع آوری مطالب از روش کتابخانه ای و فیش برداری و همچنین از روش مکاتبه و مشاوره با پژوهشگران و معلمان و اساتید دانشگاه در این زمینه و در نهایت استفاده از رسانه های گروهی از جمله اینترنت و وبلاگ ها می باشد.

 

10-1 محدودیتهای تحقیق

 

برای شروع به کار این پژوهش یک سری اصول، چارچوب و برنامه ریزی ها به عمل آمد اما متأسفانه برخی از محدودیت ها و موانع این چارچوب و اصول را نا متعادل کرد از جمله کمبود منابع جدید و به روز، به خصوص در کتابخانه های شهر کرمانشاه و همچنین کمبود مکانهای عمومی پژوهشی و مطالعه ای در زمینه تحقیق و از سوی دیگر فیلتر بودن بسیاری از سایت های خبری و تحلیلی تاریخی- سیاسی که به گونه ای در افت کیفیت پژوهش تأثیر گذاشت.