تعریف بهزیستی روان­شناختی…………………………………………………………………………………………………………….35

 

نظریه­های مربوط به بهزیستی روان­شناختی…………………………………………………………………………………………..36

 

پیشینه داخلی……………………………………………………………………………………………………………………………………39

 

پیشینه خارجی………………………………………………………………………………………………………………………………….43

 

فصل سوم: روش انجام پژوهش

 

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….46

 

طرح پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………..46

 

جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………46

 

حجم نمونه و شیوه نمونه­گیری…………………………………………………………………………………………………………..46

 

روش جمع آوری داده­ها……………………………………………………………………………………………………………………46

 

روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………………………………………………………………47

 

ابزار گردآوری داده­ها………………………………………………………………………………………………………………………..47

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

 

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..52

 

تجزیه و تحلیل توصیفی داده­ها………………………………………………………………………………………………………….52

 

تجزیه و تحلیل استنباطی داده­ها………………………………………………………………………………………………………….60

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها

 

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..80

 

بحث و نتیجه­گیری فرضیه­های پژوهش……………………………………………………………………………………………….80

 

محدودیت­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..83

 

پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….83

 

منابع

 

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….85

 

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………..90

 

پیوست­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………92

 

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………..104

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                صفحه  

 

جدول (1-4) : توزیع فراوانی نمونه از بابت جنسیت…………………………………………………………………………..52

 

جدول(2-4) : توریع فراوانی نمونه از بابت تحصیلات………………………………………………………………………….53

 

جدول (3-4) : شاخص­های آماری متغیرهای مورد بررسی به تفكیك جنسیت…………………………………………55

 

جدول (4-4) : شاخص­های آماری متغیرهای مورد بررسی به تفكیك تحصیلات……………………………………………………………………………………………………………………………………….56

 

جدول(5-4):توزیع فراوانی نمونه از بابت بحرانی بودن سلامت روانی به تفكیك جنس……………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

 

جدول(6-4):. توزیع فراوانی نمونه از بابت بحرانی بودن سلامت روانی به تفكیك تحصیلات………………………………………………………………………………………………………………………………………58

 

جدول (7-4) : توزیع فراوانی نمونه از بابت بی­ثباتی شخصیت به تفكیك جنس………………………………………………………………………………………………………………………………………………58

 

جدول(8-4) : توزیع فراوانی نمونه از بابت برون­گرایی شخصیت به تفكیك جنس……………………………………………………………………………………………………………………………………………..59

 

جدول(9-4) : محاسبه شاخص­های متغیر سلامت روانی به تفكیك ویژگی ثبات شخصیتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………60

 

جدول (10-4): آزمون تی دو نمونه ایی مستقل فرضیه اول…………………………………………………………………  .61

 

جدول (11-4): محاسبه شاخص­های متغیر سلامت روانی به تفكیك وبژگی­های شخصیتی درون­گرا و برون­گرا ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

 

 

جدول (12-4) : آزمون تی دو نمونه­ایی مستقل فرضیه دوم ………………………………………………………………… 62

 

جدول(13-4): محاسبه شاخص­های متغیر بهزیستی روان­شناختی به تفكیك ویژگی ثبات شخصیتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………63

 

جدول (14-4) : آزمون تی دو نمونه­ایی مستقل فرضیه سوم  ………………………………………………………………..64

 

جدول (15-4): محاسبه شاخص­های متغیر بهزیستی روان­شناختی به تفكیك وبژگی­های شخصیتی درون­گرا و برون­گرا  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

 

جدول (16-4): آزمون تی دو نمونه ایی مستقل فرضیه چهارم………………………………………………………………. 65

 

جدول (17-4): نتایج فرضیه­های فرعی اول تا چهارم……………………………………………………………………………67

 

جدول (18-4): محاسبه شاخص­های مولفه­های سلامت روانی به تفكیك ویژگی ثبات شخصیتی……………….67

 

جدول (19-4): آزمون تی دو نمونه­ایی مستقل فرضیه پنجم ………………………………………………………………….68

 

جدول(20-4): محاسبه شاخص­های مولفه­های سلامت روانی به تفكیك ویژگی­های شخصیتی درون­گرا و برون­گرا…………………………………………………………………………………………………………………………………………..70

 

جدول (21-4): آزمون تی دو نمونه­ایی مستقل فرضیه ششم  ………………………………………………………………..71

 

جدول (22-4): ضریب همبستگی بین بی­ثباتی شخصیتی و سلامت روانی………………………………………………72

 

جدول (23-4): آزمون قابل اعتماد بودن رگرسیون با متغیر وابسته سلامت روانی……………………………………..73

 

جدول (24-4): آزمون معنی­داری ضرائب رگرسیون با متغیر وابسته سلامت روانی……………………………………73

 

جدول (25-4): آزمون قابل اعتماد بودن رگرسیون با متغیر وابسته روان شناختی بهزیستی………………………….74

 

جدول(26-4): جدول شماره 4-26: آزمون قابل اعتماد بودن رگرسیون با متغیر وابسته روان شناختی بهزیستی………………………………………………………………………………………………………………………………………….74

 

جدول شماره (27-4): آزمون معنی­داری ضرائب رگرسیون با متغیر وابسته روان­شناختی بهزیستی ……………..75

 

جدول شماره (28-4):ضریب همبستگی بین برون­گرایی شخصیت و سلامت روانی………………………………….76

 

جدول شماره( 4-29): آزمون قابل اعتماد بودن رگرسیون با متغیر وابسته سلامت روانی……………………………76

 

جدول شماره (30-4): ضریب همبستگی بین برون­گرایی شخصیتی و روان­شناختی بهزیستی……………………..77

 

جدول شماره (31-4): آزمون قابل اعتماد بودن رگرسیون با متغیر وابسته روان­شناختی بهزیستی…………………77

 

جدول شماره(32-4): آزمون معنی­داری ضرائب رگرسیون با متغیر وابسته روان­شناختی بهزیستی………………..78

 

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودار                                                                                                              صفحه

 

نمودار(1-4): بررسی وضعیت جنسیت……………………………………………………………………………………………….53

 

نمودار(2-4): بررسی وضعیت تحصیلات……………………………………………………………………………………………54

 

 

 

چکیده

 

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین ویژگی­های شخصیتی (درونگرایی وبرونگرایی) وبهزیستی روان­شناختی با سلامت روان درمعلمان دوره ابتدایی شهر ساری می­باشد.روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است.جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی شهر ساری که614نفر می­باشد. حجم نمونه 234 نفر است که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند.ابزارهای پژوهش عبارتند از :پرسشنامه شخصیت آیزنک و پرسشنامه بهزیستی روان­شناختی ریف و پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر استفاده شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان می دهد، بین سلامت روانی و بهزیستی روان­شناختی معلمان با وبژگی­های شخصیتی رابطه­معنی­داری وجود دارد.همچنین ابعاد ویژگی­های شخصیتی می­توانند سلامت روانی و روان­شناسی بهزیستی را پیش­بینی كند.

 

 

 

واژگان کلیدی: ویژگی­های شخصیت، بهزیستی روان­شناختی، سلامت روان

 

 

 

                      فصل اول : کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

مقدمه

 

منابع انسانی از عوامل مؤثر انسانی در هر سازمانی است. این موضوع در آموزش و پرورش اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا این نهاد پرورش­دهنده منابع انسانی ماهر برای هر سازمانی است. بنابراین آموزش و پرورش به افرادی علاقه­مند برای اثربخشی بیشتر در سیستم تعلیم و تربیت نیازمند است(برومند،1383).باتوجه به اینکه در جوامع انسانی نهاد آموزش و پرورش از اهمیت ویژه­ای برخوردار است،این نهاد از مهمترین عوامل رشداجتماعی،اقتصادی و تربیتی هر جامعه است و عامل رشد آگاهی و سازماندهی نیروی انسانی برای رشد توسعه جوامع ، نظام آموزش و پرورش بشمار می­رود.در نظام آموزش و پرورش هر کشوری عوامل و عناصر متعددی در شکل،کیفیت و پیشبرد اهداف آن نظام مؤثر است. معلم به عنوان یکی از این عناصر اهمیت خاصی در نظام تعلیم و تربیت دارد و سلامتی او می­تواند در تحقق نظام آموزش و پرورش تأثیر بسزایی داشته باشد(علاقه­بند،1387).از آنجاییکه در دنیای پیچیده و پیشرفته امروزی برای تربیت نیروهای متخصص و کارآزموده باید به یک نظام تعلیم و تربیت کارآمدتکیه کرد. یک معلم محبوب و موفق و اثربخش ، بطور مسلم علاوه بر بهرهمندی از دانش و تخصص ویژه معلمی و تجربه علمی باید دارای ویژگیهای شخصیتی معینی هم باشد، تا در مجموع کارایی و اثربخشی فعالیتهای او تضمین شود.نیاز روزافزون به نیروی انسانی در بخش­های مختلف تولیدی، خدماتی و بکارگیری نیروهای مناسب در مقاصد مختلف، موجب توجه و همسو نمودن انسانها را با تمایلات خویش پدیدآورده است .ازآنجایی که انسانها در ابعاد مختلف دارای تفاوت­هایی می­باشندو این تفاوت­ها در توانایی، استعدادها رغبت­ها و سرانجام در شخصیت نمود پیدا می­کند.شناخت ویژگی­های شخصیتی معلمان با سلامت روان آنان باعث می­شود که دانش­آموزان در انتخاب شغل ،سلامتی روانی و رضایت شغلی درآینده دچار مشکل نشوند. و در محیط خویش بتواننداز توانایی­ها و مهارت­های خویش در جهت مطلوب استفاده و ارزشهای خود را به عرصه ظهور برسانند. البته شخصیت و تعادل روانی معلمان بیش از سایر طبقات اجتماعی موردنظر و دارای اهمیت است زیرا تماس نزدیک معلم با دانش­آموزان و تأثیر و نفوذی که بر آنها دارد نقش مهمی در سلامت روانی و فکری دانش­آموزان خواهد داشت.اگر وضعیت سلامت روانی معلمان شناسایی گردد و به منظور بهبود روانی آنها برنامه­ریزی شود،عملکرد تحصیلی دانش­آموزان نیز بهتر گردیده و با کاهش نرخ افت تحصیلی دانش­آموزان کمک شایانی نیز به اقتصاد آموزش و پرورش می­شود. از آنجایی که بیش از 5/1کودکان و نوجوانان دنیا از اختلال­های روانی خفیف تا شدید رنج می­برند و تنها 20% و یا حتی کمتر،خدمات سلامت روان مورد نیاز خود را دریافت می­کنند.به دلایل بسیار، مدرسه جایگاه اساسی برای سازماندهی و ارائه خدمات سلامت روان به دانش­آموزان است .پژوهش­ها نشان داده است که مدارس و معلمان در ارتقای سلامت روان ، شناسایی کودکان در معرض خطر اختلالات روانشناختی و ارجاع آنان برای دریافت کمک­های تخصصی نقش اساسی دارند. البته تمامی این موارد زمانی معنی خواهد داشت که معلم نیز، خود دارای سلامت روانی باشد تا بتواند توانایی برقراری ارتباط مناسب با محیط فردی و اجتماعی ، برخورد منطقی با تضادها و استرس­های زندگی و حل آنها به شیوه­ای سودمند و مناسب را داشته باشند (همان منبع) . لذا این پژوهش با هدف بررسی رابطه ویژگی­های شخصیتی و بهزیستی روان­شناختی با سلامت روانی در معلمان مقطع ابتدایی انجام  می­شود . امید است یافته­ها و نتایج این پژوهش بتواندگامی اساسی درجهت شناخت بهتر و علمی­تر معلمان بردارد و مقدمه و زمینه­ساز مناسبی برای تحقیقات وسیعتر و برنامه­ریزی­های مناسب و اساسی جهت پیشرفت این افراد را فراهم سازد .

 

بیان مسأله

 

با توجه به این که تفاوت­های شخصیتی همچنین از طریق کارکردهایی که برای روی کردن به دنیای عینی خارجی و دنیای ذهنی درونی به کار می­بندیم جلوه­گر می­شوند . این کارکردها شامل تفکر ، احساس درونی ، احساس بیرونی و شهود است . تفکر یک فرآیند مفهومی است که معنا و شناخت را فراهم می­کند ؛ احساس درونی یک فرآیند ذهنی وزن دادن و ارزش­گذاری است . احساس بیرونی ادراک هشیارانه اشیاء مادی است و

 

شهود شامل ادراک به شیوه ناهشیارانه است .

 

از دیدگاه یونگ هیچ­کس به طور کامل درون­گرا و برون­گرا نیست . در هر لحظه معین نگرش غالب می­تواند تحت نفوذ موقعیت قرارگیرد. به عنوان مثال ، شخصی که طبیعتا” درون­گرا است ممکن است در موقعیتی که  اساسا” مورد علاقه اوست مردم­آمیز و اجتماعی شود.

 

عملکرد انسان ، دستخوش عواملی است که روند زندگی فردی ، خانوادگی ، اجتماعی ، و گوناگونی شغل­ها ، سلامت روانی افراد را تحت تأثیر قرار داده است .در سال­های اخیر توجه به سلامت روانی کارکنان و تأثیر سلامت روانی و جسمی در عملکرد کارکنان مورد توجه سازمان­ها قرار گرفته به نحوی که بسیاری از سازمان­ها تدریس می­کنند تا از طریق پژوهش­های علمی سعی در شناخت منابع ، ایجاد فشار و تنش در محیط کارکنان نمود ، تا بتواند از طریق راهکارهای مناسب محیط­های شغل مطلوب را برای کارکنان فراهم آورند و در نتیجه رضایت و عملکرد شغلی کارکنان را افزایش دهند (موسوی ،1378).

 

افراد با هر جنبه از شخصیت به شیوه­هایی رفتار می­کنند و دارای انتظارات خاصی هستند توانایی و مهارت رفتاری منحصر به فرد و نیز نیازهای متفاوتی دارند و براساس الگوی شخصیتی خود دارای نیازها ، انتظارات ، انگیزه­ها ، توقعات و اهداف خاصی می­باشند .از طرفی سازمان­ها و نیز برحسب اهداف ، وظایف و فعالیت­های خود نیازها ، انتظارات و توقعات خاصی را ارضاء می­کنند ، بنابراین برای هر یک از انواع شخصیت­های متفاوت شغل­های متفاوتی مناسب است ( نریمان و همکاران ، 1386) .

 

بنابراین با توجه به ویژگی افراد برون­گرا (اجتماعی ، هدفمند ، با اراده و مصمم ، دقیق و خوش قول و فعال) و وجدانی بودن (سخت کوش ، دارای انگیزشی مؤفقیت ، مسئولیت­پذیر ، دنبال کردن هدفمندانه اهداف کلی ، متعادل) و درون­گرایی که رابطه منفی و  معناداری با سلامت روان داشته و افراد نمرات پایینی در این بعد گرفته­اند (افسردگی ، نداشتن اضطراب ، نگرانی و غمگینی) می توان گفت که بهترین پیش­بین برای سلامت روان هستند ومی­توان در جهت افزایش عملکرد شغلی و بهره­بری سازمان برتوانمندسازی افراد بر ابعاد فوق پافشاری کرد .

 

با توجه به این نتایج می­توان گفت افرادی که از نظر جسمانی ( عمل­کردن کامل بدن که سلامتی زیست شناختی را در نظر می­آورد ) و کارکرد اجتماعی ( طرز فکر در ارتباط با کارکرد اجتماعی­اش در اجتماع و ارتباط با افراد دیگر ) در وضعیت متناسبی قرار دارند . می­توانند عملکرد مناسبی در رابطه با شغل خود داشته باشد .

 

از این رو ، پژوهش­های متفاوتی در این حوزه می­تواند نواقص و کاستی­های موجود را مشخص و راه را برای برطرف کردن آنها هموار سازد . احتمالا یکی از عواملی که می­تواند روی عملکرد معلمان اثرگذار باشد ویژگی­های شخصیتی آنان است گرچه اطلاع از درون انسان­ها و شخصیت آنان کار بس مشکلی است اما شناخت شخصیت یک روزنه بسیار گویا دارد و آن رفتارهای بارز افراد است . همچنین پژوهش در باب عملکرد شغلی و رفع مشکلاتی که منجر به افزایش سلامت روان می­گردد در صنعت و سازمان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است .

 

پژوهشگر به دنبال یافتن جوابی برای این سؤال است که رابطه بین ویژگی­های شخصیتی (درون­گرایی و برون­گرایی ) و بهزیستی روان­شناختی با سلامت روان در معلمان دوره ابتدایی چگونه است ؟

 

اهمیت و ضرورت

 

برحسب آمارهایی که کشورهای مختلف ارائه می­دهند ، تعداد افراد مبتلا به مشکلات روانی به­طور مداوم روبه ازدیاد است . به­عنوان مثال براساس پژوهش­هایی که در آمریکا انجام شده پیش­بینی می­شود که از هر 20 نفر انسان یک نفر به بیمارستان روانی خواهد رفت و یک نفر دیگر بطور موقت خارج از بیمارستان دچار اختلال روانی خواهد شد ( شاملو ، 1381) . بعضی پژوهش­های اولیه در ایران نیز رشد روزافزون مشکلات روانی را تأیید می­کند . به­عنوان مثال ، شیوع اختلال­های روانی از 7/11% در مطالعه باش ( صاحب­الزمانی ، 1342 ) تا 2/43% در بررسی داویدیان ، ایزدی ، نهاپتیان و معتبر (1353) رسیده است . دیگر مطالعات انجام شده در این زمینه نیز ارقام مشابهی را گزارش می­کنند . بنابر ازدیاد روزافزون مشکلات روانی که بخشی از اعتبارات دولت را به خود اختصاص می­دهد و اثرات اجتماعی ناگواری درپی دارد ، توجه مسئولین و متخصصین به این مشکلات ودر نتیجه به بهداشت روانی را می­طلبد . ارتباط تنگاتنگ بیماری­های جسمی با مشکلات روانی ضرورت توجه به بهداشت روانی را دوچندان می­کند . ازآنجائیکه به لحاظ تئوریک هدف آموزش و پرورش و بهداشت روانی یکی است . به این معنی که مقصود هر دو ساختن انسان­هایی سالم ، مفید و خوشبخت است ، ضرورت چنین بررسی­هایی در آموزش و پرورش مشخص می­شود .

 

اگر وضعیت سلامت روانی معلمان شناسایی شود و در جهت بهبود سلامت روانی این قشر از اجتماع برنامه­ریزی شود و آنگاه اینکار باعث بهتر شدن عملکرد تحصیلی دانش آموزان خواهد شد و این امر باعث کاهش نرخ افت تحصیلی می­شود که این امر کمک شایانی را به اقتصاد آموزش و پرورش خواهد کرد .

 

از طرف دیگر تماس نزدیک معلم با دانش آموزان و نفوذی که وی برآنها دارد نقش مهمی در سلامت فکری و روانی آنها ایفا می­کند ، این تأثیر و نفوذ رفتار معلم در دانش آموزان ممکن است به صورت مستقیم یا غیرمستقیم صورت پذیرد و به­صورت­های گوناگون بروز کند ، لذا مطالعه سلامت روانی آنان از اهمیت فوق­العاده­ای برخوردار است . زیرا معلمان به­صورت مستقیم و غیرمستقیم درآینده کشور نقش تعیین­کننده دارند .

 

همچنین یافته­های این پژوهش می­تواند در موارد زیر کاربرد داشته باشد :

 

– انتخاب معلمان با بصیرت بیشتر .

 

– ارتقاء سطح پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از طریق ارتقاء سطح سلامتی معلمان .

 

– برآورد میزان آسیب­پذیری درجهت تدوین برنامه­های پیشگیری از فرسودگی شغلی و ازکارآفتادگی معلمان .

 

– شناخت افراد یا گروه­های درمعرض خطر یا دارای ریسک بالا و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و یا درمانی .

 

– شناخت متغیرهایی که بیشترین همبستگی را با اختلالات روانی دارند و برنامه­ریزی درجهت تعدیل و یا کنترل آنها .

 

 

2-5-1- جایگاه وقوع رمزآمیزی……………………………………………………………………………………………………21

 

2-5-2- دلائل رمزآمیزی……………………………………………………………………………………………………………..23

 

2-6- رمزگردانی…………………………………………………………………………………………………………………………24

 

2-6-1- ویژگی­های رمزگردانی…………………………………………………………………………………………………….26

 

2-6-2- دلایل رمزگردانی…………………………………………………………………………………………………………….29

 

2-6-3-رمزگردانی و رمز­آمیزی…………………………………………………………………………………………………….31

 

2-6-4- رمزگردانی و قرض­گیری…………………………………………………………………………………………………33

 

2-6-5- نقش­های رمزگردانی در کلام……………………………………………………………………………………………34

 

2-6-6- نقش رمزگردانی در محاوره……………………………………………………………………………………………..37

 

2-6-7- برجسته­سازی…………………………………………………………………………………………………………………38

 

2-6-8- انواع رمزگردانی……………………………………………………………………………………………………………..40

 

2-7- مروری بر مطالعات قبلی……………………………………………………………………………………………………..44

 

2-7-1- پژوهش­های خارجی……………………………………………………………………………………………………….44

 

2-7-2- پژوهش­های داخلی…………………………………………………………………………………………………………48

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3-1- مقدمه. ……………………………………………………………………………………………………………………………..53

 

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………53

 

3-2-1- تحقیق کاربردی……………………………………………………………………………………………………………..53

 

3-2-2- تحقیق توصیفی………………………………………………………………………………………………………………54

 

3-2-3- متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….56

 

3-3- روش جمع­آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………..57

 

3-4- روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………….58

 

3-5- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………..60

 

3-6- نمونه، روش نمونه­گیری و برآورد حجم نمونه……………………………………………………………………….61

 

3-7- قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..63

 

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………………………………………………..63

 

فصل چهارم: یافته­های تحقیق

 

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….65

 

4-2- آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………..66

 

4-3- آمار استنباطی ……………………………………………………………………………………………………………………73

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

 

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….85

 

5-2- فرآیند تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..85

 

5-3- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………86

 

5-4- پیشنهادات برای پژوهشگران آتی………………………………………………………………………………………….88

 

5-5- کاربرد تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….88

 

5-6- موانع و محدودیت­های پژوهش……………………………………………………………………………………………89

 

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………..90

 

واژه­نامه………………………………………………………………………………………………………………………………………95

 

پیوست1…………………………………………………………………………………………………………………………………..101

 

 

پیوست 2 ………………………………………………………………………………………………………………………………..103

 

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………..111

 

 

 

فهرست جدول­ها

 

عنوان …………………………………………………………………………………….. صفحه

 

جدول 3-1- جدول مربوط به ضرایب آلفای کرونباخ…………………………………………………………………….60

 

جدول 4-1: توزیع جنسیت افراد نمونه…………………………………………………………………………………………66

 

جدول 4-2: توزیع تحصیلات افراد نمونه……………………………………………………………………………………..67

 

جدول 4-3: توزیع سن افراد نمونه……………………………………………………………………………………………….68

 

جدول 4-4: توزیع قومیت افراد نمونه…………………………………………………………………………………………..69

 

جدول 4-5: توزیع اشتغال افراد نمونه…………………………………………………………………………………………..70

 

جدول 4-6: توزیع نگرش افراد نمونه…………………………………………………………………………………………..71

 

جدول 4-7: توزیع دفعات رمزگردانی…………………………………………………………………………………………..73

 

جدول 4-8: علائم اختصاری متغیرها……………………………………………………………………………………………74

 

جدول 4-9: نتایج آزمون آنوا مربوط به آزمون فرضیه اصلی تحقیق…………………………………………………..74

 

جدول 4-10: نتایج آزمون LSD…………………………………………………………………………………………………..75

 

جدول 4-11: نتایج آزمون رگرسیون خطی مربوط به آزمون فرضیه فرعی اول تحقیق…………………………76

 

جدول 4-12: جدول معنی­داری وجود متغیر “قومیت” در مدل……………………………………………………….77

 

جدول 4-13: نتایج آزمون رگرسیون خطی مربوط به آزمون فرضیه فرعی دوم تحقیق…………………………78

 

جدول 4-14: جدول معنی­داری وجود متغیر “جنسیت” در مدل………………………………………………………78

 

جدول 4-15: نتایج آزمون رگرسیون خطی مربوط به آزمون فرضیه فرعی سوم تحقیق………………………..79

 

جدول 4-16: جدول معنی­داری وجود متغیر “سن” در مدل……………………………………………………………80

 

جدول 4-17: نتایج آزمون رگرسیون خطی مربوط به آزمون فرضیه فرعی چهارم تحقیق……………………..81

 

جدول 4-18: جدول معنی­داری وجود متغیر “نگرش” در مدل………………………………………………………..81

 

جدول 4-19: رتبه­بندی متغیرهای تاثیرگذار بر میزان رمزگردانی گویشوران دو زبانه…………………………..83

 

 

 

فهرست  نمودارها

 

عنوان …………………………………………………………………………………….. صفحه

 

نمودار 4-1- نمودار توزیع جنسیت افراد نمونه……………………………………………………………………………..66

 

نمودار 4-2- نمودار توزیع تحصیلات افراد نمونه………………………………………………………………………….67

 

نمودار 4-3- نمودار توزیع سن افراد نمونه……………………………………………………………………………………68

 

نمودار 4-4- نمودار توزیع قومیت افراد نمونه……………………………………………………………………………….69

 

نمودار 4-5- نمودار توزیع اشتغال افراد نمونه……………………………………………………………………………….70

 

نمودار 4-6- نمودار توزیع نگرش افراد نمونه……………………………………………………………………………….71

 

نمودار 4-7- نمودار توزیع دفعات رمزگردانی……………………………………………………………………………….73

 

 

 

چکیده

 

هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان رمزگردانی گویشوران مازندرانی ، ترکی،  کردی در منطقه نارمک تهران بوده است. روش تحقیق توصیفی از نوع رگرسیون و جامعه آماری آن کلیه ساکنین مازندرانی، ترکی و کردی منطقه نارمک تهران می­باشند که تعداد آنها در حدود 155000 نفر بوده­ است. تعداد نمونه انتخابی بر اساس فرمول کوکران و نسبت هر یک از قومیت­ها در جامعه برای قومیت­های مازندرانی، ترکی و کردی به ترتیب 115، 192 و 77 نفر در نظر گرفته شد که در این تحقیق برای دقت بیشتر، برای هر یک از قومیت­های مذکور به شیوه تصادفی ساده به ترتیب 121، 197 و 85 نفر نمونه انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه­ای محقق ساخته می­باشد که شامل سوالات جمعیت­شناختی، 10 سوال در مورد نگرش افراد در مورد زبان مادریشان و یک سوال مربوط به دفعات رمزگردانی توسط هر فرد در نظر گرفته شد. از آزمون آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی استفاده شده است و ضریب پایایی برای پرسش­نامه نگرش به زبان مادری 0.84 محاسبه شده است. داده­ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از شاخص­های میانگین و انحراف معیار و آزمون آنوا و رگرسیون خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج آزمون آنوا نشان داد که میزان رمزگردانی صورت گرفته در بین گویشوران مازندرانی، ترکی و کردی اختلاف معناداری داشته و به ترتیب در قومیت­های کرد، ترک و مازندرانی بیشترین رمزگردانی صورت می­گیرد. همچنین با توجه به نتایج رگرسیون خطی، متغیرهای قومیت، سن و نگرش تاثیر معنی­داری بر رمزگردانی داشته و متغیر جنسیت بر میزان رمزگردانی افراد تاثیر معنی­داری نداشته است.

 

 

 

 

 

کلید واژه: گویشوران، رمزگردانی، مازندرانی، ترکی، کردی

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

1-1-  مقدمه  

 

در این فصل به كلیات تحقیق پرداخته می­شود. ابتدا به بررسی مساله اصلی تحقیق که مسئله دوزبانگی و رمزگردانی در بین گویشوران دوزبانه است پرداخته سپس اهمیت و ضرورت آن مطرح می­شود. در ادامه به بیان اهداف، سوالات و فرضیات تحقیق که تاثیر متغیرهای جنسیت، سن، قومیت و نگرش افراد نسبت به زبان مادریشان را روی میزان رمزگردانی آنها بررسی می­کند می پردازیم و به دنبال آن به تعریف واژه­ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز ساختار تحقیق آورده شده است.

 

1-2-  بیان مساله

 

امروزه دو زبانگی و حتی چند زبانگی یک امر رایج است و به ندرت می­توان کشوری یافت که لااقل بخش کوچکی از جمعیت آن به دو یا چند زبان تکلم نکنند. ایران نیز کشوری چند زبانه است که در آن گروه‌های متفاوتی از مردم شامل فارس، ترک، کرد، عرب و … زندگی می‌کنند. اگرچه زبان رسمی در مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات، زبان فارسی است، اما در  ارتباطات غیر رسمی, افراد از زبان مادری خود استفاده می‌کنند. یکی از مزایای ادبیات فارسی و نظام زیباشناختی آن، به رسمیت شناختن پدیده­های اجتماعی دوزبانگی[1]، چند زبانگی[2] و رمزگردانی[3] است که به لحاظ جامعه‌شناسی و قوم‌شناسی زبان، بیانگر به رسمیت شناخته شدن چند صدایی و تکثر زبان‌ها و گونه‌های زبانی در فرهنگ ایرانی است. البته پدیده دوزبانگی و چندزبانگی پدیده‌های کمابیش جهان شمول‌اند که به واسطه آن‌ها نمی‌توان فرهنگ‌ها و جوامع را ارزشیابی کرد، اما زمانی که این پدیده‌ها در نظام ادبی یک جامعه زبانی به مشخصه‌های زیباشناسی تبدیل می‌شوند و در بلاغت آن زبان مدخل می‌یابند، می‌توان از آن‌ها به عنوان معیارهایی برای قضاوت ارزشی استفاده کرد.

 

دوزبانگی اصطلاحی است که برای صحبت کردن به دو زبان به کار می‌رود. باید توجه داشت که بر خلاف نظریه‌های پیشین، که اکثراً دوزبانه بودن را برابر با تسلط بومی‌گونه به دوزبان می‌دانستند، دوزبانگی به معنای تسط کامل به هر دوزبان نیست (می‌یرز و اسکاتن[4]، ۲۰۰۶). در واقع مفهوم دوزبانگی از ابتدای قرن بیستم رفته رفته گسترش یافته است و  به‌طور کلی، باید آن را پدیده‌ای کاملاً نسبی دانست. دو زبانگی را می­توان به دو نوع دو زبانگی “طبیعی[5] یا برابر” و دو زبانگی “آموزشی[6] یا نابرابر” تقسیم کرد. در نوع اول فرد از آغاز تولد یا سال­های اول زندگی بدون آموزش رسمی در تماس با دو زبان مختلف قرار می­گیرد و به طور یکسان و برابر می­تواند از دو زبان برای هدف­های ارتباطی  خود استفاده کند ولی در دو زبانگی آموزشی فرد پس از فراگیری زبان مادری به دلایل آموزشی یا فرهنگی- اجتماعی با یک زبان دیگر تماس پیدا می­کند و دو زبانه می­شود (نیلی­پور، 1371). علاوه بر دو نوع دو زبانگی فوق، پدیده دو زبانگی به صورت مختلفی متجلی می­شود که بر حسب کاربرد و نقش آنها عبارتند از: دو زبانگی مدرسه (زبان دوم فقط در مدرسه کاربرد دارد)، دو زبانگی خانگی (زبان دوم فقط در خانه کاربرد دارد). دو زبانگی شفاهی (آشنایی شفاهی با زبان دوم)، دو زبانگی کتبی و شفاهی (آشنایی به صورت شفاهی با یک زبان و به صورت کتبی و شفاهی با زبان دیگر) و دو زبانگی کامل (آشنایی به صورت شفاهی و کتبی با هر دو زبان) است (براون[7]، 1991: 102).

 

رمزگردانی زبانی یک پدیدة رایج در برخورد زبان­هاست که افراد دو یا چندزبانه، به دلایل گوناگون به آن روی می‌آورند. از نظر میوسکن[8] (۱۹۹۵) رمزگردانی زبانی بر استفادة متناوب دو یا چند زبانه ها از دو یا چند زبان در یک محاورة زبانی یا درون یک پاره گفتار دلالت دارد. رمزگردانی زبانی در دهه های ۷۰ و ۸۰ میلادی با اقبال چندانی مواجه نگردید زیرا رمزگردانی در آن دهه ها، یک نوع اختلاط کاملاً نامنظمی از دو زبان فرض می‌شد (لگنهاوزن[9]، ۱۹۹۱). اما در سه دهه اخیر، رمزگردانی زبانی در کلاس درس توجه محققان علاقه‌مند به این حوزه را به خود جلب کرده است (مارتین­جونز[10]، ۱۹۹۵). رمز گردانی را به‌طور کلی می‌توان این گونه تعریف کرد: کاربرد بیش از یک زبان، لهجه یا گونه زبانی توسط یک گوینده در طی یک مکالمه که شکل کاربرد آن منوط است به عواملی همچون هویت مخاطب، موضوع کلام و موقعیتی که کلام در آن جاری می‌شود (کریستال[11]، ۱۹۹۲). رمزگردانی از لحاظ کارکرد به دو نوع رمزگردانی موقعیتی[12]  و رمزگردانی استعاری[13] تقسیم می­شود (بلوم[14] و همکاران، 1972). در رمزگردانی موقعیتی، تغییر زبان بیانگر تغییری است که در تعریف رویداد گفتاری، از جمله تغییر در طرفین گفتگو و تبیین آنها از حقوق و قید و بندهای یکدیگر رخ می­دهد (بلوم و همکاران، 1972)، مانند معلمی که با دانش­آموزان خود با لهجه یا گویش محلی صحبت می کنند، اما موقع تدریس از زبان رسمی استفاده می­کند. رمزگردانی استعاری عبارت است از تغییر زیان، به گونه­ای که حاکی از تغییر در حد و حدود گفتار اصلی نباشد. در این نوع رمزگردانی طرفین گفتگو، حقوق و مقیدات خود را در عمل تغییر نمی­دهند، بلکه فقط به رابطه متفاوت دیگری که بینشان است، گریز می­زنند (بلوم و همکاران، 1972). همچنین زبان­شناسان، رمزگردانی را از لحاظ اعتبار ساختار جمله­ای آن به سه نوع فراجمله­ای[15]، بینا جمله­ای[16] و درون­جمله­ای[17]  تقسیم می­کنند.

 

مطالب بیان شده، دلالت بر گستردگی مفهوم رمزگردانی در ادبیات و فرهنگ و جامعه داشته و ابعاد مختلف آن را از جوانب مختلف معرفی کرده است. در این مطالعه، هدف بررسی میزان رمزگردانی در بین گویشوران دوزبانه مازندرانی، ترکی و کردی است. میزان رمزگردانی ممکن است تحت تاتیر عوامل مختلفی از جمله سن، جنس، قومیت و نگرش افراد باشد که در این پژوهش قصد داریم تأثیر هر یک از عوامل را مورد بررسی قرار دهیم.

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

زبان وسیله­ای است بس شگفت­آور که ما در سرتاسر زندگیمان از آن برای برقراری ارتباط استفاده می­کنیم. این وسیله ارتباط در زندگی روزمره انسان آنقدر اهمیت دارد که تصور دنیای بدون کلام ممکن و میسر نمی­باشد. زبان علت اصلی تغییرات علم و تمدن و در نتیجه زندگی افراد بشر در طول تاریخ بوده است. زبان مهمترین وسیله یادگیری است و عنصر مهمی است که به انتقال اطلاعات مربوط به تحولات گذشته، حال و آینده کمک می­کند.

 

از طرفی ممکن است افراد یک جامعه از بیش از یک زبان در مکالمات روزمره خود استفاده کنند. در این صورت مسئله­ی دو یا چند زبانگی مطرح می­شود.

 

مسئله رمزگردانی در بین گویشوران دو زبانه در موقعیت­های مختلف به چشم می­خورد. رمزگردانی اصطلاحی است که زمانی که یک فرد دو یا چند زبانه به دلایل مختلف از یک زبان به زبان دیگر گریز می­زند، استفاده می­شود. میزان رمزگردانی در بین گویشوران مختلف ممکن است متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد.

 

با توجه به اهمیت زبان در زندگی بشر، مسئله رمزگردانی در بین گویشوران دوزبانه نیز به تبع آن حائز اهمیت می­باشد، لذا انجام پژوهش‌های گسترده در این زمینه ضروری به‌نظر می‌رسد. از این­رو در این پژوهش قصد داریم میزان رمزگردانی را در بین گویشوران دوزبانه مازندرانی، ترکی، کردی که از جمله گویشوران غالب در ایران می_­باشند مورد بررسی قرار دهیم. از آنجائی­که خصیصه­های جمعیت­شناختی (سن، جنس، قومیت) و همچنین نگرش افراد نسبت به زبان مادریشان، در زمینه رمزگردانی بسیار حائز اهمیت به نظر می­رسند و در مطالعات صورت گرفته به این مقوله کمتر پرداخته شده، ازاین‌رو بررسی نحوه تاثیرگذاری هر یک از خصیصه­ها می­تواند به شناسایی عوامل موثر بر میزان رمزگردانی در بین گویشوران مازندرانی، ترکی و کردی کمک کند.

 

 

1-9 شیوه نمونه گیری.. Error! Bookmark not defined.

 

1-10 روش جمعآوری اطلاعات.. Error! Bookmark not defined.

 

1-11 روش تحلیل.. Error! Bookmark not defined.

 

1-12  پیشینه تحقیق.. Error! Bookmark not defined.

 

1-13 محدودیتها و تنگناهای تحقیق.. Error! Bookmark not defined.

 

فصل دوم

 

مبانی نظری تحقیق

 

2-1 گردشگری.. 11

 

2-1-1 تاریخچه گردشگری. 12

 

2-1-2 گونه های گردشگری. 15

 

2-1-2-1 گردشگری مجازی. 16

 

2-1-2-2 گردشگری درمانی. 16

 

2-1-2-3  گردشگری تفریحی. 16

 

2-1-2-4  گردشگری زمستانی. 17

 

2-1-2-5 گردشگری انبوه 17

 

2-1-2-6  گردشگری گروهی بین‌المللی. 18

 

2-1-2-7 سایر گونه‌های گردشگری. 19

 

2-2  مسافر، دیدارکننده یا گردشگر. 24

 

2-3  صنایع دستی.. 25

 

2-3-1 تاریخچه صنایع دستی ایران. 25

 

2-3-2 تاریخچه صنایع دستی یزد. 27

 

2-3-2-1 هنر نساجی یزد. 27

 

2-3-2-2 هنر شعر بافی در یزد. 30

 

2-3-2-3 زری بافی : 32

 

2-3-2-4 پرده بافی : 33

 

2-3-2-5 رولحاف بافی : 33

 

2-3-2-6 شمدبافی : 33

 

2-3-2-7 چادر شب بافی : 33

 

2-3-2-8 بافت دستمال : 34

 

2-3-2-9 قناویز : 34

 

2-3-2-10 احرامی‌بافی : 34

 

2-3-2-11 ترمه بافی : 34

 

2-3-2-12 انواع ترمه : 35

 

2-3-2-13 دندانی بافی : 35

 

2-3-2-14 دارایی بافی : 36

 

2-3-3 ویژگیهای صنایع دستی ایران. 37

 

2-3-4  اهمیت صنایع دستی. 38

 

2-3-5 طبقه بندی صنایع دستی. 39

 

2-4  معماری.. 44

 

2-4-1 معماری ایرانی. 45

 

2-4-2 اصول معماری ایرانی. 45

 

2-4-2-1  درونگرایی. 46

 

2-4-2-2  پرهیز از بیهودگی: 47

 

2-4-2-3  مردم واری( محوری): 48

 

2-4-2-4  خودبسندگی: 49

 

2-4-2-5  نیارش: 50

 

2-4-3 سبک‌شناسی معماری ایران. 51

 

2-4-3-1 پیش از اسلام. 51

 

2-4-3-2 پس از اسلام. 51

 

2-5  توسعه پایدار. 52

 

2-5-1  اثرات صنعت گردشگری در توسعه پایدار کشور. 53

 

2-5-2  اثرپذیری صنعت گردشگری از بخش های مختلف اقتصادی. 55

 

فصل سوم

 

معرفی منطقه مورد مطالعه

 

3-1 موقعیت جغرافیایی.. 58

 

3-2 موقعیت شهری.. 59

 

3-3 جمعیت… 59

 

3-4 پیشینه نام یزد. 60

 

3-5 پیشینه تاریخی.. 62

 

3-6 تاریخ و قدمت… 62

 

3-7 تاریخ و فرهنگ… 63

 

3-8 نژاد. 64

 

3-9 زبان. 65

 

3-10 مذهب… 65

 

3-11 آب و هوا 65

 

3-12 صنایع دستی.. 67

 

3-12-1 قالى بافى. 67

 

3-12-2 زیلو بافى. 67

 

3-12-3 دست بافى (شعر بافى) 68

 

3-12-4 ـ ترمه. 68

 

3-12-5 ـ زرى. 70

 

3-12-6 ـ مخمل. 70

 

3-12-7 ـ شمد. 70

 

3-12-8 ـ چادر شب.. 70

 

3-12-9 ـ دستمال. 70

 

3-12-10 ـ دارایى (ایكات) 70

 

3-12-11 ـ روتختى. 72

 

3-12-12 ـ خورجین بافى (لبافى) 72

 

3-12-13 ـ جیم. 72

 

3-12-14 ـ سجاده 72

 

3-12-15 ـ پتو. 72

 

3-12-16 ـ بقچه، لنگ.. 72

 

3-12-17 ـ احرامى، قناویز، دندانى. 72

 

3-12-18 ـ شال بافى. 73

 

3-12-19 ـ سفره 73

 

3-12-20 ـ روفرشى. 73

 

3-12-21 سفال و سرامیك.. 73

 

3-12-22 گیوه بافى. 74

 

3-12-23 آهنگرى (چیلانگرى) 74

 

3-12-24 حصیر بافى. 74

 

3-12-25 كاشى‏سازى. 75

 

3-12-26 سریشم سازى. 75

 

3-12-27 شیرینى پزى. 75

 

3-13 معماری یزد. 76

 

3-13-1 خانه های سنتی یزد: 78

 

3-13-2  خانه اربابی: 79

 

3-13-3 خانه امامزاده ای: 80

 

3-13-4 خانه قلم سیاه: 80

 

3-13-5 آب انبارها: 80

 

3-13-6 یخچالها به طور عمده از سه قسمت تشکیل شده اند: 81

 

3-13-7 بادگیرها: 81

 

3-13- 8 معماری خانه یزدی. 83

 

3-14 نقاط قوت گردشگری استان یزد : 86

 

3-15 نقاط ضعف گردشگری استان یزد : 88

 

3-16 صنعت گردشگری از بعد اقتصادی : 88

 

فصل چهارم

 

یافته­های تحقیق

 

4-1 تحلیل توصیفی.. 90

 

4-1-1 توصیف متغیرهای زمینهای. 90

 

4-1-1-1 سن. 90

 

4-1-1-2 جنسیت.. 91

 

4-1-1-3 تحصیلات.. 91

 

4-1-1-4 قومیت.. 92

 

4-1-1-5 وضعیت تأهل. 92

 

4-1-1-6 وضعیت اشتغال. 93

 

4-1-1-7 درآمد پاسخگو و درآمد خانواده 93

 

4-1-1-8 میزان سفر به یزد تاکنون. 94

 

4-1-1-9 میزان سفر سالانه. 94

 

4-1-1-10 انگیزه سفر به یزد. 96

 

4-1-1-11 میزان شناخت از فرهنگ و آثار تاریخی یزد. 96

 

4-1-1-12 طریقه کسب شناخت.. 97

 

4-1-1-13 میزان رضایت.. 97

 

4-1-1-14 مهمترین جذابیت  و معرفیت یزد. 98

 

4-1-1-15 تمایل به بازدید مجدد از یزد. 99

 

4-1-1-16 محل اقامت در یزد. 99

 

4-1-1-17 میزان برآورده شدن انتظارات سفر به یزد. 100

 

4-1-1-18 میزان موفقیت مسئولین یزد در معرفی جاذبه های گردشگری. 100

 

4-1-1-19 عوامل موفقیت در جاذبه های گردشگری یک منطقه. 101

 

4-1-2 صنایع دستی. 102

 

4-1-2-1 میزان اطلاع از صنایع دستی یزد. 102

 

4-1-2-2 به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه صنایع دستی. 103

 

4-1-2-3 قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق صنایع دستی. 104

 

4-1-2-4 تمایل به معرفی صنایع دستی یزد به دوستان و آشنایان. 105

 

4-1-2-5 خرید صنایع دستی یزد. 106

 

4-1-2-6 کیفیت مناسب صنایع دستی یزد در مقایسه با جاهای دیگر. 108

 

4-1-2-7 مناسب بودن قیمت صنایع دستی یزد. 109

 

4-1-3 معماری سنتی. 110

 

4-1-3-1 اطلاع و آگاهی از معماری و بناهای سنتی یزد. 110

 

4-1-3-2 به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه معماری سنتی. 110

 

4-1-3-3 قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق معماری سنتی یزد. 112

 

4-1-3-4 تمایل به معرفی معماری سنتی یزد به دوستان و آشنایان. 113

 

فصل پنجم

 

بحث و پیشنهاد

 

5-1 مقدمه. 116

 

5-2 تحلیل نتایج و آزمون فرضیه ها 118

 

5-2-1 آزمون فرض اول. 118

 

5-2-2 آزمون فرض دوم. 119

 

5-2-3 آزمون فرض سوم. 120

 

5-3 پیشنهادات.. 121

 

منابع و ماخذ : 123

 

الف) منابع فارسی.. 123

 

ب) منابع لاتین.. 127

 

ضمیمه. 131

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 3-1 تعداد گردشگران ایرانی و خارجی وارده به استان یزد. 85

 

جدول3-2 واحدهای اقامتی.. 85

 

جدول3-3 مقایسه واحدهای اقامتی یزد با استانهای همجوار. 86

 

جدول 4-1- دادههای تجربی توریستها بر حسب سن.. 90

 

جدول 4-2- دادههای تجربی  توریستها بر حسب جنسیت… 91

 

جدول 4-3- داده های تجربی توریستها بر حسب تحصیلات.. 91

 

جدول 4-4- داده های تجربی توریستها بر حسب قومیت… 92

 

جدول 4-5- دادههای تجربی توریستها بر حسب وضعیت تأهل.. 92

 

جدول 4-6- دادههای تجربی توریستها بر حسب وضعیت اشتغال. 93

 

جدول 4-7- دادههای تجربی توریستها بر حسب درآمد پاسخگو. 93

 

جدول 4-8 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب میزان سفر به یزد تاکنون. 94

 

جدول 4-9دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب میزان سفر سالانه. 94

 

جدول 4-10 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب انگیزه سفر به یزد. 96

 

جدول 4-11دادههای تجربی پاسخگویان بر حسبمیزان شناخت از فرهنگ و آثار تاریخی یزد. 96

 

جدول 4-12دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب طریقه کسب شناخت از جاذبه های توریستی یزد. 97

 

جدول 4-13دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب میزان رضایت از امکانات شهر یزد برای ارائه خدمات به توریستها 97

 

جدول 4-14دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب جاذبه های معرف یزد. 98

 

جدول 4-15دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به بازدید مجدد از یزد. 99

 

جدول 4-16دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب محل اقامت توریست در یزد. 99

 

جدول 4-18دادههای تجربی پاسخگویان بر حسبمیزان موفقیت مسئولین یزد در معرفی جاذبه های گردشگری.. 100

 

جدول 4-19دادههای تجربی پاسخگویان بر حسبعوامل موفقیت در جاذبه های گردشگری یک منطقه. 102

 

جدول 4-20- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب میزان اطلاع از صنایع دستی یزد. 103

 

جدول 4-21- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه صنایع دستی.. 103

 

جدول 4-22- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق صنایع دستی.. 104

 

جدول 4-23- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی صنایع دستی یزد به دوستان و آشنایان. 106

 

جدول 4-24- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب خرید صنایع دستی یزد. 108

 

جدول 4-25- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب کیفیت مناسب صنایع دستی یزد در مقایسه با جاهای دیگر. 109

 

جدول 4-26- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسبمناسب بودن قیمت صنایع دستی یزد. 110

 

جدول 4-27- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب اطلاع و آگاهی از معماری و بناهای سنتی یزد. 110

 

جدول 4-28- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه معماری سنتی.. 111

 

جدول 4-29- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق معماری سنتی یزد. 112

 

جدول 4-30- دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی معماری سنتی یزد به دوستان و آشنایان. 113

 

جدول 5-1 بررزسی رابطه بین توسعه زیرساختهای شهری با توسعه گردشگری از طریق جاذبههای معماری سنتی.. 119

 

جدول 5-2 بررزسی رابطه بین میزان شناخت از یزد با توسعه گردشگری.. 119

 

جدول 5-3 بررزسی رابطه بین میزان آگاهی و اطلاعرسانی در زمینه معماری با میزان توفیق در معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق معماری سنتی.. 120

 

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودار 2-1: چارچوب نظری تحقیق.. 11

 

نمودار 4-1 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب میزان رضایت از امکانات شهر یزد برای ارائه خدمات به توریستها 98

 

نمودار 4-2 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق صنایع دستی.. 105

 

نمودار  4-3 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی صنایع دستی یزد به دوستان و آشنایان. 106

 

نمودار 4-4 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب خرید صنایع دستی یزد. 108

 

نمودار 4-5 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب کیفیت مناسب صنایع دستی یزد در مقایسه با جاهای دیگر. 109

 

نمودار 4-6 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه معماری سنتی.. 112

 

نمودار  4-7 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد. 113

 

نمودار 4-8 دادههای تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی معماری سنتی یزد به دوستان و آشنایان. 114

 

 

 

 

 

چکیده

 

دغدغه غالب کشورها در نیم قرن اخیر توجه به مولفه­های توسعه و رسیدن به یک توسعه پایدار است. یکی از مهمترین و روزآمدترین حوضه­های توسعه پایدار، صنعت گردشگری است.هدف از این تحقیق بیان اهمیت و ضرورت برنامه­ریزی برای توسعه گردشگری در یزد می­باشد. در این تحقیق از دو روش مطالعات کتابخانه­ای و مشاهدات میدانی استفاده شده است در این تحقیق از روش­ تحلیل کمی استفاده شده است.یافته­های تحقیق هر سه فرضیه مورد آزمون را تایید کردند.با توجه به تحلیل های توصیفی دریافتیم که صنایع دستی و معماری سنتی یزد نقش و جایگاه عمده­یی درتوسعه گردشگری یزد دارد. بنابراین می­توان گفت مهمترین عامل در جذب گردشگری شهر یزد به سیاست­های کلان توسعه گردشگری و کم­توجهی به پتانسیل شهر یزد بر می­گردد به گونه­یی که حتی خود توریست­های یزد میزان اطلاع­رسانی و آگاهی­بخشی در سطح ملی را کم ارزیابی کرده­اند.

 

 

 

کلمات کلیدی: توسعه پایدار، گردشگری، صنایع دستی، معماری سنتی.

 

 

 

فصل اول

 

كلیات

 

 

 

مقدمه

 

1-علت انتخاب موضوع تحقیق

 

گردشگری در اقتصاد جهان جزء ۵ رشته پردرآمد است و درآمدی که در جهان از این صنعت به دست می‌آید چیزی بین ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیارد دلار در سال است (سرحدی، 1390).بسیاری از كارشناسان عقیده دارنددرجهان كنونی صنعت گردشگری سومین پدیده اقتصادی پویا، پررونق و روبه توسعه پس از “نفت” و”خودروسازی” است كه برای برخی كشورها درآمد سرشاری را دارد. سازمان همكاری و توسعه جهانی، گردشگری را پس از “بانكداری” دومین بخش خدمات در تجارت بین الملل معرفی كرده است.

 

توسعه صنعت گردشگری به عنوان مهمترین بخش اقتصادی و ارزآور یكی از چالش های مهم توسعه اقتصادی در دنیا است و رقابت كشورها در این عرصه هم اینك به یك “ماراتن توسعه ای” تبدیل شده است. از این رو ازگردشگری به عنوان موتوری پیش برنده و مؤثر در برابر فشارها ومشکلات اقتصادی کشور یاد می‌شود. آمارها هم، جایگاه این مرز و بوم را در پرورش صنعت گردشگری، نه تنها مورد تأیید قرار داده که از آن، در زمره بهترین های جاذبه های توریستی جهان داد سخن داده است (بهمن­آبادی، 1389). فراگیری ابعاد سرمایه گذاری و اشتغالزایی صنعت توریست یكی از ویژگیهای این صنعت اقتصادی پایه است كه علاوه برزودبازده بودن، ظرفیت های نامحدودی را نیز برای سرمایه گذاری دارد.

 

گستره جهانی صنعت گردشگری، توسعه نوآوری­های تكنولوژی،جریانهای سرمایه، فرهنگ، اطلاعات و افزایش درآمدها، بهبود شرایط ارتباطات گردشگری را جلوه دیگری بخشیده است.در عصر حاضر كه گردشگری و شكوفایی اقتصادی صنعت گردشگری به دغدغه مشترك جهانی تبدیل شده است، كشورهایی موفق بوده اند كه با بكاربردن ابتكار عمل و یافتن راههای جدید بنحو مطلوب از توانمندیهای این بخش بهره برده اند.

 

اینكه از صنعت گردشگری به بعنوان كلید توسعه برخی كشورها یاد می‌شود، ناشی از درآمد كلان این صنعت است و در برخی كشورهاهم اینك گردشگری دراولویت دیگر برنامه ها قرار دارد. امروزه اکثر صاحب­نظران گردشگری را یك صنعت “مادر” دانسته و معتقدند که درآمدها و عواید این صنعت تنها به یك گروه و افراد محدود تعلق نمی­گیرد. توسعه صنعت گردشگری در دنیا در بخشهای مختلف هتلداری ، هواپیمایی، كشتیرانی ،حمل ونقل ، مراكز اقامتی، تفریحی وبخش خدمات غذایی موجب اشتغال مستقیم و غیرمستقیم زیادی شده است. گردشگری و درآمد حاصل از آن توزیع درآمدها را متعادل تر و روند عمران منطقه ای را تسریع وفعالیت های اقتصادی كشور را متنوع می‌كند.جذب وبه جریان انداختن سرمایه های سرگردان،افزایش درآمد ملی و ارزآوری از دیگر مزیت های شكوفایی بخش گردشگری است.

 

 

محیطهای اداری مکان زندگی افراد کارمند در نیمی از ساعات روز است . جایی که فرد پر انرژی ترین اوقات بیداری خود را در آن می گذراند . لذا کیفیت فضای اداری در بلند مدت ،تاثیری بیش از آنچه در نگاه اول به ذهن متبادر می شود بر زندگی کارمندان دارد . پژوهش حاضر در صدد است تارضایت مندی کارمندان در فضای اداری با پلان آزاد را بررسی کند . درواقع هدف تعیین ارتباط بین عملكرد كاركنان و محیط فیزیكی كارشان است. حاصل مطالعات انجام شده رسیدن به الگویی بود که 5 فاکتور تاثیر گذار در جلب رضایت کارکنان در محیط کار را شامل می شد .این فاکتورها عبارتند از : تهویه ، نور، ارتباطات ، حریم خصوصی وعملکرد . که چهار فاکتور اولیه بر عملکرد تاثیرگذاشته و عملکرد نیز رضایت از محیط را تحت تاثیر قرار می دهد.  روش تحقیق در این پژوهش، کمی و رویه عملی آن استفاده از پرسشنامه و تحلیل آماری است . داده ها با استفاده از نرم افزار Spss و روش Amos تحلیل گردید. تحلیل آماری داده ها وجود ارتباط بین فاکتورهای تشکیل دهنده الگوی رضایت شغلی بر اساس رضایت از محیط را مورد تایید قرار می دهد . به بیان دیگر، نتایج حاصل از پیمایش ،بیانگر آن است که طراحی محیط اداری تأثیر قابل توجهی بر عملكرد كاركنان دارد و استفاده از پلان آزاد،  در صورتی که نیازمندیهای کارکنان و اصول فنی ساخت رعایت گردد ، می تواند ایده مناسبی برای ساخت فضاهای اداری باشد . بطور كلی بررسی فاكتورهای مختلف نشان می‌دهد كه نورپردازی مناسب ،تهویه مناسب ،سهولت ارتباط کارکنان با یکدیگر و ارباب رجوع و رعایت حریم خصوصی (بویژه در مورد زنان) ،می تواند در عملكرد اغلب كاركنان و بهره وری شغلی آنان،  نقش کلیدی بازی کند . با توجه به بررسی های نظری و نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها پیشنهاد می گردد ،در ساختمانهای اداری برای افزایش ارتباط بین کارمندان و ارباب رجوع ، دسترسی بهتر کارمندان به فایلها و وسایل مورد نیاز و نیز بهره گیری بهتر از نور و تهویه در فضاهای داخلی ، مناسب تر است که از فضاهای با پلان آزاد استفاده کرد .همچنین از آنجا که حفظ حریم خصوصی برای کارمندان یک اداره مهم است ، بهتر است در ادارات با پلان باز هر جا که ارتباط کارمندان با ارباب رجوع از اهمیت کمتری برخوردار است ، از پارتیشن های با ارتفاع کوتاه مخصوصا برای فضاهای متعلق به زنان استفاده گردد. این بدان دلیل است که داشتن حریم برای زنان بیش از مردان اهمیت دارد .در فضاهای اداری با پلان باز از آنجا که هیچ حائلی برای جلوگیری از پخش صداهای درون فضا وجود ندارد ، بهتر است برای افزایش تمرکز کارکنان حتی المقدور از بوجود آمدن صداهای مزاحم ممانعت کرد . به عنوان مثال می توان دستگاههایی که ایجاد صدا می کنند مانند دستگاههای فتوکپی یا مانند آنرا در فضای بسته قرار داد. یا صدای زنگ تلفنهای موجود در فضا را با چراغهای چشمک زن جایگزین کرد .همچنین می توان از نصب پره های جاذب صدا بر روی دستگاههای تایپ و ماشینهای تولید کننده صدا بهره گرفت .

 

 

واژه­های کلیدی: رضایت شغلی ، فضاهای اداری ، پلان آزاد

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: مقدمه و کلیات

 

1-1 مقدمه. 3

 

1-2 بیان مساله. 4

 

1-3 ضرورت انجام تحقیق.. 7

 

1-4 فرضیه‌های پژوهش…. 7

 

1-5 اهداف پژوهش…. 8

 

1-6 روش انجام تحقیق.. 8

 

1-7 تعریف اصطلاحات و واژه ها 8

 

فصل دوم: ادبیات تحقیق

 

2-1 مقدمه: 13

 

2-2 تاثیر طراحی محیط فیزیکی فضای کار 15

 

2-3 حریم خصوص…. 16

 

2-3-1 سر و صدا بعنوان استرس فیزیولوژیک… 21

 

2-3-2 ابعاد و اندازه در ایستگا ههای کار و دفاتر. 24

 

2-4 ارتباطات.. 25

 

2-5  تهویه. 26

 

2-5-1 مکانیسم تهویه طبیعی (با استفاده از بازشوها) 27

 

2-5-2 تاثیر اندازه پنجره 28

 

2-6 نور 30

 

2-6-1 استفاده از نور طبیعی روزانه. 30

 

2-6-2 اثر رنگ بر محیط کار 34

 

2-7 عملکرد. 35

 

2-8 الگوی ساختاری ارتباط فاکتورهای تاثیرگذار در رضایت شغلی.. 35

 

فصل سوم: مواد و روش ها

 

3-1 مقدمه: 39

 

3-2 روش تحقیق.. 39

 

3-2-1 روش انجام پژوهش…. 39

 

3-2-2 جامعه آماری.. 40

 

3-2-3 گردآوری اطلاعات.. 40

 

3-2-4 روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها 41

 

3-2-5 طراحی سامانه میزان رضایتمندی از فضاهای اداری پلان باز: 41

 

3-2-5-1- طراحی پرسشنامه: 43

 

فصل چهارم: شناخت عرصه پژوهش و تحلیل آماری نمونه موردی

 

 

4-1 مقدمه : 49

 

بخش اول: شناخت بستر. 50

 

4-2 نقشه و تصاویر ساختمانهای ادارات تشکیل دهنده جامعه آماری.. 51

 

4-2-1 اداره امور مالیاتی و دارایی استان ایلام. 51

 

4-2-2 بانک ملت شعبه شهید کشوری شهر ایلام. 59

 

4-2-3 اداره پست مرکزی شهر ایلام. 60

 

بخش دوم: تحلیل آماری.. 61

 

فصل پنجم: نتیجه گیری، ارائه راهکار و ضابطه

 

5-1 مقدمه: 75

 

5 -2- بحث در روند کلی پژوهش: 76

 

5-3 یافته ها 76

 

5-4- نتیجه گیری.. 79

 

5-5- ارائه راهبرد و سیاست : 79

 

منابع فارسی.. 81

 

Refrencese. 82

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تصویر شماره 1: حبابهای نامریی احاطه کننده انسان.. 17

 

تصویر شماره2  :فضای شخصی ادوارد هال.. 18

 

تصویر شماره 3: فضای شخصی.. 19

 

تصویر شماره4: فضای شخصی . 19

 

تصویر 5: یک مدل مفهومی از فضاهای پلان آزاد. 33

 

تصویر6: یک مدل مفهومی از استفاده نور روزانه در ادارات پلان باز 33

 

تصویر7:دیاگرام روابط بین فاکتورهای تاثیرگذار بر رضایت شغلی. 36

 

تصویر8: فضاهای داخلی پلان باز و ارتباط مستقیم همکاران با یکدیگر. 50

 

تصویر9: فضای داخلی اداره امور مالیاتی ایلام با نقشه پلان آزاد. 51

 

تصویر10: ادارات با نقشه پلان آزاد. 52

 

تصویر11:نمای بیرونی اداره امور مالیاتی شهر ایلام. 53

 

تصویر12: بانک ملت شعبه کشوری شهر ایلام. 59

 

تصویر13: اداره پست مرکزی شهر ایلام. 60

 

تصویر14: دیاگرام ارتباط فاکتورهای تاثیر گذار بر عملکرد. 65

 

تصویر15: دیاگرام ارتباط تاثیرگذاری فاکتورهای 4 گانه بر رضایت محیطی.. 68

 

تصویر16:دیاگرام ارتباط رضایت محیطی با رضایت شغلی.. 70

 

تصویر 17: دیاگرام ارتباط فاکتور حریم خصوصی با ارتباطات.. 71

 

تصویر18:دیاگرام نهایی.. 72

 

 

 

 

 

جدول شماره1: Reliability Statistics 62

 

جدول شماره2: Model Summary. 63

 

جدول شماره3: ANOVAb. 64

 

جدول شماره4: Coefficientsa. 64

 

جدول شماره5 Model Summary: 66

 

جدول شماره6: ANOVAb. 66

 

67

 

 جدول شماره8: Coefficientsa. 67

 

جدول شماره9 ANOVAb. 69

 

جدول شماره10: Coefficientsa. 70

 

جدول شماره11: Correlations 71

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                  فصل اول

 

 

              مقدمه و کلیات

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 مقدمه

 

ساختمان‌های اداری بایستی دارای انعطاف پذیری، راحتی نگهداری، دسترسی مناسب ویک موقعیت اکولوژیکی)اقلیمی( مناسب باشند و از طرف دیگر یک محیط آرام، لذتبخش ومفید را برای استفاده کنندگان فراهم سازند. با توجه به طراحی و ساخت سازمان ها و مجتمع‌های اداری توسط معماران , ضرورت آشنایی این افراد با مسائل روانی کارکنان و کارمندان پر رنگ تر می‌شود , زیرا فضای خلق شده توسط معماران بایستی مورد استفاده کارمندان یک سازمان قرارگرفته و ماهیت فضا اثرات روانی خاصی را بر آنها ایجاد کند. در صورتی که یک فضا از لحاظ اصول معماری، هنری و روانشناسی به صورت منطقی و درست طراحی شود، علاوه بر ایجاد نشاط، شادابی و انگیزه ی کافی در کارکنان می‌تواند با رعایت نکات خاص و ساده ای در چیدمان فضاها و مبلمان داخلی , استرس‌های ناشی از محیط کاری را به حداقل برساند. با نگاهی به زندگی کارمندان در خواهیم یافت که شرایط محیط کار دقیقا بر رفتار ، شخصیت و زندگی افراد اثر گذاشته و تمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قطعا کار کردن در فضای مطلوب در کنار فضای سبز و منظره‌های دلچسب در شرایط مساعد تهویه ، نور و آکوستیک ، بر روی مبلمانهایی که قاعده‌های آرگونومی آن به تناسب انسان باشد، می‌تواند سلامت جسم و روان افراد شاغل را حتی بعد از بازنشستگی تضمین  نماید. همچنین فضاهایی با مقیاس مناسب و داشتن محیط‌های اجتماعی مطلوب روحیه خلاقیت کارمند و انگیزه او را برای حضور به موقع بر سر کار خود برمی انگیزد. فضای مناسب کاری  در بوجود آمدن حس رضایت از فضا در کارمندان هنگام انجام امور محوله نقش مهمی ایفا کرده حس تعلق فرد را افزایش می‌دهد در نتیجه راندمان کاری و تمرکز و به تبع آن سرعت انجام امور سازمانی و اداری که باعث افزایش سوددهی سازمان مربوطه است افزایش می‌یابد.

 

 

 

1-2 بیان مساله

 

در طراحی ساختمان‌های اداری از دو سیستم باز و بسته استفاده می‌شود. سیستم باز اداری به فضاهایی اطلاق می‌شود که توسط جداکننده‌های سبک از هم تفکیک شده اند. سیستم بسته اداری به فضاهایی اطلاق می‌شود که توسط دیوارهای جداکننده و به صورت اتا قهای مستقل می‌باشند. به طور کلی ساختمان‌های اداری دارای فضاهای اصلی، فضاهای پشتیبانی، خدمات و مسیرهای گردش می‌باشند که طراحی داخلی عامل كلیدی رضایت شغلی در آنهاست. طراحی فضای كاری ممكن است موفقیت سازمانی را با ایجاد فضایی كه كیفیت كار، روش و كمیت را ساپرت می‌كند ، افزایش دهد و تغییر و تحولات و میزان غیبت را بهبود ‌بخشد. بطور فزاینده‌ای، معماران، طراحان داخلی و مدیران رفاهی، نقش راهبردی جدیدی به عنوان مشاوران آشنا با رفتار انسانی و سازمانی بر عهده دارند (همیلتن، 1977). شمار زیادی از شركت‌ها از طراحی داخلی فضای كار به عنوان وسیله‌ای در جهت جذب و حفظ كارشان استفاده می‌كنند، آخرین تحقیقات انجمن آمریكایی طراحان داخلی نشان می‌دهد كه طراحی داخلی فضای كار ابزاری است كه می‌تواند به موفقیت شركت‌های بزرگ در حل چالش‌ها كمك كند. كاركنان و جویندگان كار می‌گویند محیط فیزیكی یكی از سه عامل برتر تأثیرگذار در تصمیم آنها در پذیرش یا ترك شغل است.

 

كارمندان مدت زیادی را در یك ساختمان می‌گذرانند بنابراین محیط فیزیكی بر فعالیت آنها و بطور مستقیم بر كارایی و تولیدشان اثر گذار است. اغلب فرض بر این است كاركنانی كه بیشتر از محیط فیزیكی كارشان راضی هستند نتیجه كار و تولیدشان بهتر است. شرایط دما، كیفیت هوا، نور و شرایط صدا در محیط اداری بر میزان تولید و بهره‌وری تأثیر دارد. در واقع مطالعات زیادی بطور مؤثر ثابت می‌كند كه كاراكترهای محیط فیزیكی اداره می‌تواند اثر قابل توجهی بر رفتار، ادراك و بهره‌وری كاركنان داشته باشد (کمرولزمان و همکاران، 2011).

 

بیشتر تحقیقات پیشین اغلب بر روی یك فاكتور تأثیرگذار بر بهره وری كاركنان در محل كار متمركز بود. و تقریبا هیچ مطالعه‌ای انجام نشده كه رابطه بین تمام فاكتورهای فیزیكی محیط كار و بهره‌وری كاركنان را نشان دهد. بنابراین این مقاله سوابق چندین فاكتور محیطی كه بطور مستقیم یا غیرمستقیم بر بهره‌وری كاری كاركنان تأثیر می‌گذارد را بررسی می­کند.

 

در اکثریت ساختمانهای اداری در ایران متأسفانه صرف تأمین فضای فیزیکی اهمیت داشته و تأمین نیاز روحی کارمندان دچار غفلت می‌شود آنچه افراد در انجام وظایفشان بدان نیاز پیدا می‌کنند روحیه سرزندگی و شادابی و انرژی برای انجام آن است. حال آنکه فضای محیط کار در ایجاد این روحیات بسیار دخیل است که متأسفانه همین جنبه روانی محیط کار بسیار مورد بی توجهی قرار گرفته در بلند مدت سبب خستگی و بی قراری افراد می‌گردد و بصورت خودآگاه یا ناخودآگاه زمینه نارضایتی کارمندان را فراهم می‌سازد .

 

مشخص شده است كه محیط داخلی در یك اداره تأثیر زیادی بر نگرش، رفتار، رضایت و بهره‌وری كاری كاركنان دارد. بر اساس اظهارات (آندریان لیمن ،1995)، افرادی كه از دما، كیفیت، آب، نور و شرایط سر و صدا در دفتر كارشان راضی نیستند، بیشتر از تأثیر آنها بر تمركزشان در كار شكایت دارند. تحقیقات دیگر همچنین نشان می‌دهند كه “تولید ” ارتباط نزدیكی با شرایط محیط داخلی دارد. به هر حال چگونگی تأثیر كیفیت محیط داخلی بر تولیدات، یك چالش بزرگ است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت كه نه فقط دما، كیفیت نور و صدا باید مورد توجه قرار گیرد ، بلكه همچنین باید كیفیت هوای داخلی، راحتی حرارتی، طرح فضاهای كاری خصوصی، طرح رنگ فضای كار، گیاهان داخلی، لایه‌های گرد و غبار و آلاینده‌های بیولوژیكی، تجمع دی‌اكسیدكربن داخلی و بسیاری عوامل دیگر باید توسط مدیران ارشد سازمان‌ها مورد توجه قرار گیرند. نهایتاً یك محیط اداری راحت مهم است که بتواند كارمندان را قادر به تمركز و انجام هرچه بهتر وظایفشان كند. این می‌تواند كیفیت زندگی در كار را جهت بهره‌وری هرچه بهتر كاركنان ادارات فراهم كند (کمرولزمان و همکاران، 2011).

 

همانطور که گفته شد تحقیقات همواره نشان داده اند كه ویژگی‌های محیط اداری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رفتار، نگرش و بهره‌وری كاركنان داشته باشد (آلتمن و لت، 1969). (دول و اسكرودر، 2001) اظهار داشتند كه در محل كار رضایت كاربر به عنوان مهمترین فاكتور در موفقیت سازمان به رسمیت شناخته شده است و به عنوان یك شاخص كلیدی در بهره‌وری در نظر گرفته شده است و بر اساس این منطق است كه سطوح بالای رضایت‌مندی سبب بهبود روحیه و كاهش سردرگمی می­شود. همچنین این تحقیق نشان داد كه رضایت از محیط كار بطور مستقیم به رضایت شغلی كاركنان و بطور غیرمستقیم به تعهد سازمانی و میزان حجم معاملات مربوط می‌شود.

 

بطور كلی مطالعات انجام شده بر معیارهایی مانند صدا، نور، دما، وجود پنجره و… نشان می‌دهد كه چنین فاكتورهای از محیط فیزیكی برنگرش كاركنان، رفتار آنها، رضایت و بهره‌وریشان تأثیر می‌گذارد (کروچ و نیمران، 1989).

 

موضوع این تحقیق تحلیل فضاهای اداری با پلان باز) Open Plan ) و بررسی ویژگی کمی و کیفی این فضاها و در نهایت رسیدن به یک سری استاندارد برای طراحی مراکز اداری است.در واقع سعی بر آن است که فضاهای اداری فضای منعطفی را بوجود آورند تا بتوانند مطابق با نیازهای روحی افراد کارمند بوده و با برآوردن خواسته‌های آنها عاملی در برانگیختن هرچه بیشتر کارکنان و افزایش کارایی آنان باشد.آنچه در این طراحی انعطاف پذیر بیش از همه مورد نظر است  توجه به جنبه‌های کیفی و تاثیر این وجوه بر روند کاری و خلاقیت فردی و اجتماعی کارکنان و اعمال آنها می‌باشد. این وجوه عبارتند از: حریم خصوصی ، نور ، تهویه و ارتباطات .که البته هرکدام شامل آیتمهای ریزتری است که مجموعا یک ساختار5 فاکتوری تاثیرگزار بر رضایت محیطی را تشکیل میدهند که به نوبه خود رضایت شغلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

 

در واقع آنچه نمود پیدا می‌کند ، ایجاد فضایی مناسب با روحیه کارمندان است تا بتوانند ساعات کاری خود را در بهترین شرایط ممکن سپری نمایند .

 

 

 

1-3 ضرورت انجام تحقیق

 

ضرورت مسأله زمانی آشکار می‌گردد که محاسبه شود افراد یک جامعه چند ساعت در روز ، چند روز در ماه و چند ماه در سال را مشغول کار در محل کار خود می‌باشند. در حقیقت افراد شاغل بیش از نیمی از اوقات بیداری خود را در مکانهای کاری می‌گذرانند یعنی بهترین و پر انرژی ترین ساعات زندگی.

 

 

 

1-4 فرضیه­های پژوهش

 

– فضاهای سازمانی چه از نظر فیزیکی و چه از نظر روانی بر رفتارها ، شخصیت و میزان بهره وری کاری کارکنان تاثیر می‌گذارد.

 

– با طراحی مناسب (بر اساس نیازمندیهای کارکنان شاغل در هر بخش) فضاهای اداری می‌توان رضایت کارمندان از محیط و به تبع آن انگیزه آنان را در انجام امور محوله افزایش داد.

 

 

 

1-5 اهداف پژوهش

 

هدف کلی رسیدن به استانداردهای طراحی فضاهای اداری است که فرد از بودن در آن لذت برده باعث پرورش خلاقیت و بالا بردن کارایی او در فضای اداری گردد و اهداف اختصاصی مورد نطر از دیدگاه خرد به شرح ذیل می‌باشد:

 

– ایجاد فضاهای اداری منعطف به گونه ای که پاسخگوی نیاز کارمندان به منظور ایجاد تمرکز بیشتر در عین استفاده از فضاهای باز اداری باشد .یعنی  فضاهایی که در عین ایجاد امکان استفاده از فضای باز بتواند به فضاهای  خصوصی بخشهای اداری نیز تبدیل گردد.

 

 

 

1-6 روش انجام تحقیق

 

موضوع این پژوهش یک تحقیق کمی است. به منظور بررسی فاکتورهای تاثیرگذار بر عامل رضایت مندی از محیط کار ، پرسشنامه ای تهیه گردید و بین کارمندان چند اداره با پلان باز توزیع شد. این ادارات شامل اداره کل امور مالیاتی و دارایی استان ایلام ، بانک ملت شعبه شهید کشوری شهر ایلام و اداره پست مرکزی شهر ایلام بودند. تحلیل آماری پرسشنامه نیز با استفاده از سیستم نرم افزار Spss انجام گرفت.

 

 

 

1-7 تعریف اصطلاحات و واژه ها

 

 

 

• فضاهای اداری Open Plan: طراحی‌های محل كار متعارف، با ارائه فضای خصوصی اداری در قالب اتاقهای ساخته شده با مصالح بنایی برای كاركنان تعریف می‌گردد. در مقابل طرح‌های با پلان باز جدیدتر، با ویژگی‌های عدم وجود طبقه به عنوان سقف متصل به دیوار و مرزهای داخلی، بدون وجود اتاق و صرفا با فضاهای كاری پارتیشن شده مشخص می‌شوند. (اسمیت ،1989)، بیان کردند که طرح‌های با پلان باز به دفاتر، مكان كاری خصوصی، فضای آزاد و تا حدودی به پنل‌ها، مربوط می‌شود اما شامل دفاتر مشترك معمولی با چندین كارمند در فضای اداری نیز می‌باشد.

 

• حریم خصوصی: حریم‌ خصوصی‌ را محرمانگی‌ یعنی‌ حق‌ پنهان‌ ساختن‌ بعضی‌ از امور از دیگران‌، صحبت‌ و نزدیکی‌، حق‌ گمنام‌ ماندن‌ و حمایت‌ از کرامت‌ انسانی‌ دانسته‌ اند. کمیته‌ای‌ به‌ نام‌ کالکات (Culcutt Committee) در انگلستان‌ حریم خصوصی را اینگونه تعریف می‌کند: «حق‌ افراد برای‌ حمایت‌ شدن‌ در مقابل‌ وارد شدن‌ بدون‌ اجازه‌ به‌ امور و زندگی‌افراد و خانواده‌هایشان‌، با ابزار مستقیم‌ فیزیکی‌ یا به‌ وسیله‌ نشر اطلاعات‌.»(. Report of the Committee on Privacy and Related Matters, Chairman David Calcutt QC,1990, Cmnd 1102, London: HMSO, Page 7)

 

حوزه‌های‌ حریم‌ خصوصی‌

 

حریم‌ خصوصی‌ را می‌توان‌ به‌ چهار حوزه‌ مجزا، اما مرتبط به‌ یکدیگر تقسیم‌ کرد:

 

1ـ حریم‌ اطلاعات‌، که‌ شامل‌ تصویب‌ قوانینی‌ است‌ که‌ اطلاعات‌ شخصی‌ نظیر اطلاعات‌ مالی‌، پزشکی‌و دولتی‌ افراد را تحت‌ کنترل‌ قرار می‌دهد. این‌ حوزه‌ به‌ «حفاظت‌ اطلاعات‌» (data Protection) هم‌ معروف‌ است‌.

 

2ـ حریم‌ جسمانی‌ که‌ به‌ حفاظت‌ از جسم‌ افراد در مقابل‌ آزمایش‌های‌ ژنتیکی‌، دارویی‌ و نظایر آن‌مربوط می‌شود.

 

3ـ حریم‌ ارتباطات‌ که‌ امنیت‌ پست‌های‌ الکترونیک‌، تلفنها، پست‌ و سایر اشکال‌ ارتباطات‌ را به‌عهده‌ دارد.

 

4ـ حریم‌ مکانی‌ که‌ به‌ اعمال‌ مجموعه‌ای‌ از محدودیت‌ها و نظارت‌ها در محیط کار و زندگی‌ افراد وهمچنین‌ اماکن‌ عمومی‌ مربوط می‌شود. حریم‌ مکانی‌ معمولا توسط نظارت‌ ویدئویی‌ و یا چک‌ کردن‌هویت‌ افراد، مورد تجاوز قرار می‌گیرد.

 

 

 

 

6.72

 

 

 

2

 

 

میزان هزینه های مربوط به نصب و برقراری انشعاب فاضلاب

 

 

5.90

 

 

 

3

 

 

مقایسه هزینه دفع خدمات فاضلاب در مقایسه با سایر هزینه ها

 

 

4.96

 

 

 

4

 

 

کیفیت خدمات دفع فاضلاب شرکت

 

 

4.57

 

 

 

5

 

 

مدت زمان اجرای پروژه جمع آوری و دفع فاضلاب

 

 

4.41

 

 

 

6

 

 

آگاهی مردم از بالا رفتن سطح بهداشتی بواسطه اجرای طرح فاضلاب

 

 

4.23

 

 

 

7

 

 

تبلیغات شرکت جهت ترغیب مردم د خرید اشتراک فاضلاب

 

 

2.79

 

 

 

8

 

 

 

آگاهی مردم از ضرورت اجرای طرح فاضلاب

 

 

2.42

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                              صفحه

 

 

 

1-1- مقدمه :

 

انسان و بسیاری از موجودات به شیوه های مختلف فاضلاب تولید می کنند که تولید آن بطور چشمگیری رو به افزایش است این افزایش و تولید موجب بحرانهایی در زمینه محیط زیست گردیده است که حیات موجودات کره زمین را بامشکلات جدی روبرو ساخته است . تولید آلاینده های مختلف که هرروز برتعداد وتنوع آنها افزوده می شود سبب شده که ضمن خسارت به منابع اصلی ( آب ، خاک ، هوا ) با مقادیر زیاد مواد زاید به اشکال جامد ، نیمه جامد ، مایع و گاز مواجه شده ایم و این بدان معناست که بشر به دست خود عرصه زندگی را برخود و سایر موجودات تنگ نموده است. استفاده از چهل و هشت هزار ماده شیمیایی در زندگانی روزمره که تاکنون تنها خاصیت سرطان زایی پانصد نوع آن به اثبات رسیده نوعی تهدید جدی برای محیط زیست وسلامت انسان به شماره می رود.

 

براساس مطالعه [1]WHOسازمان بهداشت جهانی عدم توجه به جمع آوری ودفع مواد زائد میتواند 32 مشکل زیست محیطی بوجود آورد . افراد جامعه باید بدین باور برسند که علاوه بر رعایت موازین بهداشت فردی ملزم به حفظ بهداشت محیط پیرامون خود نیز هستند زیرا درصورت عدم رعایت این موضوع سلامت آنها و سلامت سایر افراد جامعه در مخاطره خواهدافتاد. یکی از موارد مهم در زمینه حفظ و ارتقای سلامت افراد و جامعه دفع صحیح و بهداشتی فاضلاب است که متأسفانه درخیلی از مناطق شهری و روستایی به دلیل روشهای نامطلوب جمع آوری ، محیط زندگی وسلامت افراد در معرض آلودگی وخطر قرار دارد.

 

از آنجا که بشر در ابتدا در جوامع کوچکی می زیسته که در آن کشاورزی و صنعت شاهد رشد زیادی نبوده است، جمع آوری پساب های حاصل از مصرف آب در این جوامع مشکل عمده ای به شمار نمی رفت. امّا با گذشت زمان، توسعه شهرنشینی و تشکیل اجتماعات ، انسانها با مشکلات آلودگی محیط زیست و آبهای سالم روبرو شدند. در این هنگام یکی از عوامل مهمی که نقش برجسته ای در این آلودگی ایفا می کند، مسألة آلودگی ناشی از تخلیه پسابهای مایعی (فاضلاب) است که مصرف کنندگان ناچاراً آن را از طریق چاه های جذبی و یا تخلیه در کوچه و خیابانها دفع می کنند، که این امر موجب آلودگی شدید محیط زیست و به مخاطره افتادن بهداشت عمومی می شود

 

مساله فاضلاب و دفع بهداشتی آن مساله‌ای نیست كه بشر امروز با وجود پرداختن به موضوعات مختلف بتواند به راحتی از كنار آن بگذرد. سال 2008 از سوی سازمان ملل به عنوان سازمانی مرجع و مورد اتفاق تمام جهانیان به نام سال « دفع بهداشتی فاضلاب » نامگذاری شد.

 

هم‌اكنون پساب های تولید شده در زیستگاههای انسانی بالاخص فاضلاب توالت‌ها و سرویس‌های بهداشتی به معضل بزرگ سلامتی و تندرستی جهانیان تبدیل شده و زندگی 6/2 میلیارد انسان به دلیل عدم دسترسی به این امكانات در معرض تهدید جدی قرار دارد.

 

برخلاف پیشرفت هایی كه در مورد دسترسی مردم جهان به آب سالم بدست آمده ، دسترسی به خدمات فاضلاب عقب مانده است.

 

عدم دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب نه تنها منزلت افراد كم درآمد شهری را خدشه دار می كند بلكه سلامتی آنها را نیز به خطر می اندازد. رابطه ی بین درآمد پایین شهروندان و سطح پایین سلامتی آنها عمدتاً ناشی از كمبود وسایل بهداشتی و نیز كمبود آب سالم می باشد.

 

كشورها در حال پی بردن به این واقعیت هستند كه خدمات بهداشتی از اولویت‌های توسعه ملی می باشند كه نیاز به راهكارها و بودجه كافی دارد. برای بهبود كیفیت آب و خدمات بهداشتی كه جمعیت بیشتری را پوشش دهد نیاز به سرمایه گذاری دارد.

 

مشاركت مردمی در مدیریت آب و خدمات فاضلاب همراه با به كارگیری تكنولوژی ساده كه نگهداری از آن آسان باشد می تواند برگشت سریع سرمایه و دسترسی یكسان افراد به خدمات را در پی داشته باشد.

 

 

 

 2-1- بیان مسئله

 

فاضلاب به علت دارا بودن انواعی از آلاینده ها (میکروبی و شیمیایی ) به عنوان یکی از مهم ترین مخاطرات برای سلامتی انسان و محیط زیست به شمار می رود. اهمیت دفع بهداشتی فاضلاب در محیط های مختلف که افراد بیشتری در تماس با آن می باشند از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد.

 

در اثر مصرف آب ، فاضلاب تولید می گردد. کیفیت فاضلاب تولیدی به نحوه مصرف آب بستگی دارد.چنین ترکیبی برای آلودگی محیط زیست پتانسیل بالایی دارد و همچنین به علت دارا بودن میکرو ارگانیسم های بیماری زا باعث بروز انواع بیماریها می گردد.لذادر چند سال گذشته در کشور اجرای شبکه های جمع آوری و احداث تصفیه خانه فاضلاب از جمله طرحهای مهم محسوب می شود، بطوریکه علاوه بر گذاشتن اعتبارات لازم از محل اعتبارات عمومی دولت برای تامین بخشی از هزینه های آن از بانک جهانی نیز دراین ارتباط وام هایی دریافت شده است.

 

بنابراین با توجه به اهمیت دفع بهداشتی فاضلاب برای عملیاتی نمودن این پروژه ها در سطح شهرها لزوم تدوین اجرای برنامه هایی جهت استقبال مردم از سرمایه گذاری هنگفتی که برای احداث شبکه های فاضلاب شده است بیش از پیش مطرح می کند.

 

از آنجایی که ماهیت طرح های فاضلاب به صورت انتفاعی می باشد یعنی پس از بهره برداری این طرح ها شرکت آب و فاضلاب می بایستی اصل و بهره پولی که دولت و همچنینی بانک جهانی بعنوان یکی از سرمایه گذاران طرح بصورت وام در اختیار شرکت قرار داده ، برگرداند ، لزوم حمایت بخش های مردمی با خرید انشعاب فاضلاب بیشتر متجلی می شود. بنابراین اتخاذ شیوه هایی که بتوان سطح مشارکت مردمی را در اجرای این پروژه ها با خرید انشعابات فاضلاب، ترغیب نمود، بسیار با اهمیت می باشد.

 

هم اکنون یکی از مشکلات بزرگی که متولیان امراحداث و توسعه شبکه فاضلاب یعنی شرکت آب و فاضلاب ها با آن دست به گریبان هستند عدم استقبال مردم در خرید انشعاب فاضلاب می باشد که این موضوع به عنوان یک معضل اساسی نمود پیدا کرده است.