عنوان                                                                                              شماره صفحه

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                              شماره صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده:

 

 

 

هدف : پژوهش حاضر، بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.سواد اطلاعاتی به مجموعه مهارتهای شناخت نیاز اطلاعاتی، روش یافتن منابع، ارزیابی نتایج جستجو، ترکیب دانش جدید یافت شده با دانش قبلی و ایجاد دانش جدید و استفاده از آن و توجه به روند اخلاقی در این مراحل اطلاق می گردد. بنابراین سواد اطلاعاتی مجموعه مهارت هایی است که فرد را قادر می سازد از مجموعه منابع استفاده شایسته کند و به یادگیرنده مادام العمر تبدیل شود. کتابداران چون بیشترین ارتباط را با منابع دارند از مفهوم سواد اطلاعاتی بیشتر بهره می گیرند. و مفهوم سواد اطلاعاتی تنها مختص رشته کتابداری نیست.

 

روش شناسی :  این پژوهش از رویکرد کمی استفاده کرده و از روش پیمایشی- تحلیلی بهره می­برد. جامعه آماری 250 نفر کتابداران شاغل در سازمان اسناد و کتابخانه ملی با تحصیلات کتابداری و غیر کتابداری است. لازم به ذکر است از میان جامعه تحقیق هیچ نوع نمونه­گیری صورت نگرفته و کل جامعه بررسی شد. ابزار گردآوری داده، پرسشنامه محقق ساخته است.

 

یافته ها : یافته­ها نشان داد که کتابداران فارغ تحصیل در رشته کتابداری فقط در استاندارد اول(شناخت و تعیین ماهیت و گستره نیاز اطلاعاتی)، نسبت به کتابداران فارغ تحصیل سایررشته­ها از مهارت سواد اطلاعاتی بیشتری برخوردار هستند. بطوریکه میانگین کل امتیازات فارغ تحصیلان کتابدارای برابر با 51/6و میانگین کل امتیازات فارغ تحصیلان غیرکتابداری برابر با59/5 است. اما در سایر مهارت‏ها هیچ تفاوتی بین دو گروه کتابداری و غیر کتابداری وجود ندارد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر مهارت سواد اطلاعاتی کتابداران بدون در نظر گرفتن رشته تحصیلی آنها را می توان چنین عنوان کرد: از182 نفر کتابدار امتیاز میانگین مقایسه شده(60درصد کل نمرات) در مهارت سواد اطلاعاتی استاندارد دوم برابر با 6/12 است. به عبارتی  به شیوه‌ای مؤثر و كارآمد به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا می‌کنند. اما در سایر استاندارها بین میانگین نمرات کسب شده و 60 درصد حداکثر نمرات، تفاوت معنی‏داری از لحاظ آماری­وجود دارد.

 

نتیجه­گیری: با توجه به نتایج حاصله از پژوهش حاضر، ضرورت دارد به این امر، بالا بردن سواداطلاعاتی دردوره کارشناسی توجه بیشتری باشد. برگزاری کارگاه­های سواداطلاعاتی،    کلاس­های آموزشی ضمن­خدمت، آموزش زبان انگلیسی برای تقویت مهارت سواد اطلاعاتی بیشترتأکید شود.

 

 

 

کلیدواژه ها : سواد اطلاعاتی، کتابدار، سازمان اسناد وکتابخانه ملی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 

 

 

کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1مقدمه

 

درمکتب ما کتابمان خواندنی و کلمات پیشوایانمان سخن نو نام دارد. دراصل سوم قانون اساسی جمهوری ­اسلامی ­ایران، بالابردن سطح­آگاهی­های عمومی و همچنین تقویت روحیه بررسی و تتبع و ابتکار در همه زمینه های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی مورد تاکید قرارگرفته است. امروزه در قرن بیست و یکم با توجه به حجم عظیم اطلاعات، افراد به سوی مدیریت اطلاعات هدایت می­شوند. اکنون که دسترسی به اطلاعات و استفاده مؤثر از آن برای تمامی قشرهای جامعه به منزله یک اصل اساسی در زندگی اجتماعی و حرفه ای به شمار می رود. سواد اطلاعاتی معنای متفاوتی برای هر فرد دارد.

 

ازدیدگاه برخی از صاحبنظران این حوزه به مهارت هایی که فرد به منظور ادامه حیات در جامعه اطلاعاتی به آن ها نیازمند است ، سواد اطلاعاتی گفته می شود(ماریز، 1992،ص 75).

 

باسواداطلاعاتی فردی است که تشخیص می­دهد چه زمانی به اطلاعات نیاز دارد وتوانایی ­جایابی، ارزیابی، و استفاده­ مؤثرازاطلاعات­ مورد نیاز راداشته ­باشد(ALA[2]،1989)­.

 

از نظر(دویل[3]،1992) فرد با سواداطلاعاتی نیاز به اطلاعات را تشخیص می­دهد؛ تشخیص می­دهدکه اطلاعات دقیق و کامل، اساس تصمیم گیری هوشمندانه است، منابع بالقوۀ اطلاعات را تشخیص می‌دهد، استراتژی­های جستجوی موفق را طراحی می کند، به منابع اطلاعات،مشتمل بر منابع رایانه­ای و دیگر فناوری­ها دسترسی می یابد، اطلاعات را ارزیابی می­کند، اطلاعات را برای کاربرد عملی سازماندهی می­کند، اطلاعات­ جدید را در دانش موجود تلفیق می­کند، اطلاعات را برای تفکر انتقادی و حل مسأله به کار می­گیرد.

 

باسواد اطلاعاتی‌فردی است که برای فرمول­بندی پرسش­های پژوهش،مهارت­های‌تحلیل­گرانه و انتفادی دارد و نتایج را ارزیابی می­کند و برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود، درجستجو و دستیابی به طیف متنوعی از انواع اطلاعات، توانمند است(لنوکس و والکر[4]، 1993).

 

ازنظر(شپیرو و هاگز[5]، 1996)سواد اطلاعاتی هنر آزاداندیشی جدیدی است که از دانستن در زمینه چگونگی استفاده از رایانه­ها ودسترسی به اطلاعات برای بازتاب طبیعت خوداطلاعات و تأثیر آن بر جامعه، سخن می گوید. مجموعه قابلیت­ها و تواناییهای تشخیص این مسأله که چه زمانی به وجود اطلاعات نیاز است و چه زمانی نیست. همچنین توانایی جایابی، ارزیابی و استفاده مؤثر از اطلاعات مورد نیاز(رادر[6]، 2000). سواد اطلاعاتی شامل دانش درباره نیاز اطلاعاتی اشخاص، و توانایی تعریف، جایابی، ارزیابی و سازماندهی و استفاده مؤثر و کارآمد از اطلاعات، پیش شرط بنیادی برای سهیم شدن در جامعه اطلاعاتی است. و بخشی‌از حقوق ‌اساسی انسان برای یادگیری مادام المعر محسوب می‌شود(دکلریشن،‌2003). بدون توجه به دیدگاه های متفاوت، تعاریف سواد اطلاعاتی معمولا شامل توانایی دسترسی، ارزیابی‌و استفاده از اطلاعات است(اباذری، 1387).برخی سواد اطلاعاتی را توانایی کاربران در مکان­یابی اطلاعات مورد نیاز، بیشترین ربط اعتبار اطلاعات و به کار گیری صحیح آن برای حل مشکلات در هنگام تصمیم گیری می‌دانند و برخی سواداطلاعاتی را فراتر از سواد رایانه­ای و استفاده از آن دانسته و از آن به عنوان سواد چند رسانه ای نام می­برند(دیانی، 1383).