يكي از راههاي غير مستقيم اندازه گيري بهره وري تعيين و تحليل هزينه واحد است (واحد مي تواند شامل قسمت، كارخانه، بخش يا محصول باشد) معمولاً هزينه‌هاي واحد تركيبي از كار مستقيم مواد و سربار ثابت و متغير است. حسابداران عموماً هزينه‌هاي واحد را به پول رايج بدون در نظر گرفتن تورم بيان مي‌كنند. (26).

مشخصات مطلوب سيستم اندازه‌گيري بهره‌وري

لازم است معيارهايي جهت انتخاب روش اندازه گيري بهره وري بيان شود تا به كمك آن بتوان برحسب مورد سيستم مناسبي را براي اندازه گيري انتخاب نمود. با توجه به اينكه محصولات، نتيجه به كارگيري انواع منابع هستند مديران بايد سيستم بهره وري با وروديهاي چندگانه را مد نظر داشته باشند. برخي از مشخصات و اهداف منطقي براي سيستم اندازه‌‌گيري بهره وري سازمانها به شرح ذيل است:

• اين سيستم بايد بين كليه وروديهاي مهم و قابل توجه و محصولات خروجي سازمان رابطه مناسبي برقرار نمايد.
• سيستم اندازه گيري بهره وري بايد شامل كليه عوامل و منابع قابل كنترل كه در حيطه مسئوليت مدير مربوطه قرار دارند بشود.
• در اين سيستم اثرات تورم[1] بايد از وروديها و خروجي ها حذف گردد.
• سيستم بهره وري بايد انواع محصولات و خدمات را مد نظر قرار دهد تا منجر به نتايج گمراه كننده در رابطه با بهره وري نشود.
• در اين سيستم بايد بهره وري مطلق در يك مقطع زماني خاص و نيز روند بهره وري در طول زمان قابل اندازه گيري باشد.
• سيستم بايد روشهاي مناسبي براي ارزيابي بهره وري هر يك از منابع و كل سيستم ارائه نمايد.
• با توجه به تنوع خروجيها، محصولات و خدمات از نظر درجه بندي و نوع محصولات و خدمات بايد روشهاي مناسبي براي اندازه گيري خروجي و تبديل مقدار يا ارزش آنها به يك مقياس واحد ارائه نمايد.
• با توجه به ماهيت و اهداف موسسه در سيستم بهره وري بايد شاخصهاي جزئي و كلي مناسب طراحي گردد.
• با توجه به اينكه ارزيابي شاخصهاي مختلف به تنهايي بيان كننده عملكرد كلي سازمان نمي باشد. لذا بايد روش هاي مناسبي براي جمع بندي شاخصهاي بهره وري پيشنهاد گردد.

10-عموم روش هاي جمع بندي بهره وري مستلزم وجود يك سيستم وزن‌دهي به شاخصهاي مختلف مي باشد. در اين مورد تاكنون در تحقيقات انجام شده در زمينه بهره وري كار قابل ملاحظه اي ارائه نشده است. و عموم محققين با گذشتن از اين موضوع مدلهاي جمع بندي را صرفاً به صورت پارامتري ارائه كرده‌اند.

11. در سيستم بهره وري دوره ارزيابي بايد به وضوح بيان گردد.

12.پايه مقايسات در ارزيابي بهره وري از اهميت بسيار زيادي برخوردار است لذا در سيتسم بهره وري مبناي مقايسه بايد مشخص گردد. در اين زمينه معمولا از داده‌هاي تاريخي (سال پايه) يا استانداردهاي موجود استفاده مي‌شود.

13.ميزان دسترسي به اطلاعات و آمار مورد نياز بايد مد نظر قرار گيرد و شاخص هاي پيشنهادي با توجه به اطلاعات قابل دسترس طرح شود تا در اجرا مشكلي بروز ننمايد.

14.سيستم اطلاعاتي لازم جهت جمع آوري آمار و اطلاعات مورد نياز براي محاسبه شاخصها بايد طراحي گردد. (26)

[1] - Infation