2-3-1-3  انواع روش های تصمیم گیری چند شاخصه……………………….. 14

 

2-3-1-4  روش مجموع ساده وزین  (SAW)…………………………………… 15

 

2-3-1-5 دلایل بکارگیری تصمیم گیری چند معیاره…………………………….. 15

 

 2-3-1-6  لزوم تصمیم گیری چندمعیاره در پروژه ها و مسائل مختلف……… 16

 

2-4 جانمایی………………………………………………………………………. 16

 

2-4-1 مدل QAP…………………………………………………………………..

 

2-5 تفاوت بین الگوریتم های دقیق وهیورستیک ومتاهیورستیک………….. 20

 

2-6 الگوریتم ژنتیك………………………………………………………………… 24

 

2-6-1  تاریخچه……………………………………………………………………. 24

 

2-6-2  كاربرد های الگوریتم ژنتیك………………………………………………. 24

 

2-6-3 مزایای بكارگیری الگوریتم ژنتیك………………………………………….. 25

 

2-6-4 معایب الگوریتم ژنتیك……………………………………………………… 26

 

2-6-5 واژگان الگوریتم ژنتیك……………………………………………………… 26

 

2-6-6  مفاهیم كلیدی در الگوریتم ژنتیك………………………………………. 27

 

2-7 جمع بندی…………………………………………………………………….. 37

 

فصل سوم: روش تحقیق…………………………………………………………. 39

 

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………39

 

3-2 روش تحقیق…………………………………………………………………… 39

 

3-3 سوالات تحقیق……………………………………………………………….. 41

 

3-4 اهداف تحقیق…………………………………………………………………. 41

 

3-5 روش های گردآوری اطلاعات………………………………………………….. 41

 

 3-6  اعتبار سنجی………………………………………………………………… 42

 

3-7  روش حل مدل…………………………………………………………………. 42

 

3-8 شیوه تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………..42

 

3-9 جمع‌بندی……………………………………………………………………….. 42

 

 فصل چهارم: محاسبات و یافته های تحقیق……………………………………. 45

 

4-1  مقدمه………………………………………………………………………….. 45

 

4-2  داده های مورد نیاز مدل………………………………………………………. 45

 

4-3 محدوده زمانی ومکانی تحقیق………………………………………………. 45

 

4-4  داده های جمع آوری شده……………………………………………………. 45

 

4-5 حل مسئله QAP با استفاده از الگوریتم ژنتیک…………………………….. 53

 

4-6 نتایج حاصل از حل مسئله با استفاده از الگوریتم ژنتیک…………………. 57

 

4-6-1  نتایج حاصل از الگوریتم اول………………………………………………… 57

 

4-6-2 نتایج حاصل از الگوریتم دوم……………………………………………….. 65

 

4-6-3 مقایسه دو الگوریتم………………………………………………………… 73

 

4-7 استفاده از رویکرد تصمیم گیری چند معیاره در انتخاب استقرار برتر……… 75

 

4-8 جمع بندی……………………………………………………………………… 79

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………… 82

 

5-1 مقدمه………………………………………………………………………….. 82

 

5-2 تحلیل نتایج حاصل از حل مدل………………………………………………. 82

 

 

5-3  نتیجه گیری…………………………………………………………………… 90

 

5-4  پیشنهادات کاربردی………………………………………………………… 90

 

5-5  پیشنهادات تحقیقات آتی…………………………………………………. 91

 

منابع  و مراجع……………………………………………………………………. 92

 

پیوست اول شرح الگوریتم اول برای مسئله QAP……………………………..

 

پیوست دوم شرح الگوریتم دوم برای حل مسئله QAP……………………….

 

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

مسئله استقرار تسهیلات یکی از مسائل مهم دربرنامه ریزی تسهیلات است که درزمینه های مختلفی از قبیل سازمان­­های صنعتی، مدیریت بیمارستان وجانمایی­ خطوط تولید کاربرد دارد. تاکنون الگوریتم های زیادی برای حل این گونه مسائل پیشنهاد شده است بعضی از این الگوریتم ها فقط با داده های کیفی و برخی با داده­های کمی کارمی­کنند. ناتوانی درتأثیر دادن همزمان مقادیر کمی وکیفی باعث کاهش کیفیت طرح استقرارمی شود. به نوعی كه برخی از شاخص های كیفی مهم در استقرار وارد طرح نمی شود. همچنین دربعضی مواقع ممکن است که نتوان این مقادیر کمی وکیفی را به طور قطعی تعیین کرد. استفاده از نظریه مجموعه های فازی دربرنامه ریزی تسهیلات باعث می شود که بتوان با ترکیب داده­های کمی وکیفی مؤثر برجانمائی، کیفیت طرح استقرار را بهبود داد [3].

 

در تحقیق پیش رو برای طرح جانمایی مناسب ساختمانهای دانشگاه از برنامه ریزی ریاضی و تصمیم گیری چند معیاره بهره می­گیریم تا بتوانیم بهترین جواب را از مقایسه نتایج بدست­آمده از این دو روش انتخاب کنیم. برنامه ریزی ریاضی به منظور در نظر گرفتن شاخص های كمی و تصمیم گیری چند معیاره به منظور در نظر گرفتن شاخص های كیفی مورد استفاده قرار می گیرد.

 

2-1- بیان مسأله اساسی تحقیق 

 

واژه جانمایی به مدلسازی، فرمولسازی و حل آن دسته از مسایلی اشاره دارد كه به دنبال یافتن بهترین مكان جهت استقرار مراكز و تسهیلات هستند. به عبارت دیگر جانمایی عبارتست از انتخاب جایی برای تسهیلات جدید. در واقع به منظور حل مسایل مكان یابی با توجه به شرایط متفاوت موجود در فضای مسئله، مدل­های بسیار متنوعی در کتب و پژوهش های گذشته به چشم میخورد که می توان بعد از شناسایی ویژگی­ها و عوامل موثر بر مسئله (اعم از اینکه جانمایی تک واحدی است یا چند واحدی و برای مکان صنعتی یا تجاری است و از این قبیل) با استفاده از یکی یا ترکیبی از مدل ها اقدام به حل مسئله مربوطه کرد. به عنوان مثال می توان از مدل های حداکثر پوشش، حداکثر تراکم، وزن دهی یا ارزش دهی به عوامل کیفی، مدل های تصادفی یا مبتنی بر احتمال و مدل های پویا نام برد. انجام مطالعات جانمایی درست و مناسب، علاوه بر تاثیر اقتصادی بر عملکرد تسهیلات، اثرات اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی در منطقه محل احداث خود خواهد داشت. در ضمن ویژگیهای منطقه ای نیز به عنوان عوامل کلیدی موثر در تعیین محل در مسایل جانمایی محسوب می شوند.

 

همچنین در پژوهش های مختلف از مدل هایی از قبیل ترکیب تصمیم گیری چند معیاره وسیستم اطلاعات جغرافیایی[1] (GIS)، از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح و یا تلفیق تصمیم گیری چند معیاره و برنامه ریزی عدد صحیح مختلط،روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی  و در نهایت از ادغام روش های مدل های تصمیم گیری چندمعیاره [2] (MADM) با مدل های تصمیم گیری چند هدفه[3] (MODM) در جهت حل مسئله جانمایی استفاده شده است.

 

در این تحقیق در نظر داریم با توجه به عوامل مختلفی که در چیدمان ساختمانهای دانشگاه موثراست رویه ای كه توانایی در نظر گرفتن معیارهای كمی و كیفی را داشته باشد پیشنهاد نماییم و با وضعیت فعلی مقایسه، و بهترین را انتخاب کنیم.

 

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

طراحی چیدمان تسهیلات یک تأثیراساسی درعملکرد کل سیستم دارد وهمیشه به عنوان یک نكته کلیدی برای بهبود بهره وری سیستم های تولیددرنظر گرفته شده است. مسئله جانمایی تسهیلات[1] (FLP) به طور کلی درمورد معیارهای کمی مانند شکل، هزینه انتقال مواد، مجاورت و تقاضای فضا ومعیارهای کیفی از قبیل انعطاف پذیری، همسایگی وکیفیت تمرکز دارد.

 

انتخاب محل مناسب تسهیلات پراكنده یكی از وظایف مهم در زمینه‌ی جانمایی است. جانمایی (مکان‌یابی) را انتخاب مکان برای یک یا چند مرکز جدید، با در نظر گرفتن سایر مراکز و محدودیت‌های موجود می‌دانند به‌گونه‌ای ‌که هدف ویژه‌ای بهینه شود. این هدف می‌تواند هزینه حمل و نقل، ارائه خدمات عادلانه به مشتریان و غیره باشد. انجام مطالعات جانمایی نیازمند تخصص‌هایی از جمله: تحقیق در عملیات، روشهای تصمیم‌گیری، جغرافیا (زمین شناسی و آب و هوا)، اقتصاد مهندسی، علوم کامپیوتر، ریاضی، بازاریابی، طراحی شهر و … است. به طور كلی جانمایی، فعالیتی است كه استقرارهای فضایی و غیر فضایی یك سرزمین را جهت انتخاب مكان مناسب برای كاربری خاص مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. انسان در جهت تحمل هزینه كمتر،حصول سود بیشتر و سهولت دسترسی به منابع، مكان فعالیت خود را انتخاب می نماید. لیكن باپیچیده تر شدن عوامل موثر بر جانمایی، به ناچار به استفاده از روشهای علمی ومدرن (خصوصا بعداز جنگ جهانی دوم) رو آورده است. دراین راستا تئوریها، نظریه ها ومدلها ی مختلفی ارائه شده است كه هركدام دارای مزایا ومعایبی بوده وبرای كاربردهای خاصی در نظر گرفته شده است. اغلب این نظریه ها در كمی نمودن عوامل موثر بر فرایند مكان یابی تاكید دارد.

 

در این زمینه چیدمان مناسب ساختمانها و دانشکده های دانشگاه از اهمیت زیادی برخوردار می­باشد به طوری که تمام امکانات دانشگاه به راحتی در دسترس باشند و به کمترین میزان رفت و آمد نیاز باشد.

 

4-1- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

 

در این طرح مقایسه عملکردی بین تصمیم گیری چند معیاره با برنامه ریزی ریاضی صورت پذیرفته تا كاستی های هر روش مشخص شده و بهترین چیدمان با توجه به تجمیع مزایای این روش ها انتخاب شود.

 

5-1- اهداف مشخص تحقیق 

 

انتخاب بهترین مکان برای ساختمانها و دانشکده های دانشگاه

 

6-1- سؤالات تحقیق

 

بهترین چیدمان ساختمانها توسط برنامه ریزی ریاضی کدام است؟

 

بهترین چیدمان ساختمانها توسط تکنیک های تصمیم گیری کدام می باشد؟

 

بهترین چیدمان ساختمانها از بین چیدمان موجود و چیدمان های انتخاب شده کدام است؟

 

7-1- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

 

تصمیم گیری چند معیاره: تصمیم گیری چند معیاره یك چارچوب نوید بخش برای ارزیابی مسائل چند بعدی، متناقض و ناسازگار است.  این روش به مجموعه ای از تكنیك های تصمیم گیری كه در برگیرنده مجموعه عوامل كمی و كیفی است، اطلاق می شود.  در این روش نظرات و اهداف مختلف تصمیم گیران متعدد بطور واضح تركیب شده و به تصمیم گیران اجازه داده میشود تا مشاهدات، معیارها و میزان اهمیت هر یك از آن ها را رتبه بندی نموده و با وجود نظرات ناسازگار و مخالف، ناسازگاری ها را نیز برطرف نماید. این روش در تنوع گوناگونی از شرایط و موقعیت ها  و همچنین معضلات و مشكلات كه هدف های مختلفی را دنبال می كنند كاربرد داشته است.

 

برنامه ریزی عدد صحیح: برنامه ریزی عدد صحیح نوع خاصی از برنامه ریزی است که در آن یک یا چند متغیر باید عدد صحیح باشند. برنامه ریزی عدد صحیح اجازه اعمال منطق های که در مدل سازی برنامه ریزی خطی میسر نیست به ما می دهد. مدل سازی عدد صحیح دارای قابلیت انعطاف بیشتری بوده ودرعین حال حل چنین مشکلاتی در عمل مشکل تر می باشد. به عبارت دیگر حل یک مدل برنامه ریزی خطی  با میلیونها متغیر، از نقطه نظر حل ممکن است بسیار ساده باشد،اما غالبا حل مدلهای برنامه ریزی با متغیر های صحیح که دارای صدها متغیر هستند بسیار مشکل است.

 

 

1- مبانی نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 11

 

شغل…………………………………………………………………………………………………………………………. 11

 

شرایط احراز شغل………………………………………………………………………………………………………… 11

 

فرایندهای شرایط احراز شغل………………………………………………………………………………………….. 11

 

شغل معلمی در کلام امام خمینی (ره)……………………………………………………………………………….. 12

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

شغل معلمی در سخنان مقام معظم رهبری:………………………………………………………………………….. 12

 

ملاک های انتخاب شغل………………………………………………………………………………………………… 12

 

استعداد عاملی موثر در انتخاب شغل…………………………………………………………………………………. 13

 

بررسی علائق به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل……………………………………………………………….. 14

 

فرصت‌های شغلی به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل………………………………………………………….. 14

 

عوامل اقتصادی به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل…………………………………………………………….. 14

 

جایگاه اجتماعی به عنوان عامل موثردر انتخاب شغل……………………………………………………………… 15

 

استرس شغلی……………………………………………………………………………………………………………… 15

 

عامل تنش شغلی………………………………………………………………………………………………………….. 16

 

راهکارهای سازمان جهت پیش گیری از فشارها و استرسهای شغلی………………………………………….. 17

 

عوامل ایجاد کننده تعارض و فشارهای روانی معلمان……………………………………………………………. 17

 

تعارض خواست – خواست……………………………………………………………………………………………. 17

 

تعارض خواست – ناخواست………………………………………………………………………………………….. 18

 

تعارض ناخواست- ناخواست………………………………………………………………………………………….. 18

 

عوامل ایجاد کننده استرس درون سازمانی دربین معلمان…………………………………………………………. 18

 

خط مشی های سازمانی…………………………………………………………………………………………………. 19

 

ساختار سازمانی…………………………………………………………………………………………………………… 19

 

شرایط فیزیکی سازمان…………………………………………………………………………………………………… 19

 

فرایندهای سازمانی……………………………………………………………………………………………………….. 20

 

استرس و عملكرد كاری کارکنان و معلمان…………………………………………………………………………. 20

 

کاهش استرس شغلی کارکنان و معلمان……………………………………………………………………………… 21

 

پیشگیری از استرس شغلی……………………………………………………………………………………………… 22

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

مراحل پیشگیری از استرس…………………………………………………………………………………………….. 22

 

مهارت­هایی برای کاهش استرس شغلی کارمندان و معلمان……………………………………………………… 23

 

فشار روانی………………………………………………………………………………………………………………… 24

 

تغییرات اصلی زندگی فشارزا………………………………………………………………………………………….. 25

 

حوادث محیطی فشارزا………………………………………………………………………………………………….. 25

 

فشار روانی آسیب رسان………………………………………………………………………………………………… 25

 

نشانه های فشار روانی…………………………………………………………………………………………………… 26

 

چگونگی کاهش سطح فشار روانی در بین معلمان………………………………………………………………… 28

 

 

عوامل و پیامدهای تاثیرگذار برفرایندهای فشار شغلی……………………………………………………………. 28

 

2- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 31

 

الف) پژوهش های انجام شده در  داخل كشور……………………………………………………………………. 31

 

ب) پژوهش های انجام شده در  خارج از كشور………………………………………………………………….. 32

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………. 34

 

 

 

فصل سوم: روش شناسی پژ‍وهش

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 37

 

نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….. 37

 

جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………….. 37

 

نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………. 37

 

ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………………………. 38

 

روایی و پایایی……………………………………………………………………………………………………………. 38

 

روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش……………………………………………………………………………. 39

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

 

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 41

 

الف) تجزیه و تحلیل توصیفی داده هـا……………………………………………………………………………… 42

 

ب) تجزیه و تحلیل استنباطی داده هـا……………………………………………………………………………….. 46

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها

 

جمع بندی………………………………………………………………………………………………………………….. 51

 

یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………………………… 52

 

نتایج توصیفی داده ها……………………………………………………………………………………………………. 52

 

بحث و تفسیر داده ها……………………………………………………………………………………………………. 54

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………. 55

 

محدودیت ها………………………………………………………………………………………………………………. 56

 

الف) محدودیت در قلمروپژوهش……………………………………………………………………………………. 56

 

ب) محدودیت های اجرایی……………………………………………………………………………………………. 56

 

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………… 56

 

الف) پیشنهادهای مبتنی بر یافته های پژوهش……………………………………………………………………… 56

 

ب) پیشنهادات برای پژوهشگران آتی……………………………………………………………………………….. 57

 

 

 

منابع

 

الف) منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………… 59

 

ب) منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………… 61

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

 

 

پیوست­ها

 

پیوست1: پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………. 63

 

پیوست2: جداول مربوط به spss…………………………………………………………………………………….. 65

 

تعهدنامه اصالت رساله یا پایان نامه تحصیلی……………………………………………………………………….. 67

 

چكیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………. 68

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

جدول (3-1)  مقادیر ضریب آلفای کرونباخ برای مولفه ها 39

 

جدول (4-1) توزیع فراوانی سن آزمودنی ها 42

 

جدول (4-2)توزیع فراوانی تحصیلات آزمودنی ها 43

 

جدول (4-3) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه خدمت… 44

 

ﺟﺪول (4-4): ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻛﻟﻤﻮﮔﺮوف- اﺳﻤﻴﺮﻧﻒ… 45

 

جدول (4-6) نتایج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارهای شغلی در بین معلمان زن. 46

 

جدول (4-7) نتایج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارهای شغلی معلمان زن. 47

 

جدول (4-8) نتایج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارشغلی معلمان. 48

 

جدول (4-9) نتایج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارشغلی معلمان. 49

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

نمودار(2-1) منحنی استرس و عملكرد. 21

 

نمودار(4-1) توزیع فراوانی سن آزمودنی ها 42

 

نمودار(4-2) توزیع فراوانی تحصیلات آزمودنی ها 43

 

نمودار(4-3) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک  سابقه خدمت… 44

 

 

 

 

2- بررسی منابع………………………………………………………………………………. 15

 

2-1 مطالعات انجام شده پیرامون مبحث سوسیس و کیفیت مغذی……………………. 15

 

2-1-1 ترکیبات شیمیایی…………………………………………………………………… 15

 

2-1-2 بافت……………………………………………………………………………………. 17

 

2-1-3 رنگ…………………………………………………………………………………….. 18

 

2-1-4 اسید چرب……………………………………………………………………………….. 19

 

2-1-5 ارزیابی حسی…………………………………………………………………………… 20

 

2-2 مطالعات انجام شده پیرامون مبحث تغییرات کیفی در طی دوره نگهداری………….. 22

 

2-2-1 رطوبت…………………………………………………………………………………….. 23

 

2-2-2 چربی…………………………………………………………………………………… 24

 

2-2-3 آب آزاد شده……………………………………………………………………………… 24

 

2-2-4 رطوبت تحت فشار…………………………………………………………………… 25

 

2-2-5 ارزیابی‏های بافت‏سنجی………………………………………………………………….. 25

 

2-2-6 pH………………………………………………………………………………………….

 

2-2-7 میزان ازت تام فرار……………………………………………………………………….. 27

 

2-2-8 تیوباربیتوریک اسید…………………………………………………………………….. 28

 

2-2-9 اسیدهای چرب آزاد…………………………………………………………………….. 29

 

2-2-10 بررسی‏های باکتریولوژیک………………………………………………………………. 29

 

2-2-11 تغییرات رنگ…………………………………………………………………………. 31

 

2-2-12 ارزیابی حسی……………………………………………………………………….. 32

 

فصل سوم………………………………………………………………………………………

 

مواد و روش­ها……………………………………………………………………………………

 

3-1-مواد…………………………………………………………………………………………

 

3-1-1- مواد مصرفی…………………………………………………………………………..

 

3-1-2-  وسایل غیر مصرفی…………………………………………………………………..

 

3-2 روش‏های تولیدی………………………………………………………………………….

 

3-2-1 تهیه مینس ماهی…………………………………………………………………….

 

3-2-2 تهیه مینس شسته………………………………………………………………….

 

3-2-3 تهیه سوریمی…………………………………………………………………………..

 

3-2-4 تهیه سوسیس………………………………………………………………………….

 

3-3 روش‏های اندازه ‏گیری…………………………………………………………………….

 

3-3-1 اندازه گیری رطوبت…………………………………………………………………….

 

3-3-2 اندازه گیری چربی کل………………………………………………………………

 

3-3-3 اندازه گیری پروتئین …………………………………………………………………..

 

3-3-4 اندازه گیری pH……………………………………………………………………..

 

3-3-5 اندازه گیری خاکستر………………………………………………………………..

 

3-3-6 اسید چرب……………………………………………………………………………

 

3-3-7 اندازه گیری نمک……………………………………………………………………….

 

3-3-8 آب آزاد شده…………………………………………………………………………

 

3-3-9 اندازه گیری میزان رطوبت تحت فشار (EM)………………………………………

 

 

3-3-10 بافت‏سنجی…………………………………………………………………………..

 

3-3-11 اندازه گیری ترکیباته نیتروژنی فرار(TVN)……………………………………….

 

3-3-12 آزمایش تیوباربیتوریک اسید (TBA)……………………………………………..

 

3-3-13 اندازه‏گیری میزان اسیدهای چرب آزاد (FFA)…………………………………..

 

3-3-14 اندازه­گیری شمارش کلی باکتری­ها (TVC)…………………………………….

 

3-3-15 رنگ‏سنجی…………………………………………………………………………

 

3-3-16 ارزیابی حسی…………………………………………………………………..

 

3-4 روش‏های آماری………………………………………………………………………..

 

فصل چهارم………………………………………………………………………………..

 

نتایج……………………………………………………………………………………….

 

4-1 کیفیت مغذی………………………………………………………………………….

 

4-1-1 کیفیت مغذی ماده خام………………………………………………………….

 

4-1-1-1 ترکیبات تقریبی………………………………………………………………..

 

4-1-1-2 ترکیب اسیدهای چرب………………………………………………………

 

4-1-2 کیفیت مغذی سوسیس‏های ماهی…………………………………………..

 

4-1-2-1 ترکیبات تقریبی و شاخص‏های کیفی…………………………………….

 

4-1-2-2 ترکیبات اسیدهای چرب………………………………………………….

 

4-1-2-3 ارزیابی حسی……………………………………………………………….

 

4-2 نتایج تغییرات کیفی در طی دوره نگهداری در یخچال و فریزر…………………

 

4-2-1 میزان رطوبت کل………………………………………………………………..

 

4-2-2 میزان چربی کل………………………………………………………………….

 

4-2-3 میزان آب آزاد شده……………………………………………………………..

 

4-2-4 میزان رطوبت تحت فشار……………………………………………………….

 

4-2-5 خصوصیات بافتی……………………………………………………………………

 

4-2-5-1 سختی………………………………………………………………………….

 

4-2-5-2 انسجام………………………………………………………………………….

 

4-2-5-3 فنریت……………………………………………………………………………

 

4-2-5-4 چسبناکی……………………………………………………………………..

 

4-2-6 میزان pH …………………………………………………………………………..

 

4-2-7 میزان ازت تام فرار……………………………………………………………….

 

4-2-8 میزان تیوباربیتوریک اسید………………………………………………………

 

4-2-9 میزان اسیدهای چرب آزاد………………………………………………………

 

4-2-10 خصوصیات رنگی………………………………………………………………..

 

4-2-10-1 میزان روشنایی………………………………………………………………

 

4-2-10-2 میزان قرمزی………………………………………………………………….

 

4-2-10-3 میزان زردی…………………………………………………………………

 

4-2-10-4 میزان ته‏رنگ………………………………………………………………

 

4-2-10-5 میزان فام………………………………………………………………………

 

4-2-10-6 میزان سفیدی…………………………………………………………………

 

4-2-10-7 شاخص قرمزی………………………………………………………………..

 

4-2-11 شمارش و بررسی‏های میکروبی و کپک و مخمر…………………………….

 

4-2-12 ارزیابی حسی…………………………………………………………………

 

4-2-12-1 ارزیابی حسی طی مدت نگهداری سوسیس‏ها در یخچال…………….

 

فصل پنجم………………………………………………………………………………

 

بحث و نتیجه ‏گیری……………………………………………………………………  

 

5-1- کیفیت مغذی…………………………………………………………………..

 

5-2 تغییرات کیفی سوسیس ماهی در طی دوره نگهداری…………………..

 

جمع‏بندی نهایی…………………………………………………………………….

 

پیشنهادات اجرایی………………………………………………………………….

 

پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………….

 

فهرست منابع……………………………………………………………………….

 

چکیده:

 

هدف از این پژوهش تعیین کیفیت مغذی و مدت ماندگاری سوسیس تهیه شده از گوشت ماهی کپور نقره‏ای که به روش‏های مختلف شستشو شده، در دوره نگهداری در یخچال و فریزر بود. بدین منظور گوشت چرخ شده‏ی ماهی کپور نقره‏ای (مینس)، یکبار با آب خالص مخلوط و آبکشی شد (مینش شسته) و یکبار گوشت چرخ شده در 3 دوره 5 دقیقه‏ای شستشو داده شد که در دوره آخر شستشو، 3/0 درصد نمک به مخلوط شستشو اضافه شد (سوریمی). تیمار شاهد در این تحقیق گوشت چرخ شده و نشسته‏ی ماهی بود. در ادامه گوشت‏های فرآوری شده شامل مینس، مینس شسته شده و سوریمی، در فرمولاسیون سوسیس وارد شد و سوسیس ماهی تولید گردید. جهت تعیین کیفیت مغذی و مدت ماندگاری، آزمایشات فیزیکی، شیمیایی، میکروبی و حسی روی سوسیس‏های تولیدی صورت پذیرفت. میزان پروتئین، چربی و خاکستر در سوسیس‏های تیمار مینس بیشتر از سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی بود (05/0>P). رطوبت و pH نیز در سوسیس‏های حاوی سوریمی بیشتر از تیمار مینس بود. سوسیس‏های تولید شده از مینس نسبت به سایر تیمارها، مقادیر بیشتری اسیدهای چرب امگا-3 را دارا بودند (05/0>P). رطوبت سوسیس‏های نگهداری شده در یخچال در طول دوره 40 روزه نمونه‏برداری تغییر نشان نداد (05/0<P). چربی کل فقط در سوسیس‏های تیمار مینس کاهش یافت (05/0>P). رطوبت تحت فشار و آب آزاد شده در همه تیمارها روند افزایشی را با گذشت زمان آشکار نمود. سوسیس‏های تهیه شده از مینس بیشترین میزان سختی را دارا بودند (05/0>P). سوسیس‏های تهیه شده از مینس نسبت به سوسیس‏های تهیه شده از مینس شسته و سوریمی، طی دوره نگهداری در یخچال و فریزر، دارای مقادیر بیشتری ازت تام فرار، تیوباربیتوریک اسید و اسیدهای چرب آزاد بودند (05/0>P). تعداد باکتری در کلیه زمان‏های نمونه‏برداری در این تحقیق صفر بود. فرایند شستشو در سوسیس‏های نگهداری شده در یخچال در تیمار مینس شسته و سوریمی موجب افزایش روشنایی و کاهش قرمزی و زردی طی زمان گردید (05/0>P). ارزیابی حسی بیانگر مقبولیت بیشتر سوسیس‏های تیمار مینس نسبت به سایر تیمارها بود. به‏طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که فرایند شستشو موجب کاهش کیفیت و مقبولیت سوسیس ماهی کپور نقره‏ای می‏گردد و فقط روند پیشرفتِ  شاخص‏های شیمیایی فساد را کند می‏کنند.

 

فصل اول

 

1- مقدمه و کلیات

 

1-1- اهمیت و ارزش تغذیه ‏ای آبزیان

 

تغذیه مناسب از مقوله‏هایی است که انسان معاصر پی به اهمیت آن برده و بر این اساس سعی می‏کند با استفاده از روش‏های مناسبِ فرآوری، وضع تغذیه خود را بهبود ببخشد. یکی از منابع پروتئین‏های حیوانی گوشت آبزیان و ماهی می‏باشد. ماهی‏ها دارای مجموعه‏ای از اسیدهای چرب چند غیراشباعی می‏باشند که در سالهای اخیر از نظر جلوگیری از بروز بیماری‏های قلبی‏عروقی مورد توجه قرار گرفته‏اند (سیدهو[1]، 2003). مطالعات فراوانی که در دهه اخیر در مورد روغن ماهی صورت پذیرفته است نشان داده‏ است که وجود اسیدهای چرب اُمگا-3  در غذای روزانه انسان می‏تواند از طریق تاثیر بر فعالیت‏های بیولوژیک باعث کاهش فشار خون، پایین آمدن لیپیدهای سرم و متعاقباً کاهش خطر بروز تصلب شرائین[2] و ترومبوز[3] گردد و در نتیجه مرگ و میرهای ناشی از سکته‏های قلبی و مغزی را تا حد چشمگیری کاهش می‏دهد (کریستوز[4] و همکاران، 2005). علاوه بر این در تقویت چشم، مغز و ضریب هوشی کودکان، حفظ پوست و بافت‏ها در افراد مُسن و افزایش طول عُمر و تثبیت کلسیم بدن و جلوگیری از پوکی استخوان (ترواتیل[5] و همکاران، 2008؛ به نقل از بلچیور[6] و واسکا، 2006)، کاهش فشار عصبی و دردهای قاعدگی در بانوان نقش دارد و حتی از دیگر نقش‏های مصرف آبزیان می‏توان به پیشگیری ابتلا به سرطان (سینه، پروستات و کولون) و دیابت اشاره نمود.  با این‏وجود به‏دلیل رشد روز افزون جمعیت جهان، آبزیان یکی از منابع قابل اتکای بشر برای تامین پروتئین است (عادلی، 1387). براساس آمار انتشار یافته از سازمان خوارو بار جهانی[7] در سال 2006 میلادی، در سطح جهان 5/157 میلیون تن آبزی تولید و بهره‏برداری می‏گردد (سازمان خواروبار جهانی، 2006). بر اساس آمار منتشره متوسط سرانه مصرف آبزیان در جهان به‏طور متوسط 6/16 کیلوگرم، در کشورهای در حال توسعه 5/14 کیلوگرم، در کشورهای توسعه یافته 7/23 کیلوگرم و در کشورهای کم ‏درآمد با فقر غذایی 9/13 کیلوگرم می‏باشد. درحالی‏که در کشور ایران بر اساس آخرین آمار (سال 1385) مصرف سرانه‏ی 8 کیلوگرم نشان می‏دهد که بسیار پایین‏تر از متوسط جهانی می‏باشد.

 

2-1- کپور نقره‏ ای و اهمیت آن

 

كپور نقره‏ای Hypophthalmichthys molitrix یکی از ماهیان پُر تولید و ارزان قیمت آب شیرین می‏باشد که به‏واسطه‏ی رشد سریع و مقاومت در مقابل استرس، بیماری و دستكاری به‏طور گسترده پرورش و مصرف می‏شود (یانگجین[1] و همكاران، 2008). تولید این ماهی حدود 50 درصد تولید کل ماهیان گرمابی را مشمول می‏گردد. طبق آمار سازمان شیلات سال 1387، تولید این ماهی در کشور 61994 تُن بوده است که با رشد روزافزون آبزی ‏پروری و تقاضا، این رقم همچنان رو به افزایش است. این ماهی همچون دیگر ماهیان پرورشی گرمابی در کشور ایران و سایر کشورها معمولاً به‏صورت تازه و بدون هیچ گونه فرآوری مقدماتی و یا بسته بندی و عمدتا به شکل فله به بازار عرضه می‏گردد. این نحوه عرضه موجب آسیب دیدگی فیزیکی و کاهش کیفیت ماهیان پرورشی می‏گردد (یحیایی، 1375) و در نتیجه مصرف کنندگان تمایل کمتری به مصرف آن دارند (تروواتیل و همکاران، 2008). عرضه همزمان ماهیان پرورشی و دریایی به بازار مصرف، كم اهمیت بودن ماهی در رژیم غذایی مردم ایران و عدم شناخت كافی مردم نسبت به مصرف ماهیان پرورشی از دیگر عوامل عدم تمایل مصرف‏كننده ایرانی به استفاده از ماهیان پرورشی همچون ماهی کپور نقره‏ای می‏باشد. ماهی کپور نقره‏ای به لحاظ فرآوری در طبقه‏ی ماهیان سفید گوشت قرار می‏گیرد و در صورت تازه بودن دارای طعم مناسبی می‏باشند. این ماهی بسیار ارزانتر از ماهیان دریایی بوده و استفاده از آن به ‏منظور ماده اولیه فرآورده‏های جنبی شیلاتی از نظر اقتصادی و در دسترس بودن مقرون به صرفه است (شویک‏لو، 1376).

 

3-1- محصولات جنبی آبزیان

 

از جمله معضلات مصرف آبزیان و مخصوصاً ماهی بوی گوشت ماهی، میزان چربی زیاد در بدن، اُفت سریع کیفی و سرعت بالای فساد آن (ارسلان و همکاران[1]، 2001) وجود استخوان‏های بین عضلانی فراوان و دشواریِ مصرف آن، عدم تشخیص مناسب ماهی تازه توسط مصرف کنندگان (رضوی شیرازی 1، 1385)، عدم دسترسی به ماهی تازه در مناطق غیر شیلاتی، مشکلات پوست کندن و پاک کردن آن برای مصرف کنندگان، عدم تنوع شیوه‏های مصرف ماهی، عدم فرهنگ مصرف ماهی و بسیاری موارد دیگر می‏باشد. یکی از مهم‏ترین راهکارهای افزایش سرانه مصرف آبزیان تولید فرآورده‏های جنبی متنوع از آبزیان می‏‏باشد.

 

ظهور فرآورده‏های جنبی شیلاتی در جهان روند تدریجی داشته و امروزه با تشکیلات جدیدتری رشد سریع‏تری را نشان می‏دهد (ترواتیل و همکاران، 2008).

 

فرآورده ‏های جنبی معمولاً به شکل آماده مصرف[2] تولید و توزیع می‏گردند. در این محصولات پروتئین ماهی با ترکیبات مختلف مثل پروتئین‏های گیاهی مختلف از جمله نشاسته، آرد گندم و ادویه‏جات و غیره مخلوط گردیده و خمیر متشکله بر اساس هدف نهایی فرآوری محصول به فرم مطلوب شکل‏دهی می‏گردند (شویک‏لو[3]، 2008). از قرن 15 میلادی تولید فرآورده‏های مختلف از گوشت ماهی در خاور دور، به‏خصوص کشور ژاپن به‏صورت سنتی رایج بوده و طی چند دهه اخیر تولید این فرآورده‏ها در سایر کشورها نیز رشد چشمگیری نشان داده است.

 

از جمله این فرآورده‏های جنبی می‏توان برگر ماهی، فیش فینگر[4]، سوسیس ماهی، خمیر ماهی، کوفته ماهی و بسیاری محصولات متنوع دیگر را نام برد. برخی از دلایل عمده رشد روز افزون این محصولات جنبی آبزیان را می‏توان به شرح زیر برشمرد:

 

– افزایش آگاهی مصرف‏ کنندگان نسبت به ارزش غذایی آبزیان از نظر سالم بودن آن

 

– توجه روز افزون نسبت به غذاهای آماده از قبیل ساندویچ، همبرگر، سوسیس و کالباس و غیره به لحاظ صرفه‏ جویی در وقت

 

– افزایش تنوع و طعم مناسبِ محصولات جنبی آبزیان با توسعه‏ی تکنولوژی و ایجاد رغبت در مصرف کنندگان

 

– توسعه استفاده از نگهدارنده ‏های شیمیایی

 

– با بهره‏ مندی از مواد اولیه‏ ارزان قیمت و فرمولاسیون‏های مناسب، محصولاتی با قیمت پایین و ارزش غذایی مناسب تهیه گردیده و می‏تواند در دسترس افراد با درآمدهای پایین و متوسط قرار ‏گیرد.

 

– به‏ منظور تولید فرآورده ‏های جنبیِ آبزیان می‏توان از ماهیان ریز جثه و یا ماهیانی که به هر دلیلی قابلیت مناسبی برای طبخ را ندارند، استفاده کرد و درنتیجه علاوه بر افزایش بهره ‏وری از کلیه سطوح زنجیره غذایی آبزیان ارزش افزوده مناسبی حاصل نمود (کاردوسو[1]، 2006؛ سازمان شیلات، 1385)

 

4-1- فرآورده های گوشتی

 

فرآورده‏های گوشتی، فرآورده‏هایی را می‏نامند که لااقل نیمی از آنها را گوشت تشکیل داده (رکنی، 1385) و حاوی نمک و چاشنی باشد (فلاحی، 1374). سوسیس یکی از معروف‏ترین محصولات ارزش افزوده می‏باشد که در سالهای اخیر بیشتر شناخته شده‏ است. سوسیس فرآورده‏ای می‏باشد که در آن گوشت طی فرایندهای مختلف به فرآورده‏ای تبدیل می‏گردد که دارای خواص حسی و شرایط نگهداری مطلوب‏تر و بهتر می‏باشد (ترواتیل و همکاران، 2008؛ به نقل از ساویک[1] 1985). بر اساس تعریف استاندارد ملی ایران سوسیس و کالباس عبارت است از: مخلوطی پایدار حاصل از گوشت دام‏های کشتاری (شامل گاو، گوساله، گوسفند و مرغ)، چربی و آب که همراه با مواد دیگری در داخل پوشش‏های طبیعی و یا مصنوعی در شرایط مناسب پر شده و پس از طی فرایند حرارتی مناسب و سایر فرایندهای لازم برای مصرف خوراکی انسان آماده می‏گردد (استاندارد ملی ایران، 2303). سوسیس و کالباس[2] از نظر تکنولوژی تولیدی اختلاف شایانی با یکدیگر ندارند و مهمترین اختلاف آنها در قطر پوشش است که در کالباس بیشتر بوده و نیز میزان آب افزودنی در سوسیس بیشتر است (رکنی، 1385).

 

سوسیس و کالباس را می‏توان از قدیمی‏ترین فرآورده‏های گوشتی برشمرد. پانصد سال قبل از میلاد مسیح راجع‏به این ماده غذایی در ادبیات یونان مطالبی نوشته شده است. همچنین رومیان قدیم علاقه وافری به نوعی محصول گوشتی شبیه سوسیس و کالباس امروزی داشتند. طی سالیان متمادی جوامع انسانی مختلف این محصولات را با روش‏های مختلف فرآوری کرده و با ادویه‏جات و چاشنی‏های مختلفی مخلوط و محصولاتی با اختصاصات جدید و مطلوب تولید نموده‏اند، به‏طوریکه تا به امروز تکامل چشمگیر در صنعت فرآورده‏های گوشتی مشاهده می‏گردد. در ایران صنعت فرآورده‏های گوشتی در مقیاس کوچک و ابتدایی از سال 1310 و در مقیاس صنعتی در سال 1337 آغاز گردید و در حال حاضر بیش از 250 کارخانه فعال در سراسر ایران دائر است (ناصری و ناصری، 1384). اسامی فرآورده‏های گوشتی در سایر نقاط جهان بعضاً متفاوت می‏باشد. مهمترین گروه فرآورده ‏های گوشتی شامل:

 

1-4-1 سوسیس ‏های حرارت‏دیده

 

تقریباً کلیه سوسیس و کالباس‏های تهیه شده در کارخانه‏های فرآورده‏های گوشتی کشور ایران از نوع حرارت دیده می‏باشد. سوسیس‏های حرارت‏دیده فرآورده‏هایی می‏باشند که مواد اصلی تشکیل دهنده آنها گوشت، چربی و آب بوده و حرارت حداقل 70 درجه سانتیگراد دما دریافت می‏کنند (بنیادیان، 1386). مهمترین مساله در تولید این گونه فرآورده‏ها این است که ترکیبات فوق و مواد افزودنی به‏صورتی آمیخته گردند تا هنگام حرارت دادن از یکدیگر جدا نشده و فرآورده تهیه شده دارای قوام و قابلیت برش مطلوب باشد؛ بنابراین نگهداری و جذب آب، پایداری چربی و ایجاد ساختار مناسب سه اصل مهم در تولید این فرآورده محسوب می‏گردد. در این رابطه پروتئین‏های میوفیبریلی نقش مهمی را ایفا می‏نمایند زیرا بخش اعظم آنها در حین خردکردن[3] به‏صورت قابل حل درآمده و قادر به جذب آب می‏گردد. به عبارت دیگر سوسیس‏‏های حرارت‏دیده، فرآورده‏هایی هستند که به‏وسیله‏ی خرد کردن و کوتریزاسیون گوشت، با حضور املاح بویژه نمک طعام و افزودن مقدار ضروری از آب قادر به فعال کردن پروتئین‏های میوفیبریلی به‏صورت فوق‏الذکر می‏باشد (یارمند، 1384). مهمترین مرحله در تولید این فرآورده خرد کردن گوشت و چربی می‏باشد؛ در این مرحله آب را به‏صورت یخ خرد شده اضافه کرده تا سیستم کلوییدی مناسب به‏وجود آید؛ این سیستم کلوییدی شامل یک فاز محلول حقیقی، محلول به صورت ژل، سوسپانسیون و امولوسیون است. برخی از محققین خمیر این‏گونه فرآورده را امولوسیون می‏نامند. در این سیستم کلوییدی، املاح و پروتئین‏های محلول در آب به صورت محلول حقیقی، پروتئین‏های میوفیبریلی به‏صورت محلول ژل، ذرات گوشت و بافت پیوندی و چربی و ادویه‏ها به صورت سوسپانسیون و بخشی از چربی به‏صورت امولوسیون چربی در آب است. در این سیستم هوا به‏صورت کف نیز وجود دارد (بنیادیان، 1386).

 

1-4-2 سوسیس‏ های خام

 

 

برای آنکه بتوان در دنیای متلاطم و متغیر امروزه به حیات ادامه داد،باید به نوآوری و خلاقیت روی آورد و ضمن شناخت تغییر و تحولات محیط برای رویارویی با آن ها پاسخ های بدیع و تازه تدارک دید و همراه تأثیر پذیری از این تحولات بر آن ها تأثیر نهاد و بدان ها شکل دلخواه دا د .

 

امروزه جامعه ی ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد.هر قدر جهانی که در آن زندگی می کنیم ،پیچیده تر می شود ،نیاز به شناسایی و پرورش ذهن های خلاق و آفریننده نیز بیشتر و شدیدتر می گردد.به همین دلیل، در شرایط کنونی مسئله ی خلاقیت از مهمترین مسائل  در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است. با توجه به این امر ،باید مدیرانی مبتکر وخلاق را برای  رده های متفاوت مدیریت بر گزیده، مدیران توانمندی که قادر باشند با اتخاذ تدابیر و شیوه های بایسته ، به ویژه در دستگاه آموزش و پرورش ، زمینه را برای تجلی و بروز استعدادها و خلاقیت های معلمان و دانش آموزان فراهم آورند.

 

اگر به استناد نظر ((ژان پیاژه)) هدف اصلی آموزش و پرورش را آفرینش و بویژه آفرینش انسان های توانا به انجام دادن کارهای نو ، انسان هایی خلاق و نوآفرین و کاشف بدانیم ، وظیفه و رسالت سازمان های آموزش پرورشی و از جمله مدارس این است که با به کارگماری مدیران متعهد ، مبتکر و نوآور و ارائه  طرح های جدید و روش های نو ، زمینه ی بروز این ویژگی های آدمی را در معلمان و دانش آموزان فراهم آورند و فضای متعهدانه مدرسه را به فضای بالنده ،خلاق ،مبتکر ،گرم ،صمیمانه ،  اثربخش و لذت بخش تبدیل کنند.(سریداران،1376)

 

البته این امر مستلزم تدوین طرح ها و برنامه های گوناگونی است که مدیران مدارس باید با اجرای تدریجی آن ها ،تحول ، تحرک و تغییرات جدیدی در واحدهای آموزشی پدید آورند.

 

به طور کلی ،برنامه ریزی در تمام سطوح مدیریت  به ویژه مدیریت مدرسه ،مستلزم داشتن اندیشه ی خلاق ،ارائه ی ابتکارات جدید،ورزیدگی و مهارت در به کار گرفتن منابع و عوامل متعدد است.

 

 

 

 

 

1-2 بیان مسئله

 

مفاهیم تعهد شغلی و خلاقیت همواره مورد توجه کلیه دست اندرکاران امور در تمامی سازمان ها بوده است.

 

یکی از اولین مطالعات مؤثر در زمینه تعهد شغلی ، تحقیقی است که توسط(لوداهل وکیجنر،1965) به منظور اندازه گیری میزان مشارکت شغلی کارکنان  روی نمونه ای شامل 137 پرستار ، 70 مهندس و 46 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت انجام گرفت.

 

نتایج این تحقیق نشان داد که بالاترین میزان مشارکت شغلی مربوط به دانشجویان کارشناسی ارشد و پائین ترین آن مربوط به پرستاران بوده است. و به طور کلی ، میزان مشارکت شغلی این سه گروه بیش از سطح متوسط بوده است.

 

تعهد شغلی فرد به معنی  وظایف مسؤولیت های شغلی و انجام درست و معقول کار است، به گونه ای که حتی اگر ناظری بر کار فرد نظارت نداشته باشد او در انجام امور محوله کوتاهی نکند.(لوداهل و کیجنر،1965)

 

همچنین به میزانی که شخص ، کار یا عملکردش را موجب سربلندی و  کسب اعتبارش بداند تعهد شغلی او افزایش می یابد. ایمان ، احساس تعلق و وفاداری به هدف از ویژگی های تعهد است که با در اختیار گذاشتن انرژی و وفاداری  انسان به نظام اجتماعی ، رفاه  جامعه و پای بندی به ارزش های معنوی حاکم بر کار مانند انصاف ، هم نوایی را به ارمغان می آورد.

 

بنابر این شناسایی و تثبیت عوامل مؤثر بر تعهد می تواند به تحقق آرمان های سازمان در مقیاس کلان و شغل به عنوان اصلی ترین جزء آن بیانجامد ، حتی اگر اهداف دوربرد و به ظاهر غیر قابل دسترسی برای آن ها طراحی شده باشد.

 

 

بلا و همکارانش برای تعهد شغلی ، چهار بعد را که شامل وابستگی حرفه ای ، وابستگی سازمانی ، پای بندی به ارزش های  کار و میزان مشارکت شغلی است ، در نظر گرفتند.(بلا،1993)

 

پرورش خلاقیت ، یکی از مهمترین هدف های آموزش وپرورش است که حتی پیش از تعلیمات رسمی آغاز گردید و مسؤولیتی را که به تنهایی به عهده خانواده کودک بود، هم گام با آنان بر دوش می گیرد.

 

جوامعی که بتوانند خلاقیت را در سازمان ها احیاء و شکوفا سازند ، می توان رشد و شکوفایی را برای آن ها انتظار داشت و بر عکس به هر میزانی که خلاقیت ، پرورش نیابد رکود علمی ، صنعتی و فرهنگی را باید برای آن ها متصور شد.

 

الوانی(1379) معتقد است : ((خلاقیت به معنای تولید یک اندیشه و فکر جدید است یا به عبارت دیگر خلاقیت اشاره به قدرت ایجاد اندیشه های نو دارد)) .

 

از نظر آمابیل (1980) خلاقیت در هر شخص تابعی از سه مؤلفه تخصص ، مهارت تفکر خلاق و انگیزش می باشد. مدیران خلاق می توانند هرسه را تحت تأثیر قرار دهند و خلاقیت را در کارکنان  خود تقویت کنند.اما اینکه خلاقیت افراد در چه محیط هایی رشد پیدا می کند.

 

حسینی (1380)(( معتقد است که با ایجاد نظام مشارکتی ،  به منزله ی یکی از راهکارهای مهم، می توان فضایی خلاق و پویا در سازمان بوجود آورد)). آنچه در این مطالعه مورد نظر ماست ، بررسی رابطه ی بین تعهد شغلی با میزان خلاقیت مدیران است ، زیرا محیط کار امروزی به کارکنانی نیاز دارد که بتوانند تصمیم بگیرند ، راه حل های تازه ای برای مسائل ارائه دهند، خلاقیت داشته باشند و در قبال  نتایج کار مسؤول شناخته شوند . و همچنین این ابهام که افراد خلاق تا چه اندازه از وقت خود را با شغلشان سپری  می کنند و تعهد کاری ایشان به چه میزان است ؟

 

چون که خلاقیت هر فرد را مهمترین سلاح او در برابر فشارهای روحی ناشی از زندگی و کار روزانه و امور فوق العاده دانسته و حس وفاداری و وظیفه شناسی و تعهد نسبت به سازمان را در مسیر شغلی ایجاد و تقویت می کند و کارکنان را به کار و کوشش بیشتر بر می انگیزد و اشتیاق بیشتر فرد را به عنوان یک همکار برای پاسخگویی به خواسته ها که از شغل او دارند.

 

خلاقیت نیز نوعی رفتار عاطفی مثبت است که حالت ها و فعالیت های اثربخش را افزایش می دهد ،لذا این پژوهش درصدد آن است که رابطه بین سه عامل تعهد شغلی (وابستگی حرفه ای ،پایبندی به ارزش های کار و مزایای دریافتی مناسب) با میزان خلاقیت در مدیران مدارس متوسطه شهر بوشهر  را بررسی کند تا دریابد کدامیک از این عوامل برای بالا بردن خلاقیت افراد سازمان ها بااهمیت تر و با ارزش تر است و آنان را در انجام دادن فعالیت ها یاری می رساند.

 

1-3 اهمیت تحقیق                                               

 

 

2-4-3-خشکسالی کشاورزی………………………………………… 9

 

2-4-4-خشکسالی اقتصادی و اجتماعی…………………………… 9

 

2-5-روش های مطالعه خشکسالی……………………………….. 10

 

2-5-1-روش مطالعه بیلان آبی………………………………………. 10

 

2-5-2-روشهای تحلیل سینوپتیک………………………………….. 11

 

2-5-3-روش تحلیل داده های بارندگی……………………………… 11

 

2-5-4-روش استفاده از اطلاعات ژئومورفولوژیک و تاریخی………. 12

 

2-6-ویژگی‌های خشکسالی………………………………………… 12

 

2-6-1-شروع و پایان………………………………………………….. 12

 

2-6-2-شدت………………………………………………………….. 13

 

2-6-3-فراوانی………………………………………………………… 13

 

2-6-4-وسعت………………………………………………………….13

 

2-7-شاخص های خشکسالی…………………………………….. 14

 

2-7-1-شاخص شدت خشکسالی پالمر (PDSI)………………… 15

 

2-7-2-شاخص ذخیره آب سطحی (SWSI)………………………. 17

 

2-7-3-شاخص رطوبت محصول  (CMI)……………………………. 19

 

2-7-4-شاخص احیایی (RDI)………………………………………. 19

 

2-7-5-شاخص خشکسالی بالم و مولی(BMDI)……………….. 20

 

2-7-6-شاخص درصد بارش متعارف (PNPI)……………………… 21

 

2-7-7-شاخص خشکسالی ویژه محصول (CSDI)………………. 22

 

2-7-8-شاخص خشکسالی رطوبت خاک (SMDI)……………… 22

 

2-7-9-شاخص بارش سراسری (RI)……………………………. 22

 

2-7-10-شاخص ناهنجاری بارش (RAI)…………………………. 23

 

2-7-11-شاخص بارش مؤثر (EPI)………………………………… 24

 

2-7-12-شاخص بارش استاندارد (SPI)………………………….. 25

 

2-7-13-شاخص دهک‌ها………………………………………….. 26

 

2-7-14-شاخص های جریان کم…………………………………… 27

 

2-7-15-شاخص های نوسانات اقیانوسی-اتمسفری…………… 27

 

2-7-16-نمایش خشکسالی ایلات متحده (USDM)…………….. 28

 

2-7-17-اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI)…………….. 29

 

2-8-معیارهای ارزیابی شاخص‌های خشکسالی………………. 30

 

2-8-1-معیار‌های بنیادی……………………………………………. 30

 

2-8-2-معیار‌های آماری…………………………………………….. 32

 

2-9-نقاط ضعف شاخص‌های خشکسالی……………………….. 32

 

2-9-1-واحد زمان…………………………………………………….. 32

 

2-9-2-تعیین و تعریف دوره کمبود آب………………………………. 33

 

2-9-3-دوره ذخیره منابع آب………………………………………… 33

 

2-9-4-توجه به اتلاف منابع آب……………………………………… 33

 

2-9-5-داده‌های مورد استفاده………………………………………. 33

 

2-9-6-گوناگونی و تنوع اطلاعات…………………………………… 34

 

 

2-10-مطالعات انجام شده در زمینه خشکسالی……………….. 34

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها

 

3-1-خصوصیات منطقه مورد مطالعه……………………………… 42

 

3-2-انتخاب ایستگاه‌ها ……………………………………………..44

 

3-3-داه‌های مورد استفاده………………………………………… 45

 

3-4-تبخیر‌تعرق مرجع………………………………………………. 45

 

3-4-1-روش استاندارد تعیین تبخیر‌تعرق مرجع…………………. 46

 

3-4-2-معادله پنمن-مونتیت فائو………………………………….. 48

 

3-4-3-محاسبه ET0 برای روزهایی که تمام داده‌ها موجود است…..48

 

3-4-4-محاسبه ET0 برای روزهایی که برخی داده ها ثبت نشده‌اند..50

 

3-5-شاخص‌های خشکسالی……………………………………. 51

 

3-6-مقایسه نتایج شاخص‌ها در هر ایستگاه…………………… 52

 

3-7-انتخاب بهترین شاخص، تحلیل فراوانی و پهنه‌بندی شاخص منتخب…..53

 

3-8-تحلیل فراوانی…………………………………………………. 53

 

3-8-1-احتمال تجربی داده ها…………………………………….. 54

 

3-8-2-برازش تابع توزیع احتمال………………………………….. 54

 

3-8-3-آزمون نیکویی برازش………………………………………. 55

 

فصل چهارم: نتایج و بحث

 

4-1-مقدمه……………………………………………………………56

 

4-2-نتایج در مقیاس 3 ماهه……………………………………… 57

 

4-2-1-ایستگاه اردستان…………………………………………… 57

 

4-2-2-ایستگاه اصفهان……………………………………………. 58

 

4-2-3-ایستگاه خوروبیابانک………………………………………. 59

 

4-2-4-ایستگاه داران………………………………………………. 60

 

4-2-5-ایستگاه شرق اصفهان…………………………………….. 61

 

4-2-6-ایستگاه شهرضا …………………………………………….62

 

4-2-7-ایستگاه کاشان………………………………………………63

 

4-2-8-ایستگاه کبوترآباد……………………………………………. 64

 

4-2-9-ایستگاه گلپایگان……………………………………………. 65

 

4-2-10-ایستگاه میمه………………………………………………. 66

 

4-2-11-ایستگاه نائین………………………………………………. 67

 

4-2-12-ایستگاه نطنز………………………………………………… 68

 

4-3-نتایج در مقیاس 12 ماهه………………………………………. 69

 

4-3-1-ایستگاه اردستان……………………………………………. 69

 

4-3-2-ایستگاه اصفهان……………………………………………… 70

 

4-3-3-ایستگاه خوروبیابانک………………………………………… 71

 

4-3-4-ایستگاه داران………………………………………………… 72

 

4-3-5-ایستگاه شرق اصفهان………………………………………. 73

 

4-3-6-ایستگاه شهرضا……………………………………………… 74

 

4-3-7-ایستگاه کاشان……………………………………………… 75

 

4-3-8-ایستگاه کبوترآباد…………………………………………….. 76

 

4-3-9-ایستگاه گلپایگان……………………………………………… 77

 

4-3-10-ایستگاه میمه……………………………………………….. 78

 

4-3-11-ایستگاه نائین………………………………………………. 79

 

4-3-12-ایستگاه نطنز……………………………………………….. 80

 

4-4-مقایسه‌ی شاخص‌ها………………………………………….. 81

 

4-5-خلاصه نتایج تمام شاخص ها و انتخاب بهترین شاخص……. 83

 

4-6-نتایج تحلیل فراوانی متغیر RPE………………………………..

 

4-7-نتایج پهنه بندی فراوانی نسبی خشکسالی با  شاخص RPEI

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری کلی و پیشنهادها

 

5-1-نتیجه‌گیری کلی……………………………………………….. 92

 

5-2-پیشنهادها……………………………………………………… 94

 

پیوست1……………………………………………………………… 96 

 

پیوست2……………………………………………………………  108

 

فهرست منابع …………………………………………………….. 120

 

چکیده انگلیسی…………………………………………………… 127

 

چکیده:

 

خشکسالی یکی از بلایای طبیعی و تکرارشونده است که در هر منطقه اقلیمی اتفاق می‌افتد و خسارات زیادی به بخش‌های مختلف وارد می‌کند. مهمترین عامل مؤثر در خشکسالی، کمبود بارش نسبت به حالت شرایط عادی است که میزان تبخیرتعرق نیز بر شدت آن می‌افزاید. بدین منظور در این تحقیق چهار شاخص خشکسالی پیشنهادی، که مبتنی بر داده‌های بارش و تبخیر‌تعرق مرجع هستند، در مقیاس‌های 3، 6 و 12 ماهه (از زمستان) در استان اصفهان بکار گرفته شد. این شاخص‌ها عبارتند از مقادیر استانداردشده‌ی «نسبت بارش به تبخیرتعرق، RPEI»، «نسبت بارش به اختلاف بارش و تبخیرتعرق (کمبود بارش)، RPPDI»، «کمبود بارش، PDI» و «تبخیرتعرق، ETI». برای محاسبه تبخیر‌تعرق مرجع از روش استاندارد پنمن-مونتیت فائو استفاده شد. به منظور مقایسه نتایج، چهار شاخص فوق با «شاخص بارش استانداردشده، SPI» در مقیاس‌های مشابه مقایسه شدند. نتایج نشان داد شاخص ETI كه تابع ساده‌ای از تبخیرتعرق می‌باشد، بیشترین عدم‌تطبیق با SPI، براساس وقایع مورد نظر خشکسالی، ترسالی یا شرایط عادی را داراست. این نتیجه،  متفاوت عمل‌كردن تغییرات حدی بارش و تبخیرتعرق را نشان می‌دهد. بنابراین، تبخیرتعرق عامل مهم و تأثیرگذاری در استان است، ولی نحوه‌ی دخالت آن در معادلات نیز قابل‌توجه می‌باشد. دو شاخص اول (RPEI و RPPDI) دارای تطابق بیشتری با شاخص SPI  بوده و نسبت به نوسان‌های تبخیرتعرق از حساسیت كمتری برخوردارند.شاخص PDI با استانداردسازی اختلاف بارش و تبخیرتعرق، در شرایط میانه‌ای قرار دارد. نتایج تحلیل فراوانی نسبت بارش به تبخیرتعرق (RPE) نشان داد که از لحاظ خشکی داران و خوروبیابانک به ترتیب مرطوب ترین و خشک ترین مناطق در بین ایستگاه ها هستند .نتایج پهنه‌بندی درصد فراوانی نسبی خشکسالی ها با توجه به شاخص RPEI نیز نشان داد به طور کلی در شرق و شمال شرق استان اصفهان  و قسمت کوچکی از غرب استان، خشکسالی بیشتر اتفاق می‌افتد و بنابراین این مناطق حسّاس‌تر بوده و نیازمند توجه بیشتر در مدیریت‌های خشکسالی هستند.

 

فصل اول: کلیات و اهداف پژوهش

 

1-1- کلیات

 

خشکسالی یک رخداد طبیعی است که همه ساله گریبان‌گیر مناطق وسیعی از دنیا می‌شود. این رویداد در جوامعی که با مسئله کم‌آبی و کاهش نزولات جوی روبرو می‌باشند هر چند سال یکبار، به وقوع می‌پیوندد.در حال حاضر حدود 80 کشور در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار گرفته اند. کشور ایران نیز با بارندگی متوسط سالانه حدود 250 میلی‌متر جزء مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا محسوب می شود. هر‌چند که مناطق شمالی کشور ایران سالانه حدود 2000 میلی‌متر بارش دریافت می کند ولی بارش سالانه برخی از مناطق مرکزی کشور به 50 میلی‌متر هم نمی‌رسد. این تنوع اقلیمی اثر کاهشی روی منابع آب، پوشش گیاهی و جوامع انسانی دارد. از سوی دیگر با رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضا برای مصرف آب و نیز توزیع نامناسب مکانی و زمانی منابع آب، خصوصاً در مناطق خشک سبب بروز پدیده هایی چون خشکسالی می شود. خشکسالی از نظر فراوانی، شدت، مدت، وسعت، خسارت مالی و تلفات جانی آثار شدیدتر و درازمدت‌تری نسبت به سایر بلایای طبیعی دارد.

 

2-1- ضرورت تحقیق

 

از لحاظ اقلیمی مناطق خشک و نیمه خشک وسعت بسیار زیادی از مناطق کشور ایران را به خود اختصاص داده اند. از طرفی بارش کم، توزیع زمانی و مکانی نامناسب و روش های نامناسب مدیریتی در این مناطق باعث شده خشکسالی خسارات جبران‌ناپذیری از خود به جای بگذارد.

 

یکی از راه های بسیار مناسب برای مدیریت و کاهش خسارات خشکسالی، سیستم پایش خشکسالی می‌باشد. در این سیستم با استفاده از پارامترهای اقلیمی هیدرولوژیک می توان شدت و توسعه مکانی و زمانی خشکسالی را تشخیص داد. به منظور بیان کمی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های خشکسالی، وجود داده های بلندمدت و مناسب اقلیمی و هیدرولوژیک ضروری است، که در فصل بعد مهم‌ترین این شاخص‌ها معرفی می‌شوند. بارش مهم‌ترین پارامتر اقلیمی است که بر خصوصیات خشکسالی (شدت، تداوم و وسعت) مؤثر است. از دیگر پارامترهای مؤثر می‌توان به تبخیروتعرق پتانسیل اشاره کرد. وجود برنامه‌های از‌پیش‌آماده برای مقابله با خشکسالی و هم‌چنین پایش و پیش‌بینی خشکسالی‌ها با استفاده از این سیستم، می‌توان خسارات ناشی از خشکسالی ها را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش داد و هم‌چنین نوع و زمان فعال شدن این برنامه‌ها را تعیین نمود.

 

3-1- اهداف تحقیق

 

با توجه به مطالب گفته شده می توان اهداف این تحقیق را این گونه بیان نمود:

 

1- تعیین یک شاخص خشکسالی جدید که تلفیقی بوده و حتی الامکان از دو و یا سه نوع پارامترهای هواشناسی، هیدرولوژیک و کشاورزی استفاده شده باشد.

 

2- تهیه نقشه های درصد فراوانی نسبی خشکسالی ها برای استان اصفهان.