2-1 مقدمه 18

 

2-2 تعریف گردشگری. 20

 

2-2-1 انواع گردشگری. 21

 

2-2-2 آثار مثبت و منفی گردشگری. 23

 

2-2-2-1  اثرات گردشگری بر جوامع میزبان. 24

 

2-2-2-2 اثرات اقتصادی گردشگری. 25

 

2-2-2-3 اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری. 26

 

2-2-2-4 اثرات سیاسی گردشگری. 27

 

2-2-2-5 اثرات زیست محیطی گردشگری. 28

 

2-2-3 گردشگری روستایی. 28

 

2-2-3-1 قلمرو گردشگری روستایی. 29

 

2-2-3-2 انواع گردشگری روستایی. 29

 

2-2-3-3 گردشگری بوم زیستی. 33

 

2-2-3-4 اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری روستایی. 33

 

2-2-3-5 اثرات مثبت و منفی اقتصادی گردشگری روستایی. 34

 

2-2-3-6 اثرات مثبت و منفی اجتماعی گردشگری روستایی. 35

 

2-2-3-7 اثرات مثبت و منفی زیست محیطی گردشگری روستایی. 36

 

2-3 اکوتوریسم 36

 

2-3-1 اصول اکوتوریسم 41

 

2-4 توسعه پایدار. 44

 

2-4-1 مدل اکوتوریسم پایدار. 48

 

2-5 هدفهای زیست محیطی. 49

 

2-5-1 آثار و پیامدهای صنعت اكوتوریسم 49

 

2-6 معیشت پایدار. 50

 

2-7 جامعه محلی. 52

 

2-7-1 بوم گردی. 54

 

2-7-2 بوم گردی روستایی. 58

 

2-7-3 اقامتگاه‌های بوم گردی. 61

 

2-8 اکوکمپ.. 63

 

2-9 استانداردها و شرایط اکوکمپ‌ها و اقامتگاه‌های بوم گردی. 65

 

2-9-1 الزامات و شرایط عمومی اقامتگاه‌های بوم گردی. 65

 

2-9-2  اکوکمپ‌ها، معیارها و شاخص‌های احداث.. 67

 

2-9-3 گواهینامه سیستم مدیریت محیط زیست ISO–14001. 67

 

2-10 کدهای اخلاقی در صنعت گردشگری. 69

 

فصل سوم – روش شناسی و مطالعه وضع موجود

 

3-1 مقدمه 74

 

3-2 روش شناسی تحقیق. 74

 

3-2-1 روش‌های تحقیق. 74

 

3-2-2 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 75

 

3-2-3 سطوح اندازه‌گیری. 75

 

3-3 جامعه آماری و تعداد نمونه 77

 

3-3-1 متغیرهای تحقیق. 77

 

3-3-2 آزمون  پرسشنامه 78

 

3-3-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 79

 

3-3-4 مطالعات پایه 79

 

3-3-4-1 وضعیت عمومی استان مازندران. 79

 

3-3-4-2 زبان مازندرانی. 80

 

3-3-4-3 وجه تسمیه مازندران. 81

 

3-3-4-4  وضعیت اقلیمی. 81

 

3-3-5 اقلیم استان مازندران. 83

 

3-4 وضعیت زمین شناسی. 85

 

3-4-1 وضعیت خاک شناسی. 87

 

3-4-2 وضعیت منابع آب.. 88

 

3-5 موقعیت جغرافیایی شهرستان ساری. 91

 

3-5-1 موقعیت جغرافیایی روستای افراچال. 92

 

3-6 اطلاعات روستای افراچال. 95

 

3-6-1 وجه تسمیه نام روستا 95

 

3-6-2 مردم روستا 95

 

3-6-3 محصولات كشاورزی. 96

 

3-6-4 سد شهید رجایی. 96

 

3-7 معیشت محلی روستای افراچال ساری. 96

 

3-7-1 معیشت جامعه محلی. 96

 

3-7-2 مشکلات مطرح شده توسط مردم روستا 97

 

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل

 

4-1 مقدمه 99

 

4-2 روش نمونه­گیری. 99

 

4-2-1 روایی و پایایی پرسش نامه­ها 100

 

4-2-1-1 روایی. 101

 

4-2-1-2 پایایی. 101

 

4-3  نتایج توصیفی پرسش نامه‌ها 104

 

4-3-1 پرسشنامه جامعه محلی. 104

 

4-3-1-1 اطلاعات عمومی پرسشنامه جامعه محلی. 104

 

4-3-1-2 اطلاعات تخصصی پرسشنامه جامعه محلی. 108

 

4-3-2 پرسش نامه گردشگران. 112

 

4-3-2-1  اطلاعات عمومی پرسشنامه گردشگران : 112

 

4-3-2-2 اطلاعات تخصصی پرسشنامه گردشگران : 115

 

4-3-3 اطلاعات پرسش نامه مسئولین و دست اندرکاران محلی. 124

 

4-3-3-1 اطلاعات عمومی پرسش نامه مسئولین محلی: 124

 

4-3-3-2 اطلاعات تخصصی و تکمیلی مسئولین محلی. 127

 

فصل پنجم – آزمون فرضیات و نتیجه‌گیری

 

5-1 مقدمه 142

 

5-2 فرضیه اول. 142

 

5-3 فرضیه دوم 149

 

5-4 فرضیه سوم 155

 

5-5 نتیجه­گیری. 162

 

5-6 ارائه پیشنهادات.. 163

 

منابع و مأخذ 164

 

منابع فارسی. 164

 

منابع لاتین. 167

 

سایتهای اینترنتی. 170

 

چکیده انگلیسی. 173

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

 عنوان                                                          صفحه

 

جدول 2- 1: هدفها و آثار نظریات و دیدگاههای مربوط به توسعه گردشگری روستایی. 32

 

جدول 2- 2-: شاخص‌های احداث اکوکمپ (حسنی اصفهانی،97،1387) 64

 

جدول 2- 3: شاخص‌های فعالیتی در اکوکمپ.. 65

 

جدول 3- 1: ابزار گرد آوری اطلاعات به طور خلاصه، مأخذ:یافته‌های پژوهش،1393. 75

 

 

جدول 3- 2: مقیاس ترتیبی یا طبقاتی لیکرت گردآوری و ترسیم : نگارنده 77

 

جدول 3- 3: متغیرهای مستقل و وابسته، مأخذ: یافته‌های پژوهش، 1393. 78

 

جدول 3- 4: نتایج آزمون آلفای کرونباخ، مأخذ : یافته‌های پژوهش، 1393. 79

 

جدول 3- 5: میانگین دمای دو ایستگاه هواشناسی استان مازندران طی سالهای 2000 تا 2010 میلادی، ماخذ : داده‌های سینوپتیکی سازمان هواشناسی. 84

 

جدول 3- 6: میانگین بارش دو ایستگاه هواشناسی استان مازندران طی سالهای 2000 تا 2010 میلادی، ماخذ : داده‌های سینوپتیکی سازمان هواشناسی. 84

 

جدول 4- 1: نتایج فرمول کوکران و تعداد نمونه‌های انتخاب شده برای توزیع پرسشنامه‌ها، ماخذ : محاسبات محقق. 100

 

جدول 4- 2:آزمون آلفای کرونباخ پرسش نامه جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 103

 

جدول 4- 3:آزمون آلفای کرونباخ پرسش نامه گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 103

 

جدول 4- 4:آزمون آلفای کرونباخ پرسش نامه مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 104

 

جدول 4- 5: توزیع جنسی پرسشنامه جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 104

 

جدول 4- 6: توزیع سنی پرسشنامه جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 105

 

جدول 4- 7: وضعیت تاهل جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 106

 

جدول 4- 8: وضعیت میزان تحصیلات جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 106

 

جدول 4- 9: وضعیت فعالیت عمده جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 107

 

جدول 4- 10: توزیع وضعیت شغلی جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 108

 

جدول 4- 11- توزیع جغرافیایی شهرستان محل سکونت جامعه محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 108

 

جدول 4- 12: توزیع جنسی پرسشنامه گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 112

 

جدول 4- 13:توزیع سنی پرسشنامه گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 112

 

جدول 4- 14:وضعیت تاهل گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 113

 

جدول 4- 15: وضعیت میزان تحصیلات گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 114

 

جدول 4- 16: وضعیت فعالیت عمده گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 114

 

جدول 4- 17: توزیع وضعیت شغلی گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق وضعیت شغلی. 115

 

جدول 4- 18: ماتریس اولیه اولویت گذاری هزینه‌های سفر، ماخذ : محاسبات محقق. 122

 

جدول 4- 19:ماتریس نرمالایز هزینه‌های گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 123

 

جدول 4- 20: توزیع جنسی مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 124

 

جدول 4- 21: توزیع سنی مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق توزیع تاهل. 125

 

جدول 4- 22: توزیع تاهل مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 126

 

جدول 4- 23: توزیع میزان تحصیلات مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 126

 

جدول 4- 24: توزیع فعالیت اصلی مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 126

 

جدول 4- 25:توزیع شغلی مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 127

 

جدول 4- 26: ماتریس اولیه قیمت گذاری هر شب اقامت در اکوکمپ توسط مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 129

 

جدول 4- 27: ماتریس نرمالایز قیمت گذاری هر شب اقامت در اکوکمپ توسط مسئولین محلی، ماخذ : محاسبات محقق. 130

 

جدول 4- 28: ماتریس اولیه پیش بینی میزان درآمد برای هر خانوار در ماه در صورت احداث اکوکمپ در روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 130

 

جدول 4- 29: ماتریس نرمالایز پیش بینی میزان درآمد برای هر خانوار در ماه در صورت احداث اکوکمپ در روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 130

 

جدول 4- 30: ماتریس اولیه تخمین میزان درآمد برای هر خانوار در صورت احداث اکوکمپ، ماخذ : محاسبات محقق. 139

 

جدول 4- 31: ماتریس نرمالایز تخمین میزان درآمد برای هر خانوار در صورت احداث اکوکمپ، ماخذ: محاسبات محقق. 139

 

جدول 4- 32: تخمین میزان درآمد برای هر خانوار در صورت احداث اکوکمپ، ماخذ : محاسبات محقق. 140

 

جدول 5- 1 جدول احتمال – احتمال ترکیب نتایج شناخت جامعه محلی و مسئولین محلی از جغرافیای روستای افراچال،  ماخذ : محاسبات محقق. 144

 

جدول 5- 2: جدول احتمال چارک – چارک ترکیب نتایج شناخت جامعه محلی و مسئولین محلی از جغرافیای روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 145

 

جدول 5- 3: جدول اطلاعات میانگین، انحراف معیار، بیشترین و کمترین داده‌های فرضیه اول، ماخذ : محاسبات محقق. 146

 

جدول 5- 4: جدول اطلاعات فراوانی و درصد و پراکندگی فرضیه اول، ماخذ : محاسبات محقق. 147

 

جدول 5- 5: نتایج آزمون آماری همبستگی پیرسون فرضیه اول، ماخذ : محاسبات محقق. 147

 

جدول 5- 6: نتایج آزمون آماری همبستگی پیرسون فرضیه اول، ماخذ : محاسبات محقق. 147

 

جدول 5- 7: جدول اطلاعات میانگین، انحراف معیار، بیشترین و کمترین داده‌های فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 149

 

جدول 5- 8: جدول اطلاعات فراوانی و درصد و پراکندگی داده‌های فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 150

 

جدول 5- 9: جدول احتمال – احتمال فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 151

 

جدول 5- 10: نمودار احتمال – احتمال فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 152

 

جدول 5- 11: جدول چارک – چارک فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 152

 

جدول 5- 12:نتایج آزمون آماری تی تک نمونه ای فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 154

 

جدول 5- 13: نتایج آزمون آماری تی تک نمونه ای فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 154

 

جدول 5- 14:جدول اطلاعات میانگین، انحراف معیار، بیشترین و کمترین داده‌های فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 155

 

جدول 5- 15: جدول اطلاعات فراوانی و درصد و پراکندگی داده‌های فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 156

 

جدول 5- 16: جدول احتمال – احتمال فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 157

 

جدول 5- 17 : جدول چارک – چارک فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 159

 

جدول 5- 18: نتایج آزمون آماری همبستگی پیرسون فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 160

 

جدول 5- 19: نتایج آزمون آماری همبستگی پیرسون فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 160

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 عنوان                                                          صفحه

 

نمودار 1- 1- مدل تعامل بین گردشگری روستایی و سرمایه حومه 6

 

نمودار 1- 2: مدل مفهومی تحقیق. 15

 

نمودار 2- 1: مدل تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری. 25

 

نمودار 2- 2: گونه شناسی گردشگری روستایی (نگارنده) 30

 

نمودار 2- 3: مدل اکوتوریسم پایدار فنل، (فنل، 2003:23) 48

 

نمودار 2- 4: مدل اکوتوریسم پایدار. 49

 

نمودار 3- 1: نمودار سطوح اندازه‌گیری مقیاس‌ها، گردآوری و ترسیم : نگارنده 76

 

نمودار 4- 1: توزیع فصلی مسافرت گردشگران به روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 111

 

نمودار 4- 2: میزان درآمد پیشبینی شده برای هر خانوار در صورت احداث اکوکمپ در روستای افراچال، ماخذ: محاسبات محقق. 111

 

. 111

 

نمودار 4- 4: توزیع فراوانی تعداد روزهای مسافرت گردشگران در روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 115

 

نمودار 4- 5-: درآمد متوسط ماهیانه گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 116

 

نمودار 4- 6: مقایسه سطح تعداد مسافرت در سال و نوع وسیله نقلیه شخصی گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 116

 

نمودار 4- 7-:نوع وسیله نقیله مسافرت گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 117

 

نمودار 4- 8: تعداد بازدید از منطقه، ماخذ : محاسبات محقق. 117

 

نمودار 4- 9- : نحوه آشنایی با منطقه، ماخذ : محاسبات محقق. 118

 

نمودار 4- 10: رادار تیپولوژی گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 118

 

نمودار 4- 11: نمودار سطح مقایسه تیپولوژی مسافرت گردشگران و تعداد بازدید آنها از منطقه، ماخذ : محاسبات محقق. 119

 

نمودار 4- 12: مدت اقامت در روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 119

 

نمودار 4- 13- میزان هزینه در هر روز، ماخذ : محاسبات محقق. 120

 

نمودار 4- 14: مقصد اولیه یا نهایی است ؟، ماخذ : محاسبات محقق. 120

 

نمودار 4- 15: سطح مقایسه میزان اقامت و نوع اقامت گاه، ماخذ : محاسبات محقق. 121

 

نمودار 4- 16: رادار مقایسه نوع اقامت گاه و میزان هزینه در هر روز، ماخذ : محاسبات محقق. 121

 

نمودار 4- 17: نوع اقامت گاه، ماخذ : محاسبات محقق. 122

 

نمودار 4- 18: رادار تمایل به بازدید مجدد گردشگران از منطقه، ماخذ : محاسبات محقق. 123

 

نمودار 4- 19: تاثیر احداث اکوکمپ بر پایداری معیشت جامعه محلی ماخذ : محاسبات محقق. 131

 

نمودار 4- 20: تاثیر مشورت با جامعه محلی در موفقیت طرح احداث اکوکمپ ماخذ : محاسبات محقق. 131

 

نمودار 4- 21: رادار تاثیر یک بازدید برنامه ریزی شده و مبتنی بر اصول بوم گردی بر شادابی گردشگران، ماخذ : محاسبات محقق. 132

 

نمودار 4- 22: سطح میزان آگاهی از جغرافیای منطقه ماخذ : محاسبات محقق. 132

 

نمودار 4- 23: سطح آگاهی از مزایای احداث اکوکمپ ماخذ : محاسبات محقق. 133

 

نمودار 4- 24: رادار آگاهی از اصول احداث اکوکمپ، ماخذ : محاسبات محقق. 133

 

نمودار 4- 25: رضایت بخشی از میزان تبلیغات برای جذب اکوتوریست به روستای افراچال، ماخذ : محاسبات محقق. 134

 

نمودار 4- 26- سطح قابلیت‌های روستای افراچال برای احداث اکوکمپ ماخذ : محاسبات محقق. 134

 

نمودار 4- 27: قابلیت‌های روستای افراچال برای انتخاب به عنوان روستای هدف گردشگری ماخذ : محاسبات محقق. 135

 

نمودار 4- 28: ارزیابی میزان مشارکت جامعه محلی برای احداث اکوکمپ در روستای افراچال ماخذ : محاسبات محقق. 135

 

نمودار 4- 29: ارزیابی میزان مشارکت مسئولین محلی برای احداث اکوکمپ در روستای افراچال ماخذ : محاسبات محقق. 136

 

نمودار 4- 30: رادار میزان مشارکت گردشگران برای احداث اکوکمپ در روستای افراچال ماخذ : محاسبات محقق. 136

 

نمودار 4- 31: رادار میزان مشارکت مسئولین بالاتر برای احداث اکوکمپ در روستای افراچال ماخذ : محاسبات محقق. 137

 

نمودار 4- 32- میزان موفقیت در صورت احداث اکوکمپ در روستای افراچال ماخذ : محاسبات
 محقق. 137

 

نمودار 4- 33: بیشترین فصل مسافرت گردشگران به روستای افراچال ماخذ : محاسبات محقق. 138

 

نمودار 4- 34:سطح تخمین قیمت هر شب اقامت در اکوکمپ روستای افراچال در صورت احداث ماخذ : محاسبات محقق. 138

 

نمودار 5- 1: رادار مقایسه نتایج جامعه محلی و مسئولین محلی در شناخت از جغرافیای منطقه 142

 

نمودار 5- 2: هیستوگرام جامعه محلی در شناخت از جغرافیای منطقه 143

 

نمودار 5- 3: هیستوگرام مسئولین محلی در شناخت از جغرافیای منطقه 143

 

نمودار 5- 4:هیستوگرام پراکندگی داده‌های فرضیه اول، ماخذ : محاسبات محقق. 144

 

نمودار 5- 5: هیستوگرام پراکندگی داده‌های فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 151

 

نمودار 5- 6: نمودار احتمال – احتمال فرضیه دوم، ماخذ : محاسبات محقق. 153

 

نمودار 5- 7: هیستوگرام پراکندگی داده‌های فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 156

 

نمودار 5- 8: نمودار احتمال – احتمال فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 158

 

نمودار 5- 9: نمودار احتمال – احتمال فرضیه سوم، ماخذ : محاسبات محقق. 159

 

 

 

فهرست نقشه­ها

 

 عنوان                                                          صفحه

 

نقشه 3- 1:  نقشه مطالعات خاک­شناسی نیمه تفصیلی و اجمالی غرب استان مازندران – علمده مازندران، ماخذ : سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1334. 87

 

نقشه 3- 2: عکس ماهواره­ای سد شهید رجایی، ماخذ: عکس‌های هوایی. 90

 

نقشه 3- 3: نقشه تقسیمات کشوری استان مازندران، 1391. 91

 

نقشه 3- 4: نقشه تقسیمات سیاسی شهرستان ساری، استان مازندران. 92

 

نقشه 3- 5: نقشه موقعیت جغرافیایی روستای افراچال. 93

 

نقشه 3- 6 : نقشه راه‌های روستای افراچال، ماخذ : عکس‌های هوایی. 93

 

نقشه 3- 7: نقشه ماهواره ای روستای افراچال، ماخذ : عکس‌های هوایی. 94

 

نقشه 3- 8: نقشه ترکیبی ماهواره ای و راه‌های روستای افراچال، ماخذ : عکس‌های هوایی. 94

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

اكوتوریسم در مناطق روستایی در ایران كه جمعیت بالایی از مردم روستا را در خود جای داده است یكی از شاخص­های مهم توسعه پایداراست. مهم­ترین تاثیر مثبتی که اقامتگاه‌های بوم گردی (اکوکمپ) می­تواند بر محیط پیرامونی خویش از خود بر جای بگذارد تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر معیشت و تنظیم نظم معیشت در یک جامعه محلی است و تاثیر منفی این اقامتگاه­ها می­تواند تاثیرات منفی زیست محیطی و اجتماعی – فرهنگی باشد. مهم­ترین اصل رعایت شده در اقامتگاه­های بوم­گردی، به ویژه در اکولوژها، مشارکت اعضای خانواده میزبان (صاحب اقامتگاه) و جامعه محلی مقصد در تمامی فعالیت­های گردشگری اقامتگاه است. روستای افراچال در استان مازندران، شهرستان ساری، بخش کلیجان رستاق، دهستان تنگه سلیمان قرار دارد. با توجه کل خانوارهای روستایی که طبق آخرین سرشماری دارای 9 خانوار و 31 نفر جمعیت ثابت (سرشماری نفوس و مسکن استان مازندران، 1390) و 500 نفر و 100 خانوار (گزارش غیررسمی ادارت محلی)، نمونه از طریق  فرمول کوکران و در سطح اطمینان 95درصد (خطای 5 درصد) مبادرت به انتخاب نمونه نموده و تعداد 53 پرسشنامه برای گردشگران، تعداد 51 پرسشنامه برای روستائیان جامعه محلی و تعداد 34 پرسشنامه برای مسئولین و دست اندرکاران محلی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده­اند. آلفای کرونباخ پرسش نامه جامعه محلی 737/0، پرسش نامه مسئولین محلی 703/0 و پرسش­نامه گردشگران 949/0 به­دست آمده است. برای آزمون فرضیات از آزمون آماری تی تک نمونه­ای و آزمون آماری همبستگی پیرسون استفاده شده است. امکان سنجی قابلیت­های روستای افراچال برای احداث اکوکمپ از دیدگاه جامعه محلی 2/81% و از دیدگاه مسئولین محلی 4/79% رضایت بخش ارزیابی شده است. همچنین در صورت احداث اکوکمپ در روستای افراچال میزان موفقیت این طرح از دیدگاه جامعه محلی 8/56% و از دیدگاه مسئولین محلی 8/58% موفقیت­آمیز سنجش شده است.  از دید جامعه محلی و مسئولین محلی روستای افراچال به دلیل برخورداری از طبیعت بکر و زیبا و آب و هوای مطلوب، پتانسیل جذب گردشگر دارد و همچنین از دیدگاه جامعه محلی و مسئولین محلی موقعیت جغرافیایی روستای افراچال برای احداث اقامت گاه بوم­گردی مناسب می­باشد و نیز از دیدگاه جامعه محلی و مسئولین محلی موقعیت جغرافیایی روستای افراچال برای احداث اقامتگاه بوم­گردی مناسب می­باشد.

 

 

 

واژگان کلیدی: اکوتوریسم (طبیعت­گردی)، اقامتگاه­های بوم­گردی، معیشت پایدار، جامعه محلی، روستای افراچال شهرستان ساری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 مقدمه

 

گردشگری در قرن بیست و یکم با توجه به گسترش زیرساخت‌های اقتصادی، بهداشتی، امنیتی و ارتباطی به یک واقعیت اجتناب ناپذیر بدل گشته است. سفر به دیگر نقاط برای گردشگری با انگیزه‌های مختلف جزء ملزومات زندگی در این قرن محسوب می شود و در واقع جریانی را شکل می دهد که مرزهای ملی و بین المللی را درنوردیده و رویکردی فراتر از دولت ملت یافته است (سقایی، 7، 1385). بر این مبنا جریان گردشگری در جهان، به خصوص در ابعاد اقتصادی اهمیتی دو چندان یافته است. به گونه ای که مصرف گردشگری، سرمایه گذاری دولتی و خصوصی و همچنین صادارات در گردشگری در سال 2004 رشدی معادل 9/5 درصد و در حدود 5/5 تریلیون دلار داشته است (Chiang Lee , 2008:180). تنوع بخشی به اقتصاد، بالا بردن شاخص‌های توسعه ی انسانی، مشکلات ناشی از صنعتی شدن و آلودگی بیش از حد استاندارد شهرها به ویژه شهرهای بزرگ، مهاجرت‌های روستایی، افزایش بهره وری و کارآمدی نیروی انسانی، اشتغال زایی، تعامل فرهنگ‌ها و گفتمان‌ها، حفظ محیط زیست، و در مجموع توسعه پایدار از دغدغه‌هایی است که جهان امروز با آن روبرو است. هر یک از کشورها در هر سطحی از توسعه در تلاشند که پاسخ لازم به دغدغه‌های مذکور را بیابند. در این میان، کشورهایی که به متنوع سازی اقتصاد روی آورده اند و می خواهند خود را از اقتصاد تک پایه ای برهانند در جستجوی شناخت راه‌های آن یا خلق راه‌ها و روش‌های جدیدند. یکی از این روش‌ها گردشگری است که اغلب کشورها به ویژه کشورهایی که به لحاظ موقعیت مکانی از این مزیت برخوردارند، آن را در برنامه‌های توسعه ی ملی خود گنجانده اند تا از این طریق بتوانند فرآیند توسعه ی ملی خود را سرعت بخشند. توریسم انواع مختلفی دارد که اکنون شکلی نوین و گزیده ای از توریسم با عنوان توریسم روستایی، با هدف توسعه پایدار جوامع محلی در نواحی روستایی، به عنوان ابزاری جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی و یکی از مهمترین مشاغل مدرن در مناطق روستایی ارتقاء یافته است. از انواع مهم و در حال رشد تورسیم، توریسمی است که مربوط به روستا و مناطق روستایی می باشد. تورسیم وابسته به روستا در کشورهایی که دارای صنعت توریسم رشد یافته ای هستند به شدت در حال رشد و گسترش می باشد (Ashley & Goodwin , 2001). یکی از جدیدترین گونه‌های گردشگری، گردشگری سبز می باشد که در گفتمان جدید مطالعات گردشگری نمود یافته است. گردشگری سبز طبق آنچه تعریف شده است اگرچه در بعضی از كشورها اصطلاح «گردشگری سبز» به گردشگری روستایی اطلاق می‌شود(یعنی گردشگری در مناطق سبز)، اما اغلب برای توصیف نوعی از گردشگری به كار می‌رود، كه بیشتر طرفدار محیط زیست است. این نوع گردشگری با نام‌های مختلف مانند« گردشگری مسئول »، « گردشگری انعطاف‌پذیر »، « گردشگری سودمند » یا « گردشگری بدیل » شناخته شده است، گردشگری سبز بهترین روش برای توسعه ارتباط همزیستی بین محیط زیست طبیعی و اجتماعی است. به عبارت دیگر، افزایش توجه به اثرات زیانباری كه برخی از انواع گردشگری در محیط زیست ایجاد می‌كند سبب شكل‌گیری نوع خاصی از گردشگری به نام گردشگری سبز شده است. در این میان روستاها به لحاظ داشتن شرایط وموقعیت طبیعی وتاریخی، مناطق ییلاق با چشم انداز زیبا، ویژگی زیست محیطی، ارتفاعات و… با برنامه ریزی و مدیریت صحیح همراه با سرمایه گذاری مناسب می تواند زمینه را برای توسعه اکوتوریسم فراهم کند. که اگر از این مواهب خدادای استفاده درست شود علاوه بر اینکه به توسعه صنعت توریسم و ایجاد اشتغال کمک می کند نقش مهمی در توسعه پایدار روستایی خواهد داشت. رهیافتی که در گفتمان‌های مسلط توریسم و اکوتوریسم مطرح شده است رهیافت توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی در مناطقی است که پتانسیل‌ها و بسترهای توسعه این نوع از اکوتوریسم فراهم است. در این رهیافت توریست با اقامت در مکانهایی که با مشخصات و شاکله توسعه بوم آورد و منتج از محیط و رعایت محیط زیست و احترام به محیط زیست با لذت بردن از سفر و کسب تجربه ای جدید، تعریفی نو از توریسم و اکوتوریسم به دست می دهد.

 

1-2 بیان مسئله

 

نگرش توسعه پایدار در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970، هنگامی که مردم از پیامدهای منفی ناشی از رشد افسارگسیخته اقتصادی آگاه شده بودند، به وجود آمد. خسارت‌های هنگفت بر منابع پایه در سراسر جهان وارد شد و سایر منابع نیز در معرض نابودی قرار گرفتند. در اواخر دهه 1970 شوماخر مفهوم توسعه پایدار را در کتاب خود به نام کوچک زیباست معرفی نمود. وی در نوشته‌های خود مدلهای توسعه را در مقیاس کوچک و بر اساس تمرکززدایی و با استفاده از فنآوری‌های مناسب، جایگزین و ارائه می کند. بحث اصلی او این بود که توسعه در مقیاس کوچک آسانتر و قابل کنترل تر بوده و با روحیات توده مردم سازگارتر است (Schumacher , 1973). سیاست توریسم پایدار در دنیای امروزی، رهیافت جامعی است كه خواهان رشد بلندمدت صنعت توریسم بدون اثرات مخرب بر زیست بوم‌های طبیعی است و براین نكته تأكید دارد كه در قالب توسعه توریسم، بشر قادر خواهد بود كه جوانب خاصی از محیط درجهت مثبت یا منفی تعدیل یا دستكاری نماید (شریف زاده، مرادی نژاد، 1381: 55). به همین خاطر، در طول چندین سال گذشته، مفهوم گردشگری پایدار تا حدی پیشرفت كرده و جا افتاده است تا بتواند پاسخگوی تهدیدات گردشگری نابسامان باشد. گردشگری پایدار، گردشگری را در غالب مرزها بررسی كرده و رابطه مثلث وار میان جامعه میزبان و سرزمین آن را از یك سو و جامعه میهمان یعنی گردشگران را از سویی و با صنعت گردشگری برقرار ساخته است.در کشورهای جهان از گردشگری به عنوان کاتالیزوری کارآمد برای بازسازی و توسعه اجتماعی نواحی یاد شده است (Sharply , 2002:233 ) تا جایی که سازمان جهانی گردشگری در بیانیه مانیل، گردشگری را نیاز اساسی در هزاره سوم معرفی کرده است. شکل شماره 1 برای درک بیشتر اهمیت سرمایه در گردشگری روستایی حومه شهرهاست که تمایزی روشن بین دارایی‌های سرمایه حومه شهر و منابع اقتصادی گسترده تر به کار گرفته شده توسط صنایع روستایی است.بسیاری از منابع اقتصادی همچون سرمایه سهام در کسب و کار گردشگری روستایی مورد استفاده قرار می گیرد به عنوان مثال ساختمانی دور افتاده در حومه شهر که به عنوان موزه کشاورزی بازسازی شده است در ابتدا سرمایه روستایی بوده اما اکنون به عنوان پایتخت جریان سرمایه گردشگری روستایی و حومه شهر ایفای نقش می نماید و به طور رسمی بخشی از مالکیت سرمایه حومه شهر محسوب می گردد (Brian Garrod , 2006:121 ).

 

تنوع بخشی به اقتصاد، بالا بردن شاخص‌های توسعه انسانی، مشکلات ناشی از صنعتی شدن وآلودگی بیش از حد استاندارد شهرها بویژه شهرهای بزرگ، مهاجرت‌های روستایی، افزایش بهره وری وکارآمدی نیروی انسانی، اشتغال زایی، تعامل فرهنگها و گفتمان‌ها، حفظ محیط زیست و در مجموع توسعه پایدار از چالش‌هایی است که جهان امروز با آن روبه رو می باشد. امروزه، نبود فرصت‌های شغلی، وجود بیکاری و همچنین فقر روستایی را نیز می توان از مشکلات اساسی روستاهای کشور برشمرد که به مهاجرت‌های روستا-شهری منجرشده و این امر مشکلاتی را هم برای شهرها و هم روستاها و در واقع، برای کل کشور فراهم آورده است.  گردشگری فرصت‌های بسیاری را برای کسب و کارهای کوچک خانوادگی ایجاد می کند که بیشتر آنها، روابط مستقیم و متقابل میزبان و میهمان را در خانه و املاک خانواده گردشگرپذیر در بردارند. این حضور و مشارکت از سوی خانواده، برای تجربه و رضایت گردشگر و همچنین برای توسعه پایدار مقصد و جامعه محلی، امری بسیار حیاتی است.

 

 

 

 

 

 

 

سرمایه طبیعی   سرمایه فیزیکی سرمایه حومه شهرسرمایه اجتماعی

 

 

 

 

 

صنعت گردشگری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع اقتصادی

 

 

 

 

 

تاثیرات سرمایه حومه شهر

 

 

 

 

 

سرمایه‌گذاری در روستاها

 

 

 

 

 

درآمدهای حاصل از محصولات گردشگری و تجارب

 

 

 

 

 

گردشگری و محصولات مرتبط

 

 

 

 

 

استفاده مستقیم و غیر مستقیم به عنوان:     جاذبه های بازدید کننده منابع حیات‌وحش پس زمینه برای تجربه   تصویر قسمت

 

 

 

 

 

گردشگر

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بازخورد رضایت گردشگران از تجارب گردشگری روستایی

 

 

 

 

 

 

نمودار 1- 1- مدل تعامل بین گردشگری روستایی و سرمایه حومه

 

یکی از کسب وکارهای کوچک گردشگری که از سال ۱۹۹۴ میلادی به جهانیان معرفی شد. اقامتگاه‌های بوم گردی برای اولین بار در نخستین سمینار بین المللی اقامتگاه‌های بوم گردی که در سال 1994 در خلیج ماهو در جزایر ویرجین در آمریکا برگزار گردید مطرح شد. اولین دستورالعمل بین المللی اقامتگاه‌های بوم گردی نیز نتیجه ی کنفرانس بین المللی کاستاریکا در سال 1995 و پنج سال تحقیق و بازبینی بود. تعریف ارائه شده منتج از این تحقیقات به شرح ذیل است :

 

“اقامتگاه بوم گردی، اقامتگاهی برای گردشگران هستند که دارای خصوصیاتی به این ترتیب  باشند : 1. آسیبی به محیط زیست اطراف اعم از طبیعی و فرهنگی وارد نسازند 2. کمترین تاثیر ممکن را هنگام ساخت و ساز بر روی محیط طبیعی اطرافش بگذارند 3. مناسب و هماهنگ با بافت فیزیکی و فرهنگی آن منطقه باشند و با توجه به شکل، ظاهر، رنگ و معماری محلی ساخته شده باشند 4. از روش‌های پایدار برای به دست آوردن آب مصرفی و کاهش مصرف آن استفاده کنند 5. سیستم کارآمد دفع زباله و فاضلاب داشته باشند 6. از منابع انرژی جایگزین با رعایت اصول پایداری بهره مند باشند 7. در راستای همکاری با انجمن‌های محلی تلاش کنند 8. برنامه‌های آموزشی درباره ی محیط‌های فرهنگی طبیعی و فرهنگی منطقه برای کارمندان و گردشگران ترتیب دهند و 9. با شرکت در برنامه‌های تحقیقاتی، به توسعه ی پایدار منطقه کمک کنند ( http://ecotourism.ichto.ir) “. هدف اصلی ایجاد و توسعه این نوع از اقامتگاه‌ها که دارای هویت و ساختاری بومی هستند، رسیدن به توسعه پایدار است. بیشتر این اقامتگاه‌ها توسط یک خانواده محلی اداره شده و تنها جنبه اقامتی ندارند؛ بلکه در آنها فعالیت‌های مختلفی مانند ارائه غذا و نوشیدنی بومی، ساخت، آموزش و فروش صنایع دستی محلی، اجرای نمایش و موسیقی سنتی، برگزاری رویدادهای بومی، تورها و فعالیت‌های بوم گردی به چشم می خورد. مکان فیزیکی اقامتگاه، به دلیل سبک معماری و مصالح ارگانیک به کار رفته در ساختمان اقامتگاه، طراحی داخلی و مبلمان بومی و همچنین فعالیت‌های تعریف شده در آن به نوعی یک اکوموزه بوده و یک جاذبه گردشگری محسوب می شود. مهم‌ترین اصل رعایت شده در اقامتگاه‌های بوم گردی، به ویژه در اکولوژها، مشارکت اعضای خانواده میزبان (صاحب اقامتگاه) و جامعه محلی مقصد در تمامی فعالیت‌های گردشگری اقامتگاه است. از سال ۱۹۹۴ میلادی و در اولین سمینار بین المللی انجمن‌های تخصصی اکولوژ، گونه جدیدی از اقامتگاه‌ها با نام «اقامتگاه بومی یا اکولوژ» به صورت رسمی به دنیای گردشگری معرفی شد که ساختار خود اقامتگاه با هویت آن در هم تنیده بودند. بر اساس اولین تعریف رسمی در سال ۲۰۰۲ میلادی، اقامتگاه بومی یا اکولوژ امکانات اقامتگاهی گردشگری است که به معیارهای زیر پایبند است: حفاظت از محیط طبیعی و فرهنگی پیرامون؛ ایجاد کمترین اثر بر محیط طبیعی اطراف اقامتگاه در هنگام ساخت آن؛ استفاده از معماری و مصالح بومی و داشتن بافت فرهنگی و فیزیکی خاص با توجه و هم آهنگ با فرم، منظره و رنگ محیط؛ استفاده از سیستم‌های آبرسانی پایدار و کاهش مصرف آب؛ به کارگیری روش‌هایی برای بازیافت زباله‌های خشک و دفع دیگر انواع زباله بدون آسیب رسانی به محیط؛ استفاده از انرژی‌های پایدار به روش‌های سنتی و به کار‌گیری انرژی‌های نو با استفاده از وسایل مدرن؛ کار گروهی همراه با به کارگیری جامعه محلی؛ ارائه کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی ویژه کارکنان، گردشگران و مالکان اقامتگاه‌ها درباره چگونگی حفاظت و برخورد با محیط طبیعی و فرهنگی پیرامون؛ همکاری با برنامه‌های تحقیقاتی در جهت برنامه ریزی توسعه پایدار محلی. اقامتگاه‌های گروه خوشه سار بوم گردی در طول سال‌های گذشته، به گونه‌های مختلف با هم آشنا شده و به سرعت در سراسر ایران درحال گسترش هستند. افراد این شبکه که در سرتاسر ایران و در اکوسیستم‌های مختلف مشغول به کار و زندگی هستند، ارزش‌های میراث فرهنگی و زندگی بومی را فراتر از گفتار و نوشتار، کم و بیش در رفتار و زندگی شان وارد کرده اند؛ مانند محل زندگی، پوشش، خوراک، شغل، موسیقی و غیره. آنها به شکل ارگانیک تشکیل یک شبکه بومی داده اند، با یکدیگر همکاری دارند، تجاربشان را درمیان می گذارند و معرف یکدیگرند. تقریبا تمام این افراد در مراحل طراحی، تهیه مصالح و اجرای فضای معماری اقامتگاه‌های مورد نظرشان به صورت عملیاتی وارد شدند و مهارت و دانش کسب کردند. همین موضوع کم و بیش نسبت به تهیه پوشاک و به تبع، خوراکشان و نیز فعالیت‌ها و محصولاتی که ارائه می کنند، دخیل بوده است. افراد این گروه زندگی مفید نزدیک به طبیعت، در بافت‌های قدیمی شهری و روستایی را انتخاب کرده و ارزش‌های میراث فرهنگی و معنوی، صنایع دستی، محیط زیست و گردشگری را در حوزه فعالیت خود زنده نگه می دارند. براساس مرام نامه اعضای خوشه سار بوم گردی، برخی ارزش‌های هسته ای و مشترک اعضای این شبکه عبارت است از: انتخاب خانه ای بومی، مرمت و سکونت در آن؛ استفاده از معماری داخلی ساده محلی؛ پذیرایی با غذای اصیل بومی؛ درگیر کردن جوامع محلی در فعالیت‌های خود؛ احترام و زنده نگه داشتن فرهنگ و آیین‌های مردم بومی؛ معرفی هنرها و صنایع خاص منطقه؛ معرفی موسیقی ایرانی، عرفانی و تلفیق آن با موسیقی جهان. فعالان خوشه سار بوم گردی محیطی را برای استفاده گردشگران و مسافران آماده کرده اند تا میهمانان بتوانند علاوه بر اقامت در یک خانه روستایی یا سیاه چادر عشایری، ضمن تجربه یک محیط بومی بتوانند از نوشیدنی‌ها، غذاها، پوشاک محلی و فعالیت‌های سنتی منطقه استفاده کنند. ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی همراه با فعالیت‌ها و خدماتی که برای شناخت و معرفی بوم انجام می شود، در مناطق روستایی و بکر طبیعی یا بافت‌های تاریخی شکل می گیرد و توسط خانواده‌های کارآفرین و جامعه محلی علاقه­مند به گردشگری اداره می شوند. در اصل این شیوه میهمان پذیری و پذیرایی در روستاها، پاسخگوی دغدغه‌های فکری بسیاری بود؛ از یک سو برای روستاییان امکان حفاظت منابع و توسعه و بهره برداری پایدار از جاذبه‌های طبیعی را فراهم و از سوی دیگر با ایجاد درآمد مکمل، از مهاجرت مردم روستایی جلوگیری می کرد. همچنین برای شهرنشینان، امکان گذران تعطیلات با خانواده را با هزینه‌های قابل تحمل در محیطی که ویژه استراحت و آرامش است، فراهم می ساخت. بیشتر این نوع اقامتگاه‌ها منزلی با امکانات در منطقه روستایی بوده که این خانه‌ها در ساختمان‌هایی که کاربری نخستین خود را از دست داده اند، ایجاد یا سامان می یابند.

 

احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در روستای افراچال شهرستان ساری می تواند با تجزیه و تحلیل دقیق و آکادمیک در چهارچوب‌های نظری پارادایم اکوتوریسم، تاثیرات مثبت و منفی زیادی بر محیط و محاط خویش بگذارد. مهم‌ترین تاثیر مثبتی که این اقامتگاه‌ها می تواند بر محیط پیرامونی خویش از خود بر جای بگذارد تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر معیشت و تنظیم نظم معیشت در یک جامعه محلی است. مراد از جامعه محلی الزاما ساکنان بومی و جغرافیایی در یک سرزمین مادری نیست بلکه شامل هر آن فعال اقتصادی می گردد که در یک محیط با پتانسیل اقتصادی به فعالیت اقتصادی می پردازد و بر طبق تعریف جهانی شغل، یک فعالیت اقتصادی از خود در یک محیط ثابت و در یک رابطه مثبت برنده – برنده انجام می دهد. و تاثیر منفی این اقامتگاه‌ها می تواند تاثیرات منفی زیست محیطی و اجتماعی – فرهنگی باشد. این تحقیق در پی یافتن به این سوالات و بررسی دقیق تاثیرات احداث اقامتگاه‌های بوم گردی بر معیشت جامعه محلی روستای افراچال شهرستان ساری می باشد.

 

1-3 اهداف تحقیق (اهمیت و ضرورت تحقیق)

 

 

 

• شناخت پتانسیل‌های طبیعت گردی در روستای افراچال

 

• امکان سنجی احداث اقامتگاه‌های گردشگری در روستای افراچال

 

• بررسی میزان بهره مندی جامعه محلی از درآمد حاصل از گردشگری

 

• شناخت منابع اقتصادی در تثبیت معیشت پایدار جامعه محلی روستای افراچال

 

 

 

 

 

1-3-1 کاربرد و نتایج تحقیق

 

 

 

• کلیه سطوح تصمیم‌گیری برنامه ریزی در سطح استان مازندران و نهادهای ذیربط شهرستان ساری

 

• مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی

 

• سازمان‌ها و ادارات مرتبط با گردشگری و طبیعت گردی

 

• شهرداری ساری

 

• شرکت‌ها و موسسه خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی فعال در زمینه گردشگری و طبیعت گردی

 

• شرکت‌های مهندسان مشاور فعال در زمینه توریسم و اکوتوریسم

 

• پژوهشگران و محققان

 

1-4 سوالات تحقیق

 

احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در روستای افراچال شهرستان ساری چه تاثیرات مثبت بر روی معیشت پایدار جامعه محلی دارد؟

 

احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در روستای افراچال شهرستان ساری چه تاثیرات مثبت و منفی بر فرهنگ، اقتصاد، اجتماع و زیست محیطی منطقه مورد مطالعه دارد؟

 

نگرش اعضای جامعه محلی نسبت به احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در روستای افراچال شهرستان ساری تا چه اندازه مثبت می باشد؟

 

 

 

 

1-6-1-1 جغرافیای طبیعی …………………………………………….. 9

 

 

1-6-1-2 پیشینه‌ی تاریخی…………………………………………….. 11

 

1-6-1-3 جمعیت…………………………………………….. 12

 

1-6-1-4 فعالیت های اقتصادی…………………………………………….. 15

 

1-6-1-5 صنعت…………………………………………….. 15

 

1-6-1-6 کشاورزی…………………………………………….. 16

 

1-6-1-7  فعالیت حمل و نقل …………………………………………. 18

 

1-6-1-8 اشتغال…………………………………………….. 20

 

1-6-1-9 سهم استان خوزستان در تولید ناخالص ملی …………………………………………….. 21

 

1-6-1-10 نقاط قوت و قابلیت های سازمان  فضایی استان …………………………………………….. 22

 

1-6-2 ویژگی های شهرستان شوشتر 23

 

1-7 تعاریف واژگان 28

 

1-7-1 تعریف مفهومی 28

 

1-7-2 تعریف عملیاتی 29

 

1-7-2 خصوصی سازی 29

 

 

 

فصل دوم : مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

 

2-1 مقدمه …………………………………………….. 32

 

2-2 ادبیات تحقیق و مبانی نظری…………………………………………….. 32

 

2-2-1 خصوصی‌سازی…………………………………………….. 32

 

2-2-1-1 دلایل خصوصی‌سازی …………………………………………….. 33

 

2-2-1-2 فواید خصوصی‌سازی …………………………………………….. 34

 

2-2-1-3روش‌های خصوصی‌سازی…………………………………………….. 34

 

2-2-1-4 مشكلات، موانع و محدودیت‌های اجرای خطی‌مشی‌های خصوصی‌سازی…………………………………………….. 35

 

2-2-1-5 چارچوب اقتضایی خصوصی‌سازی …………………………………………….. 35

 

2-2-1-6رابطه ساختار و خصوصی‌سازی …………………………………………….. 36

 

2-2-1-7 ارایه مدلی عملی وموثر برای خصوصی سازی سازمان  های دولتی…………………………………………….. 37

 

 

2-2-2 واگذاری فعالیت‌ها…………………………………………….. 38

 

 

2-2-2-1 فرآیند واگذاری…………………………………………….. 38

 

2-2-3 واژه واگذاری …………………………………………….. 39

 

2-2-3-1 تاریخچه واگذاری…………………………………………….. 40

 

2-2-3-2 واگذاری چیست؟ …………………………………………….. 45

 

2-2-3-3 سطوح واگذاری…………………………………………….. 47

 

2-2-3-4 اهمیت واگذاری…………………………………………….. 47

 

2-2-3-5 انواع فعالیت‌های قابل واگذاری …………………………………………….. 48

 

2-2-3-6 ماهیت فعالیت ها در واگذاری…………………………………………….. 49

 

2-2-3-7 دلایل عمده واگذاری …………………………………………….. 49

 

 

2-2-3-8 سطوح واگذاری …………………………………………….. 49

 

2-2-3-9 سئوالات اساسی در واگذاری …………………………………………….. 50

 

2-2-3-10 واگذاری استراتژیك چیست؟…………………………………………….. 50

 

2-2-3-11 تولد واگذاری در کسب و کار…………………………………………….. 51

 

2-2-3-12 شرایط و ضرورتها برای واگذاری…………………………………………….. 52

 

2-2-3-13 دسته بندی های واگذاری…………………………………………….. 53

 

2-2-3-14 واگذاری و دوره عمر سازمان …………………………………………….. 54

 

2-2-3-15 عوامل موثر بر واگذاری…………………………………………….. 55

 

2-2-3-15-1 مشتری …………………………………………….. 56

 

2-2-3-15-2 فرایندهای داخلی…………………………………………….. 57

 

2-2-3-15-3 منابع انسانی…………………………………………….. 58

 

2-2-3-15-4 مالی…………………………………………….. 59

 

2-2-3-15-5 همسویی راهبردی…………………………………………….. 59

 

2-2-3-15-6 محیط بیرونی…………………………………………….. 59

 

 2-2-3-16 رویكرد های مهم واگذاری…………………………………………….. 60

 

2-2-3-17ضرورت واگذاری…………………………………………….. 60

 

2-2-3-18 شیوه‌های واگذاری…………………………………………….. 61

 

2-2-3-19 مدل تصمیم گیری منبع یابی استراتژیك…………………………………………….. 62

 

2-2-3-20 فرایند اجرایی…………………………………………….. 63

 

2-2-3-21 ملاحظات سازمانی…………………………………………….. 66

 

2-2-3-22 منافع و چالش ها…………………………………………….. 66

 

2-2-3-23 مشکل عدم مهارت کافی…………………………………………….. 67

 

2-2-3-24 ملاحظات سازمانی در واگذاری …………………………………………….. 67

 

2-2-3-25 معیارهای طبقه بندی در واگذاری …………………………………………….. 67

 

2-2-3-26 مزایای واگذاری…………………………………………….. 68

 

2-2-3-27 معایب واگذاری…………………………………………….. 69

 

2-2-3-28تفاوت پیمانكاری فرعی با واگذاری…………………………………………….. 70

 

2-2-3-29 روند واگذاری …………………………………………….. 70

 

2-2-3-30 دلایل عمده واگذاری…………………………………………….. 70

 

2-2-3-31 فرآیند واگذاری استراتژیك…………………………………………….. 71

 

2-2-3-32 مراحل اجرای یك سیستم مدیریت واگذاری موفق …………………………………………….. 71

 

 

2-2-3-32-1 تعریف شاخص‌ها و فرآیندهای كلیدی سازمان  …………………………………………….. 71

 

 

2-2-3-32-2 شناسایی ریسك‌ها و دسته‌بندی مربوط به آنها …………………………………………….. 72

 

 

2-2-3-32-3 تعیین حدود واگذاری در شركت …………………………………………….. 73

 

2-2-3-32-4 برنامه‌ریزی در خصوص اولویت‌بندی در واگذاری و كنترل ریسك‌ها …………………………………………….. 73

 

2-2-3-32-5 ارائه برنامه جهت كاهش اثرات ریسك‌های واگذاری  …………………………………………….. 73

 

2-2-3-32-6 تدوین برنامه واگذاری …………………………………………….. 74

 

2-2-3-32-7 فرهنگ سازی سازمان ی در خصوص واگذاری فعالیت‌ها …………………………………………….. 74

 

2-2-3-32-8 تعریف صحیح و تشریح جامع فعالیت های انجام شده درون سازمان …………………………………………….. 74

 

2-2-3-32-9 جذب و ایجاد تأمین کنندگان با صلاحیت…………………………………………….. 75

 

2-2-3-32-10 انتقال اطلاعات تخصصی مربوط به فعالیت ها و تجارب خاص…………………………………………….. 75

 

2-2-3-33 منابع واگذاری…………………………………………….. 75

 

2-2-3-34 واگذاری با روش ISPDE برای کاهش مخاطرات…………………………………………….. 76

 

2-3 تحقیقات پیشین …………………………………………….. 81

 

2-3-1 تحقیقات خارجی …………………………………………….. 81

 

2-3-2 تحقیقات داخلی…………………………………………….. 82

 

2-4 توضیح در خصوص مدل تحقیق …………………………………………….. 87

 

2-4-1 مدل مفهومی تحقیق …………………………………………….. 90

 

 

 

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

 

مقدمه…………………………………………….. 92

 

3-1 نوع تحقیق…………………………………………….. 92

 

3-2 روش تحقیق…………………………………………….. 92

 

3-3 ابزار سنجش…………………………………………….. 93

 

3-4 جامعه آماری…………………………………………….. 93

 

3-5 حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………….. 94

 

3-6 روش سنجش روایی و پایایی ابزار تحقیق…………………………………………….. 95

 

3-6-1 روایی…………………………………………….. 95

 

3-6-2 اعتبار یا پایایی…………………………………………….. 95

 

3-7 روش های آماری تجزیه وتحلیل اطلاعات …………………………………………….. 96

 

 

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1 مقدمه …………………………………………….. 98

 

 

4-2 نتایج حاصل از تحلیل توصیفی …………………………………………….. 98

 

 

4-2-1 جنسیت…………………………………………….. 98

 

4-2-2 تحصیلات…………………………………………….. 99

 

4-2-3سن…………………………………………….. 100

 

4-2-4 میزان رضایت از خدمات شهرداری…………………………………………….. 101

 

4-3 نتایج حاصل از تحلیل استنباطی  …………………………………………….. 102

 

4-4 آزمون فرضیه های تحقیق…………………………………………….. 103

 

4-4-1آزمون کولموگروف اسمیرنف (KS) :…………………………………………….. 103

 

 

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

 

5-1مقدمه …………………………………………….. 112

 

5-2 نتیجه گیری مبتنی بر یافته های تحقیق…………………………………………….. 112

 

5-2-1 نتیجه گیری فرضیات…………………………………………….. 112

 

5-3 پیشنهادات تحقیق…………………………………………….. 114

 

5-4 محدودیتهای تحقیق…………………………………………….. 116

 

 

 

منابع و مأخذ

 

منابع فارسی…………………………………………….. 119

 

منابع غیر فارسی …………………………………………….. 122

 

ضمائم

 

پرسشنامه …………………………………………….. 125

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                              شماره صفحه

 

 

 

شکل 2-1 : شرایط کلی سازمان 36

 

شکل 2-2 خصوصی سازی سازمان دولتی 37

 

شکل 2-3 عوامل موثر بر واگذاری 56

 

شکل 2-4 فرآیند واگذاری استراتژیک 71

 

شکل 2-5 متدولوژی واگذاری راهبردی 77

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                              شماره صفحه

 

 

 

جدول شماره 1-1 جمعیت استان خوزستان  برحسب سن و جنس- 1385 توزیع نسبی 12

 

جدول شماره 1-2 میزان تولید بعضـــــــی از اقلام محصولات کشاورزی و سهم و رتبه استان               

 

نتایج سرشماری کشاورزی 1382 16

 

جدول شماره 1-3 : ارزش افزوده به قیمت‌های جاری  سال 1385  18

 

جدول شماره 1-4 : رتبه استــــــان خوزستان از نظر سهم ارزش افزوده فعالیت  “حمل و نقل،

 

انبارداری و ارتباطات ” در کل کشور سال 1385 20

 

جدول شماره 1-5 : نرخ اشتغال مردان وزنان 29-15ساله استان 21

 

جدول 2-1 معیارهای طبقه بندی در واگذاری 68

 

جدول شماره (4-2-1) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب جنس 98

 

جدول شماره( 4-2-2 ) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب تحصیلات 99

 

جدول شماره (4-2-3) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سن 100

 

جدول شماره (4-2-4 ) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سابقه مدیریت 101

 

جدول شماره (4-3-1 ) توزیع فراوانی شاخصهای مربوط به استراتژی واگذاری  در سطح

 

کل شهرداری 102

 

جدول شماره (4-4-1) نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف جهت بررسی نرمال بودن

 

توزیع متغیرها 104

 

جدول شماره (4-4-2) نتایج توصیفی آزمون t تک نمونه ای جهت استراتژی واگذاری  در

 

سطح کل 105

 

جدول شماره (4-4-3) نتایج تحلیلی آزمون t تک نمونه ای 105

 

جدول شماره (4-4-4) نتایج توصیفی آزمون t تک نمونه ای جهت استراتژی واگذاری  در

 

سطح وظیفه ای 106

 

جدول شماره (4-4-5)نتایج تحلیلی آزمون t تک نمونه ای 106

 

جدول شماره (4-4-6)نتایج توصیفی آزمون t تک نمونه ای جهت استراتژی واگذاری  

 

در سطح واحدهای 107

 

جدول شماره (4-4-7) نتایج تحلیلی آزمون t تک نمونه ای 107

 

جدول شماره (4-4-8) نتایج توصیفی آزمون t تک نمونه ای جهت استراتژی واگذاری   108

 

جدول شماره (4-4-9 )نتایج تحلیلی آزمون t تک نمونه ای 108

 

جدول شماره (4-4-10) نتایج توصیفی آزمون t تک نمونه ای جهت استراتژی واگذاری   108

 

جدول شماره (4-4-11)نتایج تحلیلی آزمون t تک نمونه ای 109

 

جدول شماره (4-4-12)نتایج میانگین رتبه آزمون فریدمن 109

 

جدول شماره (4-4-13) نتایج تحلیلی آزمون فریدمن 109

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                              شماره صفحه

 

 

 

نمودار شماره (4-2-1) فراوانی پاسخ دهندگان برحسب جنس 99

 

نمودار شماره( 4-2-2 ) فراوانی پاسخ دهندگان برحسب تحصیلات 100

 

نمودار شماره (4-2-3) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سن 101

 

نمودار شماره (4-2-4 ) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سابقه مدیریت 102

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

 

عنوان                                                                              شماره صفحه

 

 

 

نقشه 1-1 : نقشه استان خوزستان 23

 

نقشه 1-2 : نقشه شهرستان شوشتر 28

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده :

 

  امروزه سازمان ها در دنیایی به سر می برند که پویایی،تغییر و پیچیدگی جزء عناصر اصلی آن است و برای بهره وری از فرصت های زودگذر عصر حاضر ناچار به ایجاد ساختار منعطف و بهره مندی از امکانات بیرون از سازمان  هستند .در این راستا دیدگاه غالب در مدیریت ،کاهش فعالیت های دولتی و حرکت به سمت کوچک سازی، مهندسی مجدد، واگذاری و خصوصی سازی می باشد. واگذاری به عنوان یکی از ابزارهای توسعه و بهبود عملکرد سازمان  ها در سنوات اخیر مورد توجه مدیران ومسئولان                  سازمان  ها قرارگرفته و به صورت های مختلف به اجرا درآمده است. این پژوهش به بررسی تأثیر استراتژی واگذاری بر عملکرد شهرداری شوشتر می پردازد. در این تحقیق تأثیر واگذاری در سه سطح کل، وظیفه (پروژه) و واحدهای شرکت، بر مؤلفه های عملکرد ،شامل اثربخشی،کارآیی،کیفیت و کمیت مورد بررسی قرار می گیرد. جامعه آماری تحقیق ، شامل تمامی مدیران، کارکنان و افراد مراجعه کننده به شهرداری بوده است که به شیوه تصادفی انتخاب شدند .روش این تحقیق از نوع توصیفی و از نظر زمانی پیمایشی و به جهت استفاده از نتایج تحقیق در شهرداری، کاربردی می باشد. ابزار  گردآوری اطلاعات،  پرسشنامه است. جهت آزمون روایی سوالات  ، از اعتبار محتوایی و برای پایایی سوالات از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که استراتژی واگذاری در بر عملکرد شهرداری و تمامی مؤلفه های آن تأثیر مثبت دارد.

 

واژه های کلیدی: برنامه ریزی، استراتژی، واگذاری، عملکرد، خصوصی سازی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه :

 

روند سریع تغییرات در دنیای کسب وکار امروز و ضرورت همگامی سازمان ها با این روند موجب تغییرات اساسی در ساختار و رفتار آن ها به منظور واکنش سریع در بهره گیری از فرصت های زود گذر شده است.در این میان برنامه ریزی وتعیین استراتژی مناسب توسط مدیران سازمان، همگام با تحولات جوامع بشری و در پاسخگویی به نیاز های موجود نقش کلیدی جهت دسترسی به اهداف سازمانی ایفا می نماید، به طوری كه بسیاری از دانشمندان و تحلیل‌گران اظهار می‌دارند. كه اگر تنها یك عامل وجود داشته باشد كه وجه افتراق بین سازمان ‌های موفق و ناموفق را مشخص می‌كند، آن عامل برنامه‌ریزی صحیح در سازمان  است كه می‌بایست توسط سیستم به صورت مناسب صورت پذیرد(الوانی،10:1387).

 

   هر چند برنامه‌ریزی نوع ویژه‌ای از تصمیم‌گیری است كه مدیر، برای سازمان، آینده خاصی را مورد توجه قرار می‌دهد،لیکن باید توجه نمود که یك رویداد منحصر به فرد نیست كه دارای یك ابتدا و انتهای مشخص باشد بلكه یك فرآیند مستمر و دائمی است كه منعكس كننده تغییرات است. (استونر، 1379: 135).

 

   یكی از مهمترین ویژگی‌های یك رهبر و مدیر اثربخش در سازمان ، به كارگیری مناسب یك استراتژی و شیوه برخورد در رقابت است كه البته می‌بایست این استراتژی توسط منابع اقتصادی و فنی آن سازمان  و نیز به وسیله عوامل محیطی تعیین شود. (استونر، 139:1379).

 

   كشورها برای دستیابی به فاكتورهای اقتصاد توسعه یافته، نیازمند بهره‌مندی از مزیت‌های استراتژی‌های رقابتی هستند. این استراتژی‌ها در دنیای كسب و كار جدید به وسیله مكانیزم بازار اعم از(بازار داری،بازار سازی وبازار گردانی) حاصل می‌شود.  

 

  از جمله استراتژی های نوین، شبکه ای شدن فعالیت سازمان  ها می باشد. به گو نه ای که سازمان  ها فعالیتهایی که در آن ها قابلیت کلیدی دارند واز آن در مقایسه با رقبا ارزش آفرینی می کنند خود انجام           می دهند و سایر فعالیت هارا به کسب وکارهایی واگذار می نمایند که در آن فعالیت ها قابلیت کلیدی داشته باشند. این استراتژی واگذاری نام دارد.(الوانی،1387 : 12).

 

  واگذاری موجب کوچک شدن سازمان همراه با کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری ،سرعت وکیفیت خدمات، انعطاف پذیری،انتقال تکنولوژی و فن آوری ،جذب سرمایه گذاری خارجی،تقسیم خطر پذیری ودر مجموع عملکرد بهینه سازمان می­گردد.

 

با توجه به اهمیت سیستم شهرداری كه در تأمین نیازهای جامعه نقش اساسی دارد ، به كارگیری سیاستهای خصوصی سازی و واگذاری امور در راستای عملكرد بهینه و تأمین خواسته‌های جامعه می تواند شتاب تحولات محیطی و عدم اطمینان را برای سازمان  تا حدودی بهبود  بخشد لذا با توجه به ضرورت هماهنگی سازمان با تحولات بیرونی و دستیابی به مزیتهای رقابتی در دنیای كسب و كار كنونی، محقق امیدوار است این پژوهش بتواند پایه ای برای تحقیقات بعدی در آینده باشد و توسط پژوهشگران دیگر تكمیل گردد ، تا گامی كوچك در تحقق هدف دیرینه یعنی بهبود عملكرد در سازمان ‌های خدماتی و به خصوص شهرداری كه در ارائه بخش عظیمی از خدمات به جامعه سهیم هستند، برداشته شود

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 بیان مساله تحقیق

 

توجه جدی به مفهوم بهره وری و استفاده بهینه از امكانات و منابع سازمان ها امری روشن و بدیهی است و برای افزایش نرخ بهر ه وری، بازبینی در روش ها ی اداره سازمان  و در صورت لزوم تجدیدنظر در آنها اجتناب ناپذیر می باشد. از نظر علمی، روش ها ی متعددی وجود دارد كه مدیران می توانند در انتخاب راه حل های استفاده مناسب و عقلایی از منابع از آنها كمك بگیرند. سازمان ها در سراسر جهان به دنبال تكنیك ها و روش هایی برای حفظ و توسعه مزایای رقابتی خود هستند. استفاده از روش های نوین مدیریت خدمات، از جمله واگذاری  كه در آن تمام یا بخشی از فعالیت های سازمان  به افراد یا                        سازمان های بیرونی واگذار می شود، یكی از روش های بهره وری است كه در دو دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است.  واگذاری  در سال های اخیر خود را به عنوان یكی از این رویكردها ی پراهمیت معرفی كرده است . بعضی از شركت ها به منظور بهبود كیفیت خدمات و محصولات، كاهش هزینه و زمان تولید، تمركز بر روی مزیت ها ی اصلی رقابتی و به طور كلی افزایش اثربخشی سازمان ، اقدام به واگذاری  برخی فعالیت ها نمود ه اند و چنین به نظر می رسد كه شركت ها با واگذاری  فعالیت های خود به سازمان  های تخصصی دیگر، بهتر می توانند بر روی فعالیت هایی كه ارزش افزوده بیشتری ایجاد می كنند، تمركز كرده و بدین طریق اثر بخشی فعالیت های خود را به حداكثر برسانند .

 

از نظر کلی و راشید (2000) واگذاری  عبارت است از عقد قرارداد با عرضه كننده بیرونی برای انجام فعالیت هایی كه قبلاً در شركت انجام می شد، یا انجام فعالیت هایی كه كاملاً جدید هستند. بنابراین، تصمیم گیری برای واگذاری از جمله مسائلی است كه باید كلیه ملاحظات سازمانی، موارد پیش نیازی و شرایطی آمادگی سازمان  و مراحل بكارگیری و مدیریت و كنترل فرآیند در مورد آن در كانون توجه قرار گیرد .

 

امروزه، بسیاری از شركت ها با تمركز بر یك تخصص و یا مهارت ویژه فقط برای ارائه خدمات به مجموعه ای بیرون از خود فعالیت می كنند. تحقیقات نشان می دهد منافع حاصل از واگذاری  برای بسیاری از شركت ها، زیاد بوده و مهمترین آنها صرفه جویی در وقت و هزینه و ارتقای كیفیت و آزادسازی منابع داخلی به منظور استفاده بهینه از آنها بوده است.

 

در كشور ما به دلایل مختلف، واگذاری به مفهوم وسیع و گسترده خود مورد استفاده و توجه مدیران و مسئولان قرار نگرفته است . از این رو لازم است محققان و مدیران صنعتی در جهت بكارگیری آن و نیز بایدها و نبایدها در انجام آن به مطالعه و تحقیق بپردازند تا طبق شرایط مشخص علمی و روشن بدانیم چه چیز را، چه وقتی و به چه طریقی و به چه كسی بسپاریم.

 

 

 

1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق

 

در گذشته، واگذاری زمانی مورد استفاده قرار می گرفت كه سازمان ها نمی توانستند خوب عمل كنند. در رقابت ضعیف بودند، كاهش ظرفیت داشتند، با مشكل مالی روبرو بودند و یا از نظر فناوری عقب و شكست خورده بودند.

 

امروزه سازمان هایی كه كاملاً موفق هستند نیز از این ابزار برای تجدید ساختار سازمان  هایشان استفاده می كنند و مدیران این سازمان ها به عنوان یك موضوع حیاتی این موضوع را درك كرده اند كه ایجاد قابلیت های كلیدی برای برآورده نمودن نیازهای مشتری ضروری است و باید دراین راه تلاش نمایند.

 

تحقیقات نشان می دهد كه افزایش واگذاری می تواند منجر به كاهش هزینه ها شده و نیاز به           سرمایه گذاری در زمینه تسهیلات، تجهیزات و نیروی انسانی را پایین بیاورد. از سوی دیگر شواهدی نیز حاكی از این است كه افزایش واگذاری  می تواند نوآوری و كنترل برروی كارها را كاهش دهد . واگذاری  را شكلی از فعالیت پیمانكاری می دانند كه قبلاً در شركت انجام می شده است و اكنون انجام آن امور به دیگران واگذار شده است.

 

برای سپردن كار به بیرون متاسفانه بنگاه ها و سازمان های ما به وظایف دیگری كه برعهده آنها گذاشته می شود، توجهی ندارند در صورتی كه باید در هنگام واگذاری  به برقراری مكانیزم های واگذاری  بپردازند و با مدیریت صحیح، توانایی مانیتور كردن شركتی را كه كار به او واگذار شده، داشته باشند و به گزارش مداوم بپردازند.

 

همچنین شركتی كه تمایل به دریافت خدمات واگذاری دارد، باید متخصص انجام آن كار باشد و فعالیت هایش منحصر به خدمت گرفته شده باشد . همچنین شركت خدمت گیرنده باید بتواند فعالیت خود را طوری تنظیم كند تا قابلیت كنترل شدن را داشته باشد و امكاناتی را به منظور مانیتور كردن امور فراهم كند.

 

فعالیت هایی كه در محور فعالیت های اصلی سازمان  قرار ندارند، باید واگذاری  شوند و فقط كارهایی كه به موضوع اصلی فعالیت سازمان  مربوط بوده یا قیمت و شرایط انجام آن بهتر باشد، می توانند در داخل مجموعه انجام شوند . متأسفانه نگاه مدیران ما در مورد واگذاری  با ناآگاهی همراه شده و دیدگاه مناسب در این زمینه كمتر وجود دارد، چنانچه بخشی فكر می كنند در صورتی كه كار را به بیرون واگذار كنند، آن كار به طور صحیح انجام نشده و با كیفیت پایین تر و هزینه بیشتر انجام می پذیرد . در حالی كه اگر كارفرما، كار را صحیح مطرح و بر آن كنترل داشته باشد، كیفیت خدمات افزایش می یابد.

 

رویكرد سیستماتیك در واگذاری  امری حیاتی است و به عنوان یكی از عوامل بحرانی موفقیت در مدیریت تداركات و مشاركت های پروژه های تحیقاتی، به این مساله پرداخته شده است . مساله واگذاری در سازمان  ها موضوعیت دارد . اما در پروژه های تحقیقاتی بواسطه وجود ریسك از دست رفتن دانش انحصاری سازمان  اهمیت دو چندانی می یابد. نتیجه این امر افزایش آگاهی نسبت به اهمیت تصمیمات واگذاری شده است .

 

تصمیمات واگذاری  مقداری از منابع و سرمایه را جهت صرف در موارد دیگر آزاد می سازد. واگذاری  به این صورت سبب كاهش هزینه ها حتی تا 39% شده است، جدا از اینكه منافعی مثل وارد شدن به بازارهای كلیدی نیز به این ترتیب و با این مشاركت ها تسهیل شده است . اولین موج واگذاری  فعالیت ها به فعالیت هایی كه مستلزم مهارت ها ی سطح پایین بودند محدود می شد، مثل مشاغل صنعت نساجی یا صنعت اسباب بازی .

 

دومین موج شامل صنایعی مثل تهیه نرم افزارها، پردازش كارت های اعتباری و مواردی از این دست بود . سومین موج یا موجی كه الان در جریان است شامل فعالیت هایی می شود كه دارای دستمزد بالایی هستند و نیاز به مهارت های سطح بالا دارند كه از جمله آنها می توان به طراحی تراشه، مهندسی،             تحلیل های مالی، داروسازی و تحقیق و توسعه اشاره نمود.

 

با بررسی ساختار هزینه شركت های تولیدی در كشورهای مختلف نتایج مشابهی گزارش شده است . همه آنها بیان می كنند كه مو اد و قطعات /فرآیندهای خریداری شده از تأمین كنندگان به طور متوسط50%  كل هزینه ها ی تولیدی را تشكیل می دهد . بنابراین هزینه های مدیریت زنجیره تأمین، یك عنصر اصلی در مدیریت هزینه كل و افزایش سودآوری شركت می باشد. شواهد حاكی از آن است كه در گذشته رابطه تأمین به صورت سیستماتیك انجام نمی شده است . اما در سال ها ی اخیر مدل ها یی در این رابطه ارائه شده است.

 

تصمیمات تأمین تنها به مواد و قطعات / فرآیندهای محصول ، محدود نمی شود و در رابطه با              فعالیت های غیر تولیدی از قبیل خدمات پشتیبانی نیز قابل كاربرد است. در اكثر سازمان ها، تصمیمات تأمین بالقوه زیادی وجود دارد . به طور مثال، شركت های تولیدی صدها قطعه دارند كه می تواند از داخل یا خارج سازمان تأمین گردد.

 

نتیجه تصمیمات كاملاً متأثر از كیفیت اطلاعات در دسترس و فرضیات استفاده شده در تحلیل                  می باشد. در كنار ملاحظات هزینه و سود، در تصمیمات تأمین، مسائل استراتژیك، ارزیابی مالی، ابعاد كارایی و ریسك در رابطه با كیفیت تأمین كننده ، قابلیت اطمینان، زمان های پیشبرد و تحویل مد نظرقرار می گیرند. زمانیكه تمام این فاكتورها با هم در نظر گرفته می شوند، تصمیم تأمین می تواند یك تصمیم بسیار پیچیده و حساس باشد كه بر سودآوری، سرمایه گذاری و موقعیت رقابتی تأثیر می گذارد. یك تصمیم اشتباه می تواند منجر به هزینه های محصول بالاتر، حیف و میل و از دست دادن فرصت ها، مشتریان و سهم بازار شود.

 

 

 

1-3 اهداف تحقیق

 

1-3-1 هدف کلی :

 

تجزیه و تحلیل آثار ناشی از واگذاری كارها به پیمانكاران بر عملكرد شهرداری شهرهای با تاکید بر شهر شوشتر و ارائه پیشنهادات لازم به منظور بهبود آنها.

 

1-3-2 اهداف جزئی :

 

1)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر  بر کیفیت ارائه خدمات به شهروندان

 

2)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر  بر زمان انجام تعهدات به شهروندان

 

3)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر  بر بالا بردن درآمدها

 

4)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر  بر کنترل هزینه ها

 

5)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر  بر ایمنی کارکنان