کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل



جستجو


آخرین مطالب


 



2 – 3 – انواع گردشگری.. 16

 

2 – 3 – 1- گردشگری بر پایه هدف از سفر. 17

 

2 – 3 – 2- گردشگری انبوه و جایگزین.. 17

 

2 – 3 – 3- جهانگردی فام. 18

 

2 – 3- 4- گردشگری بر اساس محل سکونت افراد. 19

 

2 – 3- 5- گردشگری از بعد تقاضا 19

 

2 – 3- 6- گردشگری براساس فعالیت، موضوع، جاذبه ها و تعاملات گردشگری.. 20

 

2 – 4 – مفهوم اكوتوریسم(طبیعت گردی). 22

 

2 – 5 – معیارها و ویژگیهای اکوتوریسم. 23

 

2 – 6 – جنبه های اکوتوریسم. 23

 

2 – 6 – 1- جنبه‌های علمی.. 23

 

2 – 6 – 2- جنبه‌های اجتماعی.. 23

 

2 – 6 – 3- جنبه‌های اقتصادی.. 24

 

2 – 7 – ویژگی‌های اکوتوریسم. 24

 

2 – 8 – اهمیت اكوتوریسم. 24

 

2 – 9 – اهداف اساسی و ارکان اصلی اکوتوریسم. 25

 

2 – 10 – ارکان اصلی اکوتوریسم. 25

 

2 – 11 – اكوتوریسم در ایران.. 26

 

2 – 12 – جایگاه اکوتوریسم در فرآیند توسعه پایدار گردشگری.. 27

 

2 – 13 – ویژگی اكوتوریست‌ها و انواع آن.. 27

 

2 – 14 – اكوتوریسم و توسعه. 28

 

2 – 15 – اكوتوریسم و توسعه منطقه‌ای.. 29

 

2 – 16 – گردشگری شهری.. 30

 

2 – 17 – توسعه شهری و نقش برنامه‌ریزان شهری در گردشگری.. 31

 

2 – 18 – نتیجه‌گیری.. 32

 

3 – 1 – موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه 35

 

3 – 2 – وضعیت زمین شناسی منطقه مورد مطالعه. 36

 

3 – 2 -1 – زون سنندج – سیرجان: 36

 

3 – 3 – توپوگرافی منطقه مورد مطالعه. 37

 

3 – 3 – 1 – کوهستان پرآو: 37

 

3 – 3 – 2 – کوههای سفید: 38

 

3 – 3 – 3 – دشتها 38

 

3 – 3 – 4 – دشت کرمانشاه: 38

 

3 – 3 – 5 – دشت ماهیدشت: 38

 

3 – 4 – ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه 39

 

3 – 5 – ویژگیهای اقلیمی شهر کرمانشاه از نگاه گردشگری.. 40

 

3 – 5 – 1 – وضعیت بارش شهر کرمانشاه 40

 

3 – 5 – 2  – وضعیت دمای شهر کرمانشاه 42

 

3 – 5 – 3 – وضعیت رطوبت نسبی شهر کرمانشاه 44

 

3 – 5 – 4 – وضعیت ساعات آفتابی شهر کرمانشاه 45

 

3 – 6 – منابع آب استان کرمانشاه به تفکیک قطبهای گردشگری.. 46

 

3 – 7 – منابع پوشش گیاهی و جنگلی استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان.. 47

 

3 – 8 – ویژگی‌های انسانی منطقه مورد مطالعه. 50

 

3 – 8 – 1 – وجه تسمیه. 50

 

3 – 8 – 2 – جمعیت شهر کرمانشاه برحسب سن، جنس و وضع سكونت.. 50

 

3 – 8 – 3 – سطح سواد بر حسب سن و جنس در شهر کرمانشاه 51

 

3 – 9 – ویژگی‌های اقتصادی شهرستان کرمانشاه 51

 

3 – 9 – 1 – زراعت و باغداری.. 52

 

3 – 10 – زیرساختها 52

 

3 – 10 – 1 – راه و دسترسیها 52

 

3 – 10 – 1 – 1 – راههای ارتباطی شهر کرمانشاه 53

 

3 – 11 – نگاهی به جاذبه‌های اکوتوریستی شهر کرمانشاه 53

 

3– 12 – جاذبه های اکوتوریستی شهر کرمانشاه 54

 

3 – 12 – 1 – کوه‌ها 54

 

3– 12 – 1 – 1 – پرآو. 54

 

3– 12 – 1 – 2 – بیستون.. 55

 

3– 12 – 1 – 3 – سفید کوه 55

 

3– 12 – 2 – دشت‌ها 56

 

3– 12 – 2 – 1 – ماهیدشت.. 56

 

3– 12 – 2 – 2 – بیستون.. 56

 

3– 12 – 3 – غارها 57

 

3– 12 – 3 – 1 – مرخل. 57

 

3– 12 – 3 – 3 – مر تاریک… 57

 

3– 12 – 3 – 4 – مرآفتاب.. 58

 

3– 13 – سراب‌ها و چشمه‌ها 58

 

3 – 13 – 1 –  قابلیت‌های اکوتوریسمی سرابهای شهر کرمانشاه: 58

 

3 – 13 – 2 – سراب قنبر. 59

 

3 – 13 – 3 – سراب طاقبستان.. 59

 

3 – 13 – 4 – سراب نیلوفر. 59

 

3 – 13 – 5 – بیستون.. 60

 

3– 14 – رودخانه‌ها 60

 

3– 14 – 1 – قره سو. 60

 

3 – 15 – نتیجه‌گیری.. 61

 

4 – 1 – ابزار گردآوری اطلاعات.. 63

 

4- 2 – مطالعات کتابخانه‌ای.. 63

 

4 – 3 – روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش… 64

 

4 – 4 – معرفی تکنیک TOPSIS. 65

 

‌بندی توانهای اکوتوریسمی.. 69

 

. 73

 

4 – 6 – تحلیل مدل SWOT.. 73

 

4 – 7 – مزایای مدل مدیریت راهبردی  SWOT.. 75

 

4 – 8 – مراحل مدل SWOT: 76

 

5 – 1 – مقدمه. 79

 

5 – 2 – وضعیت جنسی پاسخگویان.. 79

 

5 – 3 – وضعیت سنی پاسخگویان.. 80

 

5 – 4 – وضعیت تحصیلی پاسخگویان.. 80

 

5 – 5 – ارزیابی شاخصهای تحقیق.. 80

 

5 – 6 – رتبه بندی مناطق اکوتوریسمی شهرستان کرمانشاه بر اساس روش TOPSIS. 84

 

5 – 8 – ارزیابی محیط داخلی (حسابرسی داخلی) برای تدوین برنامه توسعه اکوتوریسم در مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 97

 

5 – 9 – ارزیابی محیط خارجی (حسابرسی خارجی) مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه جهت تدوین برنامه توسعه گردشگری.. 100

 

5 – 10 – اولویت بندی  مجموعه عوامل داخلی و خارجی تاثیر گذار در توسعه اکوتوریسم شهر کرمانشاه 104

 

5 – 11 – تدوین راهبردهای  توسعه اکوتوریسم در کرمانشاه 104

 

5 – 11 – 1 – راهبردهای رقابتی – تهاجمی (SO) : 104

 

5 – 11 – 2 –  راهبردهای اقتضایی یا تنوع(ST): 105

 

5 – 11 – 3 –  راهبردهای بازنگری یا انطباقی(WO): 106

 

5 – 11 – 4 –  راهبردهای تدافعی (WT): 106

 

5 – 12 – اولویت بندی استراتژی‌های توسعه اکوتوریسمی  شهر کرمانشاه 107

 

6 – 1 – مروری بر پژوهش حاضر. 112

 

6 – 2 – ارزیابی فرضیات.. 112

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

6 – 3 – نتیجه‌گیری.. 115

 

6 – 4 – پیشنهادها 116

 

6 – 5 – منابع: 118

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

جدول3 – 1 : ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه 40

 

جدول(3 – 2): منابع آبی هر قطب گردشگری استان کرمانشاه 47

 

جدول 3 – 3 : پراکندگی جنگلهای استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان و نوع پوشش گیاهی.. 48

 

جدول 3 – 4 : جمعیت شهر کرمانشاه برحسب سن، جنس و وضع سكونت در سال 1390. 51

 

جدول 3 – 5 : سطح سواد بر حسب سن و جنس در شهر کرمانشاه در سال 1390. 51

 

جدول 4 – 1: ماتریس  SWOTو نحوه تعیین راهبردها(یغفوری و همکاران:1390). 74

 

جدول 4 – 2 : ماتریس تهدیدات ،فرصتها،نقاط ضعف،و نقلط قوت.. 75

 

جدول 4 – 3 :  مراحل انجام ماتریس SWOT.. 77

 

جدول 5 -1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنس… 79

 

جدول(5 – 2 ) وضعیت سنی پاسخگویان.. 80

 

جدول 5 – 3: شاخصهای استفاده شده در این پژوهش… 81

 

جدول(5 – 4 ): جاذبه‌های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 83

 

جدول(5 – 5):  ماتریس اولیه شاخصهای گردشگری برای مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 84

 

جدول(5 – 6):استاندارد کردن داده‌های خام جاذبه‌های گردشگری شهر کرمانشاه 86

 

جدول (5 – 7):  اوزان شاخص‌ها 88

 

جدول(5 – 8) : استاندارد موزون جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه 88

 

جدول(5 – 9) حالت‌های ایده آل مثبت و منفی هر شاخص در جاذبه‌های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 90

 

جدول(5 – 10):  فاصله هر جاذبه اکوتوریستی از حالتهای ایده‌آل مثبت و منفی(بهترین و بدترین وضعیت) در کرمانشاه 91

 

جدول(5 – 11) نزدیکی نسبی هر جاذبه اکوتوریستی به وضعیت ایده‌آل (امتیاز نهایی) درشهر کرمانشاه 92

 

جدول 5 – 12: ارزیابی عوامل محیط داخلی(قوتها و ضعفها) اکوتوریسمی.. 97

 

جدول شماره(5 – 13):  ارزیابی عوامل محیط خارجی(فرصتها و تهدیدات) توسعه اکوتوریسم. 101

 

جدول 5 – 14:ترکیب اولویت بندی جاذبه‌های اکوتوریسمی و اولویت برنامه استراتژیکی در توسعه اکوتوریسم. 109

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

نمودار 3 – 3 : میانگین بارش ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 41

 

نمودار 3 – 4 : میانگین بارش سالانه شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 42

 

نمودار 3 – 5 : میانگین دمای ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 43

 

نمودار 3 – 6 : میانگین دمای سالانه شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 43

 

نمودار 3 – 7 : میانگین رطوبت نسبی ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 44

 

نمودار 3 – 8 : میانگین رطوبت نسبی سالانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 45

 

نمودار 3 – 9: میانگین ساعات آفتابی ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 46

 

نمودار 3 – 10 : پراکنش جنگلهای استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان.. 49

 

نمودار 5 – 1: نمودار  ارزیابی شاخصهای موثر در مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 82

 

نمودار  5 – 2: دامنه برد هر جاذبه اکوتوریسمی.. 94

 

نمودار  5 – 3: درصد توانایی شهر کرمانشاه از لحاظ جاذبه‌های اکوتوریسمی.. 95

 

نمودار  5 – 4: امتیاز وزنی هر یک از نقاط قوت(s). 99

 

نمودار 5 – 5: امتیاز وزنی هر یک از نقاط ضعف(w). 100

 

نمودار5 – 6 : امتیاز وزنی هر یک از  فرصتها(O). 102

 

نمودار 5 – 7: امتیاز وزنی هر یک از  تهدیدات(T). 102

 

نمودار 5 -8 : اولویت بندی عوامل چهارگانه SWOT.. 107

 

نمودار  5 – 9: اولویت بندی عوامل استراتژی  جهت توسعه اکوتوریسم کرمانشاه 108

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

شکل 2 – 1: ارتباط تعاملی انواع مختلف جهانگردی.. 19

 

شکل 2 – 2 : جایگاه اکوتوریسم در فرآیند توسعه پایدار گردشگری.. 27

 

شکل 3 – 2  : توپوگرافی استان کرمانشاه 39

 

شکل 4 – 1: تقسیم بندی مدل‌های تصمیم گیری.. 67

 

شکل 4 – 3: چهارچوب تحلیلی در مدل SWOT.. 75

 

شکل 5 – 8: ماتریس  اولویت‌بندی برنامه‌ریزی اکوتوریسم (SWOT) در شهر کرمانشاه 103

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

نقشه 3 – 1 : موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه در کشور ایران.. 35

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

امروزه صنعت گردشگری یا جهان‌گردی به عنوان یکی از ابزارها و راه‌کارهای مناسب جهت کسب درآمد و شکوفایی اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها از یک سو و توسعه و آبادانی مناطق در نقاط مختلف دنیا از سوی دیگر مطرح می‌باشد. کشورهای مختلفی در دنیا جهت دستیابی به توسعه، راهبردهای متفاوتی را در نظر می­گیرند. یكی از راهبردهایی كه اخیراً در اغلب كشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه و گسترش روزافزون گردشگری بخصوص فعالیت‌های مرتبط با اكوتوریسم است. یکی از مناطق مستعد کشور ایران در زمینه اکوتوریسم شهر کرمانشاه است که با توجه به محیط جغرافیایی خود پتانسیل­های بالقوه­ای در این زمینه دارد. در این پژوهش جاذبه­های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه شناسایی و با استفاده از مدل­ TOPSIS رتبه­بندی گردیدند. همچنین در پایان با استفاده از مدل SWOT استراتژی‌های لازم ارائه شدند. نتایج رتبه‌بندی نشان داد که در میان جاذبه‌های اکوتوریسمی، منطقه اکوتوریسمی سراب نیلوفر  با میزان  بیشتر نسبت به دیگر مناطق دارای برد بیشتر و دارای وضعیت بسیار خوب می‌باشد و منطقه اکوتوریسمی طاقبستان با امتیاز 6354/0 در رتبه دوم و در سطح خوب قرار گرفته که این دو منطقه دارای بیشترین برد و ظرفیت از لحاظ اکوتوریسمی در  شهرکرمانشاه هستند. هم‌چنین نتایج مدل سوات نشان داد که در مجموع امتیاز نهایی عوامل داخلی در ماتریس ارزیابی 47/4 و امتیاز نهایی عوامل خارجی 98/3 به دست آمده است که نشان دهنده تاثیرگذاری بیشتر عوامل داخلی بر عوامل خارجی در زمینه اکوتوریسم در شهر کرمانشاه می­ باشد.

 

واژگان کلیدی: ارزیابی، رتبه‌بندی، گردشگری، اکوتوریسم، کرمانشاه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- 1- مقدمه

 

امروزه صنعت گردشگری یا جهانگردی به عنوان یکی از ابزارها و راه کارهای مناسب جهت کسب درآمد و شکوفایی اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها از یک سو و توسعه و آبادانی مناطق در نقاط مختلف دنیا از سوی دیگر مطرح می‌باشد (ابراهیم زاده و آقاسی زاده، 1390: 6). کشورهای مختلفی در دنیا جهت دستیابی به توسعه، راهبردهای متفاوتی را در نظر می­گیرند. یكی از راهبردهایی كه اخیراً در اغلب كشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه و گسترش روزافزون گردشگری بخصوص فعالیت‌های مرتبط با اكوتوریسم است (قادری، 1383: 36). در این راستا با توجه به تبدیل شدن صنعت گردشگری به یکی از صنایع برتر دنیا و توانایی بالقوه کشور ایران در این زمینه، می­توان از گردشگری و به ویژه فعالیت‌های اکوتوریستی به عنوان یکی از بهترین گزینه­ها برای جایگزینی درآمدهای حاصل از نفت نام برد. اهمیت توسعه اکوتوریسم زمانی برای کشور نمایان می­شود که بدانیم زمان متوسط سفر 50 درصد اکوتوریست های جهان بین 8 تا 14 روز است و هر اکوتوریست به طور متوسط بین یک هزار تا یک هزار و 500 دلار درآمد ارزی به ارمغان می­آورد(اشتری مهر جردی، 1383: 78). از طرف دیگر، سازمان جهانی جهانگردی رشد سالانه صنعت گردشگری را تا سال 2010 بین 6 درصد بیان کرده است که اکوتوریسم با 4/3 تا 7/6  درصد بیان کرده است که اکوتوریسم با رشد سالانه 30 تا 40 درصد، بالاترین رشد در بخش های مختلف گردشگری را به خود اختصاص داده است. بر این اساس در سال 2004 اکوتوریسم رشدی 3 برابر صنعت گردشگری، در کل داشته است. همچنین بر اساس نظر شورای جهانی اکوتوریسم در پایان سال 2010 حدود 50 درصد گردشگران متعلق به بخش اکوتوریسم بوده است(موحد و همکاران، 1393: 182). در کنار اهمیت ذکر شده می‌توان به قابلیت بالای کشور اشاره کرد که از نظر تنوع صنایع دستی ایران جزء 3 کشور برتر دنیا به حساب می­آید (زنگی آبادی و همکاران، 1385: 131). از لحاظ جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی در بین 5 کشور برتر دنیا و از لحاظ جاذبه‌های تاریخی در رتبه 10 قرار گرفته است(نعمتی، 1384: 107). یکی از مناطق مستعد کشور در زمینه اکوتوریسم شهر کرمانشاه است که با توجه به محیط جغرافیایی خود پتانسیل­های بالقوه‌ای در این زمینه دارد. در این راستا در این پژوهش سعی می­شود که جاذبه­های گردشگری شناسایی و با استفاده از مدل­ TOPSIS رتبه­بندی گردند و در نهایت با استفاده از مدل تحلیل استراتژیک SWOT راهبردهای استراتژیک جهت توسعه پایدار فعالیت‌های اکوتوریسم در شهر کرمانشاه ارائه شود.

 

 

 

1 – 2- بیان مسأله و ضرورت تحقیق

 

امروزه همه کشورها، اعم از توسعه یافته و در حال توسعه پذیرفته‌اند که هر توسعه‌ای تنها با برنامه‌ریزی امکان‌پذیر است. این موضوع به خصوص در ارتباط با توسعه پایدار اهمیت بیشتری می­یابد. در این ارتباط حرکت به سمت توسعه پایدار گردشگری، به دلیل اهمیت خاص گردشگری و تأثیرات بالقوه مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی که می‌تواند داشته باشد بدون برنامه‌ریزی دقیق و مناسب امکا‌ن‌پذیر و دست نیافتنی خواهد بود (تقوایی و همکاران، 1388: 49). گردشگری پدیده­ای است كهن كه از دیر باز در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج با طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی فنی، اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. گردشگری بر پایه عامل اساسی سفر و جابجایی قرار دارد در نتیجه دگرگونی­های آن تابع تغییرات مختلفی از قبیل دگرگونی­های ناشی از انگیزه سفر و وسیله حمل و نقل است. عواملی مانند انقلاب صنعتی، رشد سریع شهرنشینی، مالكیت وسیله نقلیه، افزایش اوقات فراغت و سطوح درآمد و به دنبال آن امنیت بیشترین تاثیر را در رشد صنعت جهانگردی داشته‌اند (کریم پناه، 1384: 2). امروزه صنعت گردشگری یا جهانگردی به عنوان یکی از ابزارها و راه کارهای مناسب جهت کسب درآمد و شکوفایی اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها از یک سو و توسعه و آبادانی مناطق در نقاط مختلف دنیا از سوی دیگر مطرح می‌باشد (ابراهیم زاده و آقاسی‌زاده، 1390: 6)؛ به نحوی که این صنعت سومین پدیده اقتصادی پویا و در حال توسعه پس از صنایع نفت و خودرو به شمار می‌رود (نظری، 1380: 5). کشور ایران نیز از جمله مناطق پراستعداد در این زمینه به شمار می‌رود و جاذبه‌های فراوان طبیعی – تاریخی و فرهنگی آن زبانزد خاص و عام است (کاظمی، 1386: 1). ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه که ذخایر نفتی آن به عنوان منبع اصلی کسب درآمد در آینده‌ای نه چندان دور به پایان می‌رسد. برای ایجاد یک توسعه همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد بجای منابع نفتی نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیت‌های خود می‌باشد. در این راستا صنعت گردشگری و مسافرت که یکی از بزرگ‌ترین صنایع در جهان است (Liu et al, 2011: 413) و بر اساس آمار و ارقام منتشره از سوی سازمان جهانی گردشگری در هزاره جدید به بزرگ‌ترین منبع درآمد جهانی تبدیل گردیده (Tohidy, 2011: 207)، بطوریکه اقتصاددانان این صنعت را سومین پدیده اقتصادی پویا و روبه رشد پس از صنعت نفت و خودروسازی می‌دانند مطرح می‌شود(نظری، 1380: 5). توریسم به عنوان یک ابزار اقتصادی (Liu et al, 2006: 159; Yasarata et al, 2010: 346)، تأثیر بسزایی در تقویت بنیان‌های اقتصادی جوامع دارد (کاظمی، 1387: 81). طبق آمار شورای جهانی مسافرت و گردشگری در سال 2011، 01/9 درصد از کل تولید ناخالص داخلی(GDP) ، 8/8 درصد اشتغال ،5/4 درصد سرمایه‌گذاری و 8/5 درصد کل صادرات جهان از صنعت گردشگری است. امروزه بخش صنعت گردشگری، به طور مستقیم و غیر مستقیم بیش از ۲5۰ میلیون فرصت شغلی تمام وقت، نیمه وقت و فصلی به وجود آورده است (WTTC, 2011). بنا بر آمار سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰10 تعداد گردشگران در سرتاسر جهان بالغ بر 940 میلیون نفر بوده و از این جریان گردشگری، مبلغی حدود 919 میلیارد دلار به طور مستقیم وارد چرخه اقتصاد جهان شده است (WTO, 2011) و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۰ درآمد گردشگری به۲۰۰۰ میلیارد دلار برسد، کشور ایران با توجه به جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی در رده۱۰کشور اول دنیا قرار دارد (محسنی،۱۳۸۸: 153). اما بر طبق آخرین آماری که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران رسماً اعلام کرده، در سال 1389تنها تعداد 3 میلیون و 121 هزار و 281 گردشگر وارد کشور شده است و در بین 185 کشور رتبه 133 را بدست آورده است (سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 1390). همچنین بر اساس سند چشم انداز 20 ساله در پایان برنامه چهارم، رقم جذب گردشگر باید 6/2 میلیون نفر و درآمد آن از این محل 2/3 میلیارد دلار می‌رسید. همچنین در برنامه پنجم، سال 93، جذب گردشگر به 5/6 میلیون نفر و درآمد آن از این محل 8 میلیارد دلار و در برنامه ششم، سال 98، جذب گردشگر به 13 میلیون نفر و درآمد آن به 16 میلیارد دلار برسد. طبق سند چشم‌انداز در افق 1404 (2025 میلادی) جذب توریست باید 5/1 درصد و درآمد آن 2 درصد رشد داشته و پذیرای 20 میلیون گردشگر با درآمدی حدود 25 میلیارد دلار باشد ولی با توجه به آمار موجود نه تنها این بخش از برنامه چهارم محقق نشده است، بلکه به نظر می‌رسد اهداف مورد نظر در چشم انداز 20 ساله کشور ایران با توجه به شرایط گردشگری در این کشور، بلند پروازانه است (قلی زاده، 1389: 6). اکوتوریسم یکی از جنبه­های گردشگری محسوب می‌گردد. رویکرد به اکوتوریسم به عنوان الگوی فضایی گردشگری در طبیعت، امروزه مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. اکوتوریسم می­رود تا در قرن بیست و یکم بسیاری از فضاهای جغرافیایی را تحت تاثیر قرار داده و الگوی فضایی جدیدی را در نواحی مختلف جغرافیایی ایجاد نماید (رخشانی نسب و ضرابی، 1388: 42). این نوع از توریسم در حال حاضر توجه زیادی را به خود جلب کرده است و رشد فزاینده‌ای را دارد. از سوی دیگر با توجه به ورود مباحثی نظیر توسعه پایدار به جوامع مختلف، اکوتوریسم اهمیت فوق­العاده­ای را به دست آورده است، تا جای که سال 2002 از سوی سازمان جهانی توریسم سال بین‌المللی اکوتوریسم نامیده شده است (حیدری چیانه، 1383: 84). بر اساس برآورد سازمان جهانی گردشگری (WTO) در حالی که رشد عمومی صنعت توریسم برای نخستین دهه پیش رو(2000 تا 2010) بین 3/4 تا حداکثر 7/6 درصد پیش‌بینی شده بود، یافته­های موجود بیانگر آن است که بیشترین قسمت از این رشد در بخش اکوتوریسم به وقوع پیوسته و به طور کلی رشد این بخش بین 10 تا 30 درصد خواهد بود. به این ترتیب انتظار می­رود تا یک دهه دیگر شمار طبیت­گردان که اکنون 7 درصد از کل مسافران جهان را شامل می­شود، به بیش از 20 درصد برسد(رخشانی­نسب و ضرابی، 1388: 42 – 43). شهر کرمانشاه با توجه به دارا بودن مناطق ممتاز گردشگری مانند طاق بستان ، سراب نیلوفر، پارک کوهستان، تاریخ کهن و میراث فرهنگی کم نظیر، دارای قابلیت‌های بسیار زیاد برای جذب گردشگر می‌باشد که در مجموع می‌تواند بر اقتصاد منطقه تأثیر قابل توجهی داشته باشد. با این وجود، شواهد حاکی از عدم رونق صنعت گردشگری در این شهر است. خصوصاً برنامه‌های موجود توفیقی در جذب گردشگران علاقه‌مند به طبیعت و طبیعت‌گردی نداشته‌اند. پژوهش حاضر در صدد ارزیابی و رتبه‌بندی توان­های اکوتوریسم و ظرفیت­های گردشگری در شهر کرمانشاه می‌باشد و هم چنین به دنبال ارائه راهکارهایی برای گسترش جذب طبیعت­گرد به این شهر با توجه به حداقل آسیب رسانی به جاذبه‌های اکوتوریسمی طبیعی است.

 

 

 

1- 3- پیشینه تحقیق

 

در زمینه گردشگری خصوصاً اکوتوریسم(طبیعت گردی) در سطح دنیا و ایران پژوهش­های صورت گرفته است که می­توان به موارد زیر اشاره کرد.

 

ویلیامز و همکاران در سال 1996 از جی.آی.اس برای ثبت و تحلیل اطلاعات حاصل از سیاهه برداری از منابع توریسم در بریتیش کلمبیا استفاده کردند. علی رغم توا نایی جی .آی.اس در برنامه‌ریزی توریسم و تفرج در این منطقه، عملی‌ترین کاربرد آن از نقطه نظر دسترسی به داده‌ها، تحلیل الگو‌های زمانی و مکانی بازدید کننده از تسهیلات و خدمات پارک می‌باشد.

 

بوید و باتلر (1996) کاربردهای GIS را در تعیین پهنه‌های مناسب برای اکوتوریسم در انتاریوی شرقی توصیف کردند. ابتدا یک فهرست از منابع و لیستی از معیارهای مورد نظر برای اکوتوریسم تهیه کردند. سپس از تکنیک‌های GIS به منظور سنجش رتبه‌بندی پهنه‌های مختلف بر طبق مدل و معیار ها استفاده شد و در مرحله بعد از جی .آی.اس برای شناسایی مكان‌هایی با بهترین پتانسیل و توان به کار گرفته شد. کریستودولاکیس و همکاران (1998) در مقاله خود تحت عنوان یک مدل قیاسی در حمایت از اهمیت کاربرد GIS در توریسم معتقدند که این تکنیک فرصت­های زیادی را برای توسعه کاربردهای مدرن توریسم به کمک نقشه جهت نمایش اطلاعات برای کاربران با روش­های موثر ارائه می­دهد.

 

بانرجی(2002) در مقاله‌ای به شناسایی سایت­های اکوتوریسم بالقوه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در جنگل­های میدناپور در غرب بنگال در هند پرداخت و عنوان کرد که بخش غربی منطقه به علت جنگل­های سرسبز، حیات وحش و میراث فرهنگی غنی برای توسعه اکوتوریسم مناسب است.

 

فوکات در سال 2003 در طی تحقیق خود، مدیریت اکوتوریسم مبتنی بر جامعه را نوعی حرکت به سوی پایداری در ونتانیلا در مکزیکو بیان کرد. در واقع این مطالعه پایداری »مدیریت مبتنی بر جامعه در ونتانیلا« که در ساحل جنوبی پاسیفیک در مکزیکو واقع است، ارزیابی کرد .سی.بی.ای.ام در واقع تلاشی برای ادغام مدیریت جامعه و اهداف اکوتوریسم می‌باشد. دلیل گسترش مدیریت مبتنی بر جامعه به ویژه در کشور های با تنوع زیستی زیاد، ایجاد صلح و آرامش و حفظ و نگهداری تنوع زیستی، قومی و محلی است.  مشارکت جامعه در مدیریت فعالیت‌های مربوط به حفاظت، جامعه را به سمت تعهد و باور حفاظت محلی تشویق می‌کند. با این حال دیدگاه مدیریتی بر جامعه یک نوش دارو نیست و باید به عنوان بخشی از سیاست مدیریت یک پارچه برای اکوتوریسم و توسعه مناطق ساحلی تلقی گردد.

 

نیلسون (2004) در مطالعه خود در پارك ملی آمریکا با استفاده از مدل سوآت، چارچوبی مفهومی را برای تحلیل سیستمی منطقه مورد مطالعه خود فراهم نمود و از این طریق، کلیه نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در پارك را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

 

وارر و لاوتونا(2007) در مقاله خود، ادبیات اکوتوریسم و اثرات زیست محیطی آن از دید حیات وحش بررسی کردند.

 

ورینگ و نیل (2009) در کتاب خود، اثرات، پتانسیل و امکان تجزیه و تحلیل اکوتوریسم در کشورهای در حال توسعه را بررسی کردند.

 

هونک (2010) در مقاله‌ای به بررسی اکوتوریسم پارک ملی پنانگ با استفاده از روش SWOT پرداخته و عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی منطقه را مورد بررسی قرار داده است.

 

در کشور ایران نیز مطالعاتی با محتوای مشابه در مورد صنعت گردشگری و اکوتوریسم آن در نقاط مختلف صورت گرفته است.

 

کریمی(1383) در پژوهشی مکانیابی پهنه‌های مناسب برای اکوتوریسم در مناطق ساحلی شهرستان­های رودسر تا آستانه اشرفیه در استان گیلان با استفاده GIS را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج نشان داد که در اکوتوریسم متمرکز پهنه‌های دارای توان اکولوژیک واقع در شهرستان لاهیجان در اولویت اول و پهنه های واقع در شهرستان­های لنگرود، رودسر و آستانه اشرفیه به ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار دارند و در اکوتوریسم گسترده پهنه‌های دارای توان اکولوژیک در محدوده واقع در شهرستان لاهیجان در اولویت اول و بعد به ترتیب محدوده های واقع در شهرستان های آستانه اشرفیه، لنگرود و رودسر قرار دارند.

 

پارسایی(1386) در پژوهشی امکان سنجی نواحی مستعد اکوتوریسم در کهگیلویه و بویراحمد را با استفاده از مدل اکوتوریسم و GIS مورد برسی قرار داد. یافته‌های پژوهشی وی نشان داد که در بخش امکان‌سنجی نواحی مستعد اکوتوریسم، اقلیم آسایش شهرستان‌های بویراحمد و دنا برای تفرج تابستانه و گچساران و کهگیلویه برای تفرج زمستان مناسبند.

 

فرج‌زاده اصل و کریم‌پناه (1387) در مطالعه‌ای، پهنه‌های مناسب توسعه اکوتوریسم را با استفاده از GIS در استان کردستان مورد بررسی قرار داد و در پایان به این نتیجه رسیدند که حدود 80 درصد از پهنه­های استان دارای پتانسیل لازم برای توسعه انواع فعالیت­های اکوتوریستی را دارا می­باشد.

 

محمدی ده­چشمه و زنگی آبادی (1387) در مقاله­ای به امکان­سنجی توانمندی­های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT، پرداختند. نتایج نشان داد که این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی و واقع شدن بین دو قطب صنعتی اصفهان و خوزستان، داشتن آب و هوایی مطبوع و دلپذیر به ویژه در فصل بهار و تابستان و بهره­مندی از مناطر چشم‌نواز طبیعی، ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های بزرگ طبیعت­گردی کشور را داراست.

 

رخشانی‌نسب و ضرابی(1388) در پژوهشی چالش­ها و فرصت­های توسعه اکوتوریسم در ایران را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج پژوهش نشان داد که چالش‌های فراوان در صنعت اکوتوریسم کشور وجود دارد. به گونه‌ای که حدود 90 دلار از سهم تولید طی هر خانوار ایرانی برای رونق توریسم و اکوتوریسم به بازار جهانی پرداخت می‌شود. در حالی که سهم ایران از این بازار اندک است.

 

مخفی و همکاران (1388) در مقاله‌ای به تحلیل پهنه‌های مناسب توسعه اکوتوریسم در شهرستان تویسرکان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخت. و در پایان به این نتیجه رسید که 47/24 درصد از کل وسعت شهرستان تویسرکان دارای توان انجام فعالیت‌های اکوتوریستی می­باشد.

 

نوری و همکاران (1389) در پژوهشی به امکان­سنجی جذب اکوتوریسم در مناطق کویری (مطالعه موردی: تله کابین طزرجان) پرداختند. و در پایان به این نتیجه رسیدند که در محدوده مورد نظر پهنه‌های با توان تفرج متمرکز با درجه مرغوبیت 1 دارای مساحت بسیار کم (3918 متر مربع) که ناشی از محدویت خاک، آب، پوشش گیاهی و اقلیم منطقه می‌باشد. در منطقه سایت‌های 1 و 2 دارای توان تفرج گسترده با درجه مرغوبیت 2 می‌باشد و سایت‌های پیشنهادی 3 و 4 از درجه مرغوبیت 1 جهت تفرج متمرکز برخوردار می‌باشد.

 

 نعمت گرگانی و همکاران (1390) تدوین استراتژی مدیریت اکوتوریسم در منطقه‌ی گردشگری رامسر به روش AHP مورد ارزیابی قرار دادند و در نهایت با استفاده از روش AHP مشخص شد كه منطقه­ی ساحلی ارزش اكوتوریسمی بیشتری دارد.

 

صفاری و همکاران (1391) در پژوهشی به شناسایی پهنه های مستعد توسعه اكوتوریسم در شهرستان كازرون پرداختند. ایشان به این نتیجه رسیدند كه این منطقه از نظر جاذبه‌های اكوتوریسم و ژئوتوریسم دارای پتانسیل­های بسیار مطلوبی بوده و بایستی برای استفاده از این جاذبه ها برنامه‌ریزی‌های مناسب صورت گیرد.

 

موحدی و همکاران(1392) به شناسایی و محاسبه ظرفیت تحمل پهنه‌های مستعد توسعه اكوتوریسم در منطقه سبلان پرداختند. نتایج نشان داد که مطالعه شرایط موجود گردشگری و ارزیابی آن  گویای آن است كه عدم توجه به آستانه تحمل زیست محیطی منابع تفرجگاهی در سطح منطقه سبلان میتواند پایداری این منابع را حتی در كوتاه مدت در معرض خطر جدی قرار دهد و روند تخریب آن را تشدید نماید.

 

حاجی‌نژاد و یاری(1392) برنامه‌ریزی راهبردی اكوتوریسم با استفاده از مدل تركیبی TOPSIS – SWOT مورد: پارك جنگلی بلوران كوهدشت را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج مدل SWOT نشان داد که 8 نقطه قوت، 9 نقطه ضعف، 7 تهدید و 7 فرصت بررسی شد و 25 استراتژی متناسب و كاربردی ارایه گردید. هم‌چنین نتایج مدل TOPSIS نشان داد که تهدیدات بیرونی تأثیر بیشتری در مقایسه با سایر عوامل در گردشگری پارك دارند از این‌رو برای توسعه­ی اكوتوریسم در این منطقه استراتژی های تدافعی در اولویت قرار می­گیرند.

 

جوان و همکاران(1393) در پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با بهره‌گیری از شاخص­های زیست اقلیمی را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج تحقیق، حاکی از آن است که علیرغم آنکه اقلیم منطقه از شرایط خنک تا بسیار سرد متغییر می‌باشد، لیکن ماه‌های خرداد، تیر و مرداد دارای آسایش اقلیمی روزانه و شبانه کاملاً مطلوب و ماه‌های اردیبهشت و شهریور دارای شرایط نسبتاً مطلوب جهت برنامه‌ریزی و بهره‌برداری توریستی در استان می‌باشند. نتایج حاصل از این پژوهش در استان کردستان، می‌تواند راهنمای عمل مدیران و سیاستگذران حوزه توریسم، به منظور برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم منطقه بوده و مورد بهره‌برداری آنان قرار گیرد.

 

موحد و همکاران(1393) راهبردهای توسعه اکوتوریسم استان کردستان با استفاده از مدل SWOT و QSPM  را بررسی کردند. نتایج نشان داد که راهبرد ST، بهترین راهبرد جهت حرکت به سمت توسعه مطلوب اکوتوریسم در کردستان محسوب می‌شود.

 

 

 

1-4- اهداف تحقیق

 

شهر کرمانشاه با دارا بودن مواهب طبیعی فراوان، برخورداری از شرایط اقلیمی مساعد به ویژه در فصل تابستان، وجود جنگل‌های انبوه و جاذبه­های طبیعی، نزدیکی و قابلیت دسترسی به استان‌های همجوار، وجود یادمان‌های ارزنده تاریخی، توان بالقوه عظیمی را در زمینه گردشگری و به خصوص اکوتوریسم در خود نهفته دارد که بهره‌برداری از آن به عنوان یکی از مهمترین منابع اقتصادی در کنار بخش کشاورزی، خدمات و صنعت به شمار آید. اهداف پژوهش به شرح زیر می‌باشند:

 

 

    • شناخت و بررسی ظرفیت­های اكوتوریسم و مهمترین قابلیتهای بالقوه و بالفعل اكوتوریسمی منطقه

 

    • تهیه نقشه‌های موضوعی در زمینه‌های مختلف مرتبط با اکوتوریسم در منطقه

 

    • اولویت‌بندی توان­های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه جهت سرمایه‌گذاری

 

    • ارائه پیشنهادهای راهبردی جهت بهبود وضعیت گردشگری در منطقه

 

    • سطح‌بندی استراتژی­های توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری شهر کرمانشاه

 

  • تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری.

 

 

 

1-5- سؤالات تحقیق

 

 

 

    • اولویت‌های سرمایه‌گذاری در بخش اکوتوریسم شهر کرمانشاه کدام است؟

 

  • کدام یک از عوامل داخلی و خارجی در توسعه اکوتوریسم شهر کرمانشاه نقش دارند؟

 

 

 

1-6- فرضیه‏های تحقیق

 

 

 

    • به نظر می‌رسد وجود جاذبه‌های اکوتوریستی در منطقه مهمترین عامل سرمایه‌گذاری باشند.

 

  • به نظر می­رسد محیط درونی(عوامل داخلی) تاثیر بیشتری بر اولویت‌های سرمایه‌گذاری در شهر کرمانشاه دارد.

 

 

 

 

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
[یکشنبه 1399-10-07] [ 09:22:00 ب.ظ ]




فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

 

2-1-ژئوپلیتیک                                                                                                              12

 

2-1-1- رویكرد ژئوپلیتیك در دوران نوین (ژئوپلیتیك پست مدرن)                             12

 

2-1-2-ژئوپلیتیک جهان اسلام                                                                           13

 

2-1-3-رابطه دین و ژئوپلیتیک                                                                                                      15

 

2-1-4- ژئوپولیتیک مقاومت در برابر ساختار غرب محور                                                            16

 

2-2- مفهوم ژئوکالچر                                                                                     17

 

2-2-1- پیدایش و تعریف                                                                                 19

 

2-2-2- نظام ژئوکالچر محلی و جهانی                                                                 19

 

2-2-2-1-كاربرد جهانی                                                                                            20

 

2-2-2-2-كاربرد منطقه ای                                                                               21

 

2-2-2-3-كاربرد محلی و ملی                                                                           22

 

2-2-3- ارتباط ژئوکالچر با برخی مفاهیم جغرافیای سیاسی                                                       22

 

2-2-3-1- ژئوکالچر و هویت ملی                                                                       22

 

2-2-3-2- ژئوکالچر و علت وجودی کشورها                                                                24

 

2-2-3-3- ژئوکالچر و منافع ملی کشورها                                                                25

 

2-2-4 نظریه­های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی در نظام جهانی                                     26

 

2-2-4-1- نظریه مارتین گلاسنر                                                                                  26

 

2-2-4- 2-نظریه ساموئل هانتینگنون                                                                    26

 

2-2-4-3- نظریه نایخت­من                                                                               28

 

2-2-4-4- نظریه فوکویاما (تئوری ژئوپلیتیک پایان تاریخ)                                                  29

 

2-2-4-4-1-شیعه به روایت فوکویاما                                                                   30

 

2-2-4- 5-نظریه مانوئل کاستلز (جامعه‌ی شبکه‌ای)                                                      32

 

2-2-4-6-والرشتاین و تئوری ژئوکالچر                                                                 33

 

 

 

فصل سوم: مواد و روش ها

 

3-1-متغیرها                                                                                               36

 

3-1-1- متغیر مستقل                                                                                      36

 

3-1-1-1-ایثار و شهادت                                                                                 36

 

3-1-1-1-1-شهادت                                                                                       36

 

3-1-1-1-2-فرهنگ ایثار و شهادت                                                                                        39

 

3-1-1-1-3- آثار فرهنگ شهادت طلبی                                                                                    40

 

3-1-1-1-4-راه­های دستیابی به فرهنگ شهادت طلبی                                                 40

 

3-1-1-1-5-آسیب­های تهدیدکننده فرهنگ ایثار و شهادت                                                      41

 

3-1-1-1-6-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                             41

 

3-1-1-1-7-آثار وپیامدهای فرهنگی فرهنگ ایثار وشهادت                                       42

 

3-1-1-1-8-نقش دفاع مقدس درگسترش فرهنگ ایثار و شهادت                                      43

 

3-1-1-1-8-فرصت‌ها و ظرفیت‌های دفاع مقدس در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت                   43

 

3-1-1-1-9-ضرورت بهره گیری از تجارب رزمندگان اسلام از منظر فرهنگ ایثار وشهادت                  43

 

3-1-1-1-10-موانع بازشناسی فرهنگ ایثار و شهادت                                               45

 

3-1-1-1-11-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                            44

 

3-1-1-1-12-فلسفه ایثار و شهادت                                                                      45

 

3-1-2- متغیر وابسته                                                                                     46

 

3-1-2-1-ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                                                                46

 

3-1-2-1-1- جمهوری اسلامی ایران                                                                   49

 

3-1-2-1-2- محدوده جغرافیایی                                                                         49

 

3-1-2-1-3- جمعیت                                                                         51

 

3-1-2-1-4-منابع                                                                             53

 

3-1-2-1-4-1-منابع صنایع و معادن                                                                 53

 

3-1-2-1-4-2-منابع طبیعی                                                                 53

 

3-1-2-1-5-اهداف استراتژیکی                                                             53

 

3-1-2-1-6-هویت آریایی                                                                    55

 

3-1-2-1-7- تاریخ                                                                           56

 

3-1-2-1-8- سنن، آداب و رسوم                                                           58

 

3-1-2-1-9- مذهب شیعه                                                                    59

 

3-1-2-1-10- اعتقاد به انتصاب ولایت(علی(ع)) عنوان امام و متعاقبا لزوم ولی فقیه              59

 

3-1-2-1-11- اعتقاد به ظهور منجی عادل                                                        60

 

3-2- روش تحقیق                                                                             62

 

3-2-1- روش گردآوری داده­ها                                                             62

 

3-2-2- روش تجزیه و تحلیل داده­ها                                                         62

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق

 

4-1-تحولات مبتنی بر بهره­گیری از قدرت ژئوکالچر در خاورمیانه                            64

 

4-1-1- ژئوپلیتیک شیعه                                                                     64

 

4-1-2- تلاش برای ایجاد کردستان بزرگ                                                        65

 

4-1-3- دولت اسلامی عراق و شام(داعش)                                                        67

 

4-2-تحلیل ژئوكالچر جمهوری اسلامی ایران                                                          67

 

4-2-1-جایگاه ژئوكالچر در استراتژی جمهوری اسلامی ایران                                      69

 

4-3-ظهور اسلام‌گرایی و تحولات ژئوکالچر در ساختار نظام بین‌الملل                        70

 

4-4-صدور انقلاب و گسترش دگرگونی‌های ژئوپلیتیک ـ ژئوکالچر                              71

 

4-5-جایگاه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ج.ا.ا                                                           73

 

4-5-1-جایگاه بکاء و عزاداری در ژئوکالچر ج.ا.ا                                               76

 

4-5-2- تاریخچه عزاداری در ژئوکالچر شیعه                                                                77

 

4-5-3- آغاز عزاداری امام حسین(ع)                                                                  78

 

4-5-4- تحلیل قیام عاشورا                                                                               81

 

4-5-5- جایگاه ایثار و شهادت در متون اسلامی                                                                83

 

4-5-5-1-قرآن کریم                                                                                      84

 

4-5-5-2-نهج­البلاغه                                                                                      84

 

4-5-5-3- صحیفه سجادیه                                                                                85

 

4-5-5-4- احادیث                                                                                         86

 

4-5-6-  عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری نهضت خونین کربلا                                         87

 

4-5-6-1- نقش امامان شیعه(ع)                                                                         87

 

4-5-6-2- نقش علمای بزرگ دینی در طول تاریخ                                                 88

 

4-5-6-3- نقش انقلاب اسلامی                                                                           88

 

4-5-7-نقش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس  بر  ایثار و شهادت                                      90

 

4-5-8-نقش مقام معظم رهبری در توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ایران                               91

 

4-5-9-چشم انداز توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                          93

 

5-5-10-موثرترین راهكارهای ترویج ژئوکالچر ایثار و شهادت درجامعه                                   95

 

فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری

 

مقدمه                                                                                                        98

 

5-1- ارزیابی فرضیه اول                                                                                          99

 

5-2- ارزیابی فرضیه دوم                                                                                          100

 

نتیجه گیری                                                                                                 101

 

منابع                                                                                                        102

 

 

 

 

 

 

 

 

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها                                                                                                     صفحه

 

 نقشه 2-1: تمدن های مورد نظر هانتینگتون                                                                    27

 

نقشه 2-2 : ایران و سایر مناطق در تئوری ژئوکالچر والرشتاین                                         34

 

نقشه 3-1 : کشورهای همجوار ایران                                                                     51

 

فهرست نمودار ها                                                                                                  صفحه

 

 

 

نمودار1-3درصدجمعیت ساکن،روستایی و شهری بر اساس آمار و سرشماری عمومی 1390           52

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

 

 

ایثار و شهادت ، مفاهیمی ارزشمند در همه ی جوامع بشری هستند . همه ی ملّت ها به فداكاران ، جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می نگرند ؛ لیكن شیوه های این تقدسگرایی و احترام متفاوت است . درآموزه های اسلامی ، جوهره فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی ، اخلاص و آزادمنشی هوشمندانه و هدفمند است.ترویج و اشاعه ی فرهنگ ایثارو شهادت ، آثار بسیار مثبت اخلاقی ،اعتقادی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی را در بردارد .

 

با توجه به گستره ی فرهنگ جهاد و شهادت در تاریخ ملت ایران و تجلی درخشان آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب دفاع مقدس،این مولفه جایگاهی رفیع در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا نگارنده در این پایان نامه به ماهیت تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و ضمن تجزیه و تحلیل جهت پاسخ گویی به سوال ذیل برآمده است: ایثاروشهادت چه تاثیری بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد؟به منظور پاسخ به سوال فوق، دو فرضیه زیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند:

 

-فرهنگ ایثار و شهادت می تواند موجب توسعه ژئوکالچر شیعه گردد.

 

-فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف و تحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.

 

اهداف این تحقیق عبارتند از:

 

 تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی

 

 تحلیل تاثیرفرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچرشیعه

 

 ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار شهادت

 

واژگان کلیدی:ژئوکالچر،ایثار،شهادت،ایران،شیعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1– بیان مسئله

 

ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی، فرآیند پیچیده‌ای از تعاملات قدرت، فرهنگ و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگ‌ها همچون سایر پدیده‌های نظام اجتماعی همواره در حال شکل‌گیری، تکامل، آمیزش و جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرافیایی کره زمین هستند. لذا ساختار ژئوکالچرجهان بیان‌کننده موزائیکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگ‌اند که محصول تکامل مکانی ـ فضایی قدرت هستند که در طول و به موازات یکدیگر حرکت می‌کنند. در قرن بیست و یکم فرایند نظام ژئوکالچر جهان و ساختار آن در راستای ویژگی‌های نظام ژئوپلیتیک جهانی، چیزی جز تکامل و یا رویارویی میان دو الگوی متفاوت و متضاد از تعاملات فرهنگی در سطح جهان نیست.

 

یکی از ساختارهای ژئوکالچر جهان ایران است که امروزه تنها بخش کوچکی از سرزمین تاریخی آن را جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهد. این سرزمین پهنه جغرافیایی وسیعی است که طی قرن‌ها قلمرو فرهنگ و تمدن کهن ایرانی به شمار می‌رفت. وسعتاین پهنه،بسیار وسیع‌تر از کشور کنونی ایران و شامل سرزمین‌هایی است که یا داخل فلات وسیع ایران و یا در حاشیه‌های آن قرار گرفته‌اند. از مهم‌ترین مشخصه‌های این سرزمین، نقش گذرگاهی آن در میان قاره‌های بزرگ جهان و نیز قرار گرفتن آن در میان چند قلمرو بزرگ جغرافیایی و فرهنگی متفاوت است.سرزمین، تاریخ و مردم ایران همواره پل ارتباط میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با یکدیگر بوده‌اند. بنابراین این انتخاب سرزمینی و فطرت فرهنگی مغایر با رویکرد درون‌گرایانه او می‌باشد.بنا به همین موقعیت جغرافیایی ایران صحنه عوامل مختلفی بوده است،تجربه انقلاب اسلامی برای ایران نقش فرهنگی آن بود که برای مردم به ارمغان آورده شد،انقلاب اسلامی پرچم داراسلام گرایی در مقابل غرب است، یکی  از ویژگی های بارز و منحصر به فرد انقلاب اسلامی در بعد معنوی و فرهنگی که موجب بالندگی انقلاب و نهضت جهانی اسلام در سراسر دنیا گردید ترویج فرهنگ ایثار شهادت بود.شهادت موجب اشاعه فرهنگ ناب محمدی(ص)و دفع هشیارانه خطرات از جامعه اسلامی بود.افتخار به شهادت و شکل گیری مفهومیخاص به نام شهید و شهادت چنان پایه مستحکمی در جامعه پیدا  نمود که امروز به عنوان یکی از ارکان حفظ نظم محسوب می گردد.پیروزی انقلاب اسلامی سبب شد که هم در ساختار و هم در کارکرد نظام بین الملل،تغییر و تحول اساسی رخ دهد.بدون شك یكی از عوامل مهم و اساسی مقاومت و پیروزی در دفاع هشت ساله، نیروی انسانی است، نیروهای متشكل از بهترین و قوی‏ترین مردان بویژه جوانان عاشق و شهادت طلب میهن اسلامی، كه در دفاع از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی كشور مقدس جمهوری اسلامی سراز پا نمی‏شناختنمقاومت تحسین برانگیز جوانان برومند این سرزمین در برابر استكبار جهانی، صحنه‏های بی‏بدیل و بی‏نظیری از شهادت و ایثار را خلق كرد كه اگر به ضبط و ثبت و تفسیر و توزیع آن اهتمام نورزیم، به فرهنگ وتاریخ مردم این مرز و بوم، جفایی جبران‏ناپذیر روا داشته‏ایم. خلق این آثار اعجاب‏آور و حیرت‏انگیز كه طبق فرمایش آن مقتدای سفر كرده، به جز در برهه‏ای كوتاه از صدر اسلام همانند ندارد، حجت را بر همگان تمام كرده است.از این رو انقلاب اسلامی به عنوان نمونه تازه از نظام حکومتی در چشم انداز جهانی که از سرچشمه زلال اسلام ناب نشات گرفته بود،توانست در زمانی کوتاه مرزهای محدود جغرافیایی را در نوردید و پیام اصلی خود را که همانا مبارزه با ظلم و ستم و برپایی حکومتی عادلانه بر پایه فرهنگ ایثار و شهادت بود به دورترین نقاط جهان برساند.

 

لذا در این پایان نامه نگارنده با توجه به جایگاه ایثار و شهادت  و نقش بر جسته آن ،این مبحث را در قالب ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار میدهد تا جایگاه آن را درژئوکالچرکشور تبیین نماید.

 

 

 

1-2- سوال تحقیق

 

تاثیر فرهنگ ایثاروشهادت بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران کدامند؟

 

 

 

1-3- فرضیه

 

 

    • فرهنگ ایثار و شهادت میتواند موج بتوسعه ژئوکالچر شیعه گردد.

 

  • فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف وتحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.

 

 

 

1-4- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

اهمیت ایثار و شهادت و  تاثیر عمیق فرهنگ ایثار و شهادت بر ابعاد مختلف حیات ملت ایران،نگارنده را برآن داشت تا به بررسی جایگاه ایثار و شهادت بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران بپردازد.از آنجا که این شاخص در فرهنگ ایرانی قدمتی دیرینه دارد و پس از اسلام و مشخصا پس از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی نمود بیشتری یافت،بررسی این جایگاه می تواند نتایج قابل تاملی را در بر داشته باشد.

 

 

 

 

 

1-5- اهداف تحقیق

 

 

    • تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی

 

    • تحلیل تاثیر فرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچر شیعه

 

  • ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار و شهادت

 

 

 

1-6-محدودیت های تحقیق

 

از تنگناها و مشکلات پیش روی تحقیق به طور خلاصه به موارد زیر می توان اشاره نمود :

 

 

    • کمبود منابع پیرامون مفاهیم مورد نظر

 

    • گستردگی مصادیق مفاهیم مدنظر

 

  • کمبود فرصت و زمان برای بررسی موضوع فوق به صورت جامع

 

 

 

 

 

1-7- سازماندهی و پوشش

 

تحقیق حاضر در 5 فصل تهیه شده است که در فصل اول آن به ارائه کلیّات تحقیق ، در فصل دوم مرور منابع، ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق ، در فصل سوم روش اجرای تحقیق،مواد و روش­ها،در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل داده ها و یافته­های تحقیق و در فصل پنجم به بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات می پردازد.

 

 

 

1-8-پیشینه تحقیق

 

اساتید و محققان زیادی در مورد ایثارو شهادت و ژئوکالچر در جمهوری اسلامی ایران مطالعاتی انجام داده اند كه می توان به موارد زیر اشاره نمود.

 

زاهد غفاری هشتجین و همکاران(1389) در مقاله ای تحت عنوان”مولفه های اساسی گفتمان ایثارو شهادت در انقلاب اسلامی” ایشان با در نظر گرفتن گفتان ایثار و شهادت به عنوان عامل موثر در شکل گیری و تسریع بسیج سیاسی مردم علیه رژیم پهلوی و عامل موثر در پیروزی و استمرار  انقلاب اسلامی ،مولفه های اساسی این گفتمان در فرایند انقلاب اسلامی را  مورد تحلیل قرار داده اند.هدف نگارندگان در این مقاله روشن ساختن ابعاد و مولفه های گفتمان ایثارو شهادت در انقلاب اسلامی است. 

 

محمود دیانی (1388)  در کتابی تحت عنوان “نگاهی نو به فرهنگ شهادت/ با استفاده ازآیات،روایات،نظرات فقها و جلوه‌های نوظهور در انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس»این کتاب در پنج فصل تدوین گشته است.در فصل نخست  نگارنده به ؛ ارائهی تعریف شهید در فقه شیعه و اهل سنًّت می پردازد.در فصل دوم؛ تأمل و دقت در مأخذ فرهنگ شهادت هدف نگارنده است.در فصل سوم،ایشان پیوند انقلاب اسلامی ایران با انقلاب عاشورا مورد بررسی و تحلیل قرار میدهند،فصل چهارم و پنجم نتیجه گیری نهایی است.نویسنده این كتاب با استفاده از آیات ،روایات و نظرات فقها نگاهی به فرهنگ شهادت داشته و این فرهنگ را در جلوه ها نوظهور در انتقلاب اسلامی و دفاع مقدس معنا كرده است.

 

فرانسواتوال(1382)در کتاب .”ژئوپلیتیک شیعه.” کتاب با مقدمه ناشر و مقدمه نویسنده بر ترجمه فارسی آغاز می‌شود؛ بدنه اصلی کتاب به پانزده فصل تقسیم شده است که عناوین این فصول عبارت است از: ظهور مجدد شیعیگری، مکتب‌های گوناگون شیعه،‌مورد استثنایی ایران، دو وجه عمده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، معمای آذربایجان، هزاره‌های افغانستان، علویان ترکیه، شیعیان شبه قاره هند، شیعیان آسیای مرکزی، تناقض عراق، شیعیان خلیج فارس، شیعیان یمن، چالش علویان، سرنوشت دروزها و انتقام شیعیان لبنان. «رستاخیز شیعه؟» عنوان بخش نتیجه‌گیری کتاب است. و در انتها چهار ضمیمه شجرنامه‌ها فرقه‌های شیعه سلسله امامیه، نام‌ها و القاب فرقه‌های شیعه، تاریخ شمار شیعه و جمعیت شیعیان یافت می‌شودنویسنده در این کتاب  به دنبال پاسخ برای این سوال اساسی است که، چرا علی رغم در اقلیت قرارگرفتن شیعیان و تحمل آوارگی و فشار در طول تاریخ این جمعیت مذهبی نه تنها به حیات خود ادامه داده است بلکه تأثیری عمیق بر فرهنگ و اجتماع جامعه مسلمین گذاشته است.”

 

غلام حسین حیدری(1384)در مقاله ای تحت عنوان “ژئوپلیتیک فرهنگی یا ژئوکالچر”بیان میدارند که ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ،و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده های نظام اجتماعی همواره در حال شکل گیری تکامل و آموزش و جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرافیایی کره زمین اند.هدف ایشان در این مقاله درک روشن از عنوان ژئوپلیتیک فرهنگی یا ژئوکالچر است.

 

شهربانو علیدادی(1390) در مقاله ای تحت عنوان “انقلاب ایران و ژئوکالچر مقاومت در سیاست بین الملل-2007-1979″بیان می دارند که با توجه به تحولات سیاسی خاورمیانه در فوریه2011جلوه هایی از ژئوکالچریک در محیط های منطقه ای شکل گرفته که شکل تعارض نیروهای مختلف را علیه یکدیگر فراهم آورده است.در این فضا میتوان به مولفه هایی همانند ژئوپلیتیک مقاومت اشاره داشت.ایشان در این مقاله رابطه هنجارگرایی انقلاب ایران با ژئوکالچر مقاومت را مورد بررسی قرار می دهند.

 

محمدعلی کریمی(1385) در مقاله ای تحت عنوان “ایثار و شهادت در آئینه مطبوعات”بیان می دارند که ایران جامعه ای آمیخته با معنویت و سرشار از ارزشها و هنجارهای مذهبی و دینی است لذااین امر مانع از آن نبوده است که دست اندرکارن و سیاست گزاران و تصمیم سازان از برنامه ریزی و طرح موضوع فرهنگ دینی وپیگیری برای ارتقای سطح آن و مهمتر ازهمه ،عمق بخشیدن از باورها و ارزشها و مبانی فکری و دینی همه اقشار جامعه غافل بمانند.

 

سید عباس احمدی (۱۳۹۰) در کتاب «ایران، انقلاب اسلامی و ژئوپلیتیک شیعه» معتقد است که ایران به عنوان کانون جوامع شیعی در جهان، پس از انقلاب اسلامی نقش آفرینی منطقه ای و جهانی خود را در این زمینه شروع کرد. عملکرد بین المللی ایران پس از انقلاب بالا بوده و اقلیت های شیعه نیز از انقلاب اسلامی تأثیر پذیرفته و با خودآگاهی و هویت یابی، احزاب و تشکل های متعددی را در کشورهایشان تأسیس کردند.

 

سید یحیی صفوی،(1387)؛ در کتابی تحت عنوان«وحدت جهان اسلام»، در بررسی عوامل مؤثر در ایجاد همگرایی در جهان اسلام ضمن تشریح عوامل دینی و فرهنگی در ایجاد همبستگی و پیوند میان مسلمین به این نکته اشاره دارد که بسیاری از تکالیف اسلام همانند قبله مشترک در هنگام نماز، مراسم حج، روزه گرفتن در ماه رمضان و بسیاری از موارد دیگر نقش ایجاد وحدت و همبستگی میان مسلمانان و کشورهای اسلامی را ایفا می نمایند.”

 

 

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 09:22:00 ب.ظ ]




1-9-2- ژئوپلیتیک.. 8

 

1-9-3- ژئوپلیتیک مقاومت.. 9

 

1-9-4-مفهوم امنیت.. 10

 

1-9-5-قدرت ملی. 11

 

1-10- روش تحقیق ومراحل پژوهش.. 11

 

1-11- محدودیت ها وتنگناهای تحقیق. 12

 

1-12-سوابق و ادبیات تحقیق. 12

 

1-13- روش  و ابزارگردآوری داده‌ ها 13

 

1-14-سازمان دهی تحقیق. 14

 

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

 

2-1-تعریف ژئوپلیتیک.. 16

 

2-1-1-ظهور ژئوپلیتیک.. 18

 

۲-۱-2- دوره افول. 18

 

۲-۱-۳- دوره احیا 19

 

2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک.. 20

 

۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی. 20

 

2-2-2-رویکرد ژئواکونومی. 21

 

2-2-3- رویکرد ژئوکالچر. 22

 

۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی. 23

 

2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی. 23

 

2-3-اندیشه ملی گرایی. 25

 

2-4-میهن خواهی. 26

 

2-5- مفهوم ملت.. 27

 

2-6-مفهوم هویت.. 28

 

2-7-عوامل و زمینه‎های پیدایش هویت.. 29

 

2-7-1- تعلّق خاطر به فرهنگ، تمدّن و ملیت.. 29

 

2-7-2- ثبات فرهنگ.. 29

 

2-7-3- جغرافیا 30

 

2-7-4-دین و باورهای دینی. 30

 

2-8-مفهوم قدرت.. 31

 

2-9-قدرت ملی. 31

 

2-10-منشأ و مبادی قدرت ملی. 33

 

2-11-اقتدار ملی. 35

 

2-12-منافع ملی. 36

 

2-13-رابطه منافع ملی با قدرت.. 37

 

2-14- امنیت.. 37

 

2- 15- امنیت ملی. 38

 

2-15-1- ویژگی های امنیت ملی. 40

 

2-15-2- ابعاد امنیت ملی. 40

 

2-15-2-1- امنیت اقتصادی: 42

 

2-15-2-2- امنیت سیاسی: 42

 

2-15-2-3- امنیت فرهنگی: 44

 

2-15-2-4-امنیت اجتماعی. 45

 

2-15-2-5-امنیت نظامی: 46

 

2-16- همگرایی. 47

 

2-17- عوامل و زمینه‎های همگرایی. 48

 

2-18- ویژگی‎های همگرایی. 49

 

2-19- مفهوم واگرایی. 50

 

2-20-عوامل مؤثر در ایجاد واگرایی. 50

 

2-20-1- اختلافات ارضی و مرزی. 51

 

2-20-2- ناسیونالیسم 51

 

فصل سوم: قلمرو جغرافیایی تحقیق

 

3-1- موقعیت جغرافیایی ایران. 54

 

3-2-جایگاه منطقه ای ایران وموقعیت آن در منطقه 56

 

3-3- ویژگی جغرافیای طبیعی استان گیلان. 58

 

3-3-1- موقعیت  جغرافیایی استان گیلان. 58

 

3-3-2- ناهمواری های استان گیلان. 60

 

3-3-3- قله‌ها و رشته كوهها 61

 

3-3-4- خاك‌های گیلان. 62

 

3-3-5- رودها و رودخانه ‌ها 63

 

3-3-6- آب و هوا 64

 

3-3-7- دما 66

 

3-3-8- منابع آب.. 68

 

3-4-ویژگی جغرافیای انسانی استان گیلان. 69

 

3-4-1- سیر تحول جمعیت  استان گیلان و روند رشد جمعت آن. 69

 

3-4-2- ساختمان سنی جمعیت استان گیلان. 70

 

3-4-3- تركیب جنسی  جمعیت استان گیلان. 72

 

3-4-4- وضعیت سواد جمعیت استان گیلان. 73

 

3-3-5- تراكم  جمعیت استان گیلان. 73

 

3-4-5-1- جمعیت شهری و روستایی استان گیلان. 73

 

3-4-5-2- اشتغال و بیكاری جمعیت  استان گیلان. 74

 

3-4-5-3 – توزیع شاغلان جمعیت استان گیلان. 74

 

3-5- تاریخ استان گیلان. 76

 

3-5-1- قیام و جنبش ها درگیلان بعد از اسلام 77

 

3-5-2- گیلان در دوره صفویه 79

 

3-5-3- گیلان در قرن هیجدهم 79

 

3-5-4- گیلان در قرن نوزدهم 81

 

3-5-5- گیلان در قرن بیستم 82

 

فصل چهارم: یافتههای تحقیق

 

4-1- تحلیل ژئوپلیتیک اوضاع ایران مقارن بافعالیت نهضت جنگل. 86

 

4-2-میرزاکوچک رهبر نهضت مقاومت جنگل. 87

 

4-3- تأثیر پذیری نهضت مقاومت جنگل از انقلاب مشروطه 89

 

4-4- تأثیرپذیری نهضت جنگل از جنگ جهانی اول. 92

 

4-5- تحلیل روابط روسیه  با نهضت جنگل قبل از وقوع انقلاب اکتبر. 94

 

4-6-تأثیرپذیری نهضت جنگل از انقلاب اکتبر روسیه 96

 

4-7- تشکیل حكومت جمهوری در گیلان. 99

 

4-8-بررسی نهضت جنگل از بعد ژئوپلیتیک مذهب.. 101

 

4-9- تحلیل ساختار ناسیونالیستی و ضد استبدادی نهضت جنگل. 103

 

4-10- تحلیل ژئوپلیتیکی سقوط نهضت جنگل. 107

 

فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری

 

5-1- مقدمه 111

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

5-2- ارزیابی فرضیه ها 111

 

5-2-1- ارزیابی فرضیه اول. 111

 

5-2-2-ارزیابی فرضیه دوم 112

 

5-3- نتیجه گیری. 113

 

5-4- ارائه پیشنهاد 114

 

منابع و مأخذ 117

 

 فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                      صفحه

 

جدول 2-1: مفهوم ژئوپلیتیک.. 17

 

جدول 2-2: منابع قدرت ملی از نگاه مارتین گلاسنر. 34

 

جدول(3-1): میانگین بارندگی سالانه در ایستگاه های سینوپتیك  استان گیلان(1388-1378) 65

 

جدول (3-2) : متوسط دما ماهانه و سالانه در ایستگاه‌های سینوپتیك  استان گیلان(1388-1378) 67

 

جدول (3 ـ 3): مقایسه تعداد و نرخ رشد جمعیت استان گیلان در سرشماری های 1335 تا 1385. 69

 

جدول ( 3ـ 4): توزیع جمعیتی  استان گیلان  در گروه‌های عمده سنی در سرشماری های 1355 تا 1385. 71

 

جدول (3 ـ 5): تركیب جنسی جمعیت  استان گیلان  در سرشماری های 1335 تا 1385. 72

 

جدول (3-6): تغییرات نرخ باسوادی جمعیتی استان گیلان در سرشماری های 1335 تا 1385. 73

 

جدول (3-7): مقایسه تراكم جمعیتی استان گیلان در سرشماری های 1335 تا 1385. 73

 

جدول (3-8): مقایسه درصد جمعیت شهری و روستایی  استان گیلان در سرشماری های 1335 تا 1385. 73

 

جدول (3-9): مقایسه درصد جمعیت فعال اقتصادی استان گیلان در سرشماری های 1365 تا 1385. 74

 

جدول (3-10): مقایسه درصد توزیع جمعیت استان گیلان در بخش های عمده فعالیت اقتصادی در سرشماری‌های 1335 تا 1385. 75

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                      صفحه

 

نمودار(3-1): میانگین بارندگی سالانه در ایستگاه های سینوپتیك  استان گیلان(1388-1378) 65

 

نمودار(3-2) : متوسط دما سالانه در ایستگاه‌های سینوپتیك  استان گیلان(1388-1378) 67

 

نمودار(3-3): روند تغییرات نرخ رشد جمعیت استان گیلان در بین سال‌های 1335 تا 1385. 70

 

نمودار(3- 4): درصد توزیع جمعیت استان گیلان برحسب گروههای كلان سنی  1355و 1385. 71

 

نمودار (3-5): هرم سنی استان گیلان 1385. 72

 

نمودار(3-6): توزیع درصد جمعیت شهری و روستایی  استان گیلان در سرشماری های 1335 تا 1385. 74

 

نمودار (3-7): توزیع جمعیت شاغل استان گیلان بر حسب بخش عمده فعالیت.. 75

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                      صفحه

 

شکل 2-1: الگوی سلسله مراتبی منافع ملی. 36

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

 

عنوان                                                                                                      صفحه

 

نقشه (3-1): تقسیمات استان گیلان و نقشه (3-2): موقعیت استان گیلان در ایران. 60

 

نقشه (3-2) : نقشه ناهمواری های استان گیلان. 61

 

نقشه (3-3) : نقشه خطوط همبارش در استان گیلان. 66

 

نقشه (3-4) : نقشه خطوط هم دما استان گیلان. 68

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

امروزه مبحث ژئوپلیتیک مقاومت از جمله مباحث مهم در پژوهش‌ها و نوشته‌های مربوط به ژئوپلیتیک انتقادی است. این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که همان مقاومت است بیشتر توجه می‌کند. مقاومت‎های مردمی‎و نهضت ها در برابر رفتارهای ژئوپلیتیک گرایانه؛ یکی از مولفه‎هایی است که در ارزیابی میزان قدرت مورد توجه ژئوپلیتیسین­ها واقع شده وکارکردآندرتنازعاتموردتوجهقرارمیگیرد. جنبش‎های آزادیخواهانه ایرانیان بعد از جنگ جهانی اول و پیشنهاد قرارداد 1919 که به نحوی نافی استقلال ایران بود، در سراسر کشور گسترش یافت. نهضت جنگل به عنوان یکی از مهم ترین جنبش‎های آزادیخواهانه در عصر قاجار تلقی می‎شود که در فاصله بین سالهای 1293 تا 1300 ه.ش به طول انجامید. این جنبش با هدف مبارزه با استبداد داخلی صورت گرفته و دارای ماهیت ضد استعماری و بیگانه ستیزی بوده است. پایان نامه ی حاضر با طرح این سوال که: تأثیر نهضت جنگل در حفظ هویت ملی ایران چگونه بوده است؟در صدد است تا به تشریح  ابعاد شکل گیری نهضتو اهداف پیش روی آن را مورد بررسی قرار دهد. با توجه به سوال فوق فرضیه‎هایی مطرح گردیدند. نخست،به نظر می‎رسد، نهضت ها و بحران‎های داخلی و خارجی در شکل­گیری نهضت جنگل تأثیرگذار بوده است دوم، به نظر می‎رسد، نهضت جنگل در راه تحقق استقلال کشور و تقویت هویت ملی ایران تلاش می‎کرد.

 

به این منظور پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی،تحلیلی و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای سعی نموده تا ضمن شناسایی عوامل و جنبش‎های تاثیر گذار بر شکل گیری نهضت جنگل، جایگاه این نهضت را در تقویت هویت ملی ایران موردبررسی قرار دهد. تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون موضوع فوق نشانگر این نکته است که، نهضت جنگل به دنبال اوضاع آشفته ایران بعد از جنگ جهانی اول و در آستانه انعقاد قرارداد 1919 به وجود آمد. ماهیت اسلامی‎و ضد استبدادی و بیگانه ستیزی این جنبش، سبب شکل گیری جریان مقاومت در برابر نفوذ و دخالت بیگانگان در گیلان شد و این جنبش به عنوان یک نقطع عطف مبارزات استقلال طلبی و ضد استعماری در تاریخ ایران محسوب می­گردد.

 

 

 

واژ گان کلیدی: ژئوپلیتیک مقاومت، نهضت جنگل، هویت، ایران، گیلان.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

امروزه مبحث ژئوپلیتیک مقاومت از جمله مباحث مهم در پژوهش‌ها و نوشته‌های مربوط به ژئوپلیتیک انتقادی است. این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که همان مقاومت است بیشتر توجه می‌کند. مقاومت‎های مردمی‎و نهضت ها در برابر رفتارهای ژئوپلیتیک گرایانه؛ یکی از مولفه­هایی است که در ارزیابی میزان قدرت مورد توجه ژئوپلیتیسین­ها واقع شده وکارکردآن درتنازعات موردتوجه قرارمی­گیرد.

 

استان گیلان از جمله سرزمین­هایی است که عوامل تاثیر گذار جغرافیایی و ژئوپلیتیکی نقش تعیین کننده و بسزایی در تحولات آن داشته است. از منظر جغرافیایی این استان از چهار سو با موانع بزرگ طبیعی روبرو بوده است، در شمال با دریاچه بزرگ و بسته خزر و در غرب، جنوب و شرق با دیواره‎های بلند کوهستانی و جنگل‎های انبوه خزری احاطه شده است. در گذشته در داخل منطقه نیز زمین‎های باتلاقی، بیشه زارهای انبوه، رودخانه‎های متعدد و پر آب و اقلیمی‎بسیار مرطوب و ناسازگار آن، برای هر مهاجمی‎به منزله ی یک خطر استراتژیک تلقی می‎شد. مجموعه این عوامل به نوعی زمینه را برای استقلال نسبی این منطقه را فراهم ساخته و مانع نفوذ و سلطه بیگانگان بر این خطه می­گردید.

 

نهضت جنگل به عنوان یکی از جنبش‎های آزادی­خواهی مردم ایران محسوب شده که در دوران قاجار اتفاق افتاد. این نهضت که با هدف مبارزه با ظلم حاکمان قاجار و مخالفت با نفوذ بیگانگان آغاز شده بود، ازسال 1293 تا 1300 ه.ش به طول انجامید.میرزا کوچک خان به عنوان رهبر این نهضت دغدغه سامان بخشی به امور ایران را داشته و سوابق مبارزاتی زیادی داشته است. هرچند که این نهضت به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خاص گیلان، در این منطقه آغاز شد، اما رهبران این نهضت در فکر تسری دادن آن در سطح تمام کشور بودند.

 

میرزا کوچک نسبت به حفظ هویت اسلامی-ایرانی پافشاری داشت و سعی می‎کرد که ایرانی بودن و اسلامی‎بودن را مانند دو روی سکه مورد توجه قرار دهد. وی هیچ یک را نافی دیگری نمی‎دانست به طوری که سخنان او پس از جنگ گسکره بیانگر این واقعیت است.” ایران که یک روز مهد تمدن و محل دلیران بود، در اثر سیاست دژخیمان حریص، مرکز اشخاصی بدون اراده و پایبند به خرافات شده است.پیشوایان ملت تابع اراده اجانب هستند. از نظر ساختار نیز این نهضت از یک ساختار ملی برخوردار بوده و هرچند اکثریت اعضای نهضت جنگل را اهالی گیلان تشکیل می‎دادند ولی از دیگر اقوام ایرانی نیز به این نهضت پیوسته بودند.به طوری که بعضی از مورخان ساختار نهضت جنگل را متشکل از جنگل نشینان گیلانی، کردها و ترک‎های قفقازی که از قتل و عام سال 1918 در باکو گریخته بودند، می­دانند.

 

نهضت جنگل در توضیح مفهوم استقلال معتقد بودند که، استقلال باید به معنی تمام کلمه، یعنی بدون اندک دخالتی از جانب هیج دولت اجنبی باشد. هرچند که سرانجام با حمایت‎های روسیه و انگلستان از حکومت مرکزی و برخی توطئه‎های داخلی سبب شکست قیام جنگل شد، اما جنبش جنگل به عنوان یک قیام استقلال طلبی و مبارزه با سلطه بیگانه در تاریخ ایران دارای ارزش و اعتبار زیادی بوده و به عنوان یکی از افتخارات ایرانیان در تلاش برای حفظ هویت ملی در برابرنفوذ و سلطه بیگانگان قلمداد می­گردد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-مقدمه

 

دراین فصل پیرامون چارچوب تحقیق ابتدا بیان مساله تحقیق پرداخته و سپس سؤالات تحقیق، فرضیه‎های تحقیق، ضرورت تحقیق،انگیزه تحقیق،اهداف تحقیق،اهمیت موضوع تحقیق، محدوده مورد مطالعه،سوابق تحقیق، روش تحقیق و مراحل آن،با تشریح ابعاد هریک بیان می‎شود.

 

 

 

 

1-2-بیان مسئله

 

امروزه مبحث ژئوپلیتیک مقاومت از جمله مباحث مهم در پژوهش‌ها و نوشته‌های مربوط به ژئوپلیتیک انتقادی است. این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که همان مقاومت است بیشتر توجه می‌کند. مقاومت‎های مردمی‎و نهضت ها در برابر رفتارهای ژئوپلیتیک گرایانه؛ یکی از مولفه‎هایی است که در ارزیابی میزان قدرت مورد توجه ژئوپلیتیسین ها واقع وکارکردآن درتنازعات موردتوجه قرارمی­گیرد.تاریخ جنگهاودرگیریها،بیانگرشواهدبسیاری ازسیرتکاملی مفا­هیمی‎است که پیش ازاین،تنهاازیک بعدموردتوجه قرارگرفته،واینک،به لطف توسعه وپیشرفت علوم مختلف وهم پوشانی زمینه‎های گوناگون علمی،ازابعادبیشتری میتوان آنهاراموردبررسی قرارداد. مقاومت در برابر سلطه بیرونی و سلطه حاکمان جور و ناصالح تاریخی طولانی به درازای رقابت قدرت‌ها و نیروها دارد اما کمتر موردی از این مقاوت‌ها بوده است که ماندگار گشته باشد. در این میان در تاریخ جنبش ها و نهضت‎های آزادی طلبانه ملت ایران، نهضت جنگل یکی از درخشان ترین جنبش بوده است. نهضت جنگل از سال 1293 شمسی تا سال 1300 شمسی به مدت هفت سال در حوزه جغرافیایی گیلان به حیات خود ادامه داد. از سویی موقعیت جغرافیایی و ژئوپولیتیک گیلان در ظهور جنبش ها و  نهضت‎های مردمی‎ازجمله نهضت جنگل بی تاثیر نبوده است. گیلان از سرزمین‎هایی است که عوامل تاثیر گذار جغرافیایی و ژئوپلیتیکی نقش تعیین کننده و بسزایی در تحولات آن داشته است. از منظر جغرافیایی از چهارسو با موانع بزرگ طبیعی روبرو بوده است، در شمال با دریاچه بزرگ و بسته خزر و در غرب، جنوب و شرق با دیواره‎های بلند کوهستانی و جنگل‎های انبوه خزری احاطه شده است. در گذشته در داخل منطقه نیز زمین‎های باتلاقی، بیشه زارهای انبوه، رودخانه‎های متعدد و پر آب و اقلیمی‎بسیار مرطوب و ناسازگار آن، برای هر مهاجمی‎به منزله ی یک خطر استراتژیک تلقی می‎شد. از این رو این منطقه به برکت خصیصه‎های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی فوق سال ها با استقلال کامل و نسبی از حکومت‎های پیرامون خود زیسته است. هدف این تحقیق، واکاوی و بررسی رابطه اراده ی نظام سلطه مدار و مقاومت ها و جنبش مردمی‎است به بیان دیگر توضیح و تبیین  زمینه‎های شکل گیری نهضت جنگل، علت تداوم و استمرار آن به مدت هفت سال نسبت به نهضت‎های معاصر خود از نظر حوزه ی عملکرد و تداوم  و همچنین نقش این نهضت در حفظ و تداوم هویت ملی ایران  از اهداف مهم این تحقیق می‎باشد.

 

 

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

در عصر جهانی شدن و ارتباطات و در شرایطی كه تحولات جهانی و منطقه‌ای در عرصه‌های سیاست و اقتصاد و فرهنگ پرشتاب است، تأكید بر هویت ملی و توجه خاص به برخی از تحولات و جنبش‎های تاریخی می‎توانند زمینه‎های حفظ همکاری و انسجام ملی (هویت ملی)و نیز امنیت ملی کشورها مهیا سازد.با توجه به این که تحقیقات بی شماری در زمینه نهضت جنگل صورت گرفته اما کمتر محققی به تحقیق و کنکاش مسائل ژئوپلیتیکی و مقاومتی نهضت جنگل اشاره و تاثیر آن را بر هویت ملی کشور ایران ارزیابی نموده است  که از این حیث، تحقیق حاضر در نوع خود بی نظیر و پرداختن به آن دارای اهمیت ویژه ای  است. از طرفی عوامل مختلف ژئوپلیتیکی در روند ایجاد و تداوم جنبش‎های اجتماعی تاثیرگذار هستند. به طورمثال جنبش‎های ضد حکومتی در دوران خلافت عباسی بیشتر در سیستان و خراسان شکل می‎گرفت که دسترسی به آن به دلیل شرایط جغرافیایی بسیار دشوار بود. در شکل گیری قیام میرزا کوچک خان نیز شرایط و عوامل ژئوپلیتیکی گیلان نقش آفرین بودند.

 

 

 

 

1-4- انگیزه تحقیق

 

انگیزه محقق از انتخاب موضوع پایان نامه موردنظر، بررسی و شناخت جایگاه نهضت جنگل در تقویت هویت ملی ایران می‎باشد.با توجه به اینکه نهضت جنگل در استان گیلان به وقوع پیوست و این جانب با توجه به علاقه مندی که به استان خودم دارم و این ناشی از وجود علاقه به مکان است، پرداختن به موضوع جنگل را لازم دیدم. از طرفی علاقه به شخصیت میرزا کوچک خان به عنوان یک انقلابی و مبارز علیه استبداد و استعمار نیز تا حدودی مشوق انتخاب موضوع فوق گردید. چرا که شخصیت میرزا کوچک در نزد مردم گیلان بسیار مهم و مورد توجه است. به طوری که در ادبیات گیلگی و تاریخ محلی نهضت میرزا بازتاب گسترده ای یافته است. بنابراین اقناع حس کنجکاوی از یک طرف و علاقه به میرزا به عنوان یک مبارز آزادیخواه گیلانی از طرف دیگر زمینه ، توجه اینجانب را به موضوع فوق فراهم آورد.

 

 

 

 

 

1-5- اهداف تحقیق

 

 

 

    1. بررسی عوامل ژئوپلیتیک در شکل گیری، تداوم و استمرار نهضت جنگل.

 

  1. بررسی تاثیر نهضت جنگل برحفظ و ماندگاری هویت ملی ایران.

 

 

 

 

1-6-سؤال تحقیق

 

بدون تردید هر تحقیقی در راستای شکل گرفتن سئوال یا سئوالاتی در ذهن محقق انجام می‌گیرد و شخص پژوهشگر همواره تلاش می‌کند تا در طول تحقیق به شیوه‌ای علمی‎و دقیق به پاسخ‌های مناسب و قانع کننده‌ای برای سئوالات خود دست یابد. ضمن اینکه برای انجام یک تحقیق خوب پرسش‌ها خیلی اساسی‌اند و این پرسش‌ها ما را به دانش جدید یا در حل مسئله‌ای ویژه‌ هدایت می‌کنند (پارسونس و نایت، 1386: 63). با توجه به موضوع تحقیق که به(تحلیل پیامد­های ژئوپولیتیک مقاومت نهضت جنگل در هویت ملی ایران) می­پردازد، نگارنده سؤالی به شرح زیر تدوین نموده است.

 

از این رو مهم ترین پرسش ها ی تحقیق عبارتند از:

 

الف) تأثیر نهضت ها و بحران‎های داخلی و خارجی در شکل گیری نهضت جنگل چگونه بود؟

 

ب) تأثیر نهضت جنگل در حفظ هویت ملی ایران چگونه بوده است؟

 

 

 

 

1-7- فرضیه‎های تحقیق

 

در یک بررسی علمی‎لازم است محقق برای تعیین دقیق و تبیین منطقی اهداف تحقیق فرضیه ها را مطرح سازد، زیرا به عنوان استخوان بندی طرح مطالعاتی مطرح می‌باشند. فرضیه، توجیه و تبیین‎های حدسی معینی را درباره ی واقعیات عرضه می‎کند و پژوهشگران را در بررسی این واقعیات و تجارب کمک و هدایت می‌کند. فرضیه یک پیشنهاد توجیهی و به زبان دیگر راه حل مسئله است که هم به یافتن نظم و ترتیب در بین واقعیات کمک می‌کند و هم باعث استنتاج می‎شود (حافظ نیا، 1386: 111).

 

 با توجه به سؤال تحقیق که دستیابی اهداف گوناگونی را دنبال می‌کند برای جهت دهی سؤال تحقیق و هدایت آن در راستای چارچوبی منسجم، دو فرضیه زیر مطرح گردید:

 

 

    • به نظر می‎رسد، نهضت ها و بحران‎های داخلی و خارجی در شکل­گیری نهضت جنگل تأثیرگذار بوده است.

 

  • به نظر می‎رسد، نهضت جنگل در راه تحقق استقلال کشور و تقویت هویت ملی ایران تلاش می‎کرد.

 

1-8- محدوده مورد مطالعه

 

محدوده مورد مطالعه این تحقیق، به طور کلی کشور ایران و به طور اختصاصی استان گیلان را شامل می‎شود. پژوهش حاضر سعی دارد تا ضمن بررسی موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه،به تحلیل نقش آفرینی نهضت جنگل در تقویت هویت ملی جمهوری اسلامی‎ایران بپردازد.

 

 

 

 

1-9- تعریف مفاهیم و واژه ها

 

 

1-9-1-هویت

 

هویت به معنی «چه کسی بودن» است؛ اینکه یک فرد یا یک گروه انسانی خود را چگونه می‎شناسد و می‎خواهد چگونه بشناساند یا چگونه شناخته شود. هویت پاسخی به نیاز طبیعی در انسان برای شناساندن خود به یک سلسله عناصر و پدیده‎های فرهنگی، تاریخی و جغرافیای است. پدیده‎هایی چون سرزمین سیاسی مشترک، دین مشترک، زبان مشترک، خاطرات سیاسی مشترک، دیدگاه ها و آداب و رسوم، ادبیات و هنرهای مشترک را تشکیل می‎دهد و هویت در درجه نخست زاییده محیط جغرافیایی است (مجتهدزاده، ۶۶:۱۳۸۶). هویت ها معناهایی کلیدی هستند که ذهنیت افراد را شکل می‎دهند و مردم به واسطه آن ها نسبت به رویدادها و تحولات محیط زندگی خود حساس می‎شوند. مردم به دیگران می‎گویند که چه کسی هستند و مهمتر اینکه به خودشان نیز می‎گویند که چه کسی هستند و سپس می‎کوشند به گونه ای رفتار کنند که از آن کسی که تصور می‎کنند هستند، چه انتظار می‎رود (تاجیک،۱۳:۱۳۸۴).

 

 

 

 

1-9-2- ژئوپلیتیک

 

ژئوپلیتیک: عبارت از مطالعه اثرگذاری عوامل جغرافیایی در تصمیم گیری­های سیاسی صاحبان قدرت است.(مجتهدزاده،20:1381)

 

کیلن، که اصطلاح ژئوپلیتیک را در سال 1899 وضع کرد، آن را به عنوان «تئوری دولت به عنوان یک ارگانیسم جغرافیایی یا پدیده‌ای در فضا» توصیف می‌کند. از دید کارل هاوس هوفر پدر ژئوپلیتیک آلمان ژئوپلیتیک علم تازه‌ای از دولت می‌باشد، دکترینی بر جبر فضایی تمامی‎فرآیندهای سیاسی که بر بنیان‌های گسترده‌ای از جغرافیا، به ویژه جغرافیای سیاسی قرار دارد. ریچارد هارتشورن آن را به عنوان جغرافیای مورد استفاده برای اهدافی خاص که فراتر از تعقیب دانش قرار می‌گیرد، تعریف می‌کند. ادموند ولش، ژئوپلیتیک را مطالعه‌ای مرکب از جغرافیای انسانی و علم سیاسی کاربردی می‎داند که تاریخ آن به دوران ارسطو، مونتسکیو و کانت باز می‌گردد (کوهن، 1387: 42).

 

 

 

 

1-9-3- ژئوپلیتیک مقاومت

 

مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد. این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می­باشد بیشتر توجه می­کند.(راستی و خراسانی،۲۷۷:۱۳۹۱).

 

اکنون با تغییر شیوه‌های مستقیم استثمار و استعمار، وجود خلاء ناشی از قدرت در یک منطقه ژئوپلیتیکی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد ژئوپلیتیک مبتنی بر سلطه باشد. رقابت شدید و آشکار قدرت‎های جهانی و منطقه‌ای جهت نفوذ به این مناطق و ایجاد روابط ژئوپلیتیکی مبتنی بر سلطه و یا نفوذ از سوی قدرت‎های بزرگ و نابرابر با کشورهای منطقه نیز از دیگر مؤلفه‎های ژئوپلیتیک سلطه در عصر حاضر است. با این وجود، اگر قرن بیستم قرن ژئوپلیتیک بود، قرن بیست و یکم می‌رود تا تجربه‌ای جدید و متفاوت را در این زمینه آغاز نماید. در واقع، دانش ژئوپلیتیکی در نظر دارد تا بر پایه مواضع و موقعیت‎های قدرت و مزیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بنا گردد. اما همان‎گونه که پروفسور فرانسوی، میشل، فوکونیز بیان می‎دارد، روابط قدرت بدون مقاومت وجود ندارد و مقاومت نیز مانند قدرت از تنوع برخوردار بوده و می‎تواند در قالب راهبردهای منطقه‌ای و جهانی تکمیل شود. بنابراین در مقابل روابط مبتنی بر قدرت، می‌توان هزاران داستان جایگزین را برشمرد که تاریخ را از دیدگاه کسانی که درگیر مقاومت در برابر دولت و کارکرد ژئوپلیتیکی بوده‎اند، قالب‎گیری کرده‏اند. این‌گونه مقاومت‌ها را می‎توان به عنوان ژئوپلیتیک از پایین که از مادون (تحت سلطه) تبعیت می‎کند، توصیف کرد. وضعیتی که طی آن روابط استعماری، سلطه ارتش، سیاست و فرهنگ دولت و طبقات نخبه آن به چالش کشیده می‎شود. نگرشی که زبان حال طبقات تحت سلطه را منعکس می‌نماید و مملو از مبارزات ضد سلطه‌گری و مقاومت در برابر نیروی جبار دولت‎ها در سیاست‎های داخلی و خارجی آنهاست.اینها همان تعابیری هستند که بر اساس آنها جغرافی‎دانانی همچون سیمون دالبی، ژئاروید اتوتایل و پاول روتلج، تحت تأثیر مباحث فوکو، رویکرد ژئوپلیتیک مقاومت را و یا در یک معنای گسترده‎تر، ژئوپلیتیک انتقادی را مطرح کرده‏اند. بر اساس چنین نگرشی، ژئوپلیتیک کلاسیک به فراهم آوردن شرایط سوءِ استفاده قدرت‎های استعماری و سلطه‌گر از اندیشه‎های جغرافیایی متهم می‌گردد (مجتهدزاده، 1381: 291).

 

 

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 09:21:00 ب.ظ ]




فصل اول : تعاریف و مفاهیم اساسی حق بر غذا

 

مبحث اول – مفهوم و ماهیت حق بر غذا……………………………………………………………………………. 11

 

گفتار اول – مفهوم حق بر غذا…………………………………………………………………………………….. 11

 

گفتار دوم – ماهیت حق بر غذا…………………………………………………………………………………… 14

 

بند اول – تحقق تدریجی……………………………………………………………………………………… 14

 

بند دوم – تحقق فوری………………………………………………………………………………………… 16

 

الف- رفع تبعیض…………………………………………………………………………………………. 16

 

ب- تعهد به رعایت……………………………………………………………………………………….. 16

 

ج- تعهد به تامین حداقل سطح امرار معاش…………………………………………………………….. 17

 

گفتار سوم – اهمیت حق بر غذا………………………………………………………………………………….. 18

 

گفتار چهارم – مفاهیم مرتبط با حق بر غذا………………………………………………………………………. 18

 

بند اول – امنیت غذایی………………………………………………………………………………………… 18

 

الف – تعریف امنیت غذایی………………………………………………………………………………. 21

 

ب – مفاهیم اصلی امنیت غذایی …………………………………………………………………………. 23

 

1-  غذای کافی……………………………………………………………………………………….. 23

 

2- دسترسی به غذا……………………………………………………………………………………. 24

 

3- امنیت………………………………………………………………………………………………. 29

 

4-  زمان……………………………………………………………………………………………….. 29

 

بند دوم – استقلال غذایی……………………………………………………………………………………… 30

 

بند سوم- ایمنی غذایی………………………………………………………………………………………… 32

 

مبحث دوم – حق بر غذا در حقوق بین الملل……………………………………………………………………….. 33

 

گفتار اول – چیستی حق…………………………………………………………………………………………… 33

 

بند اول – تحلیل مفهوم حق…………………………………………………………………………………… 33

 

بند دوم –  حق – مطالبه /ادعا………………………………………………………………………………… 36

 

گفتار دوم – محتوای هنجاری حق بر غذا در حقوق بین الملل………………………………………………… 38

 

بند اول – حق برخورداری از معیارهای کافی برای زندگی…………………………………………………. 41

 

بند دوم – رهایی از گرسنگی و حق حیات…………………………………………………………………… 41

 

بند سوم – حمایت از گروه های خاص بشری………………………………………………………………. 42

 

بند چهارم –  عدم محرومیت از غذا و ابزار معاش………………………………………………………….. 43

 

بند پنجم – ممنوعیت استفاده ابزاری از غذا برای مقاصد نظامی……………………………………………. 43

 

بند ششم –  تقبیح استفاده ابزاری از غذا برای مقاصد اقتصادی و سیاسی…………………………………. 44

 

فصل دوم : تجلی حق بر غذا در قوانین و سازمان های داخلی و بین المللی

 

مبحث اول – تجلی حق بر  غذا  در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی……………………………………………… 46

 

گفتار اول – ملی……………………………………………………………………………………………………. 46

 

گفتار دوم –  فراملی………………………………………………………………………………………………… 47

 

بند اول – منطقه ای……………………………………………………………………………………………. 48

 

بند دوم – جهانی……………………………………………………………………………………………….. 48

 

الف – جایگاه حق بر غذا در نظام بین المللی حقوق بشر………………………………………………. 49

 

1- حقوق معاهداتی…………………………………………………………………………………… 50

 

2 – رابطه حق غذا با سایر حقوق بشری……………………………………………………………. 55

 

ب – حق دسترسی به غذا در نظام حقوق بین الملل بشردوستانه………………………………………. 56

 

پ – حق غذا در مفاد کنوانسیون های چهارگانه ژنو…………………………………………………… 57

 

ت- پروتکلهای الحاقی به کنوانسیون چهارگانه ژنو مصوب 1949………………………………….. 59

 

ث – نقش نهادها و سازمان های تخصصی ملل متحد در برآورده نمودن حق بر غذا………………… 67

 

1 – کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی……………………………………………………. 68

 

2 – شورای حقوق بشر……………………………………………………………………………….. 70

 

3 – برنامه جهانی غذا…………………………………………………………………………………. 71

 

4 – صندوق بین المللی برای توسعه کشاورزی…………………………………………………….. 72

 

5 – نقش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در تحقق حق بر غذا………………………….. 73

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

مبحث سوم – جایگاه حق بر غذا در حقوق و سازمان های ایرانی…………………………………………………. 78

 

گفتار اول – وضعیت امنیت غذایی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها………………………………………. 78

 

گفتار دوم – حق بر غذا در حقوق و سازمان های ایرانی……………………………………………………….. 81

 

بند اول – قانون سازمان وزارت بهداری مصوب آذر ماه ١٣٢٤……………………………………………….. 81

 

بند دوم- قانون بهداشت شهری مصوب ٢٩/11/1329……………………………………………………….. 82

 

بند سوم- قانون مربوط به مقررات امور پزشكی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب ٢٩/2/1334 82

 

بند چهارم- قانون اجازه پرداخت حق السهم دولت ایران در برنامه غذایی جهانی مصوب 10/9/1347       83

 

بند پنجم- قانون اجازه تأسیس مؤسسه خواربار و تغذیه ایران مصوب ١٤/10/1343……………………….. 83

 

بند ششم- قانون تشكیل انستیتوی علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران مصوب 15/4/1345………………….. 83

 

بند هفتم –  قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب ٢٢/4/1346………………………. 83

 

بند هشتم- قانون اصلاح ماده ٢ مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و تبصره آن 9/8/1347         84

 

بند نهم- قانون اصلاح بعضی از مواد قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی………………….. 84

 

بند دهم – قانون اصلاح ماده ( ١٣ ) قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب 13/9/1379 84

 

بند یازدهم-  قانون تشكیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی مصوب 9/7/1364…………………. 85

 

بند دوزادهم-  قانون تشكیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی مصوب 3/3/1367     85

 

بند سیزدهم-  قانون تعزیرات حكومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب ٢٣/12/1367…………………….. 85

 

بند چهاردهم- حق بر غذا در برنامه سوم توسعه كشور……………………………………………………….. 86

 

بند پانزدهم – امنیت غذایی درسند چشم انداز، سیاستهای کلی نظام وقانون برنامه پنجم توسعه              91

 

فصل سوم : مسولیت های اجرا و نقض حق بر غذا

 

مبحث اول – ماهیت تعهدات ناشی از حق بر غذا از منظر حقوق بین الملل بشر…………………………………. 95

 

گفتار اول – تعهد به وسیله و نتیجه………………………………………………………………………………. 96

 

گفتار دوم – تعهد به احترام، حمایت و ایفا………………………………………………………………………. 96

 

مبحث دوم – ماهیت تعهدات ناشی از حق بر غذا از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه………………………… 97

 

گفتار اول – تعهد به احترام به حق غذا…………………………………………………………………………… 97

 

گفتار دوم  – تعهد به حمایت از حق غذا………………………………………………………………………… 98

 

گفتار سوم – تعهد به تسهیل حق غذا…………………………………………………………………………….. 98

 

گفتار چهارم – تعهد به فراهم کردن حق غذا…………………………………………………………………….. 98

 

مبحث سوم – نقض حق بر غذا……………………………………………………………………………………….. 99

 

گفتار اول – امکان رسیدگی به جنایات ارتکایی از نقض حق غذا……………………………………………. 100

 

بند اول – دیوان کیفری بین المللی…………………………………………………………………………. 100

 

بند دوم – رسیدگی در مراجع ملی سایر کشورها………………………………………………………….. 102

 

بند سوم – تشکیل دادگاه کیفری بین المللی ویژه توسط شورای امنیت…………………………………. 103

 

بند چهارم – دیوان دادگستری بین المللی………………………………………………………………….. 103

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………… 104

 

منابع…………………………………………………………………………………………………………………… 111

 

 

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 09:20:00 ب.ظ ]




1-11. روش تجزیه و تحلیل دادهها 9

 

1-12. شرح واژهها و اصطلاحات پژوهش… 10

 

فصل دوم: مبانی نظری.. 12

 

2-1. اصطلاحات و واژهها 13

 

2-2. تاریخچه گردشگری در جهان و ایران.. 14

 

2-3.تاریخچه گردشگری در ایران.. 15

 

2-4.کلانشهر و گردشگری.. 16

 

2-5.مدیریت گردشگری.. 22

 

2-6.نقش نهادهای محلی(شهرداری و شورای شهر) در توسعه گردشگری.. 24

 

2-7.  انواع گردشگری.. 25

 

2-9. موانع و چالش های توسعه صنعت گردشگری.. 32

 

2-10. عناصر تشکیل دهنده جاذبههای گردشگری.. 33

 

2-11. زیر ساختهای صنعت توریسم. 34

 

2-12. عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری.. 38

 

2-13. گردشگری پایدار شهری.. 38

 

2-14. اهداف گردشگری پایدار.. 41

 

2-15. گردشگری و ملاحظات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی.. 42

 

2-16. تعامل گردشگری شهری و بازآفرینی فرهنگی.. 43

 

2-17. فضاهای شهری.. 43

 

2-18. روش تحقیق.. 44

 

2-19. روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 45

 

2-20. مفهوم شکل گیری تکنیک SWOT. 45

 

مفاهیم پایه. 45

 

فصل سوم: معرفی محدوده شهر كرمانشاه 48

 

3-1. شناخت تاریخچه. 49

 

3-1. دولت و کانونهای حکومتی و ارتباطشان با کرمانشاه. 51

 

3-2. بررسی های محیطی.. 52

 

3-2-1. بررسی ویژگی های جغرافیایی.. 52

 

3-2-2. موقعیت جغرافیایی شهر و اطراف آن.. 53

 

‌‌3-2-3.  کلیات و خصوصیات زمین شناسی منطقه (شهرستان کرمانشاه ):. 53

 

3-2-3-1. پهنه بندی خطر در سطح ناحیه. 55

 

3-2-4. بررسی وضعیت اقلیمی منطقه. 57

 

3-2-5. توپوگرافی جغرافیایی شهر کرمانشاه. 62

 

ب) دشت ها 64

 

د) پوشش گیاهی.. 66

 

از نظر پوشش گیاهی (جنگل و مراتع) نیز این ناحیه به دو بخش قابل تقسیم است:. 66

 

الف ـ ناحیه شرق و شمال شرقی : شامل شهرستانهای کرمانشاه، كنگاور، صحنه و قسمتهایی از هرسین می‌باشد. پوشش جنگل در این ناحیه جز در برخی بخش ها وجود ندارد و تحت تأثیر آب و هوای سرد استپی قرار دارد.. 66

 

3-2-6. خصوصیات جمعیتی و اجتماعی شهر.. 67

 

3-2-6-1. خصوصیات جمعیتی و ترکیب آن.. 67

 

3-2-6-2. تعداد جمعیت و روند تحول آن.. 67

 

3-2-6-3. نسبت جنسی جمعیت در شهر کرمانشاه. 73

 

3-2-7. مطالعات اقتصادی.. 73

 

3-2-7-1. ویژگیهای اقتصادی شهر کرمانشاه. 73

 

3-2-8. مونوگرافی آثار مذهبی، فرهنگی، تاریخی و طبیعی در شهر کرمانشاه. 74

 

3-2-8-1.   مساجد:. 75

 

3-2-8-2.  حسینیه و تکایا 76

 

3-2-8-3. مقبرهها 79

 

3-2-8-4. بافت و خانه های تاریخی :. 80

 

3-2-8-5. حمامها 82

 

3-2-8-6. سنگ نگارهها 83

 

3-2-8-7. بازار کرمانشاه و مرکز شهر.. 84

 

3-2-8-8. مناظر طبیعی.. 84

 

3-2-8-9. موزه ها و مراكز فرهنگی دیگر.. 85

 

4-1. تحلیل SWOT  در مقوله گردشگری.. 88

 

4-1-1. عوامل مؤثر درونی بر گردشگری در شهر کرمانشاه. 89

 

4-1-2. عوامل مؤثر بیرونی در گردشگری شهر کرمانشاه. 93

 

4-1-3. رتبه بندی عوامل داخلی و خارجی بر حسب امتیاز وزنی.. 96

 

4-1-4. تجزیه و تحلیل عوامل استراتژیک…. 102

 

4-1-5. ترسیم ماتریس عوامل داخلی و خارجی(IE) گردشگری کرمانشاه. 104

 

4-1-6. راهبردها و راهكارهای توسعه گردشگری در شهر كرمانشاه:. 105

 

4-1-6-1. راهبردهای تنوع(ST):. 106

 

4-1-6-2. راهبردهای بازنگری(WO):. 106

 

4-1-6-3. راهبردهای تدافعی(WT):. 107

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد 110

 

5-1. فرضیه ها:. 111

 

5-2. نتیجه گیری.. 112

 

5-3. پیشنهادها:. 114

 

منابع. 116

 

فهرست جداول

 

جدول شماره(2-1) : راهبردهای چهارگانه بر اساس تحلیلSWOT.. 46

 

جدول شماره(3-1): میانگین ماهیانه و سالانه دمای هوا در دوره  1385- 1355. 57

 

جدول شماره(3-2): میانگین دمای  حداکثر هوا در دوره 1385- 1355. 58

 

جدول شماره(3-3): میانگین دمای حداقل هوا در دوره 1385- 1355. 58

 

جدول شماره(3-4) : میزان بارش ماهیانه و سالیانه در سال 1385. 59

 

جدول شماره (3-5): میزان رطوبت نسبی هوا در سال 1385. 60

 

جدول شماره(3-6): میزان تعداد روزهای یخبندان در سال 1385. 61

 

جدول شماره(3-7):  سرعت بادهای غالب در ایستگاه شهر کرمانشاه در سال 1385. 61

 

جدول شماره (3-8 ) : تیپ خاك و اراضی ناحیه. 62

 

جدول شماره(3-9): مشخصات کوههای مهم استان کرمانشاه 64

 

جدول شماره(3-10):  مشخصات تعدادی از دشت های استان کرمانشاه 65

 

جدول شماره (3-11): وضعیت اراضی دشتهای کرمانشاه به تفکیک کیفیت.. 66

 

جدول شماره(3-12) : آبادی­های ادغام شده در شهر کرمانشاه 68

 

جدول شماره (3-13) : روند جمعیتی، نرخ رشد و بعد خانوار شهر کرمانشاه طی دوره 1390-1335. 69

 

جدول شماره(3-14):جمعیت شهر کرمانشاه در سال 1390. 71

 

جدول شماره(3-15) : جمعیت مناطق شش­گانه به تفکیک در سرشماریهای سالهای 1390-1375. 72

 

جدول شماره(3-16) : نسبت جنسی جمعیت شهر کرمانشاه در سال 1390. 73

 

جدول شماره(3-17) : توزیع جمعیت شاغل در بخشها و رشته فعالیتهای شغلی در شهر کرمانشاه سال 1385. 74

 

جدول شماره(4-1): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل داخلی(قوتها). 89

 

جدول شماره(4-2): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل داخلی(ضعفها). 91

 

جدول شماره(4-3): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل خارجی(فرصتها). 93

 

جدول شماره(4-4): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل خارجی(تهدیدها). 95

 

جدول شماره(4-5): رتبه­بندی عوامل درونی( نقاط قوت و ضعف). 97

 

جدول شماره(4-6): رتبه بندی عوامل بیرونی(فرصت ها و تهدیدها). 101

 

جدول شماره(4-7): ماتریس راهبردها و راهكارهای توسعه گردشگری در شهر كرمانشاه 108

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودار شماره(1-1) :  تجزیه و تحلیل مدل swot 9

 

نمودار شماره (2-1) : گونه شناسی گردشگری شهری.. 17

 

نمودار شماره (2-3):  مؤلفه های زیر ساختی صنعت توریسم. 34

 

نمودار شماره(2-4) :  تدابیر سه گانۀ مدیریت و برنامه ریزی گردشگری.. 37

 

نمودار شماره(2-5) : انواع تور در گردشگری 37

 

نمودار شماره(2-6) : عوامل اصلی در توسعه گردشگری.. 40

 

نمودار شماره(2-7): فصل بندی تحقیق.. 44

 

نمودار شماره(3-1) : میزان بارندگی در استان کرمانشاه طی ماههای مختلف سال. 59

 

نمودار شماره(2-3) : روند جمعیتی شهر کرمانشاه طی دوره 1390-1335. 69

 

نمودار شماره(3-3) : بعد خانوار در شهر کرمانشاه طی سالهای 45-90. 70

 

نمودار شماره(3-4) : روند تحول جمعیت شهر، شهرستان و استان کرمانشاه 70

 

نمودار شماره(3-5) : جمعیت شهر کرمانشاه در سال 1390 بر اساس آمار شهرداری.. 71

 

نمودار شماره(3-6): جمعیت مناطق ششگانه به تفکیک در سرشماریهای سالهای 1390-1375. 72

 

نمودار شماره(3-7): نسبت جنسی جمعیت شهر کرمانشاه در سال1390. 73

 

نمودار شماره(4-1): ماتریس عوامل داخلی و خارجی(IE) گردشگری در شهر کرمانشاه 105

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شكل ها

 

شکل شماره(3-1) : موقعیت شهر کرمانشاه در استان.. 53

 

شکل شماره(3-2): خصوصیات زمین شناسی.. 56

 

شکل شماره(3-3) : طبقه بندی آب و هوای استان بر اساس روش دمارتن.. 58

 

شکل شماره (3-4): بارش نرمال سالانه استان کرمانشاه بر اساس آخرین آمار تا سال 1388. 60

 

شکل شماره (3-5): توپوگرافی استان کرمانشاه 62

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چكیده:

 

امروزه یك اجماع جهانی در این باره وجود دارد كه چنانچه به همة قابلیتهای صنعت گردشگری و به ویژه، گردشگری شهری توجه شود، می تواند به عنوان یكی از راهبردهای توسعه اقتصادی و فرهنگی شهرها محسوب گردد. از جمله دلایلی که ضرورت انجام پژوهش حاضر را موجب گردید، وجود جاذبه های گردشگری بسیار با ارزش و متنوع تاریخی و مناظر و چشم اندازهای کم نظیر طبیعی در شهر و استان کرمانشاه است و با هدف شناخت پتانسیل­های گردشگری در شهر کرمانشاه، شناخت عوامل و زمینه های قدرت، ضعف، فرصت و تهدید تأثیرگذار بر صنعت گردشگری در این شهر و دست یافتن به راهبردهای ممکن جهت ارتقای این صنعت تدوین گشته است.

 

این پژوهش از نظر هدف كاربردی و روش مورد استفاده در آن توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با استفاده از مدل SWOT ضمن تحلیل نقاط ضعف، قوت و فرصتها و تهدیدها به ارائه استرات‍ژی ها و راهبردهایی در زمینه گردشگری پرداخته شده است. یافته ها حاكی از آن است كه در شهر كرمانشاه 32 نقطه قوت در مقابل 29 نقطه ضعف و 25 فرصت در مقابل 20 تهدید وجود دارد. از جمله مهم ترین نقاط قوت می توان به وجود جاذبه های غنی تاریخی و فرهنگی، موقعیت استراتژیك با كشور عراق و … با امتیاز وزنی 0.08 به عنوان برجسته ترین نقاط قوت و ضعف مدیریت وعدم توجه كافی مسئولین به اقتصاد گردشگری، ضعف تبلیغات، نامناسب بودن امكانات و زیر ساختهای كالبدی و رفاهی و … با امتیاز وزنی 0.04 به عنوان مهم ترین نقاط ضعف، اشتغالزایی و حصول درآمد برای شهر، قابلیت تبدیل شدن به مركزیت پزشكی غرب كشور، ترجیح دادن كشورهای مسلمان به گردشگری در این كشورها و … با امتیاز وزنی0.12 به عنوان فرصت های مهم و تبلیغات منفی علیه كشور، تهدیدهای زیست محیطی برای آثار تاریخی، جذابیت های بهتر رقبای خارجی و … با امتیاز وزنی 0.06 مهم ترین تهدیدها برشمرده شده اند.

 

واژگان كلیدی: گردشگری پایدار، مدل SWOT، شهر كرمانشاه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: كلیات تحقیق

 

                                                                                             

 

 

 

1-1. مقدمه

 

گردشگری كه در دنیای قدیم منحصر به امور زیارت، پیام رسانی، مسافرت های استثنایی جاسوسان و ماجراجویان وهمچنین طالبان علم بود، امروزه به مثابه یكی از مسائل مهم و مؤثر اقتصادی و یكی از عوامل برجسته ارتباطی، اجتماعی و فرهنگی در سطح جهانی در خور توجه و بررسی است.

 

گردشگری در جهان کنونی، صنعتی پاک،  عاری از آلودگی و سومین پدیدۀ اقتصادی پویا، پررونق و رو به توسعه است که پس از صنایع نفت و خودروسازی گوی سبقت را از دیگر صنایع جهانی ربوده است. و به صادرات نامرئی شهره یافته است.

 

فضاهای شهری به علت وجود امكانات خدماتی، تفریحی، مراكز خرید، بناهای تاریخی و دیگر جاذبه ها از مقاصد مهم گردشگری به شمار  می­روند.

 

استان کهن کرمانشاه و در پی آن شهر زیبای کرمانشاه دارای توان­های بالقوه و بالفعل طبیعی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی کم نظیر و حتی بی­نظیری است که با برنامه­ریزی صحیح و تدوین راهبردهایی در جهت بالفعل کردن توان­های بالقوه و نیز افزایش کارایی خدمات مرتبط با امور رفاهی و گردشگری می­توان پذیرای هر چه بیشتر گردشگر در این خطه زیبا بود، از این حیث انجام پژوهش حاضر در این باب امری ضروری به نظر می­رسد چرا که برای دست یافتن به توسعه پایدار و همچنین ارتقاء و پیشرفت، جز با بهره­گیری از علم روز و انجام تحقیق و پژوهش در راستای شناخت معضلات و مشکلات و پس از آن استفاده از راهکارهای علمی در جهت فائق آمدن بر آن­ها میسر نخواهد بود، لذا  پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت گردشگری شهری ونقش آن در اقتصاد شهر، در پی یافتن نقاط ضعف و قوت و فرصت ها و تهدیدهای گردشگری در شهر کرمانشاه است تا با استفاده از مدل SWOT به استراتژی و راهبردهایی در جهت توسعه صنعت گردشگری در شهر کرمانشاه دست یابد.

 

1-2.بیان مسأله

 

امروزه گردشگری به اندازه­ای توسعه یافته که پس از صنایع مهمی مانند صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت پردرآمد دنیا محسوب شده و اقتصاددانان نیز از آن به عنوان ((صادرات نامرئی))  یاد می­کنند. همچنین علاوه بر نقش غیر قابل انکار آن در شکوفایی اقتصاد کشورها، جزو عوامل مؤثر در برنامه­ریزی­های زیربنایی اعم از توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است(استعلاجی و خوش­نیت بیاتی،251:1391).

 

امروزه از صنعت گردشگری Tourism به عنوان یکی از پردرآمدترین فعالیت­های اقتصادی یاد می­شود به گونه­ای که از عوامل مؤثر در برنامه­ریزی­های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی شهرها تلقی شده و نقش غیر قابل انکار آن در توسعه و شکوفایی اقتصادی بر هیچ یک از کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه به عنوان یکی از مهم­ترین منابع در رشد ناخالص ملیGDP پوشیده نیست(استعلاجی و خوش نیت بیاتی،253:1391).

 

مهمترین فضاهایی که مورد بازدید و اقامت گردشگران قرار می­گیرد، فضاهای شهری هستند که از دیرباز جذاب­ترین فضاها را تشکیل می دادند. گردشگری در شهرهای کوچک و بزرگ متداول است این شهرها غالباً گستره وسیعی از جاذبه ها را ارائه می­دهند. بسیاری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی، اساساً برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند، ولی استفاده از این تسهیلات می­تواند به تداوم آ نها کمک کند. از این گذشته، شهرها ممکن است مبادی ورود و خروج گردشگران به کشور یا منطقه باشند، و به عنوان پایگاهی برای گردشگران در آیند که به نواحی آن شهر مسافرت می کنند. هتلها و سایر تسهیلات گردشگری، بخشی تفکیک ناپذیر از بافت شهری هستند و به مسافران تجاری و تفریحی خدمات می­دهند. به عبارت بهتر، گردشگر شهری کسی است که یا با هدف مسافرت و گردشگری، اقدام به اقامت در شهر نموده و یا آنکه برای بازدید از مناطق اطراف شهر، از آن به عنوان یک مبدأ استفاده می­کند(یغفوری و آقایی، 3:1390).

 

کرمانشاه به لحاظ برخورداری از ظرفیت­های مناسب گردشگری از قبیل طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی و… همواره به عنوان یکی از جذاب­ترین مناطق گردشگری در ایران محسوب می­گردد و این امر فرصت مناسبی برای دست یافتن به توسعه پایدار در این شهر و استان است، لیکن با این وجود، کرمانشاه هنوز جایگاه واقعی خود را در امر جذب توریسم و رسیدن به گردشگری پایدار نیافته است، تا جایی كه طبق سالنامه آماری استان تعداد گردشگران در شهر از سال 1385 به بعد روند كاهش و افزایش داشته است و هنوز  تعداد گردشگران به سال 1385 نرسیده است. این امر در حالی است که با توجه به جاذبه­های کم نظیر و حتی بی­نظیر در کرمانشاه می­توان با شناخت توان­های بالفعل و بالقوه و برنامه­ریزی اصولی و همه جانبه و نیز توجه به زیرساخت­های لازم و بسترسازی مناسب از طریق متدهای علمی و استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان این امر به توسعه پایدار گردشگری دست یافت.

 

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش

 

ارزیابی آثار اقتصادی صنعت گردشگری، سبب فراهم نمودن اطلاعات لازم، جهت شکل­گیری سیاست­های توسعه گردشگری می­گردد. گردشگری، مفیدترین بخش صنعتی جهان است و بر چند فعالیت اقتصادی از جمله: اشتغال، منابع انسانی، توسعه، تجارت بین­المللی و تراز پرداخت­ها تأثیرگذار است(نور بخش و اکبرپور سراسکانرود،26:1389).

 

با توجه به اینكه ساختار اقتصادی ایران بعد از اكتشاف و بهره برداری از منابع نفتی به شدت متكی به صادرات نفت و درآمد ارزی حاصل از آن بوده است و تلاش های صورت گرفته برای خروج از این وضعیت و اتخاذ سیاست­های اقتصادی غیرنفتی نتیجه چندانی در برنداشته است، اینك برای ایجاد توسعه­ای همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید كسب درآمد به جای منابع نفتی در كشور، نیازمند استفاده از تمامی امكانات و قابلیت ها هستیم. این در حالی است كه ایران یكی از دیدنی­ترین كشورهای جهان است. به طوری كه كشور ما جزو ده كشور اول جهان از لحاظ جاذبه­های( فرهنگی و تمدنی) گردشگری و جزو پنج كشور اول جهان از نظر تنوع(محیط طبیعی) گردشگری و جزو سه كشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی است(ابراهیم زاده و آقاسی زاده،1388: 109-110).

 

کشور ایران که توان بالقوه عظیم گردشگری در همه زمینه­های میراث فرهنگی، تاریخی، زیست محیطی و غیره را دارد سالها به دلیل نگرانی­های فرهنگی، خود را از جریان عظیم اقتصادی دور نگه دارد.

 

امروزه مطالعۀ فعالیت­های گردشگری  و طراحی مسیرهای گردشگران در فضا ومکان یکی از موضوعات مهم و شاخص در مدیریت گردشگری است. در این راستا جغرافی­دانان ومحققان علاقمند به این هستند که بدانند افراد چه جاهایی و از چه طریقی را برای بازدید انتخاب می­کنند و در پی این هستند که بدانند چه مدلی الگوهای حرکت گردشگران را در شهرها نشان می­دهد(موحد و احمدی،96:1392).

 

از جمله دلایلی که ضرورت انجام پژوهش حاضر را موجب گردید، وجود جاذبه­های گردشگری بسیار با ارزش و متنوع تاریخی و مناظر و چشم اندازهای کم نظیر طبیعی در شهر و استان کرمانشاه است، از جمله این موارد وجود آثار باستانی کوه طاق بستان در شمال شهر کرمانشاه (این اثر به ثبت جهانی رسیده است)، وجود بازار سنتی شهر کرمانشاه(زمانی این بازار بزرگترین بازار خاورمیانه محسوب می­شده است)، وجود تکایا، مساجد و حسینیه­های قدیمی در بافت مرکزی شهر، خانه­های قدیمی در بافت شهری کرمانشاه و مناظر زیبای طبیعی  از جمله سراب­ها و چشمه ها و کوه­ها و سایر بناها و کارکردهای دیدنی در این شهر زیبا هستند که نشان دهنده توانهای توسعه در این شهر است وبا استفاده از روش­های علمی و استفاده از این روش­ها در مدیریت شهری و گردشگری و توجه به صنعت گردشگری در کرمانشاه می تواند موجب بهبود و ارتقاء وضعیت اقتصادی در سطح ملی و منطقه ای و نیز کاهش بیکاری شود.

 

1-4.اهداف پژوهش

 

اهدف از پژوهش حاضر به شرح زیر برشمرده می­شود:

 

 

    • شناخت پتانسیل­های گردشگری در شهر کرمانشاه

 

    • شناخت عوامل و زمینه های قدرت، ضعف، فرصت و تهدید تأثیرگذار بر صنعت گردشگری درشهرکرمانشاه

 

  •  دست یافتن به راهبردهای ممکن جهت ارتقای این صنعت در شهر کرمانشاه

 

1-5.پیشینه علمی و عملی پژوهش

 

با توجه به اهمیت گردشگری در جوامع امروزی و نیز درآمدهای اقتصادی از آن تاکنون جهت ارتقای این صنعت و ترویج آن مطالعات عدیده­ای صورت گرفته است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می­گردد:

 

 

    • كوپر (1981)رفتار فضایی گردشگران را در جزیره چانل را مورد بررسی قرار داده است او تفاوت­هایی را در الگوی فضایی گردشگران را بر اساس دو متغیر(1) چرخه زندگی ؛ 2)موقعیت و پایگاه اجتماعی، اقتصادی مطالعه كرد و دریافت كه گردشگران با درآمد پایین فقط به بازدید از جاذبه­های اصلی گردشگری شهر تمایل دارند، در حالی كه گردشگران با درآمد بالا از جاذبه هایی كه كمتر مورد بازدید قرار گرفته است، بازدید می كنند.

 

  • عباس زادگان (1384) در پژوهشی با عنوان ابعاد اجتماعی – روانشناختی فضاهای شهری، معتقد است كه فضاهای باز شهری، بستر ارتباطات و تعاملات اجتماعی شهروندان را ارتقا داده و امكان حضور بیشتر شهروندان را در فضا فراهم می آورند.

 

–   عیسی سراقی و همکاران(1387) در مقاله خود با عنوان نقش جاذبه­های اکوتوریستی در توسعه گردشگری نهاوند با تأکید بر مدل SWOT به  بررسی عوامل داخلی و خارجی گردشگری و قابلیت­های جاذبه­های اكوتوریستی شهرستان نهاوند به گونه ای علمی ، همراه با رعایت مسایل زیست محیطی پرداخته شده است سپس به ارائه راهكارهایی برای توسعه پایدار ناحیه ای و در نهایت حركت در راستای توسعه پایدار ناحیه­ای تأكید شده است.نتایج حاصل از مطالعات میدانی، مدلهای تحلیلی و تجزیه و تحلیل های تجربی در منطقه مورد مطالعه بیانگر این واقعیت است كه عدم بهره­برداری اصولی و ضعف بینش علمی مدیران نسبت به مسایل زیست محیطی جاذبه های اكوتوریستی منطقه را با آسیب پذیری بالایی مواجه كرده است . برای فایق آمدن بر مشكلات نیازمند بازنگری در برنامه­های جاری و ارائه راهكارهای مناسب جهت كاهش نقاط ضعف و محدودیت ها و بهره گیری از نقاط قوت و فرصتهای موجود است.

 

 

    • علی موحد و همکاران(1390) در مقاله­ای با عنوان بازاریابی گردشگری شهری بر اساس برندیابی با مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبیAHP(مطالعه موردی کرمانشاه) به بررسی و تحلیل اهمیت برندسازی جهت جذب گردشگر در شهر کرمانشاه می­پردازند و در نتیجه کار، یکی از عمده­ترین دلایل عدم توسعه در گردشگری شهر کرمانشاه را ضعف بازاریابی و نبود نشان مناسب گردشگری در صحنه رقابت بین شهر­ها و کشورها در سطح ملی و بین المللی می­دانند؛

 

    • تقوایی و صفرآبادی(1390) در مقاله ای با موضوع نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه­ی پایدار گردشگری شهری(مطالعه موردی شهر کرمانشاه) با هدف متغیرهای ضروری عملكرد مدیریت شهری، در ارتباط با توسعه گردشگری پایدار شهری در شهر کرمانشاه به تحقیق می­پردازند و نتایج حاكی از آن است كه بین مدیریت یک پارچه شهری و همكاریهای متقابل مدیران شهری و مردم محلی با دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری شهری رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد، یعنی هر مقدار مدیریت شهری هماهنگ تر باشد و ارتباطات بیش­تر بین مدیریت شهری و مردم محلی برقرار شود، به همان اندازه امكان دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری شهری بیشتر خواهد شد.

 

    • عیسی ابراهیم زاده و همکاران(1391) در مقاله ای تحت عنوان تحلیلی بر برنامه­ریزی و توسعه گردشگری در استان لرستان با بهره­گیری از مدل استراتژیک SWOT به بررسی قوت ها، ضعف­ها و فرصتها و تهدیدها در گردشگری استان لرستان می­پردازند، یافته­های این پژوهش نمایانگر این است که که در این استان 12 قوت و 15 ضعف داخلی و در عین حال 8 فرصت و 10 تهدید خارجی وجود دارد و نتایج حاصل از کار نشان می­دهد که هم کارکردهای محیط بیرونی و هم محیط درونی در توسعه گردشگری در این استان مؤثر است.

 

    • مسعود تقوایی و همکاران(1391) در مقاله ای با عنوان عوامل موثر در گردشگری شهری کرمانشاه، به بررسی وضعیت گردشگری و تحلیل نقاط ضعف و قوت و نیز فرصت­ها و تهدیدهای موجود در گردشگری این شهر می­پردازند و نتایج به دست آمده از پژوهش مذکور نشان می­دهد شهر کرمانشاه با دارا بودن توان­های بالفعل و بالقوه گردشگری، می تواند یکی از محورهای مهم در گردشگری کشور باشد و نتایج از تحلیلSWOT نشان می­دهد ضعف و بی­ثباتی در مدیریت، ضعف تبلیغات و ناهماهنگی­های سازمان­های مرتبط در زمینه گردشگری با مردم از علل توسعه نیافتگی گردشگری در این شهر است؛

 

  • علی موحد و عاطفه احمدی در مقاله ای تحت عنوان مسیر یابی گردشگران در بافت­های تاریخی با رویکرد حفاظت و احیای این بافت­ها با استفاده از GIS(نمونه موردی:سنندج)1391؛به منظور شناسایی مسیرهای بهینه، با کاربرد GIS و اعمال معیارهای مؤثر در مسیریابی با کمی کردن آنها و با استفاده از اطلاعات فراهم آمده در پایگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی، تجزیه و تحلیل فضایی و به کارگیری الگوریتم­های همانند overlay، مدل بولین و Network analysis در GISمسیرهای عبوری مناسب برای الگوی حرکت گردشگری در بافت، شناسایی و تفکیک شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است شرایط اعمال شده در منطق بولین از عدم اطمینان کمتری برخوردار است، چرا که به دلیل محدودیت های قطعی این مدل، مسیرهای بسیاری پیشنهاد می شوند که ممکن است همه آنها برای گردشگران مناسب نباشند، اما با اعمال مدل Network analysis، مسیرهای بهینه گردشگری که جامع خصوصیات مسیریابی گردشگری هستند، مشخص و پیشنهاد داده شده اند.

 

 

 

1-6.سؤالات پژوهش

 

پژوهش حاضر در پی پاسخ به سؤالات زیر است:

 

 

    • آیا استفاده از توان­ها و پتانسیل­های گردشگری موجود در شهر کرمانشاه استفاده مطلوب صورت گرفته است؟

 

  • آیا زیرساخت­ها و امکانات موجود در شهر متناسب با نیازهای گردشگران است و می­تواند موجبات ارتقاء این صنعت را در کرمانشاه فراهم آورد؟

 

1-7.فرضیه­های پژوهش

 

 

 

    • به نظر می­رسد در شهر کرمانشاه علی رقم وجود پتانسیل­های فراوان گردشگری، استفاده بهینه­ای جهت ارتقای صنعت گردشگری صورت نگرفته است.

 

  • به نظر می­رسد زیرساخت­ها و امکانات موجود در شهر با استانداردهای مطلوب و مناسب جهت جذب هرچه بیشتر گردشگر فاصله دارد.

 

1-8. فرآیند پژوهش(روش ونوع)

 

نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی از روش توصیفی و تحلیلی است. در این پژوهش برای گردآوری داده­های مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف آن از مطالعات  پیمایشی و کتابخانه ای جهت تدوین مبانی نظری از کتابها، مقالات، مجلات، فصلنامه ها، روزنامه و نقشه­ها استفاده شده است، و نیز اقدام به شناسایی و دسته بندی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدهای گردشگری در مدل SWOT در شهر کرمانشاه شده است.

 

1-9. قلمرومکانی پژوهش

 

شهر کرمانشاه دارای مساحتی معادل96476666 متر مربع است که جمعیتی برابر 794863 نفر (در سال 1385) در خود جای داده است.

 

 شهر کرمانشاه از لحاظ تقسیمات سیاسی مرکز استان کرمانشاه است و از شمال به کوههای پرآو و طاقبستان از جنوب به ارتفاعات کوه سفید و از شرق به دشت کرمانشاه محدود می­گردد. همچنین از لحاظ موقعیت استقرار در ناهمواری های پایکوهی قرار گرفته است و از لحاظ آب­و­هوا دارای اقلیم معتدل کوهستانی است. محدوده مورد مطالعه در موقعیت 34 درجه و 19 دقیقه عرض شمالی از استوا و47 درجه و 7 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و ارتفاع 1322 متری از سطح دریا قرار گرفته است. 

 

1-10. شیوه و ابزار گردآوری داده­ها و اطلاعات

 

در این پژوهش برای جمع­آوری اطلاعات و همچنین تجزیه و تحلیل آنها روش­های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته که شامل روش­های اسنادی و پیمایشی است. ابتدا با استفاده از روش اسنادی، کتابها، مقالات، پایان­نامه­ها و طرح­ها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند و از آنها فیش­برداری شد، که عموماً در مباحث نظری تحقیق و شناخت وضع موجود منطقه مورد استفاده قرار گرفت، همچنین با مطالعات میدانی در سطح شهر پتانسیل­ها و کمبودها در امر گردشگری در شهر کرمانشاه برشمرده شد، سپس اقدام به شناسایی و دسته­بندی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدهای گردشگری در مدل SWOT در شهر کرمانشاه شده است.

 

1-11. روش تجزیه و تحلیل داده­ها

 

روش مورد استفاده در پژوهش حاضر شناسایی و دسته بندی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدهای گردشگری در مدل SWOT در شهر کرمانشاه است.

 

تجزیه و تحلیل  SWOT تحلیلی منظم برای شناسایی این عوامل و تدوین برنامه بلند مدت كه بهترین تطابق بین آنها را ایجاد نماید ارایه می دهد. از این دید گاه این الگو یك برنامه ریزی بلند مدت است كه قوت ها و فرصت ها را به حداكثر و ضعف ها و تهدیدات را به حداقل ممكن می­رساند. مدل SWOT برای كلیه سیستم ها، سازمانها اعم از دولتی، خصوصی در شرایط رقابتی و غیر رقابتی برای كلیه سطوح ملی صنعت، سازمان، برای پیشنهاد راهكارهای بقا و تعامل با عوامل محیطی و در نهایت برای تهیه برنامه های بلند مدت كاربرد جدی دارد.

 

نمودار شماره(1-1) :  تجزیه و تحلیل مدل swot

 

 

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت
 [ 09:20:00 ب.ظ ]