2- 1-4- نواحی بازاری گالپین………………………………. 25

 

2-1- 5- رویکرد کارکردهای شهری درتوسعه روستایی…………… 26

 

2-1-6- راهبردهای برنامه ریزی سلسله مراتبی سکونتگاهها……… 28

 

2-1- 7- نظریه آگروپلیتن………………………………… 29

 

2-1- 8- نظریه اقتصاد مقیاس………………………………….. 33

 

2-2- نظریات مکانیابی و جابجایی روستاها………………………. 34

 

جمع بندی………………………………. 42

 

فصل سوم……………………………….. 43

 

 ویژگیهای طبیعی ،اجتماعی و اقتصادی شهرستان دهلران………… 44

 

3-1- موقعیت جغرافیایی وسعت…………………………………. 46

 

3-2- ویژگیهای طبیعی……………………………….. 46

 

3- 2- 1 – انواع سنگها………………………………. 46

 

3- 2- 2- خاک شناسی………………………………… 46

 

3- 2- 3- دشت آبرفتی………………………………… 49

 

 3- 2- 4- چینه شناسی………………………………… 49

 

3- 2- 5- زمین شناسی ساختمانی………………………. 53

 

3- 2- 5- 1- دشت خوزستان………………………………… 53

 

3- 2- 5-2-  زاگرس چین خورده………………………………. 54

 

3- 2- 5-3- زاگرس مرتفع………………………………… 54

 

3- 2- 6- لرزه خیزی……………………………….. 56

 

3- 2- 7 – کوههای منطقه……………………………….. 57

 

3- 2- 8-  منابع آب…………………………………. 58

 

  3- 2- 8- 1- آبهای سطحی……………………………….59

 

 3- 2-  8- 2- آبهای زیر زمینی………………………………… 61

 

3- 2- 9- ویژگیهای اقلیمی شهرستان دهلران……………… 62

 

3- 2- 9- 1- درجه حرارت…………………………………. 63

 

3- 2- 9-2- روزهای یخبندان………………………………… 64

 

   3- 2- 9-3-  باد……………………………….. 64

 

  3- 2- 9-4-  بارش………………………………….. 65

 

3- 2- 9- 5 – تبخیر………………………………. 67

 

   3- 2- 9- 6 – رطوبت نسبی………………………………… 67

 

3- 2- 10- پوشش گیاهی………………………………… 68

 

3-3- ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی شهرستان دهلران……… 70

 

3-3- 1- پیشینه تاریخی………………………………… 70

 

  3-3- 2-  ویژگیهای جمعیتی………………………………… 76

 

3-3- 2-1- ساختارسنی جمعیت…………………………………. 82

 

3-3- 2-2- مهاجرت…………………………………. 85

 

3-3- 2-3- وضعیت سواد……………………………….. 87

 

3-3- 2-4- وضعیت آموزش………………………………….. 88

 

3-3- 2- 5- جمعیت فعال………………………………… 91

 

3-3- 2- 5- توزیع جمعیت فعال در بخشهای سه گانه اقتصادی…….92

 

 

3-3- 2- 7 – جمعیت فعال غیر شاغل………………………………….. 95

 

 3-3- 2- 8- پیش بینی جمعیت منطقه…………………………………… 95

 

3-3- 2- 9 – کلیات مباحث جمعیتی…………………………………….. 97

 

3-3- 3-  شناخت ویژگیهای نظام سکونتگاهی روستایی منطقه……………….. 100

 

3-3- 3- 1- عوامل موثر در شکل گیری و گسترش سکونتگاههای روستایی……… 105

 

3-3- 3- 1-1-  اسکان اجباری عشایر در اوایل قرن حاضر ………………. 105

 

3-3- 3- 1-2-  جنگ تحمیلی………………………………… 107

 

3-3- 3- 2- طبقه بندی سکونتگاههای روستایی از نظر جمعیت………. 110

 

3-3- 3- 3- وضعیت امکانات و خدمات عمومی موجود در سکونتگاههای روستایی……112

 

3-3- 3- 4- فعالیت اقتصادی روستاها…………………………….. 113

 

3-4- جمع بندی………………………………………………. 117

 

– فصل چهارم………………………………………… 119

 

جمع آوری وتجزیه وتحلیل اطلاعات………………………….. 119

 

4-1- مقدمه……………………………….. 120

 

4-2- عوامل موثر بر استقرار روستاهای بخش مرکزی…………. 120

 

4-2- 1- مالکیت…………………………………. 120

 

4-2- 2- آب………………………………. 120

 

4 – 2 – 3 – کاربری زمین………………………………. 121

 

4-2- 4- دسترسی به مراتع………………………………… 121

 

4-2- 5- نزدیکی به اراضی محدود کشاورزی………………. 121

 

4-2- 6- دسترسی به مراکز خدمات منطقه ای……………………….. 121

 

4-3- مدل نظام استقرار روستاهای  بخش مرکزی دهلران……………….. 122

 

4-4- تحولات جمعیتی روستاهای بخش مرکزی دهلران…………………. 125

 

4- 5- جریانات  متقابل شهر و  روستاهای پیرامون…………………………. 139

 

4- 5-   الگوی توزیع فضایی سكونتگاهی بخش مرکزی و موسیان با مدلهای آماری……… 143

 

4- 5- 1- مدل حل اختلاف طبقه ایی…………………………………….. 144

 

4-  5  –  2- مدل ترسیم منحنی لورنز…………………………………… 149

 

4- 6- روند جابجایی روستای حاضرمیل  واثرات آن……………………….. 153

 

4-6- 1-  آثار اقتصادی جابجایی روستای حاضرمیل…………………… 160

 

 4-6- 2- آثار کالبدی جابجایی روستای حاضرمیل…………………… 168

 

  4-6- 2- 1- مواد ومصالح واحدهای مسکونی……………………….  174                                                                

 

4- 7- جمع بندی………………………………… 181

 

 فصل پنچم……………………………………… 182

 

–  آزمون فرضیات و نتایج و راهبردها……………… 182

 

5-1- آزمون فرضیات و نتایج………………………… 183

 

5-1 – 1- فرضیه اول………………………………… 183

 

5-1-2- فرضیه دوم……………………………….. 185

 

5-2-  نتیجه گیری………………………………… 187

 

5-3- پیشنهادات…………………………………. 190

 

منابع و ماخذ……………………………….. 192

 

چکیده:

 

اهمیت مسائل و موضوعات گوناگون روستاییان و سکونتگاههای روستایی ازجمله مسئله جابجایی روستاها برای کشور پهناوری چون ایران با تنوع ویژگیهای طبیعی (اقلیم ، توپوگرافی ) و تفاوتهای اجتماعی ، فرهنگی و قومی همراه با تعداد زیاد سکونتگاههای روستایی کم جمعیت و پراکنده بسیار مهم است . سکونتگاههای روستایی به علت کوچک بودن و پراکندگی و دوری نسبتا زیاد آنها از یکدیگر ، همراه با مشکلات متعدد چون کمبود درآمد ، فقر و تنگدستی ، محرومیت از امکانات و خدمات عمومی ، تشدید اختلاف بین زندگی شهری و روستایی ، سبب تسریع روند روستا گریزی و مهاجرت به نقاط شهری ، در نتیجه تخلیه روستاها و بایر ماندن زمینهای زراعی شده است . مشکلات فوق ، صاحب نظران وکارشناسان مسائل روستایی را به تعمق بیشتر در رابطه با روستاییان وادار کرده است . و به همین علت طرحها و برنامه های گوناگونی با عناوین مختلفی جهت رفع مشکلات روستاییان ، پیشنهاد ، تهیه و اجرا شده اند . اصولاً در برابر این سوال که « چه سیاست ، یا سیاست‌هایی باید در ارتباط با مسائل و مشکلات روستاها اتخاذ شود » نظرها و دیدگاههای متفاوتی وجود دارد که در دسته‌بندی کلی می‌توان آنها را به « نظریه‌های مخالف برنامه‌ریزی » و «  نظریه‌های موافق برنامه‌ریزی »  برای جلوگیری از نابودی تدریجی روستاها تقسیم کرد . ایجاد مراکز روستایی خدمات رسان و بهبود دسترسی از جمله راهکارهای پیشنهادی طرفداران این دید گاه است . دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که به توسعه برنامه ریزی شده و بالا بردن سطح زندگی مردم بیش از حفظ ساختار فیزکی آنها اهمیت می دهد . در این چارچوب ، جابجایی و ادغام روستاها به منظور عقلانیت بخشیدن به سرمایه گذاریهای دولت و بهبود رفاه روستاییان پیشنهاد می شود . فرض اساسی این دیدگاه آن است که رابطه معنی داری بین رشد و توسعه اقتصادی و دسترسی به امکانات و خدمات زیر بنایی وجود دارد . مهمترین پدیده مورد بحث در این سیاست ، جابجایی تعدادی از روستاهاست که در ادبیات علمی از آن به عنوان اسکان مجدد نام برده می شود .

 

در ارتباط با اسکان مجدد تقسیم‌بندی‌های مختلفی تا کنون براساس معیارهای مختلف مانند اجباری یا داوطلبانه بودن ، برنامه‌ریزی شده یا بدون برنامه‌ریزی ، با کمک یا بدون آن و غیره صورت گرفته است ، یکی از این تقسیم‌بندی‌ها ، تقسیم‌بندی ارائه شده با اسکاپ است . براساس این تقسیم‌بندی ، اسکان مجدد به دو شکل عمده برنامه‌ریزی شده و برنامه‌ریزی نشده تقسیم می‌شود . اسکان مجدد برنامه‌ریزی شده به آن دسته از اسکان مجددها اطلاق می‌شودکه با قصد و هدف قبلی طراحی و به مرحله اجرا گذاشته شده و بیشتر با هدف سیاست‌های توسعه روستایی و به‌ منظور بالا بردن سطح زندگی و رفاه مردم صورت می‌گیرند . در مقابل ، اسکان مجدد برنامه‌ریزی نشده اسکان مجددهایی است که منشاء دلایلی بجز بالا بردن مستقیم سطح زندگی و رفاه مردم است ، اگرچه ممکن است به این هدف نیز نائل آیند مطالعات و تجربیات نشان می‌دهند که رابطه نزدیکی بین دلایل جابه‌جایی ، تجمیع و میزان موفقیت آنها وجود دارد .                                                                                       

 

 خطرهای اقتصادی اصلی مردم اثرپذیر ، از بین رفتن معیشت و درآمد (حاصل از زمین‌های زراعی ، منابع آب سطحی و زیرزمینی ، شیلات و غیره) و تغییر در دسترسی و منابع تولیدی است . از بین رفتن قدرت اقتصادی همراه با از کارافتادگی سیستم‌های معیشتی ، سبب از بین رفتن موقت ، دایمی و گاهی بدون بازگشت استانداردهای زندگی می‌شود . خطرها و عدم قطعیت بزرگتر هنگامی به‌وجود می‌آید که منابع مختلف معیشتی از بین می‌رود .