دانلود پایان نامه : مطالعه ی كیفی ابعاد سیطره ی جنسیت بر زندگی تبدیل خواهان جنسی |
2-2تعریف واژگان و مفاهیم کلیدی………………………………………………………………………………………………………………………………17
2-2-1 جنس و جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………………….17
2-2-2 هویت جنسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..18
2-2-3 هویت جنسیتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….18
2-2-4 اختلال هویت جنسیتی………………………………………………………………………………………………………………………………..19
2-2-5 تغییر جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………………………20
2-2-6 تبدیلخواهان جنسی FtM…………………………………………………………………………………………………………………………20
2-2-7 تبدیلخواهان جنسی MtF………………………………………………………………………………………………………………………..21
2-2-8 مبدلپوشی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..21
2-2-9 مرد زننما…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….22
2-2-10 زن مردنما…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..22
2-2-11 ویریلیسم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………22
2-3 مروری بر پیشینهی پژوهشها……………………………………………………………………………………………………………………………….23
2-3-1 پژوهشهای پیشین داخلی………………………………………………………………………………………………………………………….23
2-3-2 پژوهشهای پیشین خارجی…………………………………………………………………………………………………………………………..41
2-4 رهیافتهای نظری………………………………………………………………………………………………………………………………………………….52
2-4-1 ساخت اجتماعی واقعیت: پیتر برگر و توماس لاکمن………………………………………………………………………………….52
2-4-2 جامعهشناسی بدن………………………………………………………………………………………………………………………………………..54
2-4-3 داغ ننگ: اروینگ گافمن……………………………………………………………………………………………………………………………..59
2-4-3-1: چیستی استیگما……………………………………………………………………………………………………………………………………..59
2-4-3-2 کنش متقابل در مواجهه با استیگما ……………………………………………………………………………………………………….61
2-4-3-3 استیگما و ومسالهی وضعیت دوگانهی هویت………………………………………………………………………………………….62
2-4-4 نظریهی میدان: پیر بوردیو……………………………………………………………………………………………………………………………….63
2-4-5 میشل فوکو و جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………….75
2-4-5-1 میشل فوکو: تکنولوژیهای انضباطی و مداخلات پزشکی………………………………………………………………………79
2-5 چارچوب مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..85
فصل سوم:روش تحقیق پژوهش
3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..93
3-2 روش انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….94
3-2-1 پژوهش کیفی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..94
3-2-2 تحقیق توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..94
3-3 دامنه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………95
3-4 شیوه گردآوری اطلاعات (دادهیابی)……………………………………………………………………………………………………………………….95
3-4-1 تعریف داده در پژوهش کیفی………………………………………………………………………………………………………………………95
3-4-2: شیوه گردآوری دادهها…………………………………………………………………………………………………………………………………95
3-5 روش انتخاب مشارکتکنندگان……………………………………………………………………………………………………………………………..97
3-5-1 نمونهگیری غیراحتمالی……………………………………………………………………………………………………………………………….97
3-5-2 نمونهگیری گلوله برفی…………………………………………………………………………………………………………………………………97
3-5-3 نمونهگیری هدفمند……………………………………………………………………………………………………………………………………..98
3-5-4 اندازهی نمونه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….98
3-6 نظریهی زمینهای………………………………………………………………………………………………………………………………………………..101
3-7 واحد تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………103
3-8 تحلیل دادهها در روش گرندد تئوری…………………………………………………………………………………………………………………103
3-9 گامهای عملی تحلیل در این پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………105
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل
4-1 مقدمه : نحوهی كدگذاری جدول دادهها…………………………………………………………………………………………………………….108
4-2 تحلیل تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیلخواه…..109
4-3 تم اصلی دوم: تجربهی آزار جنسی و تجاوز………………………………………………………………………………………………………..122
4-4 تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیلخواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانهی همپیوند با وضعیت تبدیلخواهی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….131
4-5 تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیلخواهی جنسی………………………………………………………………………….143
4-6 تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابهی چالشی فراروی تبدیلخواهان: جنسیت تجربه شده در تجربهی اشتغال تبدیلخواهان جنسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..165
4-7 تم اصلی ششم: روند زندگینامهای دوران تحصیل تبدیلخواهان: تمایز به مثابهی تجربهی زیسته………………….177
4-7 تم اصلی هفتم: تجربهی روابط جنسی تبدیلخواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..193
4-9 تم اصلی هشتم: راههای پیشِروی تبدیلخواه جنسی برای تامین هزینههای عمل تغییر جنسیت………………….206
4-10 تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابهی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی…………………………………………………….216
4-11 تم اصلی دهم: تجربهی «داغ ننگ» به دلیل تبدیلخواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایعشده»……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………223
4-12تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیلخواهی در آینهی كنش متقابل اجتماعی……………………………………………….237
4-13 تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهمخوانی عادتوارهها و بدن مورد انتظار………………………………………………. ………………………………………………. …………………………………247
4-14 تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»: مواجهی توجیهشدهی پلیس با تبدیلخواهان جنسی………253
4-15 تم اصلی چهاردهم: نحوهی مواجهی تبدیلخواه با ترنسبودگیِ خود……………………………………………………………..258
4- 16 تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح) …………………………………………..268
4-17 تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابهی چالش فرارروی تبدیلخواهان جنسی ……………………………………………….286
فصل پنجم: بحث و نتیجهگیری
5-1 مقدمه………………………………………………. ………………………………………………. ………………………………………………. …………… 295
5-2 جداول خلاصه یافتههای تحقیق: تمهای اصلی و فرعی………………………………………………. ……………………………………296
5-3 گامی به سوی یک نظریهی عام در خصوص تبدیلخواهی جنسی…………………………………………………………………….312
5-4 نتیجهگیری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..321
5-4-1 پاسخ به پرسشهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….321
5-4-2 تجزیه و تحلیل و نتیجهگیری………………………………………………………………………………………………………………..325
5-5 محدودیتهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………328
5-6 پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………….331
فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….332
فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….337
فهرست جداول
جدول(3-1) جدول مشخصات مشاركتكنندگان MtF ………………………………………………………………………..100
جدول (3-2) جدول مشخصات مشاركتكنندگان FtM ………………………………………………………………………100
جدول(4-1) تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیلخواه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….110
جدول(4-2) تم اصلی دوم: تجربهی آزار جنسی و تجاوز…………………………………………………………………….123
جدول (4-3) تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیلخواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانهی همپیوند با وضعیت تبدیلخواهی………………………………………………………………………………………………………………………..132
جدول (4-4) تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیلخواهی جنسی……………………………………….145
جدول (4-5) تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابهی چالشی فراروی تبدیلخواهان: جنسیت تجربه شده در تجربهی اشتغال تبدیلخواهان جنسی………………………………………………………………………………………………..166
جدول (4-6) تم اصلی ششم: روند زندگینامهای دوران تحصیل تبدیلخواهان: تمایز به مثابهی تجربهی زیسته……………………………………………………………………………………………………………………………………………..178
جدول (4-7) تم اصلی هفتم: تجربهی روابط جنسی تبدیلخواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»………………………………………………………………………………………………………………………194
جدول (4-8) تم اصلی هشتم: راههای پیشِروی تبدیلخواه جنسی برای تامین هزینههای عمل تغییر جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………..207
جدول (4-9) تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابهی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی………………………..217
جدول (4-10) تم اصلی دهم: تجربهی «داغ ننگ» به دلیل تبدیلخواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایعشده»………………………………………………………………………………………………………………………….224
جدول (4-11) تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیلخواهی در آینهی كنش متقابل اجتماعی…………………238
جدول (4-12) تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهمخوانی عادتوارهها و بدن مورد انتظار………………………………………………………………………………………….248
جدول (4-13) تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»: مواجهی توجیهشدهی پلیس با تبدیلخواهان جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….254 جدول (4-14) تم اصلی چهاردهم: نحوهی مواجهی تبدیلخواه با ترنسبودگیِ خود………………………………259
جدول (4-15) تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح)………………..269
جدول (4-16) تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابهی چالش فرارروی تبدیلخواهان جنسی…………………..287
جدول(5-1) تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیلخواه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..296
جدول(5-2) تم اصلی دوم: تجربهی آزار جنسی و تجاوز……………………………………………………………………297
جدول (5-3) تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیلخواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانهی همپیوند با وضعیت تبدیلخواهی……………………………………………………………………………………………………………………..298
جدول (5-4) تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیلخواهی جنسی……………………………………….299
جدول (5-5) تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابهی چالشی فراروی تبدیلخواهان: جنسیت تجربه شده در تجربهی اشتغال تبدیلخواهان جنسی………………………………………………………………………………………………..300
جدول (5-6) تم اصلی ششم: روند زندگینامهای دوران تحصیل تبدیلخواهان: تمایز به مثابهی تجربهی زیسته………………………………………………………………………………………………………………………………………………301
جدول (5-7) تم اصلی هفتم: تجربهی روابط جنسی تبدیلخواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»……………………………………………………………………………………………………………………….302
جدول (5-8) تم اصلی هشتم: راههای پیشِروی تبدیلخواه جنسی برای تامین هزینههای عمل تغییر جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………..303
جدول (5-9) تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابهی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی……………………….304
جدول (5-10) تم اصلی دهم: تجربهی «داغ ننگ» به دلیل تبدیلخواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایعشده»……………………………………………………………………………………………………………………………305
جدول (5-11) تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیلخواهی در آینهی كنش متقابل اجتماعی………………….306
جدول (5-12) تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهمخوانی عادتوارهها و بدن مورد انتظار………………………………………………………………………………………….307
جدول (5-13) تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»: مواجهی توجیهشدهی پلیس با تبدیلخواهان جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….308(5-14) تم اصلی چهاردهم: نحوهی مواجهی تبدیلخواه با ترنسبودگیِ خود…………………………………………309
جدول (5-15) تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح)…………………310
جدول (5-16) تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابهی چالش فرارروی تبدیلخواهان جنسی……………………311
فصل اول:
کلیات تحقیق
- مقدمه
- بیان مساله
- ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش
- سوالات پژوهش
- مروری بر تاریخچهی تغییر جنسیت
- مقدمه
«جامعهشناسان از اصطلاح جنس[1] برای اشاره به آن دسته از تفاوتهای کالبدی و فیزیولوژیک استفاده میکنند که بدن زن و مرد را تعریف و مشخص میکنند. در مقابل، جنسیت[2] به تفاوتهای روانشناختی، اجتماعی و فرهنگیِ مذکرها و مونثها مربوط میشود. جنسیت به افکار و مفاهیمی دربارهی مردانگی و زنانگی مربوط میشود که به صورت اجتماعی برساخته میشوند؛ و ضرورتا محصول مستقیم جنس زیستشناختی فرد نیست»(گیدنز، 1389: 156). بهطور معمول مختصات جنسی و جنسیتی افراد با یکدیگر هماهنگ است اما گاهی مختصات جنسی و جنسیتی افراد با یکدیگر ناسازگار است. در ادبیات علمی برای این شرایط از اصطلاح ترنسکشوالیتی[3] استفاده میشود که ما در این نوشتار آن را تبدیلخواهی جنسی ترجمه خواهیم کرد.
هویت جنسی برای بیان احساس مردانگی و زنانگی فرد به کار میرود. مفهوم هویت جنسی بیان کنندهی آن است که فرد به طور معین خود را مرد یا زن بداند. در واقع، هویت جنسی بخش قابل ملاحظهای از هویت هر انسان را تشکیل میدهد دربردارندهی تصویری است که هر فرد به عنوان یک مرد یا زن از خود دارد. فرد میآموزد از آن حیث که مرد یا زن آفریده شده باید به شیوهای خاص بیندیشد، رفتار کند و احساس نماید (یوربرگ[4]:1974– اوحدی: 1384). «اختلال هویت جنسیتی[5] یکی از گروههای اصلی اختلالات جنسی محسوب میشود که مشخصه اصلی آن همانندسازی قوی و مستمر با جنس مخالف و ناراحت بودن از جنس خود یا احساس عدم تناسب با نقش جنسیتی خود است»(کاپلان[6] و سادوک[7]، 1392: 322).
«اختلال هویت جنستی دو مولفه دارد، ملاک الف: باید شواهدی مبتنی بر اتخاذ پایدار و مستمر هویت جنس مخالف که مایل به داشتن آن است یا اصرار به این که از جنس مخالف است وجود داشته باشد. ملاک ب: اتخاذ هویت جنس مخالف نباید فقط به دلیل تمایل به برخورداری از امتیازهای فرهنگی متعلق به جنس دیگر باشد. بهعلاوه باید شواهدی درباره نارضایتی مستمر از جنسیت تعیین شدهی خود یا احساس عدم تناسب با نقش جنسی تعیین شده وجود داشته باشد»(شعاعکاظمی، 1392). در واقع هویت انسان تحت تاثیر دو مولفه اکتسابی و غیراکتسابی تدوین مییابد.
«این اختلال موجب بهوجود آمدن نارضایتی جنسی در افراد میگردد. در واقع نارضایتی جنسی شرایطی است که در آن فرد از نظر جنسی و جنسیتی با ابهام خاصی مواجه نیست اما جنس او با جنسیتش ناهمخوان است»(رولند[8] و اینکروسی[9]، 2008). «این اختلال موجب پریشانی یا اختلال اساسی در کارکرد اجتماعی، شغلی و یا سایر زمینههای مهم میشود و میتواند زمینهساز رفتارهای پرخطر جنسی باشند»(گرین[10]، 2009). «به خاطر شکل ظاهر و رفتارهای تا حدی نامتعارف که افراد تغییرجنسخواه دارند و به دلیل فقدان آگاهیهای عمومی، بسیاری از مردم، تغییرجنسخواهی را نوعی انحراف جنسی میدانند و به این دلیل تغییرجنسخواهان را در شبکه روابط اجتماعی نمیپذیرند»(جواهری، 1390). برخوردهایی مانند مجرم دانستن، گناهکار دانستن، ابراز تنفر، اغلب از این دلیل سرچشمه میگیرد که اکثر مردم نمیتوانند بین تغییرجنسخواهی، همجنسگرایی یا دوجنسگرایی تفاوت قایل شوند. بنابراین منفی بودن قضاوت مردم و ارزیابی آنان میتواند بر خودپنداره، حرمت نفس و هویت مبتلایان به نارضایتی جنسی تاثیر بگذارد و آنها را به سوی انحراف سوق دهد. بنابراین میتوان گفت ناراضیان جنسی قربانیان شرایطی هستند که ناخواسته در آن قرار گرفتهاند، قربانی فردی است که از شرایط آسیب خاصی میبیند در حالی که مسئول بهوجود آمدن آن شرایط نبوده بلکه مستحق همدردی است (لوزیک[11]، 1388 :121-120).
تبدیلخواهیجنسی یک اختلال در هویتِ جنسی است. افراد مبتلا به این اختلال خود را متعلق به گروه جنس مخالف میدانند، از وضعیت جنسی- بدنی خود ناراحت هستند و میکوشند با استفاده از هورمونها و اعمال جراحی وضعیت خود را به وضعیت دلخواه نزدیک کنند (سازمان بهداشت جهانی[12]، 1992). تبدیلخواهیجنسی با نارضایتی جنسی همراه است. نارضایتی جنسی به عنوان یک گرایش جنسی محسوب میشود. گرایش جنسی شیوهای است که براساس آن افراد، امیال جنسی و نقشهای اجتماعی مربوط به جنس خود را تجربه میکنند. این تجربه برای برخی از افرد به شیوهای خوشایند و برای برخی دیگر به صورت یک تضاد پایدار تجربه میشود (برگاتا[13] و مونتگمری[14]:2000 به نقل از جواهری).
نارضایتی جنسی تا چندی پیش یک بیماری روانی محسوب میشد اما امروزه این پدیده از فهرست بیماریهای روانی انجمن پزشکی آمریکا[15]کنار گذاشته شده است و در عوض در شمار یکی از انواع اختلالات هویت جنسیتی قلمداد میشود.
سببشناسی این اختلال بهطور کامل شناخته نشده است و عوامل مختلفی از جمله عوامل ارثی، اثرات هورمونی و درگیری مغز به عنوان عوامل دخیل بررسی شدهاند. یافتههای اخیر تفاوتهایی را در مغز افراد دچار اختلال هویت جنسی نشان داده است و مناطقی از مغز که مسئول تفاوتهای جنسیتی هستند در این افراد با افراد طبیعی تفاوت دارد (گرین: 2005).
در این مورد به نقش عوامل زیستی و روانی مانند توارث، استرس بیش از تولد، روابط جنسی والدین، اختلالات ژنتیکی، ساختار هورمونی، مشکلات عصبی و سیستم عصبی مرکزی اشاره شده است (کاهانی، 1381: 40).
بهطور کلی گروهی، علل زیستشناختی عضوی و گروه دیگر عوامل روانشناختی اجتماعی را در بروز این اختلال موثر میدانند. گروه اول بیشتر اشکال در آندروژنهای جنینی را مطرح میکنند (نلسون،161:1391). بررسیهای جنینشناسی نشان میدهند که کلیه پستانداران چه مرد و چه زن در نخستین مرحله رشد جنینی ساختمان تشریحی زنانه دارند و در صورت ترشح آندروژن در جنین در فاصله هفته ششم تا پایان ماه سوم، تغییرات منجر به مرد شدن کامل میشود و در غیر اینصورت همچنان زن باقی میماند. مطابق این نظریه اِشکال در ترشح آندروژن در فاصله زمانی یاد شده موجب بوجود آمدن تبدلخواهی جنسی است. اما برخی زمینههای اجتماعی نیز وجود دارد که احتمال نارضایتی جنسی را افزایش میدهد. از نظر فروید این قبیل اختلالها از تعارضهایی که کودک در مثلث ادیپال تجربه میکند، سرچشمه میگیرد. این تعارض را رخدادهای طبیعی خانواده و تخیلات کوک تقویت میکند، هر چیز که در محبت طفل نسبت به والد جنس مخالف و همانندسازی با والد همجنس تداخل نماید با رشد طبیعی هویت جنسی تداخل خواهد کرد. در خلال سالهای اول زندگی، مادر احساس غرور کودک را به جنسیت خود بیدار میکند. به همان نسبت مادر خشن نیز میتواند در رشد هویت جنسی کودک اختلال ایجاد کند. زمانی که این مسایل با مشکل جدایی تفرد همراه گردد، ممکن است نتیجه این باشد که از تمایلات جنسی برای حفظ و بقای رابطه استفاده شود. برخی از کودکان با این پیام مواجه میگردند که اگر هویت جنس مقابل را بپذیرند، مطلوبتر خواهند بود. کودکان آزاردیده و مطرود ممکن است طبق این باور رفتار کنند که اگر متعلق به جنس مخالف باشند بیشتر با آنان مدارا خواهد شد.
«اختلال هویت جنسی میتواند در نتیجه مرگ، غیبت طولانی یا افسردگی مادر، که پسربچه ممکن است با همانندسازی کامل به او واکنش نشان دهد، پدید آید. وجود پدر نیز به فرآیند جدایی تفرد کمک می کند. فقدان پدر، سبب ایجاد مخاطره در روابط مادر و کودک میشود. برای پسر، پدر الگویی برای همانندسازی مردانه است. علاوه بر این در شرایطی که مادر در اثر بیماری، مرگ یا طلاق در خانواده حضور ندارد یا قادر به ایفای نقش مادری خود نیست در این صورت دختربچه برای پر کردن خلا حاصل از وجود مادر، پدر را جایگزین آن میسازد. در این شرایط او زمان زیادی را با پدرش صرف میکند، پدر او را تشویق میکند رفتاری مردانه داشته باشد، او نیز مانند یک پسر بهتدریج میآموزد که فعالیتهای ورزشی، شکار، ماهیگیری و مکانیکی را با موفقیت انجام دهد (كاپلان، سادوك و فردمن : به نقل از جواهری). همچنین، نزدیکی بیش از حد والد جنس مخالف با فرزند در حد تماس بسیار نزدیک پوستی، که سبب روابط عاطفی زیاد و و همانندسازی شدید با جنس مخالف گردد، حتی تجربهی مشاهدهی صحنههای آمیزشی میتواند عامل تعارضات روانی در همانندسازی کودک با مادر گردد»(کاهانی، 41:1381).
اما اینکه تبدیلخواهی جنسی یک عارضهی مادرزادی و ژنتیک است یا برساختهی اجتماعی، و یا منبعث از منشایی روانشناختی، موضوع پایاننامهی پیشرو نیست! هدف محقق از این تحقیق، ترسیم شرایط اجتماعی پیشروی تبدیلخواهان جنسی است. بر این مبنا، نگرش جنسیتی نسبت به ترنسکشوالها، مسالهی محوری پژوهش حاضر است: این که آیا تفاوتی میان تجربهی زنانی که میخواهند مرد شوند و مردانی که میخواهند زن شوند وجود دارد؟!
این پایاننامه در پنج فصل تنظیم شده است: در فصل نخست، در قالب «کلیات تحقیق» به ترسیم منظری پرداخته شده که محقق به موضوع تحقیق مینگرد. همچنین علاوه بر بخشهای معمول، بیان مساله، ضرورت و اهمیت تحقیق و اهداف تحقیق، بخشی در پایان این فصل با عنوان مروری بر تاریخچهی تبدیلخواهی جنسی، گنجانده شده. هدف از ارایهی این بخش، ترسیم فضایی کلی در خصوص پدیدهی ترنسکشوالیته است؛ این بخش عامدانه پیش از ورود به متن اصلی و در پایان بخش نخست گنجانده شده تا ضمن آشنایی کلی با موضوعِ تحقیق، از متن اصلی جدا باشد زیرا هدف نگارنده، تمرکز بر ا ابعادجامعهشناختی موضوع بوده است.
فصل دوم با تعریفی از مفاهیم و واژگان کلیدی آغاز میشود، سپس پیشینهی پژوهشهای مرتبط ذکر گردید. وجودِ بخش مبانی نظری در این پایاننامه، مسالهای چالشبرانگیز است؛ اساسا تحقیقاتی که با روشِ نظریهی مبنایی[16] صورت میپذیرد، نیازی به بهرهگیری از مبانی نظری ندارد. در این تحقیق نیز به معنای دقیق کلمه، هیچ مبنای نظریای پیشروی محقق قرار نداشته بلکه نظریههای مورد بحث، نگارنده را در تحلیل دادههای حاصل از تحقیق، یاری خواهند کرد. به بیانِ دیگر، نظریههای مورد بحث، به هیچوجه چونان رویکرد[17] مدنظر نبوده و صرفا نقشی مکمل را در بخش تجزیه و تحلیلِ فصل پنجم داشته است. همچنین ذیل تحلیل تمهای بهدستآمده در فصل چهارم كه در آن به صورت تطبیقی، سیطرهی جنسیت میان دو گروه از تبدیلخواهان مورد مقایسه قرار گرفت، از بینش نظری محقق در تحلیلها استفاده شد.
در بخش «بحث و نتیجهگیری: گامی به سوی یک نظریهی عام در خصوص تبدیلخواهی جنسی»، تلاش گردید نتایج تحقیق در قالب برداشت كلی محقق ارائه گردد. بدین منظور مراحلی ششگانه در ساختار زندگی روزمرهی تبدیلخواهان جنسی مورد شناسایی و تفكیك قرار گرفت. در نهایت به رسم پایاننامههای كارشناسی ارشد، پیشنهادات و محدودیتهای تحقیق به عنوان بخشهای پایانی درج گردیده است. محوریت این دو بخش، تجربههای محقق در مواجهه با تبدیلخواهان جنسی بوده و تلاش گردید، پیشنهادات، برآمده از متن پایاننامه باشد.
- بیان مساله
در بدو مواجه با پدیدهی تغییر جنسیت، نارضایتی جنسی و جنسیتی یک شخص و اقدامات وی برای تغییر جنس، امری فردی به نظر میرسد. اما این پدیده، هم از منظر زمینههای شکلگیری، و هم از حیث ابعاد اجتماعی- فرهنگی آثار، و پیامدهایی دارد. این پایاننامه، ضمن معرفی و تشریح پدیده تبدیلخواهی جنسی در ایران، بر موضوعِ مقاومت و اعمال فشار اجتماعی از سوی خانوادهی تبدیلخواهان[18] و محیط اجتماعی، تمرکز دارد. در این میان، یافتههای اولیهی محقق و نیز مستندات پژوهشهای پیشین در این خصوص، تفاوتی میان دخترانی که میخواهند جنسیت خود را تغییر دهند، نسبت به پسرانی که خواهان تغییر جنسیت هستند را نشان میدهد (جواهری و کوچکیان: 1385، پارولا[19]: 2010، لوییس[20]: 2002، بران[21] و دیگران: 2012).
در وهلهی نخست، این پژوهش درصدد دستیابی به توصیفی از چیستیِ تفاوت یاد شده است. سپس به عوامل اجتماعیِ موجد این تفاوت پرداخته شده است. مهمترین وجهِ این تمایز میان دو گروه یاد شده، میزان مقاومتِ تجربه شده است؛ دخترانی که خواستار تغییر جنسیت به پسر هستند، به مراتب با فشار اجتماعی کمتری نسبت به پسرانی که خواستار تغییر جنسیتشان به دختر هستند، مواجه میشوند. این پژوهش ضمن پرداختن به ابعاد جامعهشناختی این تفاوت، به دنبال بسط مفهوم سیطرهی جنسیتی بر این گروه اجتماعی است.
دشواریهای فردی و اجتماعی «دوگانگی ذهن و بدن» است: ذهنی مردانه در اندامی زنانه یا ذهنی زنانه در اندامی مردانه. این شرایط موجب کاهش سرمایه اجتماعی تبدیلخواهان میگردد. منظور از سرمایه اجتماعی به تعبیر بوردیو، مجموعهی پیوندها، تکالیف و تعهدات اجتماعی است که حاصل شبکهی بادوام روابط کمابیش نهادینه شده، آشنایی و شناخت متقابل یا عضویت در یک گروه است. شبکهای که هر یک از اعضای خود را از پشتیبانی سرمایهی جمعی برخوردار میسازد.
از سویِ دیگر تغییر جنس، نقشهای اجتماعی کنشگران را تغییر میدهد؛ زنی که به دنیای مردانه قدم میگذارد از آزادی، قدرت و منزلت بیشتری برخوردار خواهد شد، در حالی که زن شدن یک مرد احتمالا به معنای آسیبپذیری و محدودیت بیشتر اوست. جامعه نیز در برابر زنی که مرد شده و رفتاری مردانه دارد در مقایسه با مردی که رفتاری زنانه دارد به شیوه انعطافپذیرتری برخورد میکند. اگر چه ایندو گروه از تبدیلخواهان، در بسیاری از مشکلات در مسیر تبدیلخواهی و حتی پس از آن، اشتراکاتی دارند اما، هر یک بر حسب مراحل و فرآیند طولانی و طاقتفرسای تبدیلخواهی، با مسایل متفاوتی مواجه میگردند. هدف نگارندهی این پایاننامه، دستیابی به دلایل اجتماعیِ این تفاوتهاست.
قرارگیری در وضعیت ناخواستهی تبدیلخواهی جنسیتی، شرایطی لاجَرم برای این اشخاص ایجاد میکند: تجربهی «هویت دوگانه». بنابراین، آنچه تبدیلخواهان جنسی را با وجود تمامی موانع پیشرو مجاب به تغییر جنسیت میکند آن است که وضعیتِ پیش از تغییر، آنچنان غیر قابل تحمل مینماید که تحمل آن برای تبدیلخواهان، به مراتب دشوارتر از عوارض جراحی تغییر جنسیت و نیز فشارهای اجتماعی ناشی از آن است. به بیان دیگر، عمل تغییر جنسیت برای تبدیلخواهان، راهی است برای رهایی از برساختِ الزامات هژمونیک بدن. ولو آنکه این مسیر پر مخاطره و سراسر فشار جسمی و اجتماعی، طاقتفرسا بنماید، این راهی است که برای «تصحیح» اشتباهِ رخ داده در بدنشان، آنان را به سویِ عمل تغییر جنسیت سوق میدهد. پرسش بنیادین این پژوهش که با روش گرندد تئوری صورت پذیرفته است، بررسی ابعاد سیطرهی حاصل از برساخت جنسیت بر زندگی تبدیلخواهان جنسی است.
فرم در حال بارگذاری ...
[سه شنبه 1399-10-09] [ 10:33:00 ق.ظ ]
|