1-11- تنگناها  و  محدودیت های  تحقیق.. 11

 

1-12- مفاهیم و واژه ها 11

 

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

 

2-1- انسان و طبیعت… 14

 

2-2- انواع مناطق طبیعی.. 14

 

2-3- مفهوم گردشگری.. 14

 

2-4- جغرافیای گردشگری.. 15

 

2-5- انواع توریسم. 15

 

2-6- توسعه پایدار و گردشگری پایدار. 16

 

2-7- گردشگری بر پایه طبیعت ( اکوتوریسم ) 17

 

2-8- ارکان اصلی اکوتوریسم. 17

 

2-9- مفهوم ژئوتوریسم. 17

 

2-10- قلمرو ژئوتوریسم. 18

 

2-11- شکل های جالب زمین.. 18

 

2-12- فرایندهای زمین.. 18

 

2-13- ژئوسایت ها 19

 

2-13-1- ژئوسایت های اولیه. 19

 

2-13-2- ژئوسایت های ثانویه. 19

 

2-14- نمونه ای از ژئوسایتهای ایران و جهان. 19

 

2-15- مفهوم ژئوپارک.. 20

 

2-16- مفهوم ژئوپارک از دیدگاه یونسکو. 20

 

2-17- چشم انداز یا Landscape. 20

 

2-18- پتانسیل بالقوهٌ ژئوپارک های ایران. 20

 

2-19- گونه های مختلف ژئوتوریسم. 21

 

2-20- ژئوتوریسم ماجراجویانه. 22

 

2-21- ژئوتوریسم پایدار. 23

 

2-22- ابزارهایى مورد استفاده در تفسیر ژئوتوریسم و ژئوسایت ها 23

 

2-23- مزیت ها واثرهاى مثبت ژئوتوریسم و ژئوپارک.. 25

 

2-24- سیاست گذاری های کلان کشور بر روند توسعه ژئوتوریسم. 26

 

2-25- حفاظت از محیط زیست… 27

 

2-26- طرح پایدار و اقامتگاه های طبیعی.. 27

 

2-27- نوشتن طرح اکوتوریستی برای منطقه. 27

 

2-28- ظرفیت قابل تحمل.. 27

 

2-29- نقش مناطق حفاظت شده در توسعه پایدار. 27

 

2-30- دشواری طرح ریزی در مناطق حفاظت شده 28

 

2-31- وظایف گردشگران طبیعت… 29

 

2-32- وظایف دولت برای طبیعت گردی.. 29

 

2-33- انواع طبیعت گردها 29

 

2-34- منطقه بندی پارك ها و طرح های مدیریتی.. 30

 

فصل سوم: بستر طبیعی تحقیق

 

3-1-موقعیت… 32

 

 

3-2-  توپوگرافی.. 32

 

3-3- زمین شناسی.. 33

 

3-3-1- سازند شمشك Js 37

 

3-3-2- سازند فجن PEF. 39

 

3-3-3- سازند زیارت EZ. 40

 

3-3- 4 سازند كرج EK.. 40

 

3-3-5- سازند قرمز بالایی M.. 41

 

3-3-6- نهشته‌های كواترنری Q.. 41

 

3-4- واحدهای ژئومورفولوژیكی.. 43

 

3-5- تیپهای ژئومورفولوژیكی.. 43

 

3-6- رخساره‌های ژئومورفولوژیك… 45

 

3-7- بررسی اشكال و پدیده‌های ژئومورفولوژیكی منطقه. 47

 

3-8- بررسی تغییرات ژئومورفولوژیكی در حوضه. 48

 

3-9- بررسی نقش رسوبزایی هر یك رخساره‌های ژئومورفولوژیكی.. 49

 

3-10- تعیین شیب خالص، ناخالص وشیب متوسط وزنی آبراهه. 50

 

3-10-1- شیب خالص آبراهه. 50

 

3-10-2- شیب ناخالص آبراهه. 51

 

3-10-3- شیب متوسط وزنی آبراهه. 51

 

3-11 ـ روش انجام مطالعه (متدولوژی) 55

 

3-12-جمع آوری آمار و اطلاعات ایستگاه های آب سنجی موجود در منطقه. 56

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق

 

4-1- وضعیت عمومی تنگه واشی.. 72

 

4-2- اقلیم و ژئوتوریسم. 75

 

4-3- تعیین منطقه آسایش به روش اوانز. 86

 

4-4- زمین شناسی و ژئوتوریسم. 89

 

4-5- ژئومورفولوژی وژئوتوریسم. 93

 

4-6- خاک و ژئوتوریسم. 93

 

4-7- وضعیت توپوگرافی و ژئوتوریسم. 95

 

4-8- مخاطرات طبیعی و ژئوتوریسم. 96

 

4-9- بررسی روشهای تخریب انسانی در حوزه و علل و انگیزه های آن. 98

 

4-9-1- بررسی راهكارهای پیشگیری از تخریب حوضه. 98

 

4-9-2- تحلیل مصاحبه از گردشگران در تنگه واشی و حوضه جلیزجند. 98

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پاسخ فرضیه

 

5-1- نتیجه گیری.. 116

 

5-2 فرضیه ها 118

 

5-3 پیشنهادها 120

 

منابع و مأخذ. 290

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                               صفحه

 

جدول شماره 3-1 مهمترین ارتفاعات موجود در منطقه مورد مطالعه. 33

 

جدول شماره3-2 رخساره‌های ژئومورفولوژیكی آبخیز جلیزجند. 46

 

جدول شماره 3-3 شیب خالص، ناخالص و متوسط وزنی آبراهه اصلی در هر زیرحوضه. 52

 

جدول شماره 3-4 مشخصات فیزیوگرافی واحدهای هیدرولوژیك منطقه مورد مطالعه. 55

 

جدول شماره 3-5 برخی خصوصیات ایستگاهای هیدرومتری موجود در اطراف منطقه مورد مطالعه. 57

 

جدول شماره 3-6 طول دوره آماری و سال های فاقد آمار در ایستگاه های مورد مطالعه. 57

 

جدول شماره 3-7 مشخصات عمومی ایستگاه‌های مورد بررسی به تفكیك سازمان متبوعه. 61

 

جدول شماره 3-8  وضعیت دمای ماهانه ایستگاه فیروز کوه 62

 

جدول شماره 3-9  وضعیت رطوبت نسبی ماهانه ایستگاه فیروزکوه 64

 

جدول شماره 3-10  میانگین بارندگی ماهانه ایستگاه فیروز کوه 65

 

جدول شماره 3-11 درصد بارندگی فصلی ایستگاه فیروز کوه 67

 

جدول شماره 3-12 نحوه تقسیم‌بندی حوضه آبخیز جلیزجند و مساحت هر واحد برحسب هكتار. 68

 

جدول شماره 4-1 میانگین دما و رطوبت ایستگاه فیروز کوه 77

 

جدول شماره 4-2  شاخص ها ی TCI و تاثیرات آن در گردشگری.. 78

 

جدول شماره 4-3  بر آورد شاخص CID درفیروزکوه 80

 

جدول شماره(4-4 ) بر آورد شاخص CIA فیروزکوه 81

 

جدول شماره (4-5) مجموع بارش و امتیازات آن. 82

 

جدول شماره (4-6 ) بر آورد شاخص بارش P در فیروزکوه 82

 

جدول شماره (4-7 ) برآورد شاخص ساعت آفتابی.. 83

 

جدول شماره  4-8 بر آورد شاخص ساعت آفتابی (S) در فیروزکوه 83

 

جدول شماره (4-9)تعیین ضرایب باد در روش TCI 84

 

جدول شماره (4-10)شاخص سرعت باد (W) در فیروزکوه 84

 

جدول شماره(4-11) کیفیت نهایی شاخص اقلیم گردشگری، 85

 

جدول شماره (4-12) نتایج حاصله از اقلیم و گردشگری به روش TCI 85

 

جدول شماره  4-13عناصر اقلیمی میانگین درجه حرارت و رطوبت نسبی ایستگاه فیروز کوه 87

 

جدول شماره (4-15)منطقه ی گرمایی آسایش شب و روز با توجه به ماه در فیروزکوه 88

 

جدول شماره(4-16) وضعیت آب و هوایی در مقیاس سه گانه ی اوانز. 89

 

جدول شماره4-18 مساحت پراكنش اجزاء واحدهای اراضی در واحدهای هیدرولوژیكی (زیرحوزه‌ها) ـ هكتار 94

 

جدول شماره 4-19 مشخصات مهم فیزیوگرافی زیرحوزه‌ها و كل آبخیز جلیزجند، شهرستان فیروزكوه 95

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

نمودار 2-1- نموداری از زیرشاخه های برجسته صنعت زمین گردشگری.. 22

 

نمودار 2-2- تقسیم بندی محیط های مناسب فعالیت ژئوتوریسم ماجراجویانه (نکونی صدری، 1388) 22

 

نمودار شماره 3-1 وضعیت دمای ماهانه ایستگاه فیروز کوه 62

 

نمودار شماره3-2 وضعیت رطوبت نسبی ماهانه ایستگاه فیروز کوه 64

 

نمودار شماره3-3 میانگین بارندگی ماهانه ایستگاه فیروز کوه 65

 

نمودار 3-4 درصد بارندگی فصلی ایستگاه فیروز کوه 67

 

نمودار 4-1-در جامعه آماری این پژوهش 55% از مصاحبه شونده ها خانم و 45% آقا بودند. 99

 

نمودار 4-2-میانگین رده های سنی طبق نمودار زیر میباشد. 99

 

نمودار 4-3- در این جامعه آماری 49% از مصاحبه شنونده گان دارای مدرک تحصیلی لیسانس میباشند. 100

 

نمودار 4-4-از این بین 70% از پارک ملی دیدن نموده اند و 30% خیر. 100

 

نمودار 4-5-63% معتقد هستند که ژئوپارک در ایران وجود دارد. 101

 

نمودار 4-6-میزان بازدید کنندگان از ژئوپارک تنها 27% می باشد. 101

 

نمودار 4-7- میزان آشنایی از منطقه تنگه واشی.. 102

 

نمودار 4-8- 87% معتقد هستند که منطقه تنگه واشی قابلیت معرفی به عنوان ژئوپارک را دارد. 102

 

نمودار 4-9- طبق نمودار زیر 81% معتقدند تبلیغات کافی برای معرفی تنگه واشی به عنوان جاذبه ژئو توریستی صورت نگرفته است… 103

 

نمودار 4-10- در رابطه با توسعه بی رویه گردشگری در منطقه تنگه واشی، 80% نگران آسیب آن به محیط زیست   103

 

نمودار 4-11- طبق آمار 96% معتقد هستند اقدامات انجام شده برای حفظ محیط زیست منطقه کافی نبوده است   104

 

نمودار 4-12- توسعه بیرویه گردشگری چه میزان در انباشت زباله ها در منطقه تنگه واشی تاثیر دارد؟. 104

 

نمودار 4-13- اکثر مصاحبه شوندگان بر این عقیده هستند که امکانات کافی برای جمع آوری زباله ها در مسیر تنگه واشی وجود ندارد. 105

 

نمودار 4-14- در رابطه با رودخانه تنگه واشی  81% معتقد هستند که ممکن است توسعه گردشگری در این منطقه باعث الوده شدن هرچه بیشتر این رودخانه شود. 105

 

نمودار 4-15- جهت جلوگیری از تخریب کتیبه ها موجود در منطقه تنگه واشی توسط عوامل طبیعی و انسانی، 91% بر این عقیده هستند که اقدامات لازم از طرف مسئولین صورت نگرفته است… 106

 

نمودار4-16-انگیزه رفتن به طبیعت واستفاده از پارک‏های ملی و پارک‏های جنگلی به شرح ذیل میباشد. 107

 

نمودار 4-17- اغلب گردشگران انفرادی به طبیعت نمیروند. 108

 

نمودار 4-18- فصل بهار مناسب ترین فصل برای گردش در طبیعت می باشد. 108

 

نمودار 4-19- بکر بودن طبیعت و همچنین تسهیلات متناسب با طبیعت از اهمیت بالایی نزد گردشگران برخوردار است   109

 

نمودار 4-20- میزان اهمیت حفاظت از پدیده های گوناگون در ژئوپارک به شرح ذیل میباشد. 110

 

نمودار 4-21- میزان بیشتری از مصاحبه شوندگان مدیریت خصوصی را برای ژئوپارک مناسب میدانند. 111

 

نمودار 4-22- میزان ظرفیت های موجود در ژئوپارک ها 111

 

نمودار 4-23- میزان منفعت تأسیس  ژئوپارک‏ها برای مردم محلی.. 112

 

نمودار 4-24- بهترین شکل اقامتی برای گردشگران به شرح ذیل میباشد. 113

 

نمودار 4-25- میزان تمایل برای اقامت در اقامتگاه ها در طی سال. 114

 

نمودار 4-26- 72% موافق اخذ ورودی از گردشگران برای استفاده ازژئوپارک می باشند. 114

 

نمودار 4-27- میزان تمایل پرداخت ورودی برای مناطق گردشگری.. 115

 

نمودار 4-28- میزان تاثیر اخذ ورودی از گردشگران برای استفاده عموم از اینگونه پارک‏ها به شرح ذیل می‎باشد  115

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

شکل 4-1. 73

 

شکل 4-2. 75

 

شکل 4-3-  جدول بیوکلیماتیک اولگی فیروزکوه 77

 

شکل 4-4- بر آورد شاخص آسایش شبانه و روزانه. 80

 

شکل 4-5. 90

 

شکل 4-6. 91

 

شکل 4-7- کتیبه ای که در زمان فتحعلی شاه قاجار در دل کوه نقش شده 106

 

شکل 4-8. 107

 

شکل 4-9. 109

 

شکل 4-10. 110

 

شکل 4-11. 112

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

نقشه 1-1- نقشه موقعیت عمومی حوضه آبخیز جلیزجند و مقایسه آن با کل حوزه فیروزکوه 10

 

نقشه 3-1 نقشه شیب… 53

 

نقشه 3-2 نقشه هیدرولوژی.. 59

 

نقشه 3-3 نقشه هم دما 63

 

نقشه 3-4 نقشه هم باران. 66

 

نقشه 4-1 راههای دسترسی.. 74

 

نقشه 4-2 ژئومورفولوژی.. 76

 

نقشه 4-3 نقشه زمین شناسی.. 92

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

این تحقیق با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی با اهداف کاربردی به راهکارهای توسعه ژئوتوریسم در تنگه واشی حوضه جلیزجند شهرستان فیروزکوه پرداخته و روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد.

 

حوزه جلیزجند به دلیل داشتن طبیعت بكر و وجود تفرجگاه تنگه واشی در خود و نزدیكی به تهران از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بشكلی كه هر سال عدة زیادی از این منطقه بازدید می كنند. محیط تفریحی این حوضه از دو بخش تشكیل شده که عبارتند از:

 

– مناطق طبیعی مانند تنگه واشی، كوهها، دره های سرسبز، چشمه ها و.. كه بشكل بكر در طبیعت موجود می باشد.