2-5-3- اهمیت اخلاق در روایات اسلامی.. 38

 

2-6- تعریف علم اخلاق.. 40

 

2-7- رابطه اخلاق و فلسفه. 42

 

2-8- رابطه اخلاق و عرفان. 43

 

2-9- رابطه «علم» و «اخلاق» 44

 

2-10- اخلاق و نسبیت… 47

 

2-10-1- اسلام نسبى بودن اخلاق را نفى مى‏کند. 48

 

2-11- نسبیت‌گرایی.. 51

 

2-11-1 مطلق گرایی.. 52

 

2-11-2- انواع نسبیت‌گرایی.. 53

 

2-11-3- مکاتب نسبی‌گرا: 55

 

2-11-4- نقل و نقد دلائل نسبیت اخلاقی.. 56

 

2-11-5- پیامدهای نسبیت گرایی.. 59

 

2-11-6- مطلق گرایی اخلاقی.. 61

 

2-11-7- مکاتب مطلق گرا 61

 

2-11-8- «تحلیل و بررسی مطلق گرایی» 64

 

2-11-9- دلائل رویکرد مردم به نسبیت گرایی.. 66

 

2-11-10- گرایش(حس)اخلاقی.. 68

 

2-11-11- آیا واقعا امام علی (ع) به نسبی بودن اخلاق معتقد بودند ؟. 73

 

2-12- تأثیر تربیت خانوادگی و وراثت در اخلاق.. 75

 

2-12-1- خوش اخلاقی از دیدگاه روایات… 77

 

فصل سوم اخلاق از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام) و مولانا

 

3-1- معرفی نهج البلاغه. 87

 

3-1-1- اعتراف دانشمندان. 88

 

3-1-2- گردآوری سخنان علی علیه‌السلام. 90

 

3-1-3- تألیف نهج‌البلاغه. 91

 

3-1-4- شروح نهج‌البلاغه. 94

 

3-1-5- رابطه نهج‌البلاغه با قرآن. 96

 

3-1-6- عمده ترین بخشهای نهج البلاغه: 97

 

3-1-7- اخلاق در نهج البلاغه. 98

 

3-2- مولانا جلال الدین محمد بلخی.. 101

 

3-2-1- زندگی نامه. 101

 

3-2-2- مؤمنه خاتون. 102

 

3-2-3- شمس تبریزی.. 104

 

3-2-4- شیدایی مولانا 106

 

3-2-5- مولانا و صلاح الدین زرکوب… 107

 

3-2-6- مولانا و حسام الدین چلبی.. 108

 

3-2-7- مولانا و کانت… 108

 

3-2-8- درگذشت مولانا 109

 

3-2-9- مثنوی معنوی.. 109

 

 

3-2-10 اخلاق در نگاه مولانا 112

 

3-2-11- نسبیت در مثنوی.. 122

 

فصل چهارم بررسی تطبیقی نهج البلاغه و مثنوی

 

4-1- فضایل اخلاقی.. 129

 

4-1-1- توبه. 129

 

4-1-1-1-حقیقت توبه. 131

 

4-1-1-2- وجوب توبه. 132

 

4-1-1-3- عمومیت توبه. 134

 

4-1-1-4- تحلیل توبه. 140

 

4-1-2- جود. 141

 

4-1-2-1- سخاوت در منابع حدیث… 143

 

4-1-2-2- تحلیل (جود، بخشش، انفاق) 149

 

4-1-3- صبر و شکیبایی.. 150

 

4-1-3-1- صبر در احادیث اسلامی.. 154

 

4-1-3-2- تحلیل صبر و شکیبایی.. 161

 

4-1-4- قناعت… 162

 

4-1-4-1- تحلیل قناعت… 164

 

4-1-5- تواضع و فروتنی.. 165

 

4-1-5-1- تعریف تواضع. 169

 

4-1-5-2- تواضع و کرامت انسان! 170

 

4-1-5-3- تحلیل.. 172

 

4-1-6- عدل. 173

 

4-6-1-1- تحلیل عدل. 174

 

4-1-7- صدق و راستی.. 175

 

4-1-7-1- صدق و راستى در روایات اسلامى.. 177

 

4-1-7-2- تأثیر راست گویى در زندگى انسان ها 181

 

4-1-7-4- دروغ و آثار و عواقب آن. 184

 

4-1-7-5- آثار زیان بار دروغ. 186

 

4-1-7-6- دروغ و آثار و عواقب آن. 189

 

4-1-7-7- استثنائات دروغ. 192

 

4-1-7-3- تحلیل صدق و راستی.. 197

 

4-2- رذایل اخلاقی.. 200

 

4-2-1- ریا 200

 

4-2-1-1- ریا در روایات اسلامی.. 200

 

4-2-1-2- تحلیل ریا 204

 

4-2-2- عُجب و خود پسندی (تکبر): 205

 

4-2-2-1- تکبر در روایات اسلامی.. 209

 

4-2-2-2- تحلیل عُجب و خودپسندی (تکبر) 212

 

4-2-3- حرص و آز و طمع. 213

 

4-2-3-1- تعریف حرص…. 213

 

4-2-3-2- تحلیل حرص و از و طمع. 219

 

4-2-4- حسادت… 220

 

4-2-4-1- حسد در روایات اسلامی.. 223

 

4-2-5-1- تحلیل حسادت… 228

 

4-2-6- بخل.. 229

 

4-2-6-2- بخل در آینه روایات اسلامی.. 232

 

4-2-6-3- تحلیل بخل.. 238

 

4-2-7- غفلت… 240

 

4-2-7-1- «غفلت »در اخبار اسلامی.. 243

 

4-2-7-2- تحلیل غفلت… 248

 

4-2-8- غرور و خودبینی.. 249

 

4-2-8-1- تحلیل غرور وخود بینی.. 252

 

4-3- نتیجه گیری.. 253

 

منابع و مآخذ : 257

 

فهرست مقالات… 261

 

چکیده

 

حضرت علی (علیه السلام) پیشوای شیعیان است و نهج البلاغه گزیده­ای از حکمتها، نامه­هاو خطبه­های آن حضرت است که سید شریف رضی در قرن چهارم با ذوق ادبی خود آن را گردآوری کرد که شعرا و نویسندگان به روش­های مختلف از آن بهره می­برند.

 

مولانا جلاالدین محمد بلخی شاعر و عارف قرن هفتم هجری قمری است که در بین آثارش مثنوی معنوی مورد توجه بیشتری از سوی عام و خاص قرار گرفته است. زبان مولانا در مثنوی از وضوح و روش خاصی برخوردار است؛ در واقع به زبان مردم حرف زده است: مثنوی کتابی است تعلیمی، درسی در زمینه عرفان و اصول تصوف، اخلاق، معارف و …….