دانلود پایان نامه ارشد: بررسی کابینه های مشروطه از فتح تهران تا کودتای رضاخان |
1-8 پیشینه پژوهش… 6
1-9 بررسی و نقد منابع. 7
1-9-1 معرفی منابع دست اول. 7
1-9-2 منابع پژوهشی- تألیفی.. 9
فصل دوم: اوضاع ایران در دوره محمدعلی شاه و کابینههای این دوره
2-1 تقابل محمدعلی شاه با مشروطه خواهان و مجلس شورای ملی.. 12
2-1-1 واقعه میدان توپخانه. 12
2-1-2 قرارداد 1907. 15
2-1-3 سوء قصد به جان محمدعلی شاه 16
2-1-4 بمباران مجلس و آغاز استبداد صغیر. 18
2-1-5 فتح تهران و عزل محمدعلی شاه از سلطنت.. 19
2-2 بررسی کابینهها قبل از فتح تهران. 22
2-2-1 کابینه میرزا نصرالله خان مشیرالدوله. 22
2-2-2 کابینه وزیر افخم (کابینه مجلل) 23
2-2-3 کابینه میرزا علی اصغرخان امین السلطان. 23
2-2-4 کابینه احمدخان مشیرالسلطنه. 24
2-2-5 کابینه ابوالقاسم خان ناصرالملک همدانی.. 24
2-2-6 کابینه حسینقلی خان نظام السلطنه مافی.. 25
2-2-7 کابینه احمدخان مشیرالسلطنه (کابینه بمباران) 26
2-2-8 کابینه سعدالدوله (آخرین کابینه قبل از فتح تهران) 26
فصل سوم: بررسی علل بحران در کابینههای مشروطه
3-1 تعریف نهاد کابینه. 31
3-2 موانع شکل گیری حکومت پارلمانی و پایداری کابینهها 32
3-2-1 تجربه نخست حکومت مشروطه و مشکلات آن. 33
3-2-2 تقابل سلطنت، مجلس ملی و هیأت دولت.. 34
3-2-2-1 نقش مجلس در ناپایداری کابینهها 35
3-2-2-2 شکنندگی مجالس دوم و سوم شورای ملی.. 36
3-3 ماهیت و ترکیب وزرا و نمایندگان. 38
3-3-1 نخبگان خوش باور و حیرت زده 41
3-3-2 حاکمیت روابط و نه ضوابط.. 42
3-3-3 جناح بندیهای سیاسی.. 43
3-3-3-1 دموکراتها و اعتدالیون. 45
فصل اول: نقش عوامل داخلی و دخالت بیگانگان در ناپایداری کابینهها
4-1 دخالتهای خارجی.. 49
4-1-1 نقش روسیه در بی ثباتی وضعیت ایران. 50
4-1-1-1 اولتیماتوم دولت روس… 51
4-1-2 مداخلات انگلستان در ایران. 53
4-1-2-1 ورود ایران به جنگ جهانی اول. 54
4-1-2-2 پیامدهای جنگ جهانی اول و بروز قحطی.. 55
4-1-2-3 قرارداد 1919. 56
4-2 عدم وجود امنیت داخلی.. 57
4-2-1 بحران مالی و اقتصادی.. 59
4-2-2 شورشهای محلی.. 59
4-2-2-1 قیام شیخ محمد خیابانی.. 60
4-2-2-2 جنبش جنگل در شمال ایران. 62
4-2-2-3 ناامنیهای شیخ خزعل درجنوب ایران. 64
فصل پنجم: بررسی کابینهها از فتح تهران تا کودتای رضا خان
5-1 وضعیت کابینهها بعد از فتح تهران. 66
5-2 کابینهها از فتح تهران تا شکل گیری دولت مهاجرت.. 66
5-2-1 نخستین کابینه رسمی بدون رئیس الوزرا 67
5-2-2 کابینه محمدولی خان تنکابنی.. 68
5-2-3 کابینه میرزاحسن خان مستوفی الممالک… 70
5-2-4 کابینه محمدولی خان تنکابنی.. 72
5-2-5 کابینه صمصام السلطنه بختیاری.. 75
5-2-6 کابینه محمدعلی خان علاءالسلطنه. 79
5-2-7 کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک… 81
5-2-8 کابینه میرزاحسن خان مشیرالدوله پیرنیا 82
5-2-9 کابینه عبدالمجیدمیرزا عین الدوله. 83
5-2-10 کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک… 85
5-2-11 کابینه عبدالحسین میرزا فرمانفرما و دولت مهاجرت.. 87
5-3 کابینهها بعد از دولت مهاجرت تا کودتای رضاخان. 88
5-3-1 کابینه محمدولی خان تنکابنی.. 89
5-3-2 کابینه میرزاحسن خان وثوق الدوله. 90
5-3-3 کابینه محمدعلی خان علاءالسلطنه. 92
5-3-4 کابینه عبدالمجید میرزا عین الدوله. 93
5-3-5 کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک… 94
5-3-6 کابینه صمصام السلطنه بختیاری.. 95
5-3-7 کابینه میرزاحسن خان وثوق الدوله. 97
5-3-8 کابینه میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا 100
5-3-9 کابینه فتح الله خان سپهداراعظم گیلانی.. 101
فصل ششم: معرفی وزارت خانهها و نخست وزیران از فتح تهران تا کودتای رضا خان
6-1 شرح حال نخست وزیران. 112
6-1-1 محمدولی خان سپهدار تنکابنی.. 112
6-1-2 میرزا حسن خان مستوفی الممالک… 113
6-1-3 نجفقلی خان صمصام السلطنه بختیاری.. 114
6-1-4 میرزا محمدعلی خان علاءالسلطنه. 115
6-1-5 میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا 115
6-1-6 عبدالمجید میرزا عین الدوله. 116
6-1-7 عبدالحسین میرزا فرمانفرما 117
6-1-8 میرزا حسن خان وثوق الدوله. 117
6-1-9 فتح الله خان سپهداراعظم رشتی.. 118
6-2 وظایف ادارات در وزارتخانه ها 119
6-2-1 وزارت عدلیه. 119
6-2-2 وزارت مالیه. 120
6-2-3 وزرات امور خارجه. 120
6-2-4 وزارت داخله. 120
6-2-5 وزارت فوائد عامه. 121
6-2-6 وزارت علوم (معارف و اوقاف) 122
6-2-7 وزارت جنگ (لشکر) 122
6-2-8 وزارت تجارت.. 123
6-2-9 وزارت پست و تلگراف.. 123
6-3 نتیجه گیری.. 123
منابع. 126
چکیده انگلیسی
مقدمه
بررسی کابینههای مشروطه از فتح تهران درسال 1288ه. ش تا کودتای رضاخان درسال 1299ه. ش عنوان پایان نامهای بود که بواسطهی حساسیت دورهی مورد بحث (1288-1299ه. ش) برای پژوهشگر جذابیت داشت؛ آشفتگیهای داخلی و دخالت بیگانگان در این دوره به اوج خود رسیده و کابینهها نیز تحت تأثیر این شرایط با صدمات و بحرانهایی مواجه شدند. لذا دراین پژوهش تلاش بر این است که کابینهها مورد بررسی وتحلیل قرارگیرند تا عوامل داخلی و خارجی بحران ساز درطول این سالها و دشواریهایی که وزرا با آن درگیر بودند شناسایی و معرفی گردد.
کابینههایی که در رساله بررسی شده، در شرایط بسیار حساس کشور زمامدار نظام نوپای مشروطه گردیدند و هنوز جایگاه محکم خود را در نظام سیاسی ایران نیافتند که با فتح تهران و خلع محمدعلی شاه، دورهی جدیدی آغاز شد که خواهی نخواهی کارکرد آنها در فراز و فرود اوضاع، سرنوشت ساز بوده است. دراین دوره که یکی از دوران مورد بحث نظام مشروطه است، کابینههایی روی کارآمد که برای نخستین بار در تاریخ ایران از سوی برخی از آنان برنامههای مدوّن گوناگونی گاه به منظور تحقق اهداف جنبش مردم و بهبودی امور کشور و در مواردی جهت پیشبرد اهداف دولتمردان و صاحب منصبان مطرح شد. ولی بنابه علل و عواملی چند آنگونه که باید پیشرفت و استواری نیافت؛ درنتیجه اقشار و گروههای مختلف نسبت به مشروطه بدبین گردیده و بستر ذهنی و عینی برای کودتای رضاخان و پادشاهی وی فراهم گردید و درآخر رضاخان توانست با اتکا بر عوامل داخلی و خارجی و تاحدودی توانایی فردی جریان حوادث را به نفع خود پایان دهد.
براین اساس مطالب پایان نامه در شش فصل تنظیم شده است؛ فصل اول شامل کلیات میباشد.
در فصل دوم که مقدمهای برای ورود به بحث اصلی و مورد نظر است به ذکر مشخصات و بحرانهای دوران محمدعلی شاه و زمینههایی که منجر به فتح تهران توسط مجاهدان گردید پرداخته شده و در آخر کابینههای این دوره جهت آشنایی با دولتها و وزرایی که قبل از فتح تهران برسرکار بودهاند، مطرح شده است.
فصل سوم به معرفی و بررسی عوامل بحران سازی که کابینهها در زمان شکل گیری و حتی بعد با آن مواجه بودند پرداخته است. ازآنجا که پس از مشروطه تشکلهای سیاسی مدرن وارد ایران شد اختلافاتی وجود داشت که ناکارآمدی حکومت و مجلس، همچنین سوءاستفادههای برخی افراد از این شرایط جدید و تقویت موقعیت خود بر این آشفتگیها دامن میزد.
از آنجا که موقعیت سیاسی جامعه از نظر شرایط داخلی و روابط با کشورهای خارجی بر وضعیت کابینهها تأثیر گذار است در فصل چهارم نیز به بررسی این عوامل پرداخته شده است؛ در این زمان به دلیل ناکارآمدی دولت و تجربه نداشتن احمد شاه، دخالت کشورهای خارجی و آشفتگیهای داخلی به اوج خود رسید که کابینهها را با بحران روبرو میساخت.
در فصل پنجم که بیشترین تأکید رساله است، فعالیتهای کابینهها بررسی شده، عوامل روی کارآمدن و براندازی آنها بیان رشده است. شایان ذکر میباشد به دلیل آنکه هرکدام از عوامل داخلی وخارجی بحران ساز در کابینهها در فصلهای پیشین به طور مفصل شرح گردید در این فصل از توضیح زیاد اجتناب شده است.
در فصل آخر رساله تنها به بیان شرح حال نخست وزیرانی که در طول این سالها بر سرکار آمده و ذکر شرح وظایف هر وزارتخانه اکتفا شده است؛ چراکه تعداد وزرای روی کارآمده در دورهی مورد بحث زیاد است و معرفی هریک بطور جداگانه در این پژوهش امکان پذیر نبود.
1-2 بیان مسئله
به دنبال فتح تهران به دست مجاهدان در 23تیرماه1288/ 24جمادی الثانی1327/ 13ژانویه1909م و استعفای شاه ازسلطنت، اجتماع بزرگی از ملیون و سران مشروطه در بهارستان تشکیل شده و برای ادارهی امور کشور 22نفر به عنوان هیأت مدیره انتخاب و احمد میرزا، پسر سیزده سالهی محمدعلی شاه را به سلطنت رساندند. چون او به سن بلوغ نرسیده بود عضدالملک، رئیس معمّر ایل قاجار، به نیابت سلطنت انتخاب گردید. دولت جدید و جوان مشروطه با مسائل پیچیدهی داخلی مثل تشکیل احزاب گوناگون، ترور شخصیتهای بزرگ و قیامهای متعدد در داخل کشور مواجه بود. ازطرف دیگر بی کفایتی حکومت مرکزی، ازهم گسیختگی مالی کشور و فرصت طلبی کشورهایی نظیر روس و انگلیس درتعیین نخست وزیران موردنظر خود جهت تأمین منافع وخواسته هایشان، وضع مملکت را هرروز أسف بارتر میکرد. دراین میان جنگهای خارجی و قراردادهای تحمیلی بر وخامت اوضاع افزود. شرایط تا جایی پیشرفت که رضاخان سردارسپه از وضع آشفتهی مملکت و بی کفایتی دولت سود جسته و درسوم اسفند 1299ش با دستههای قزاق که از پیش مقدمات آن فراهم شده بود، از قزوین به تهران حرکت و دستگاههای دولتی را تصرف نمود. در این مدت کوتاه مورد بحث،
کابینههای زیادی برسرکارآمدند؛ به طوری که در فاصلهی بین سالهای 1288تا 1299ه. ش، با احتساب کابینههای ترمیمی و کابینه مهاجرت، 39 کابینه شکل گرفت که هیچکدام کفایت لازم را برای ادارهی دولت نداشتند. ازآنجا که با مطالعه و تطبیق هرکابینه با ادوار قانون گذاری وعملکرد آن در هردوره میتوان تاحدی به ثبات وتزلزل دولتها و وضع حکومت آنها پی برد، سؤال مطرح
میشود که چه کابینههایی در دورهی مذکور فعالیت داشتند و چرا مدت خدمت هرکدام ازآنها کوتاه بود؟
1-3 پرسشهای پژوهش
این پژوهش از یک پرسش اصلی و دو پرسش فرعی به شرح زیر تشکیل شده است:
الف) پرسش اصلی:
- علت تشکیل کابینههای مختلف بین سالهای 1288تا 1299ش چه بود؟
ب) پرسشهای فرعی:
- وضعیت عملکرد کابینهها بعداز فتح تهران تا کودتای رضاخان چگونه بود؟
- تأثیر شرایط سیاسی ایران و دول خارجی بر تغییر پی درپی کابینهها چه میباشد؟
1-4 فرضیههای پژوهش
فرم در حال بارگذاری ...
[سه شنبه 1399-10-09] [ 09:31:00 ق.ظ ]
|