1-7-5) اعتماد به مدیر 10

 

1-8) قلمرو تحقیق 11

 

1-8-1) قلمرو موضوعی 11

 

1-8-2) قلمرو مکانی 11

 

1-8-3) قلمرو زمانی 11

 

فصل دوم) مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق 13

 

2-1) مقدمه 13

 

2-2) سازمان 14

 

2-3) عدالت سازمانی 14

 

2-3-1) ابعاد عدالت سازمانی 15

 

2-3-1-1)  عدالت توزیعی 15

 

2-3-1-2)  عدالت رویه­ای 16

 

2-3-1-3) عدالت تعاملی (مراوده­ای) 16

 

2-3-2) عدالت در سازمان­ها 17

 

2-3-3) عوامل ایجاد کننده بی عدالتی 17

 

2-3-4) راهکارهای پیشنهادی جهت رعایت عدالت در سازمان توسط مدیر 18

 

2-3-5) راهکارهای ارتقاء عدالت در سازمان 18

 

2-3-6) آثار بی­عدالتی و تبعیض در سازمان 19

 

2-4) رفتار شهروندی سازمانی 19

 

2-4-1) انواع رفتار شهروندی در سازمان 21

 

2-4-2) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی 21

 

2-4-3) ویژگی­های رفتار شهروندی سازمانی 23

 

2-4-4) عوامل اثر گذار بر رفتار شهروندی سازمانی 24

 

2-4-5)  پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی 25

 

2-4-6) دیدگاه­های صاحب نظران در مفهوم رفتار شهروندی سازمانی 28

 

2-4-6-1) دیدگاه چستر بارنارد در رفتار شهروندی سازمانی 28

 

2-4-6-2) دیدگاه کاتز وکاهن در رفتار شهروندی سازمانی 28

 

2-4-6-3)  دیدگاه اورگان 29

 

2-4-6-4) دیدگاه اسمیت در رفتار شهروندی سازمانی 32

 

2-4-6-5) دیدگاه پودساکف در رفتار شهروندی سازمانی 33

 

2-4-6-6)  دیدگاه گراهام 36

 

2-5) اعتماد 37

 

2-5-1) اعتماد به مدیر 40

 

2-5-2) ابعاد اعتماد 41

 

2-5-3) نقش اعتماد در توسعه منابع انسانی 42

 

2-5-4) اعتماد سازمانی 43

 

2-5-5) ویژگی­های اعتماد سازمانی 43

 

2-5-6) عوامل مؤثر بر ایجاد اعتماد سازمانی و پیامدهای آن 44

 

2-5-7) ارتباط عدالت سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی 44

 

2-5-8) اعتماد سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی 45

 

 

2-5-9) تأثیر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی 45

 

2-6) پیشینه پژوهش 46

 

2-6-1) پیشینه تحقیقات داخلی 46

 

2-6-2)  پیشینه تحقیقات خارجی 49

 

فصل سوم)  روش اجرای تحقیق/ مواد و روش­ها 54

 

3-1) مقدمه 54

 

3-2) روش پژوهش 54

 

3-3) توصیف آزمودنی­های تحقیق 55

 

3-3-1) جامعه آماری 55

 

3-3-2) نمونه آماری 55

 

3-4) روش­های جمع آوری داده­ها و اطلاعات 56

 

3-5) ابزار گردآوری داده­ها و اطلاعات 56

 

3-6) روایی و پایایی ابزار گردآوری داده­ها 57

 

3-6-1) روایی ابزار گردآوری داده­ها 57

 

3-6-2) پایایی ابزار گردآوری داده­ها 57

 

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده­ها 59

 

3-7-1) روش تحلیل همبستگی پیرسون 59

 

3-7-2) روش  رگرسیون 59

 

3-7-3) آزمون كالموگروف- اسمیرنوف 59

 

فصل چهارم) تجزیه و تحلیل داده­ها و یافته­های تحقیق 62

 

4-1) مقدمه 62

 

4-2) تحلیل توصیفی داده­ها 63

 

4-3) تحلیل استنباطی داده­ها 68

 

4-3-1) بررسی فرض نرمال بودن داده­ها با استفاده از آزمون كالموگروف- اسمیرنوف 68

 

4-3-2) توصیف متغیرها 70

 

4-3-3)  تحلیل فرضیه­های پژوهش 80

 

فصل پنجم) بحث، نتیجه­گیری و پیشنهادات 92

 

5-1) مقدمه 92

 

5-2)  یافته­های توصیفی پژوهش 93

 

5-2-1) یافته­های توصیفی پاسخ دهنده گان 93

 

5-2-2) یافته­های توصیفی متغیرهای تحقیق 94

 

5-3) یافته­های استنباطی تحقیق 95

 

5-4) پیشنهادها بر مبنای یافته­های تحقیق 97

 

5-5) محدودیت­های تحقیق 99

 

5-6) پیشنهادها برای تحقیقات آتی 99

 

الف) منابع فارسی 100

 

ب) منابع انگلیسی 105

 

پیوست­ها 108

 

پرسشنامه تحقیق 108

 

خروجی­های نرم افزار   spss……………………………………………………………………………………………………………………112

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول
عنوان جدول	صفحه
جدول 3-1) میزان آلفای بدست آمده برای هر یك از متغیرهای تحقیق ……………………………………………….	58
جدول 4-1) توزیع جنسیتی پاسخ گوها    …………………………………….……………………………………………….	63
جدول 4-2) توزیع سنی پاسخ كوها ……………………………………………………………………………………………..	64
جدول 4-3) توزیع تحصیلات پاسخ­گوها………………………………………………………………………………………..	65
جدول 4-4) توزیع سابقه کار پاسخ­گوها ……………………………………………………………………………………….	66
جدول 4-5) توزیع موقعیت شغلی پاسخ­گوها …………………………………………………………………………………	67
جدول 4-6)  آزمون كالموگروف- اسمیرنوف  داده­های عدالت سازمانی…………………………………………….	68
جدول 4-7)  آزمون كالموگروف- اسمیرنوف داده­های رفتار شهروندی سازمانی…………………………………..	69
جدول 4-8)  آزمون كالموگروف- اسمیرنوف داده­های اعتماد به مدیر………………………………………………..	69
جدول 4-9) توزیع درصدی عدالت توزیعی اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان  ………………………	70
جدول 4-10)  عدالت توزیعی در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان …………………………………….	71
جدول 4-11) توزیع درصدی عدالت رویه­ای در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان …………………	72
جدول 4-12)  عدالت رویه­ای در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ……………………………………	73
جدول 4-13) توزیع درصدی عدالت تعاملی در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ………………..	74
جدول 4-14) عدالت تعاملی (مراوده­ای) در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ………………………	75
جدول 4-15) توزیع درصدی رفتار شهروندی سازمانی در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ……	76
جدول 4-16) رفتار شهروندی سازمانی در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان …………………………	77
جدول 4-17) توزیع درصدی اعتماد به مدیر در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان  ………………..	78
جدول 4-18) اعتماد به مدیر در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ………………………………………	79
جدول 4-19) آزمون همبستگی پیرسون  بین عدالت توزیعی و اعتماد به مدیر ……………………………………..	81
جدول 4-20) آزمون همبستگی پیرسون  بین عدالت رویه­ای و اعتماد به مدیر ………………………………………	82
جدول 4-21) آزمون همبستگی پیرسون  بین عدالت مراوده­ای و اعتماد به مدیر …………………………………..	83
جدول 4-22) آزمون همبستگی پیرسون  بین اعتماد به مدیر و رفتار شهروندی سازمانی …………………………	84
جدول 4-23) تحلیل رگرسیون سلسه مراتبی برروی فرضیه پنجم ………………………………………………………	85
جدول 4-24) تحلیل رگرسیون سلسه مراتبی بر روی فرضیه ششم ……………………………………………………..	87
جدول 4-25) تحلیل رگرسیون سلسه مراتبی برروی فرضیه هفتم ………………………………………………………	89
جدول 5-1) میانگین متغیرهای تحقیق   ………………………………………………………………………………………..	94
جدول 5-2) نتایج آزمون فرضیه­های تحقیق  …………………………………………………………………………………	95

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها
عنوان نمودار	صفحه
نمودار 1-1) مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………….	7
نمودار 2-1) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از نظر اورگان ……………………………………………………………….	31
نمودار 2-2) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از دید اورگان بر اساس نوع رفتار ……………………………………..	32
نمودار 2-3) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از دید پودساکف و همکاران ……………………………………………	35
نمودار 2-4) مولفه­های رفتار شهروندی سازمانی از دیدگاه گراهام  …………………………………………………..	37
نمودار4-1) توزیع جنسیتی پاسخ­گوها  …………………………………………………………………………………………	63
نمودار4-2) توزیع سنی پاسخ­گوها ……………………………………………………………………………………………..	64
نمودار4-3) توزیع تحصیلات پاسخ­گوها  ……………………………………………………………………………………..	65
نمودار4-4) توزیع سابقه کار پاسخ­گوها ………………………………………………………………………………………..	66
نمودار4-5) توزیع موقعیت شغلی پاسخ­گوها ………………………………………………………………………………….	67
نمودار4-6) توزیع فراوانی عدالت توزیعی در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان …………………….	71
نمودار4-7) توزیع فراوانی عدالت رویه­ای در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان …………………….	73
نمودار4-8) توزیع فراوانی عدالت تعاملی (مراوده­ای) در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ……..	75
نمودار4-9) توزیع فراوانی رفتار شهروندی سازمانی در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان ………..	77
نمودار4-10) توزیع فراوانی اعتماد به مدیر در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان …………………….	78

 

 

 

 

 

چكیده

 

این تحقیق به بررسی رابطه بین ادراك كاركنان از عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با توجه به نقش میانجی اعتماد به مدیر در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی استان گیلان می­پردازد. به منظور بررسی فرضیه­های تحقیق از پرسشنامه­های عدالت سازمانی نیهوف و مورمن (1993)، رفتار شهروندی سازمانی پادساكف (1990) و اعتماد به مدیر پراسرت و یانگین (2002)  با 47 گویه استفاده شد. برای سنجش روایی، از روایی محتوا و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای كرونباخ استفاده شد. ضریب بدست آمده برای عدالت توزیعی 77/0، برای عدالت رویه­ای 892/0، برای عدالت تعاملی 925/0، برای رفتار شهروندی سازمانی 919/0 و برای اعتماد به مدیر 774/0 كه نشان از پایایی مطلوب پرسشنامه است. پرسشنامه بین 178 نفر از كاركنان اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی گیلان در دوره سه ماهه نخست سال 1393 توزیع گردید. نتیجه آزمون همبستگی پیرسون نشان می­دهد که بین ابعاد سه گانه عدالت سازمانی (توزیعی، رویه­ای و تعاملی) و اعتماد به مدیر و همچنین بین اعتماد به مدیر و رفتار شهروندی سازمانی رابطه معنادار وجود دارد و نتیجه رگرسیون سلسله مراتبی نیز نشان می­دهد كه ادراك كاركنان از ابعاد سه­گانه عدالت سازمانی (توزیعی، رویه­ای و تعاملی)، از طریق اعتماد به مدیر بر رفتار شهروندی سازمانی آنان مؤثر است.

 

 

 

واژه­گان كلیدی: رفتار شهروندی سازمانی، عدالت توزیعی، عدالت رویه­ای، عدالت تعاملی، اعتماد به مدیر

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

فصل اول) كلیات تحقیق

 

 

 

 

 

1-1) مقدمه

 

در مطالعات اولیه مدیریت و در نظام­های ابتدایی ارزیابی عملكرد، افراد با رفتارهایی ارزیابی می­شدند كه در شرح شغل و شرایط احراز از شاغل انتظار می­رفت، ولی در دنیای رقابتی معاصر، رفتارهایی فراتر از آن­ها مدنظر قرار می­گیرد. این رفتارها با مفاهیم رفتارهای فرانقشی، رفتارهای خودجوش و یا رفتار شهروندی سازمانی[1] مورد توجه قرار گرفته­اند (ملك اخلاق و همكاران، 1388).

 

سازمان­ها پیوسته در جستجوی شیوه­های جدیدی برای حداكثر كردن عملكرد و تلاش كاركنان­شان هستند و برای كسب مزیت رقابتی، ارضاء نیازها و انتظارات مشتریان و سازگاری با ماهیت متغیر شغل، تمایل دارند كاركنانی انتخاب كنند كه فراتر از نقش و وظیفه تعیین شده در شرح شغل عمل كنند. شرایط كاملاً متحول كنونی، افزایش رقابت و لزوم اثربخشی، نیاز سازمان­ها را به نسل با ارزشی از كاركنان، بیش از پیش آشكار نموده است. این كاركنان بی­تردید وجه ممیز سازمان­های اثربخش از غیراثربخش هستند چرا كه سازمان را موطن خود می­دانند و برای تحقق اهداف آن، بی هیچ چشم­داشتی افزون بر نقش رسمی خود عمل نموده و از هیچ تلاشی دریغ نمی­ورزند (رامین مهر و همكاران، 1388).

 

در سال­های اخیر محافل علمی و تحقیقاتی ضمن توجه به مفهوم رفتار شهروندی سازمانی، تأكید فراوانی بر اهمیت تأثیر آن بر اَعمال و رفتار كاركنان داشته و محققان زیادی به تجزیه و تحلیل آن پرداخته­اند. در این پژوهش به بررسی رابطه بین ادراك كاركنان از عدالت سازمانی[2] و رفتار شهروندی سازمانی با درنظر گرفتن نقش میانجی اعتماد به مدیر[3] در اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی استان گیلان پرداخته  می­شود.

 

 

 

در این فصل به بررسی كلیات تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مسئله اصلی تحقیق بیان می­گردد، سپس ضرورت انجام تحقیق مورد بررسی قرار می­گیرد. در ادامه اهداف اصلی و فرعی تحقیق مشخص شده و پرسش­های تحقیق بیان می­شود و بعد از تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مستقل، وابسته و میانجی، قلمرو تحقیق در سه بُعد موضوعی، زمانی و مكانی مورد بررسی قرار می­گیرد.

 

 

كاركنان در سازمان­های خدماتی دولتی نقش مهمی در تحقق اهداف سازمان­ها، به ویژه كیفیت خدمات آنها دارد. كیفیت خدمات، تحت تأثیر رفتارهای خاصی از كاركنان به نام رفتارهای شهروندی قرار دارد (سیدجوادین و همكاران، 1392).