1-6- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش ………………………………………………………………………………………..9-6

فصل دوم – ادبیات پژوهش

2- الف) مبانی نظری پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………11

2-1- گردشگری و گردشگر …………………………………………………………………………………………………………………..11

2-2- تاریخچه ی گردشگری در جهان …………………………………………………………………………………………………..12-11

2-3- تاریخچه ی گردشگری در ایران …………………………………………………………………………………………………..13-12

2-4- محیط جغرافیایی و برنامه ریزی گردشگری………………………………………………………………………………………14-13

2-5- انواع گردشگری………………………………………………………………………………………………………………………….14

2-6- اشکال گردشگری……………………………………………………………………………………………………………………23-14

2-6- 1- گردشگری تفرح و تفرج(تعطیلات) ………………………………………………………………………………………………. 15

2-6-2- گردشگری درمانی……………………………………………………………………………………………………………………15

2-6-3- گردشگری فرهنگی…………………………………………………………………………………………………………………..16

2-6-4- گردشگری سیاسی…………………………………………………………………………………………………………………….16

2-6-5- گردشگری تجاری و بازرگانی………………………………………………………………………………………………………..16

2-6-6- گردشگری ورزشی……………………………………………………………………………………………………………….17-16

2-6-7- گردشگری روستایی یا توریسم مزرعه……………………………………………………………………………………………..17

2-6-8- گردشگری نوستالژیک………………………………………………………………………………………………………………..17

2-6-9- اکوتوریسم یا بوم گردی……………………………………………………………………………………………………………….18

2-6-10-گردشگری مذهبی…………………………………………………………………………………………………………………….18

2-6-11- گردشگری ماجراجویانه…………………………………………………………………………………………………………….18

عنوان صفحه

2-6-12-گردشگری اجتماعی یا توریسم اجتماعی…………………………………………………………………………………………….18

2-6-13- گردشگری قومی……………………………………………………………………………………………………………………..19

2-6-14-گردشگری فضا………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-6-15- گردشگری الکترونیکی……………………………………………………………………………………………………………..19

2-6-16-گردشگری مجازی…………………………………………………………………………………………………………………….20

2-6-17-گردشگری بیابانی……………………………………………………………………………………………………………………..20

2-6-18- گردشگری آموزشی ؛ علمی ؛ گردهمایی……………………………………………………………………………………………21

2-6-19-گردشگری کار…………………………………………………………………………………………………………………………21

2-6-20-گردشگری هنری………………………………………………………………………………………………………………………21

2-6-21- گردشگری پزشکی……………………………………………………………………………………………………………………21

2-6-22-.. گردشگری پایدار………………………………………………………………………………………………………………22-21

2-6- 23- گردشگری پایدار شهری……………………………………………………………………………………………………………22

2-6- 24- گردشگری پایدار روستایی…………………………………………………………………………………………………….23-22

2-7-توریسم …………………………………………………………………………………………………………………………………….23

2-8- اشکال مختلف توریسم……………………………………………………………………………………………………………………23

2-9- اهمیت توریسم ………………………………………………………………………………………………………………………24-23

2-10- تاثیر آب و هوا بر آینده توریسم ………………………………………………………………………………………………………24

2-11- عواملی که بر آینده توریست ها موثر خواهد بود …………………………………………………………………………………….25

2-12- کاربرد اقتصاد درگردشگری……………………………………………………………………………………………………….27-26

2-13- صنعت گردشگری………………………………………………………………………………………………………………………. 27

2-14- دیدگاهی از مخالفین………………………………………………………………………………………………………………..28-27

2-15- سیستمهای گردشگری…………………………………………………………………………………………………………………..28

2-16عوامل موثربر رونق صنعت گردشگری…………………………………………………………………………………………….32-31

2-17- تاثیر گردشگری بر اقتصاد ( مولفه اقتصادی )………………………………………………………………………………….33-32

2-18- تاثیر گردشگری بر اشتغال ( مولفه اقتصادی )……………………………………………………………………………………….33

2-19- تاثیر گردشگری بر قیمتها ( مولفه اقتصادی )………………………………………………………………………………………..35

2-20- تاثیر گردشگری بر بودجه عمومی ( مولفه اقتصادی ) …………………………………………………………………………36-35

2-21- اثرات اجتماعی و فرهنگی گردشگری ( مولفه اجتماعی ) ………………………………………………………………………….36

2-22- اثرات زیست محیطی گردشگری ( مولفه زیست محیطی………………………………………………………………………..37-36

عنوان صفحه

2-23- مولفه اعتقادی گردشگری درکتابهای روزجهانگردی وصنعت گردشگری ………………………………………………….40-39

2-24- مولفه اجتماعی – فرهنگی گردشگری……………………………………………………………………………………………41-40

2-25- مولفه های فرهنگی و هنری گردشگری …………………………………………………………………………………………….42

2-26- جاذبه های فرهنگی ……………………………………………………………………………………………………………………46

2-27- دولتها به دلایل گوناگون به موضوع توریسم وارد می شوند ………………………………………………………………………48

2-28- مولفه های مذهبی ( توریست های مذهبی ) …………………………………………………………………………………………48

2-29- مولفه های ورزشی …………………………………………………………………………………………………………………..49

2-30- واژگان تخصصی گردشگری

http://fotka.ir/%d9%be%d8%a7%db%

……………………………………………………………………………………………………54-79

2-31- مروری بر محتوای کتابهای درسی …………………………………………………………………………………………….69-55

ب- پیشینه های پژوهش

2-32- (1- پژوهش های انجام شده در ایران)………………………………………………………………………………………….76-69

2-33- ( 2- پژوهش های انجام شده درجهان ) ……………………………………………………………………………………….79-76

فصل سوم – فرآیند پژوهش

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

3-2- روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………..81

3-3- جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………………………………….81

3-4- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………..81

3-5- ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………83-81

3-6- چگونگی روایی و اعتبار ابزارپژوهش ……………………………………………………………………………………………….83

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………..84

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده ها

4- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….86

4-1- متغیرهای جمعیت شناختی ………………………………………………………………………………………………………..90-86

4-2- توصبف آماری داده ها …………………………………………………………………………………………………………….95-91

4-3- تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………..131-96

عنوان صفحه

فصل پنجم –بحث ؛نتیجه گیری و پیشنهادها

5- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………..133

5-1- (نتایج حاصله با توجه به تجزیه تحلیل داده ها )……………………………………………………………………………..139-133

5-2- محدودیت ها و مشکلات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………139

5-3- پیشنهاد ها ………………………………………………………………………………………………………………………141-140

5-4- خلاصه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………..143-141

ضمایم

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………….146-144

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………..154-147

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………155

عنوان انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………..156

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل شماره 1- خط مشی و رویه ی گردشگری………………………………………………………………………………………………28

شکل شماره 2 – رفتار گردشگر ……………………………………………………………………………………………………………….30

شکل شماره 3 – ویژگی اشتغال در صنعت گردشگری(مولفه اقتصادی ) ………………………………………………………………….34

شکل شماره 4 – فرآیند اثر تکاثری گردشگری ………………………………………………………………………………………………37

شکل شماره 5 – فشارهای وارد بر میهمان و میزبان ……………………………………………………………………………………….38

شکل شماره 6 – مولفه های آموزشی – علمی گردشگری در کتابهای روز جهانگردی …………………………………………………..39

شکل شماره 7- چارچوب تصمیم گیری مصرف کننده ……………………………………………………………………………………….41

شکل شماره 8 – اثر مثبت و منفی فرهنگی-اجتماعی جهانگردی ………………………………………………………………………….42

شکل شماره 9 – گونه شناسی محرک ها در توریسم ……………………………………………………………………………………….43

شکل شماره 10- مولفه های زیست محیطی گردشگری…………………………………………………………………………………….44

شکل شماره 11 – دسته بندی انواع جاذبه ها ……………………………………………………………………………………………….45

شکل شماره 12- جاذبه های طبیعی ………………………………………………………………………………………………………….45

شکل شماره 13 – نقش دولتها در توریسم (جهانگردی و گردشگری ……………………………………………………………………..47

فهرست جدال و نمودارها

عنوان صفحه

جدول ونمودار 4-1-1- متغیرجمعیت شناختی (جنسیت )از پرسشنامه 1 و2………………………………………………………………86

جدول ونمودار 4-1-2- متغیرجمعیت شناختی (سابقه کار) از پرسشنامه 1و2……………………………………………………………87

جدول ونمودار 4-1-3- متغیرجمعیت شناختی (تحصیلات) از پرسشنامه 1و2……………………………………………………………88

جدول ونمودار 4-1-4- متغیرجمعیت شناختی (سن)از پرسشنامه 1و2…………………………………………………………………..89

جدول ونمودار 4-1-5- متغیرجمعیت شناختی (سابقه ی تدریس ) از پرسشنامه 1و2……………………………………………………90

مقایسه سوالات 1 الی 9 دوپرسشنامه 1و2 از کتاب فارسی چهارم ؛پنجم؛ ششم

جدول ونمودار 4-3-1-مولفه اقتصادی از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم……………………………………………………………..96

جدول ونمودار 4-3-2-مولفه آموزشی – علمی از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم……………………………………………………97

جدول ونمودار 4-3-3- مولفه مذهبی از کتاب فارسیچهارموپنجموششم………………………………………………………………….98

جدول ونمودار 4-3-4-مولفه اجتماعی از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم ……………………………………………………………99

جدول ونمودار 4-3-5-مولفه سیاسی از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم……………………………………………………………..100

جدول ونمودار 4-3-6-مولفه فرهنگی هنری از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم…………………………………………………….101

جدول ونمودار 4-3-7-مولفه ورزشی از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم……………………………………………………………102

جدول ونمودار 4-3-8-مولفه زیست محیطی از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم…………………………………………………….103

جدول ونمودار 4-3-9- مولفه صنایع دستی گردشگری از کتاب فارسی چهارم و پنجم وششم ……………………………………….104

کد4-3-10- مقایسه سه سوال 10 و 19 و 28 از پرسشنامه 1 با سوال 10 از پرسشنامه 2

جدولونمودار4-3-10-1مولفه اقتصادی از کتاب مطالعات اجتماعی ششم وچهارموپنجم………………………………………………105

جدولونمودار4-3-10-2 مولفه اقتصادی از کتاب مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم……………………………………………..106

جدول ونمودار 4-3-10-3 مولفه اقتصادی از کتاب مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………..107

کد 4-3-11- مقایسه سه سوال 11 و 20 و 29 از پرسشنامه 1 با سوال11 از پرسشنامه 2

جدول ونمودار 4-3-11-1مولفه آموزشی – علمی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………108

جدول ونمودار4-3-11-2- مولفه آموزشی – علمی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………..109

جدول و نمودار4-3-11-3- مولفه آموزشی – علمی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم……………………………………….110

کد 4-3-12- مقایسه سه سوال 12 و 21 و 30 از پرسشنامه 1 با سوال 10 از پرسشنامه 2

جدول ونمودار 4-3-12-1-مولفه مذهبی از مطالعات اجتماعی ششم و جغرافیا چهارموپنجم…………………………………………111

جدول ونمودا4-3-12-2- مولفه مذهبی از مطالعات اجتماعی ششم و تاریخ چهارموپنجم…………………………………………….112

جدول ونمودار 4-3-1-2-3- مولفه مذهبی از مطالعات اجتماعی ششم و مدنی چهارموپنجم……………………………………….1113

عنوان صفحه

کد4-3-13- مقایسه سه سوال 13 و22 و 31 از پرسشنامه 1 با سوال 13 از پرسشنامه 2

جدول ونمودار4-3-1-3-1- مولفه اجتماعی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم……………………………………………….114

جدول ونمودار 4-3-1-3-2-مولفه اجتماعی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………………115

جدول ونمودار4-3-13-3-مولفه اجتماعی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………………..116

کد 4-3-14- مقایسه سه سوال 14 و23 و 32 از پرسشنامه 1 با سوال 14 از پرسشنامه 2

جدول و نمودار4-3-14-1 مولفه فرهنگی هنری از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………117

جدول و نمودار4-3-14-2-مولفه فرهنگی هنری از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………..118

جدول و نمودار-3-14-3- مولفه فرهنگی هنری از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………..119

کد 4-3-15- مقایسه سه سوال 15 و24 و 33از پرسشنامه 1 با سوال 15 از پرسشنامه 2

جدول و نمودار4-3-15-1- مولفه سیاسی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………………. 120

جدول و نمودار4-3-15-2- مولفه سیاسی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………………..121

جدول و نمودار4-3-15-3-مولفه سیاسی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………………122

کد 4-3-16-مقایسه سه سوال 16 و25 و 34از پرسشنامه 1 با سوال16 از پرسشنامه 2

جدول و نمودار4-3-16-1- مولفه ورزشی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم……………………………………………….123

جدول و نمودار4-3-16-2- مولفه ورزشی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم……………………………………………….124

جدول و نمودار4-3-16-3- مولفه ورزشی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم……………………………………………….125

کد 4-3-14-17 – مقایسه سه سوال 17 و26 و 35از پرسشنامه 1 با سوال 17 از پرسشنامه 2

جدول و نمودار4-3-17-1مولفه زیست محیطی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………..126

جدول و نمودار4-3-17-2- مولفه زیست محیطی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………..127

جدول و نمودار4-3-17-3-مولفه زیست محیطی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………128

کد 4-3-18- مقایسه سه سوال 18 و27 و 36از پرسشنامه 1 با سوال 18 از پرسشنامه 2

جدول و نمودار 4-3-18-1- مولفه صنایع دستی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………..129

جدول و نمودا 4-3-18-2- مولفه صنایع دستی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم…………………………………………130

جدول و نمودار4-3-18-3- مولفه صنایع دستی از مطالعات اجتماعی ششم و چهارموپنجم………………………………………..131

عنوان صفحه

کد 4-24- درصد میزان بکارگیری مولفه ها در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم

نمودار 4-24-1- درصد میزان بکارگیری مولفه اقتصادی در کتابهای فارسی و مطالعات اجتماعی دوره دوم………………………..91

نمودار 4-24-2- درصد میزان بکارگیری مولفه آموزشی ؛ علمی در کتابهای فارسی و مطالعات اجتماعی دوره دوم………………91

نمودار 4-24-3- درصد میزان بکارگیری مولفه مذهبی در کتابهای فارسی و مطالعات اجتماعی دوره دوم……………………………92

نمودار 4-24-4- درصد میزان بکارگیری مولفه اجتماعی در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم………………………….92

نمودار 4-24-5- درصد میزان بکارگیری مولفه سیاسی در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم……………………………93

نمودار 4-24-6- درصد میزان بکارگیری مولفه فرهنگی ؛ هنری در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم…………………93

نمودار 4-24-7- درصد میزان بکارگیری مولفه ورزشی در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم…………………………..94

نمودار 4-24-8-رصد میزان بکارگیری مولفه زیست محیطی در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم……………………..94

نمودار 4-24-9- درصد میزان بکارگیری مولفه صنایع دستی در کتابهای فارسی ؛ مطالعات اجتماعی دوره دوم…………………..95

چکیده

موضوع این پژوهش “بررسی مولفه های گردشگری ومیزان بکارگیری آنها درکتـب درسی دوره دوم ابتـــدایی (فارسی ؛ تاریخ؛ مدنی جـغرافی؛مطالــعات اجتــماعی)درمدارس ابتدایی مــنطقه 5 شــهرتهـران بوده است ؛این پژوهش یک تحقیق نظر ی وکاربردی است و همچنین یک تحقیق پیما یشی وتوصیفی محسوب میگردد.

جامــعه آماری شامل آمـوزگاران پایه چـهارم؛ پنجم وششم(دوره دوم ابتدایی)منطقه پنج تهران درسال تحصیــلی 94-93 بوده است . با توجه به تعدادمدارس ابتدایی دولتی درســطح منطقه ( 104) نمونه آماری براساس جدول مورگان 248 نفر بوده است.ابزارپژوهش شامل دوپرسشــنامه 36 و 18سوالی برای سه پایه بوده ؛ جهت تعیین روایی پرسشنامه سعی شد که سوالات ازمتن کتاب برگرفته شده باشد وهمچنین به 54 نفرازآزمودنی هــــا ارائه گردید ؛آنان سوالات رامنــاسب ارزیابی نموده وبه رویت اسـتاد راهنمارسید ایشان هم روایی پرسشنـامه را تایید کردند؛ جهت تعیـین پایایی ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شدوعدد 76.1 صـدم بدست آمدکه این خودنشان دهنده پایایی صـورت گرفته و روایی بالای پرسشنامه است .

که منتج به نتایج ذیل گردیده است. مولفه های اقتصــادی واجتــماعی Spss ازنرم افزار تجزیه وتحلیل داده ها بااستفادهگردشگری درکتابهای دوره دوم( فارسی؛جغرافیا ؛تاریخ ؛مدنی ؛مطالعات اجتماعی) بصورت شفـاف درمتن دروس مشاهده گردیده است.میزان بکارگیری آنهادراین کتابها تقریبابه یک اندازه بوده است . مولفه های اموزشی ؛علمی وزیست محیطی گردشگری در کتابهای دوره دوم مشاهده گردیده است . میزان بکـارگیری این مولفه ها درکتابهای پایه چهارم و پنجم بیشتربوده است . مولفه های مذهبــــی گردشگری در کـتابهای دوره دوم مشـاهده گردیده ؛ اما میزان بکارگیری آنه ادر هر سه پایه قابل توجه نبوده است.مولفه های سیاسی درکتابهای دوره دوم درپایه های چهارم ؛ پنجم و ششم مشاهده گردیده ؛ میزان بکارگیر ی آنهابه یک اندازه درحد کم بوده است.مولفه های فرهنگی؛هنری درکتابهای این دوره مشاهده گردیده است؛میزان بکارگیری این مولفه درکتابهای پایه چهارم وپنجم بیشتربوده است.مولفه های ورزشی در کتابهای این دوره در پایه چهارم ؛ پنجم و ششم مشاهده گردیده است؛ میزان بکارگیری آن بسـیارکم بوده است .مولفه های صنایع دستی گردشگری درکتابهای این دوره مشاهده گردیده است؛میزان بکارگیری آنها درهرسه پایه بسیار کم بوده است.پاسخ سوال کلی پژوهش؛مولفه های گردشــگری درکتابــهای درسی دوره دوم ابتدایی(فارسی؛تاریخ؛مدنی؛جغرافی؛مطالعات اجتماعی)کدام هستند؟ میزان بکارگیری آنها چقدراست؟ براساس یافته های پژوهش مولفه های گردشگری درکتابهـای چهارم و پنــجم ملموس ترمی باشد.جهت تبـیـن امرگردشـگری معلـمان ازروشـهای نوین تدریس بهره گیری نمایند تا بتوانند این صـنعت نوین رابرای دانش آموزان تفهیم نمایند.کشورایران به جهت داشتن جاذبه های فراوان وداشتن آب وهوای چهارفصـل درفصول متـفاوت می تواندمرکزتوجه گردشگران قرارگرفته واین امررامعلمان می توانندبا استفاده ازمتون کتابهای درسی فوق برای دانش آموزان تبیین نمایند. گردشگری می تواند در تمام ابعادکشور تاثیر گذار باشد .

کلید واژه ها : مولفه های گردشگری ؛ کتابهای دوره دوم

فصل اول

کلیات پژوهش

1- مقدمه

ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﻣﺮوزه درردﻳﻒ ﺻﻨﻌﺖ ﻫﺎی ﭘﺮ درآﻣﺪ،ﭘﺎك وﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ دنیا قرارداردواز هر 15 نفرشاغل درسطح دﻧﻴﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ دراﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ازﻃﺮﻓﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی دﻧﻴﺎ ابعاد متنوعی همچون توریـسم الکترونیکی ؛ اﻛﻮ ﺗﻮرﻳﺴـﻢ، ﺗﻮریسم درﻣﺎﻧﻲ، ورزﺷﻲ، روﺳﺘﺎﻳﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ با توجه به این وضعیت اﻳﺮا ن ﻃـﺒﻖ آﻣﺎرﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدی؛دارای رتبه پنجم جاذبه های طبیـعی ورتبه دهم جاذبه های ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ وﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ وﻫﻤﭽـــﻨﻴـﻦ ﺑﺎتوجه به جمعیت جوان رو به گستـرش ؛ نرخ بالای بیکاری ؛ لزوم افزایش درآمد ارزی وسرمایه گذاری خارجی توجه بیش ازپیش درحوزه گردشگری می تواندزمینه رسیدن به اشـــتغال کامل؛افزایش در آمد ارزی ؛ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﻤﺪن و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮاﻧﻲ به جهانیان ؛ تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا ؛ در هم ﺷﻜﺴــﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎی ﻗﻮﻣﻲ واﻗﻠﻴﺘﻲ راﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ.(ﻣﺠﻠﻪ اقتصاد شهر؛شماره اول؛زمستان89)

بی شک برکسی پوشیده نیست که گردشــــگری از صنایع پر سود جهان و نیز کشور ما می باشد . این صــنعت برای پیشرفت و رونق یافتن نیاز به نیروهای کارآمد ، تحـــصیل کرده و آگاه دارد.چـند سالی است که علاوه بر سازمان میراث فرهنـگی،گردشگری وصنایع دستی سازمانهای دیگری نیزدرامر تربیت وآموزش نیروها وارد عرصه شده اند که ازآن جمـله می توان به سازمان فنی وحرفه ای ، سازمان صنایع ،وزارت علوم تحقیقات و فناوری و نیز سازمان آموزش و پرورش اشاره کرد . هریک از این سازمانها و ارگانها به نوبه خوداین زمینه فعالیت می کنند .

همتنیدگی گردشگری باامرآموزش درروند دوسویه به تمایززدایی پسامدرن بیش ازمقاطع زمانی دیگرضروری به نظرمی رســد كه درآن دریك كنشگری بین امر آموزشی و توسعه گردشگری به عنوان یكی از پارامترهای توسعه همه جانبه شكل می‏گیرد.شكل گیری،پایداری وتوسعه گردشگری دهرجامعه نیازمندامرآموزشی میباشد. درك و شناخت گردشگری وهمچنین چگونگی توســعه وپایداری آن نه تــنها در گسترش دانش گردشگری برای درك نیازمندی های آن بلكه درآموزش زمینه‏های موفقیت درپیرامون تجارت گردشگری وهمچنین نیازمندیهای هرجامعه به امرگردشــگری نهفــته است كه این خودیك رویكرد ونــگرش انسانی را به گردشـــگری ضروری می سازد (کری ؛62؛2004)

هدف پژوهشگراین است دانش آموز دوره دوم(چهارم؛پنجم وششم )راباصنعت گردشگری این صنعت نوین آشنا سازدزیراباتوجه به مطالبی که درابتدابیان شدآموزش وپرورش درکـتابهای دوره های بعد ( او ل ودوم متوسطه)

درسهایی تحت عنوان گردشگری گنجانده است؛حال بهتراست که باتوجه به میزان مولفه هادرکتابهای ذکرشده که درسایرفصول بیان شده است این مبحث رااز دوره ی ابتدایی آغازنماید زیرا با توجه به سند تحول بنیادی دوره ابتدایی دوره ای بسیار حساس و کار آمد است .

لذاآشنایی با گردشگری از دوره ی دوم ابتدایی و قرار دادن مولفه ها در کتابهای ا ین دوره در مدارس می تواند بصورت شفاف صورت گیردکه این مولفه ها (اقتصادی؛سیاسی؛ اجتماعی؛ مذهبی ؛ ورزشی؛ زیست محیطی ؛ آموزشی وعلمی ؛فرهنگی وصنایع گردشگری )می باشند که به وضوح در کتابهای علمی گردشـگری و درسی دانش آموزان نهفته است .

1-2بیان مسئله

کتابهایی که دراین پژوهش موردبررسی قرارگرفته است فارسی سه پایه ومطالعات اجتـماعی که در پایه چهارم و پنجم سه بخـش می باشد( جغرافیا ؛ تاریخ و مدنی ) و در پایه ششم یک کتاب مطالعات اجتـماعی است که یک

موضوع را دنبال می کند. پژوهـشگر درمتن این کتابها مولفه های گردشگری ( اقتــصادی ؛ اجتماعی؛ سیاسی؛ تاریخی ؛ مذهبی ؛ علمی؛ فرهنگی وزیست محیطی وصنایع دستی و گردشگری ) را بررسی نموده است .

بروز تحولات آموزشی دوره ی ابتدایی در سال های اخیر؛ ضـرورت تغییر آموزش های محیطی واجتماعی را نیزآشکارمی سازد ؛درس تعلـیمات اجـتماعی باید فضایی مملواز نـشاط وسرزندگی بیافریند ویکی ازاهداف مهم این کتاب توجه بیشتربه پرورش مهارت های اجتماعی وافزایش علاقه به سرزمین ومحیط زندگی دانـش آموزان است ؛ برای دست یابی به این هدف ؛ باید شیوه های مناسب یادگیری- یاددهی را اختیار کرد و ازروشهای فعال بهره گرفت که یکی از شیوه های فعال می تواند پرداختن به امرگردشگری(گردش علمی ) باشد .

ساختار کتاب اجتماعی دردوره ی دوم دبستان شامل(عنوان-متن- تصویر- فعالیت)ومحتوای آن شامل جغرافی ؛ تاریخ ومدنی است.

کتاب فارسی نیزبه چهار مهارت زبانی( نوشتن ؛ خواندن ؛ سخن گفتن و گوش دادن ) توجه شده است ؛ و شامل دو کتاب( بخوانیم وبنویسیم)است ؛ تدریس بصورت مشارکتی و دانش آموز محــــور است ؛ از روش های نوین تدریس ( بحث گروهی )استفاده می شود که معـلم حین تدریس می تواند ارتباطی منــطقی بین مـضمون درس و

مولفه های گردشگری برقرار نماید .

سوال کلی تحقیق : مولفه های گردشگری درکتب درسی دوره دوم

ابتدایی(فارسی؛تاریخ؛مدنی؛جغرافی؛مطالعات اجتماعی) کدام هستند ؟ ومیزان بکار گیری آنها چقدر است ؟

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بررسی مولــفه های گردشــگری در کتابهاــی درسی دوره دوم ابتدایی ( فارسی ؛ تاریــخ ؛ مدنی ؛ جغرافی؛ مطالعات اجتماعی ) ازآن جهت حائز است که دانش آموز به تاثیر اقتـصاد در تمام امور آگاه می شود ودرک می کنــ دکه اقتصـاد یکی ازارکان رشد جـامعه است ؛ لذ اآشنایی با این امرمی تواند ذهن دانش آموز را بدنبال مطلبی د راستای رشد جامعه سوق دهدومتوجه میگردد که رواج گردشگری می تواند درتمام ابعادکشور(اقتصاد ؛سیاست ؛ جامعه ؛فرهنگ ) تاثیرگذارباشد؛و در اینجا مسـئولیت دست اند رکاران امر تعلیم و تربیت صد چندان بیشترخواهد شدزیرادرکتابهای درسی به مسائلی مانندکشـاورزی؛بهداشت؛ محیط زیست ؛ پرداخته شده ومعلمان نیز در تدریس اشاراتی مینمایند ولی اکـنون جامـعه جهانی به توریسم وجهانگردی وگردشگری درابعاد مختلف به عنوان یک بعد اقتــصــادی نگاه می کنند و دروازه های کشور خودرابه سوی این مورد بسیارمــهم گشوده اند لذا گنــجاندن مفاهیم گردشگری درکتب درسی مهم است زیرا بدینوسیـــله دانش آموزمی تواندبه مشاغل مرتبط باگردشگری نیز بیاندیشد ودر این راستا گامهایی مستحکم بر دارند؛لذا آموزش وپررش می تواند این مبـــــحث رابعنوان یکی ازمـباحث درسی درکتاب مطالعات اجتماعی ؛ فارسی ؛ هدیه آســـــمانی ؛ علوم؛ قرار داده و این امر را از اولــین پایه دوره دوم ابتدایی (چهارم ) آغاز نماید .ا لبته شایان ذکر است که گردشــــــــگری درهــمه ابعاد (اقتصادی؛ اجتماعی ؛ سیاسی ؛ فرهنگی ) تاثیر گذار بوده است لذا بـــهتر است که جهت تبیین آن دوره ابتدایی انتخاب شده است.

نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده دست اندرکار ان نظام آموزشی ؛ معلــــمان دوره ابتدایی ؛ دانشجویان

رشته علوم تربیتی بالاخص دانشجویان رشته برنامه ریزی آموزشی قرار گیرد .

1-4 اهداف پژوهش

1-4-1 هدف اصلی

بررسی مولفه های گردشگری درکتابهای درسی دوره دوم ابتدایی (فارسی ؛ تاریخ ؛ مدنی ؛ جغرافی ؛ مطالعات

اجتماعی) و میزان بکارگیری آنها

1-4-2اهداف فرعی

1- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های اقتصادی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

2- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های آموزشی ؛ علمی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

3- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های مذهبی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

4- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های اجتماعی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

5- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های سیاسی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

6- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های فرهنگی -هنری گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

7- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های ورزشی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

8- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های زیست محیطی گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

9- شناسایی و میزان بکارگیری مولفه های صنایع دستی و گردشگری در کتابهای دوره دوم ابتدایی

1-5 سوالهای پژوهش

1-5-1- سوال اصلی

مولفه های گردشگری درکتابهای درسی دوره دوم ابتـدایی(فارسی؛ تاریخ؛مدنی؛جغرافی؛مطالعات اجتماعی )

کدام هستند ؟ و میزان بکار گیری آنها چقدر است ؟

1-5-2 سوال های فرعی

1- مولفه های اقتصادی گردشگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند؟ومیزان بکارگیری آنها چقدراست ؟

2- مولفه های آموزشی؛علمی گردشــــگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند ؟ و میزان بکار گیری آنها

چقدر است ؟

3- مولفه های مذهبی گردشگری کتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند ؟ و میزان بکار گیری آنها چقدر است ؟

4- مولفه های اجتماعی گردشگری دوره دوم ابتدایی کدام هستند ؟ و میزان بکار گیری آنها چقدر است ؟

5- مولفه های سیاسی گردشگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند ؟ ومیزان بکارگیری آنها چقدر است ؟

6- مولفه های فرهنگی -هنری گردشگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند؟ومیزان بکارگیری آنها چقدر

است ؟

7- مولفه های ورزشی گردشگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند؟ومیزان بکارگیری آنها چقدر است ؟

8- مولفه های زیست محیطی گردشگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند ؟ومیزان بکارگیری آنها چقدر

است ؟

9- مولفه های صنایع دستی وگردشگری درکتابهای دوره دوم ابتدایی کدام هستند؟ومیزان بکار گیری آنها چقدر

است ؟

1-6- تعاریف نظری و عملیاتی متغیر های پژوهش

1-6-1- تعریف نظری

1-6-1 -1- گردشگری

فعالیتهای مسافرتی افراد واقــامت خارج از محیط دائم زندگی آنها برای بیش از 24 ساعت و کمتر از یک سال

پیاپی برای تفریح؛ تجارت واهداف دیگر

گردشگری داخلی : ساکنان داخلی یک کشور مشـخص که تنها در درون آن کشور زندگی میکنند .

گردشگری درون مرزی : مسافران غیر ساکن در کشورمشخص سفر می کنند .

گردشگری برون مرزی : ساکنانی که به کشوری دیگر سفر می کنند .

گردشگری بین المللی : گردشگری درون مرزی و برون مرزی است .

هزینه گردشگری : مجموع هزینه های یک بازدیـد کننده(یا برای او )پیش ازسفر؛ حین آن وهنگام اقامت

درمقصدهزینه می شود. ( برنامه ریزی توسعه جهانگردی ؛ بروجنی ؛ص23 ؛89)

1-گردشگری تفــریحی و تعطیلات 2- گردشــــگری درمان و سلامت

3- گردشگری آموزشی و فرهنگی 4- گردشگری سیاسی

5- گردشگری تجارت و بازرگانی 6- گردشگری ورزشی 7- گردشگری روستایی یا توریسم مزرعه

8- گردشگری نوستالژیک 9- اکوتوریسم یا بوم گردی 10- گردشگری زیارتی یا مذهبی

11- گردشگری ماجراجویانه .( برنامه ریزی توسعه جهانگردی ؛ بروجنی ؛ص23 ؛89)

1 -6-1-2- مولفه اقتصادی

گردشـگر ی رادر وهله اول در آیینه برنامه ریزی و سیــاست کلی اقتصادی می نگرند و باید از دیدگاه اقتصاد کلان به این مسئله نگریست درتلاش به منظورمدیریت اقتصادبایدعوامل بسیاری رادرتعادل وتوان نگه داشت. (مدیریت جهانگردی؛141؛1378)

1-6-1-3- مولفه آموزشی ؛ علمی گردشگری

دولتها برای توسعه منابع انســانی مورد نیاز جهــانگردی به صورتی فعال اقدام نموده اند وبه سازمانهای مربوطه و کارفرمایان کمـک می کنند تا نیازهای مهارتی را شناسایی کننداجرا گنندگان برنامه های آموزشی هم دراین حرکت مشارکت می کنند و به بررسی مشاغل و شرح وظایف پرداخته اند امرآموزش در توسعه جهانگردی و گردشگری امری بس مهم می باشد تا بتوان بدینوسیله به توسعه این مهم پرداخت (شنــاخت صـنعت گردشگری در رویکرد سیستمی ؛ ضیایی ؛ احمدی ؛ 184؛ 1392 )

1-6-1-4- مولفه های مذهبی گردشگری

باورهای مذهبی ازجمله عمیق ترین احساسات هستند ؛ در بســــیاری کشورهاباورهای مذهبی قوی ترین عوامل موثردر رویارویی مردم با زندگی را تشــکیل می دهند ؛ هرجا یک مذهــب به شکل قوی نهادینــــــه شده باشد ؛ می تواند نـقش بزرگی درزندگی مردم یک کـــــــــشورایفا کند؛البته درجهانگردی وگردشگری به راحتی میتوان مشاهده کرد که هنـــگامی که دیدار کنــــندگان پیرو یک مذهــب باشند و مردم مکانهـای موردبازدید پیـرومذهب دیگری باشند دلایلی برای برخوردوتعارض وجوددارد. مذاهب مختلف باید بردباری بسیاری نشان دهند و تعهد بیشتری نسبت به مذاهب وادیان دیگراحساس کنند تبادل افکار میان ادیان به همراه فعالیت های فرهنگی مختلف می تواند بخش مثبتی از گردشگری را تشکیل دهد . (مدیریت جهانگردی ؛200؛1378)

1-6-1-5- مولفه های اجتماعی گردشگری

به هنگام بررسی آثار اجتماعی مفاهیمی مانند(هنجارها و قوانین ؛ احسـاس شناسی ؛ شرق ستیزی ؛ بدویت )روا ومربوط هســتند؛البته عوامل موثربرتوسعه وتغییرات اجتماعی نظیر؛جهانی شدن ؛ رســانه ها ؛ مصرف گرایی ؛ سیاست ؛ اقتــصاد ؛آموزش ؛ بهداشت ؛ ساختارخانوادگی ؛ سفر؛ مهاجرت و دیگر معیارهای عوامل اجتماعی رابررسی می کندلذا تمامی این موارد می تواند بر توسعه اجتماعی جهانگردی و گردشگری تاثیر گذار باشد . (مدیریت جهانگردی ؛196؛1378)

1-6-1-6- مولفه های سیاسی گردشگری

سیاست ؛ اقتصاد ومدیریت دولتی با یکدیگر پیـــوندی نزدیک دارند ؛ مدیریت دولتی تحــت پیشـــــــرفت علوم ؛ هنجارهای فرهنگی؛تحولات تاریخی,اولویت های اقتصادی ؛ اقدامات مهـم و باورهای سـیاسی قرا دارد صنوف واتحادیه های خدماتی نیزهمـــواره تحت تاثیرمجمـوعه ای از ارزشـها و باورهای نهادینه شده قرار دارند همـین عوامل تاثیرگذارگوناگون است که کشورها را ازحیث نوع پاسخ به نیازها وشرایط مشابه متفاوت می کند لذا با

عنایت به تمامی موارددولتی درراستای امرجهانگردی وگردشگری؛ازآنجا که جهانگردی وگردشگری ازاهمیت

اقتصادی بالایی برخوردار است ؛ایجادیک وزارتخانه کل جهانگردی باساختاری منســجم ؛ به توسعه این بخش کمک می کند ؛ بنا براین تعیین اولویت فعالیت ها و نیازهای جهانگردی وهماهنگی های لازم دراین بخش تا حد زیادی عملی وممکن می شوددرنهایت جهت ارتقاء این مهم بایدتمامی ارگانهابایکدیگرهماهنگ عمل نمایند . (مدیریت جهانگردی ؛124؛1378)

1-6-1-7- مولفه های فرهنگی -هنری گردشگری

به هنگام بررسی رفتارانسان وجامعه ؛ابعاد فرهنگی حائز اهمیت است این ابعاد درمحیط بین المللی نیزازاهمیت خاصــی برخوردار است زیرا بین کشورها تفاوت های فرهنگی مشخصی وجود دارد . فرهنگ زمینه ساز همه اعمال ومشـــــخصات زندگی است ؛فرهنگ یک کشورروی تصویرتمبر؛درسبک زندگی؛ شیوه لباس پوشیدن ؛ آرایش مردم ؛ تمام موســـسه های آن کشور ؛ منــــــــظره خیابانها ؛ بازارهاو اتوبوس ها ؛ الگوهایش ؛ ظاهر و مشــخصه کل شهر و روستا های متبلورمی شود ؛ فرهنگ همواره درحالتی ازسیلان ( تغییروتبلور ) قرار دارد ؛ هــیچ گروهی درست به مانــند گروه یا گروه های دیگر زندگی نمی کنند و فرهنگ یک کـــشورتقریبا هر پنج دقیقه یکبار تغییر می کند . (مدیریت جهانگردی ؛192؛1378)

1-6-1-8- مولفه های ورزشی گردشگری

ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺗﺒــﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ در ﺟــﻬﺎﻧﮕﺮدی ورزﺷﻲ داﺧـﻠﻲ وﺗﺎﺛﻴــﺮ آن ﺑﺮﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ، ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘـﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﺗﻮرﻳــﺴﺘﻲ درﺟﻠﺐ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان اﺛﺮﻣﺜﺒﺘﻲ داردو ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﺗﻮرﻳﺴــﺘﻲ ورزﺷﻲ وﻏﻴﺮورزﺷﻲ ﺑﺴﻴﺎراﺳﺖ، ﺑﺎﻛﻤﻚ ازاﻳﻦ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎوﻣﻌﺮﻓﻲ آن ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺧﺎرج ازاﺳﺘﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸـﺘﺮی ﺟـﻬﺎﻧﮕﺮد ورزﺷﻲ وارد اﺳﺘﺎن ﺷﻮد . از ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ ورزﺷﻲ و ﻏﻴﺮ ورزﺷﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﺎرك ﻫﺎی آﺑﻲ، ﻣﻮزه ﻫﺎی ورزﺷﻲ، ﺑـﻨﺎﻫﺎی ﺗﺎرﻳﺨﻲ اشاره ﻧﻤﻮد. (مقالات و دانستنیهای گردشگری1391 )

1-6-1-9- مولفه های زیست محیطی گردشگری

نیازهای انسان به بهای ایجاد تغییرات زیست محیـــطی تامین می شود ؛ انسـان از بدو آفرینش تلاش کرده است که طبیـعت رابه منظورتامین نیازهای خود به خدمت درآورد ؛هر زمان که مرد م محصولات را درو می کنند ؛ مسیر رودها را منحــرف می کنند ؛ ساختمان می سازند ؛ جاده های جدید احداث می کنند ؛ و یا به هر حال یک طـرح توسعه اجرامی کنند؛این فعالیت هابه نوعی بر محیـط زیست تاثیر می گذارد ؛توســعه به تنهایی نمی تواند به معنای ارتقای وضعیت اجتماعی باشد. رشد ممکن است باعث غــنی ترشدن مردم شوداما لزوما باعث بهــبود وضعیت رفاهی همه نمی شود . توسعه باید دنیا را برای نـــسل های بعدی حــفظ و حراست کند ؛ خطراستفاده تمام وکمال منابع به علت انجام فرآینـــد های ویرانگرورها نمودن و تبدیل کردن دنیا به مکانی فقیر تر همواره وجود دار دارد و این نوع توسعه قابل تحمل نیست . (مدیریت جهانگردی ؛164؛1378)

1-6-1-10- مولفه های صنایع دستی و گردشگری

صنایع دستی ماننددیگر پدیده های فرهنگی دارای ابعاد؛تاریخی؛زیبایی؛شناختی ؛ اقتصادی ؛ سیاسی؛ اجتماعی وفرهنگی است دردنیای امروزکه هرکشـور برای هویت خود می کوشد و حتی کشورهایی وجود دارند که برای خودهویت جعلی می سازنددراین راســتا کشـوری مانند ایران به قدری از این نظر غنی است که معرف حضور

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب