لیست مقالات مستخرج از پایان‌نامه
1- مقایسه افزایش کیفیت مقاطع لرزه­ایی به روش­های برانبارش سطح پراش مشترک مبتنی بر مدل و سطح بازتاب مشترک ، اولین کنفرانس ملی مهندسی اکتشاف منابع زیرزمینی1392،دانشگاه صنعتی شاهرود.
2- – بررسی قابلیت تصویر سازی CRS و CDS در ساختارهای پیچیده، شانزدهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران 1393، تهران.
3- بررسی میزان انطباق عملگر صفحه­ایی برانبارش در دو معادله سهمی و هذلولی بر رخدادهای لرزه­ایی در روش سطح پراش مشترک، اولین کنفرانس ملی مهندسی اکتشاف منابع زیرزمینی1392،دانشگاه صنعتی شاهرود.
4- مقایسه­ی مقاطع کوچ گوسی با مدل­های سرعت متفاوت، سی و دومین گردهمایی و نخستین كنگره بین المللی تخصصی علوم زمین 1392.
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
1 فصل اول                                                                                                                  1
1-1 مقدمه. 2
1-2 مهاجرت.. 3
1-3 انواع روشهای تصویرسازی و تاریخچه فعالیتهای انجام شده 6
1-4 ضرورت تحقیق.. 7
1-5 ساختار پایاننامه. 8
2 فصل دوم                                                                                                                  10
2-1 مقدمه. 11
2-2 برانبارش نقطهای CMP. 11
2-3 برانبارش سطح بازتاب مشترک (CRS) 16
2-3-1 تفسیر فیزیکی پارامترها و نتایج نهایی برانبارش سه بعدی CRS. 19
2-3-2 روش انجام برانبارش CRS. 20
2-4 عدم توانایی دستکاری موقیت تداخل شیبها، ایراد روش برانبارشCRS. 23
2-5 روش برانبارش سطح پراش مشترک مبتنی بر داده 24
2-6 برانبارش سطح پراش مشترک مبتنی برمدل.. 28
3 فصل سوم                                                                                                               38
3-1 مقدمه. 39
3-2 مثال دادههای دو بعدی مصنوعی.. 39
3-3 نتایج برانبارش CDS مبتنی بر داده بر روی دادههای دوبعدی مصنوعی.. 48
3-4 برانبارش سطح پراش مشترک مبتنی بر مدل.. 50
3-5 مقایسه نتایج CRS ودو روش CDS در مستطیلهای مشخص شده 54
3-5-1 مقایسه نتایج برانبارش… 54

 

شکل 1-1

 

 

سیستم برداشت داده­های الکترومغناطیسی حوزه فرکانس…………………………………..

 

 

4

 

 

 

شکل2-1

 

 

چینش­های متفاوت پیچه گیرنده و فرستنده.……………………………………………………

 

 

17

 

 

 

شکل 2-2

 

 

سیستم برداشت داده­های الکترومغناطیسی هوابرد حوزه زمان……………………………..

 

 

19

 

 

 

شکل 2-3

 

 

سیستم برداشت داده­های الکترومغناطیسی هوابرد حوزه فرکانس………………………….

 

 

20

 

 

 

شکل 2-4

 

 

شکل شماتیکی که دو بخش از معادله (2-21) را توصیف می­کند…………………………

 

 

25

 

 

 

شکل 2-5

 

 

هندسه حاکم بر مساله میدان مغناطیسی ناشی از یک حلقه دایره­ای…………………….

 

 

27

 

 

 

شکل 2-6

 

 

القای مغناطیسی ناشی از جریان در حلقه اولیه روی حلقه ثانویه………………………….

 

 

28

 

 

 

شکل 2-7

 

 

القای متقابل در حلقه فرستنده (T_X)، گیرنده (R_X) و توده رسانا…………………………..

 

 

31

 

 

 

 

شکل 2-8

 

 

رفتار قسمت­های حقیقی و موهومی تابع پاسخ بر حسب پارامتر پاسخ……………………

 

 

34

 

 

 

شکل 2-9

 

 

رفتار موج الکترومغناطیسی با قطبش­های TE (الکتریکی) و TM (مغناطیسی) در عبور از محیط­های لایه­ای…………………………………………………………………………….

 

 

35

 

 

 

شكل 3-1

 

 

برازش کمترین مربعات یک خط راست……………………………………………………………

 

 

45

 

 

 

شكل 3-2

 

 

خط راست برازش شده به جفت های(z,d) که خطا تحت نرم­های  L₁، L₂ و L_∞………

 

 

46

 

 

 

شكل 3-3

 

 

فلوچارت وارون­سازی داده­های الکترومغناطیس هوابرد حوزه فرکانس در الگوریتمی کاملا اتوماتیک.………………………………………………………………………………………….

 

 

65

 

 

 

   شکل 4-1

 

 

پارامترهای تاثیرگذار در برداشت­های HEM.…………………………………………………….

 

 

75

 

 

 

شکل4-2

 

 

(الف) مدل مصنوعی سه لایه با ضخامت­های 20و30 متر و بی­نهایت و مقاومت­ویژه­های 50،20و50 اهم متر. (ب) مدل مصنوعی سه لایه با ضخامت­های 20و30 متر و بی­نهایت و مقاومت­ویژه­های 20،50 و20 اهم متر.…………………………………………….

 

 

77

 

 

 

شکل 4-3

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری فریزر و عمق مرکزی متناظر (  ).………………………………………………………………………………….

 

 

79

 

 

 

شکل­ 4-4

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری فریزر و عمق مرکزی متناظر سنگپیل.……………………………………………………………………………..

 

 

79

 

 

 

شکل­ 4-5

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری فریزر و عمق مرکزی متناظر (  ).……………………………………………………………………………..

 

 

80

 

 

 

شکل­ 4-6
 

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری فریزر و عمق مرکزی متناظر روش تعمیم یافته سیمون.………………………………………………………

 

 

80

 

 

 

شکل­ 4-7

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری ماندری و عمق مرکزی متناظر (  ).………………………………………………………………………………….

 

 

82

 

 

 

شکل­ 4-8

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری ماندری و عمق مرکزی متناظر سنگپیل……………………………………………………………………………….

 

 

82

 

 

 

شکل­ 4-9

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری ماندری و عمق مرکزی متناظر (  )……………………………………………………………………………….

 

 

83

 

 

 

شکل­ 4-10

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری ماندری و عمق مرکزی متناظر روش تعمیم یافته سیمون.……………………………………………………….

 

 

 
83

 

 

 

شکل­ 4-11

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری سیمون و عمق مرکزی متناظر (  )…………………………………………………………………………………..

 

 

85

 

 

 

شکل­ 4-12

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری سیمون و عمق مرکزی متناظر سنگپیل ………………………………………………………………………………

 

 

85

 

 

 

شکل­ 4-13

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری سیمون و عمق مرکزی متناظر (  ).………………………………………………………………………………

 

 

86

 

 

 

شکل­ 4-14

 

 

نتایج به­دست آمده از نرم­افزار EM1D با روش مقاومت­ویژه ظاهری سیمون و عمق مرکزی متناظر روش تعمیم یافته سیمون………………………………………………………..

 

 

86

 

 

 

شکل 4-15

 

 

نتایج به­دست آمده در محیط نرم­افزار MATLAB با روش مقاومت­ویژه ظاهری ماندری و عمق مرکزی متناظر روش (  ).…………………………………………………………….

 

 

 
88

 

 

 

شکل 4-16

 

 

تعیین مدل اولیه بر اساس مقاومت­ویژه متناظر با ضخامت لایه­ها………………………….

 

 

89

 

 

 

شکل 4-17

 

 

فلوچارت تعیین مدل اولیه با استفاده از ترکیب روش­های سریع نیم فضا.­……………….

 

 

91

 

 

 

شکل 5-1

 

 

مقطع مقاومت­ویژه حاصل از وارون­سازی به روش اکام (شیرزادی تبار و همکاران، 1390)…………………………………………………………………………………………………….

 

 

94

 

 

 

شکل 5-2

 

 

شبه­مقطعی دوبعدی از مدل­سازی مقید لایه­ای…………………………………………………

 

 

95

 

 

 

شکل 5-3

 

 

تعیین مدل اولیه با استفاده از مدل کیفی مقاومت­ویژه، که در اختیار مفسر قرار می­گیرد……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

96

 

 

 

شکل 5-4

 

 

مدل مصنوعی که تغییرات مقاومت­ویژه با راهنمای رنگی کنار آن مشخص شده است………………………………………………………………………………………………………..

 

 

97

 

 

 

شکل 5-5

 

 

مدل اولیه تعیین شده برای مدل مصنوعی شکل (5-4) قسمت الف………………………

 

 

98

 

 

 

شکل 5-6

 

 

نتایج مدل­سازی به روش مارکوارت- لونبرگ و خطای عدم برازش مربوط به هر مدل………………………………………………………………………………………………………..

 

 

101

 

 

 

شکل 5-7

 

 

نتایج مدل­سازی به روش وارون­سازی مقید و خطای عدم برازش مربوط به هر مدل.……………………………………………………………………………………………………….

 

 

 
102

 

 

 

شکل 5-8
 
 

 

 

الف) مدل مصنوعی مورد مطالعه. ب) ناهنجاری مورد استفاده که پاسخ مدل مصنوعی قسمت الف می­باشد. ج) نتیجه وارون­سازی مقید داده­های مصنوعی و خطای عدم برازش مدل و داده­ها……………………………………………………………………………………

 

 

 
 
104

 

 

 

شکل 5-9

 

 

الف) ناهنجاری مربوط به مدل مصنوعی شکل (5-8) قسمت الف، که هموارسازی شده­اند. ب) نتایج مربوط به وارون­سازی مقید ناهنجاری قسمت الف از شکل (5-9)…

 

 

 
105

 

 

 

شکل 5-10

 

 

موقعیت استان کردستان و صفحه آلوت در نقشه ایران، موقعیت باریکا در صفحه آلوت………………………………………………………………………………………………………..

 

 

110

 

 

 

شکل 5-11

 

 

نقشه زمین­شناسی منطقه باریکا……………………………………………………………………….

 

 

111

 

 

 

شکل 5-12

 

 

راهنمای رنگی نقشه زمین­شناسی نشان داده شده در شکل (5-11).…………………….

 

 

112

 

 

 

شکل 5-13

 

 

تصاویر مختلف با ارجاع به مختصات عکس­ها در منطقه باریکا بر حسب مختصات طول و عرض جغرافیایی بر حسب درجه …………………………………………………………

 

 

 
115

 

 

 

شکل 5-14

 

 

الف) ناهنجاری مربوط به خط برداشت12870 ب) نتیجه وارون­سازی مقید ناهنجاری قسمت الف………………………………………………………………………………………………..

 

 

116

 

 

 

شکل 5-15

 

 

الف) ناهنجاری مربوط به خط برداشت 12910 ب) نتیجه وارون­سازی مقید ناهنجاری قسمت الف………………………………………………………………………………….

 

 

117

 

 

 

شکل 5-16

 

 

الف) بزرگنمایی قسمت ب1 از شکل (5-14) ایستگاه­های 1200 تا 1800. ب) بزرگنمایی قسمت ب2 از شکل (5-14) ایستگاه­های 2000 تا 3000. ج) بزرگنمایی قسمت ب3 از شکل (5-14) ایستگاه­های 3000 تا 4200. د) بزرگنمایی قسمت مشخص شده با مستطیل از شکل (5-15) ایستگاه­های 300 تا 1800.………………….

 

 

118

 

 

 

شکل 5-17

 

 

وارون­سازی خط برداشت 12870 با نرم­افزار  BGR  …………………………………………

 

 

119

 

 

 

شکل 5-18

 

 

وارون­سازی خط برداشت 12910 با نرم­افزار BGR  ………………………………………….

 

 

119

 

 

 

شکل 5-19

 

 

اطلاعات مورد نیاز برنامه نگاشته شده در محیط نرم­افزار…………………………………….

 

 

120

 

 

 

شکل 5-20

 

 

الف) نیم فضای همگن داده­ها ب) مدل اولیه تعیین شده…………………………………….

 

 

121

 

 

 

شکل 5-21

 

 

الف) منحنی­های داده­های واقعی و مدل اولیه تولید شده در فرکانس­های متناظر. ب) خطای عدم برازش مربوطه.…………………………………………………………………………..

 

 

122

 

 

 

شکل 5-22

 

 

نحوه نمایش نتایج مدل­سازی دو پارامتر مقاومت­ویژه و ضخامت لایه­ها …………………

 

 

122

 

 

 

شکل 5-23

 

 

نتایج مدل­سازی مقید. ………………………………………………………………………………..

 

 

123

 

 

 

شکل 5-24

 

 

نتایج مدل­سازی مقید بهبود یافته …………………………………………………………………

 

 

123

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
فهرست جدول­ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

nav>

 

2-3 شرایط دمایی فصل مشترک مذاب/جامد  22

 

2-3-1 دمای بارریزی   22

 

2-3-2 اثر نسبت مذاب به جامد  25

 

2-4 ترکیبات بین فلزی   27

 

2-4-1 نفوذ در فصل مشترک جامد/جامد  28

 

2-4-1-1 عوامل موثر بر نفوذ در حالت‌جامد  28

 

2-4-1-2 دما 28

 

2-4-1-3  تأثیر فاکتورهای ساختاری خود فلز   30

 

2-4-1-4  تأثیر شیب غلظتی   30

 

2-4-1-5 تأثیر فشار بر نفوذ در حالت جامد  31

 

2-4-2 ترکیبات بین فلزی در فصل مشترک دوفلزی های Al-M    31

 

   37

 

مقدمه  38

 

3-1 مشخصات مواد اولیه  39

 

3-2 تجهیزات و ماشین‌آلات    40

 

3-3 انتخاب و آماده‌سازی مدل برای ریخته‌گری   41

 

3-3-1 مشخصات قالب    41

 

3-3-2 تعیین سیستم راهگاهی مناسب    41

 

3-4 عملیات آماده‌سازی مغزه‌ها 42

 

3-5 قالب‌گیری با ماسه سیلیسی   43

 

3-6 تهیه مذاب و عملیات ذوب ریزی   43

 

3-7 آماده‌سازی نمونه‌ها برای متالوگرافی   44

 

3-8 روش های بررسی ریزساختار  45

 

3-9 نحوه انجام آزمایش سختی سنجی   45

 

    47

 

مقدمه  48

 

4-1 نتایج حاصل از تصاویر میکروسکوپ نوری   49

 

4-1-1 دوفلزی های Al/Brass  49

 

4-1-1-1 دوفلزی های تولید شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد  49

 

4-1-2-1 دوفلزی های تولیدشده در دمای بارریزی 750 درجه سانتی‌گراد  53

 

4-1-2 دوفلزی های آلومینیم/آلومینیم  56

 

4-1-2-1 نمونه های تولید شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد  56

 

4-1-2-2 نمونه های تولید شده در دمای 750 درجه سانتی‌گراد  60

 

4-1-3 دوفلزی های آلومینیم/چدن   64

 

4-1-3-1 نمونه های تولید شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد  64

 

4-1-3-1 نمونه های تولید شده در دمای 750 درجه سانتی‌گراد  66

 

4-2 نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی روبشی   68

 

4-2-1 دوفلزی های آلومینیم/برنج   69

 

4-2-2 دوفلزی آلومینیم/آلومینیم  73

 

4-2-2 دوفلزی آلومینیم/چدن   84

 

 

4-3 نتایج آزمایش ریز سختی سنجی   88

 

4-4 نتایج آنالیز تفرق اشعه ایکس (XRD) برای دوفلزی های Al/Brass  90

 

4-5 تاثیر دما و نسبت های حجمی مذاب/جامد مختلف بر انحلال مغزه و تغییر ضخامت فصل مشترک واکنشی   94

 

4-6 مکانیزم تشکیل لایه‌های ترکیبی در فصل مشترک    96

 

4-6-1 نحوه حرکت مذاب اطراف مغزه 96

 

4-6-2 انجماد و تشکیل لایه ها 99

 

4-7 تشکیل اتصال متالورژیکی   102

 

4-8 تأثیر دمای بارریزی و نسبت حجمی مذاب/جامد بر فصل مشترک دوفلزی   103

 

    105

 

5-1 جمع بندی   106

 

5-2 پیشنهاد‌ها 107

 

مراجع   108

 

پیوست ها 115

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

عنوان                                                                                       صفحه

 

جدول ‏2‑1 ضخامت فیلم اکسیدی و زمان مورد نیاز برای تشکیل ]27[. 19

 

جدول ‏2‑2 وابستگی دمایی دندریت‌های یوتکتیک مایع Sn-Zn و Zn-Al ]37[. 23

 

جدول ‏2‑3 وضعیت نهایی هسته‌ی مسی بعد از ذوب ریزی و نوع گرافیت به وجود آمده در زمینه‌ی هر یک از نمونه‌ها ]39[. 25

 

جدول ‏2‑4 ساختار کریستالی، انرژی آزاد، آنتالپی و آنتروپی تشکیل ترکیبات بین فلزی سیستم آلومینیم- آهن]62[. 32

 

جدول ‏3‑1 ترکیب شیمیایی مغزه‌ی برنجی.. 40

 

جدول ‏3‑2 ترکیب شیمیایی مغزه‌ی آلومینیمی.. 40

 

جدول ‏3‑3 ترکیب شیمیایی مغزه‌ی چدنی.. 40

 

جدول ‏3‑4 نام‌گذاری مشخصات نمونه‌های مورد استفاده در آزمایش‌ها 45

 

جدول ‏4‑1 درصد اتمی به‌دست آمده از آنالیز نقطه‌ای EDS از  نقاط مشخص شده در شکل ‏4‑33. 72

 

جدول ‏4‑2 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑36. 74

 

جدول ‏4‑3 تغییرات میانگین ضخامت فصل مشترک واکنشی دوفلزی های با مغزه برنجی.. 95

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

 

عنوان                                                                                       صفحه

 

شکل ‏2‑1 طرح‌واره‌ای از دستگاه مورد استفاده برای پیوند نفوذی به روش پیوند جریان الکتریکی پالسی]12[                                                                                                       6

 

شکل ‏2‑2 نتایج آنالیز حساسیت به (a) دمای اتصال دهی (℃) (b)فشار (MPa) مدت‌زمان عملیات (دقیقه) و (d) زبری سطح (μ m) ]2[                                                                        7

 

شکل ‏2‑3 طرح‌واره‌ای از ابزار عملیات FSW ]12 [                                                        8

 

شکل ‏2‑4 طرح‌واره‌ای از جوشکاری لیزری Al/Zn ]17 [2-1-4 لحیم‌کاری                          9

 

شکل ‏2‑5 (a) نمایی از جفت فلزی و ذوب سطحی فولاد زنگ نزن (b) ناحیه اختلاط فولاد زنگ نزن و فولاد مذاب ]41[                                                                                      10

 

شکل ‏2‑6 (a) انجماد فولاد زنگ زن (فصل مشترک i) و (b) ریزساختار فصل مشترک  ii ]41 [                                                                                                                 11

 

شکل ‏2‑7 طرح‌واره‌ای از قطره‌ی مذاب، زاویه تماس و سه نیروی کششی فصل مشترک]37[     12

 

شکل ‏2‑8 دوفلزی تولید شده به‌وسیله ریخته‌گری مرکب  الف)با پوشش دهی هسته و ب) بدون  پوشش دهی هسته]35[                                                                                      14

 

شکل ‏2‑9 مورفولوژی ناحیه‌ی انتقالی آلیاژ/هسته برای ریخته‌گری در حالت Y30 ]35 [          15

 

شکل ‏2‑10 تصویر میکروسکوپ نوری از ناحیه فصل مشترک AS 13 /فولاد ]36 [                15

 

شکل ‏2‑11 فصل مشترک بین تیتانیوم و آلیاژ آلومینیم -سیلیکون پس از عملیات حرارتی T6 ]33 [                                                                                                           16

 

شکل ‏2‑12 ترشوندگی ضعیف AlMg1 با لایه‌ی اکسیدی (چپ)؛ترشوندگی عالی لایه‌ی پوشش داده شده با روی ]28 [                                                                                       16

 

شکل ‏2‑13 تصاویر میکروسکوپ نوری از نمونه‌های ریخته‌گری مرکب : بستر  AlMg1 و آلیاژ آلومینیمی با 7% مس (a,b)؛ 7% سیلیکون (c,d)؛ 7% روی (e,f) و آلومینیم خالص (g,h) ]28 [ 17

 

شکل ‏2‑14 تصاویر میکروسکوپ الکترونی  از فصل مشترک Al-Mn-Mg، نشان دهنده لایه‌ی بین فلزی 6 میکرونی. در سمت راست نقشه EDX برای Mg، Mn و Al ]34 [                          17

 

شکل ‏2‑15 (a)تصاویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک اتصال لوله فولادی / AC4C (b) اتصال فلزی (بدون پوشش)/AC4C ]54 [                                                                         18

 

شکل ‏2‑16 اندرکنش محدود شده در فصل مشترک مس و آلومینیم مذاب به خاطر اکسیدهای سطحی ]27 [                                                                                                 19

 

شکل ‏2‑17 زدایش اکسیدهای سطحی توسط مکانیسم نیروی برشی مذاب ]27 [                 20

 

شکل ‏2‑18 تصویر میکروسکوپ نوری از اتصال در فصل مشترک 6063Al/AC4C ]54 [        21

 

شکل ‏2‑19 ریزساختار چدن خاکستری (a) به روش متداول (b) با استفاده از القای میدان الکترومغناطیسی ]57 [                                                                                      21

 

شکل ‏2‑20 طرح‌واره‌ای از دستگاه تعبیه شده برای اندازه‌گیری ترشوندگی ]37[                   22

 

شکل ‏2‑21 سطح پخش و ضریب پخش برای آلیاژ Zn-Al  بر بستر Cu ]37[                      23

 

شکل ‏2‑22 ریزساختار و نتیجه EDX  از فصل مشترک Zn-Al/Cu پس از تر شدن در هوا در دمای 500 ℃ ]37[                                                                                          24

 

شکل ‏2‑23 ناحیه پخش و ضریب پخش برای آلیاژ Zn-Al  بر بستر Al ]37[                       24

 

شکل ‏2‑24 ریزساختار و EDX  برای فصل مشترک Zn-Al/Al پس از تر شدن در هوا در دمای 500 ℃ ]37[                                                                                                  24

 

شکل ‏2‑25 الف) تصویر میکروسکوپ الکترونی نشان دهنده ذوب کامل مغزه ی مسی به قطر 0.4 میلیمتر در مذاب آلومینیم ب) تصویر میکروسکوپ الکترونی نشان دهنده ذوب موضعی مغزه مسی به قطر 0.8 در مذاب آلومینیم ج) تصویر میکروسکوپ نوری از مغزه مسی با قطر 1.2 احاطه شده توسط آلومینیم]55[                                                                                          26

 

شکل ‏2‑26 دیاگرام آرنیوسی مربوط به ضریب نفوذ چند عنصر مختلف در سرب ]59[            29

 

شکل ‏2‑27 بیان طرح‌واره‌ای قانون اول فیک ]59[                                                      31

 

شکل ‏2‑28 تصویر فصل مشترک آلومینیم/فولاد بوجود آمده از غوطه وری میله ی فولادی در مذاب آلومینیم 800 درجه سانتیگراد و به مدت الف) 185 ثانیه ب)3000 ثانیه]62[              32

 

شکل ‏2‑29 ساختار دندانه دار لایه ی ترکیب Fe₂Al₅ در فصل مشترک آلومینیم/فولاد]65[      33

 

شکل ‏2‑30 پیشرفت لایه ی فعال و فصل مشترک میان فولاد 1040 و آلومینیم خالص پس از زمان های غوطه وری متفاوت الف) 10 دقیقه، ب)20 دقیقه ج) 40 دقیقه د) 60 دفیقه. با افزایش زمان ساختار دندانه دار به ساختاری یکنواخت تبدیل می گردد.]66[                                 34

 

شکل ‏2‑31 سه لایه ی بین فلزی تشکیل یافته در فصل مشترک مس و آلومینیم خالص (a)مغزه مسی (b)لایه بین فلزی (1) Al₄Cu₉ (2) AlCu (3) Al₂Cu © لایه یوتکتیک]27[               36

 

شکل ‏2‑32 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک الومینیم/برنج. لایه ها به ترتیب از چپ به راست عبارتند از آلومینیم، CuAl₂ ، دو لاهی میانی شامل Cu₉Al₄ ، CuZn و برنج]12[        36

 

شکل ‏3‑1 نمودار درختی از مراحل انجام پروژه                                                           39

 

شکل ‏3‑2 طرح شبیه‌سازی شده از مدل به همراه سیستم راهگاهی                                  41

 

شکل ‏3‑3 طرحواره هایی از شبیه‌سازی پر شدن حفره‌ی قالب بدون حضور مغزه‌ی فلزی با نرم‌افزار Procast                                                                                                         42

 

شکل ‏3‑4 سری اول نمونه‌ها پس از پایان عملیات ریخته‌گری و سرد شدن در هوا                 43

 

شکل ‏3‑5 طرحواره ای از تقسیم‌بندی استوانه‌های دوفلزی برای برش عرضی                       44

 

شکل ‏3‑6 جفت های فلزی آلومینیم/برنج ریخته شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد و نسبت‌های حجمی 3 و 5، پس از آماده‌سازی برای متالوگرافی                                          46

 

شکل ‏4‑1 سطح مقطع میانی از دوفلزی های آلومینیم/چدن تولید شده در دمای 700 درجه سانتیگراد و سه نسبت حجمی مذاب/جامد 3 ، 5 و 8                                                   49

 

شکل ‏4‑2 جفت فلزی ریخته شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد و نسبت حجمی 8 بدون اتصال بین مغزه و آلومینیم                                                                                          50

 

شکل ‏4‑3 تصویر میکروسکوپی از فصل مشترک نمونه‌ی 5-700B . تمامی لایه‌های واکنشی در تصویر دیده میشوند.قسمت زردرنگ مربوط به مغزه‌ی برنجی است.                                   50

 

شکل ‏4‑4 تصویر میکروسکوپ نوری از ریزساختار نمونه 5-700B الف) لایه‌های A، B و C  ب) لایه‌های B و C                                                                                                51

 

شکل ‏4‑5 تصویر میکروسکوپ نوری از ریزساختار نمونه 5-700B الف) لایه‌ی D ب) لایه‌ی D با بزرگنمایی بیشتر، ایجاد ذرات بین فلزی در زمینه یوتکتیک                                            51

 

شکل ‏4‑6 تصویر میکروسکوپ نوری از مرز بین لایه‌ی دندریتی E با آلومینیم در نمونه 5-700B                                                                                                           52

 

شکل ‏4‑7 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی شماره 3-700B. مغزه ی برنجی به همراه لایه های فصل مشترک نمایان است.                                                               53

 

شکل ‏4‑8 تصویر میکروسکوپ نوری حاصل کنار هم قرار دادن تصاویر متعدد از نمونه شماره 3-700B . مغزه ی برنجی به همراه چهار لایه ی نخستین فصل مشترک فابل مشاهده اند.          53

 

شکل ‏4‑9 تصویر میکروسکوپ نوری از نمونه شماره 5-750B. سه لایه‌ی نخستین فصل مشترک در تصویر مشخص گردیده اند                                                                               54

 

شکل ‏4‑10 تصویر میکروسکوپی از فصل مشترک دولایه‌ی یوتکتیک یو دندریتی-یوتکتیکی در  فصل مشترک نمونه 5-750B                                                                               55

 

شکل ‏4‑11 تصویر میکروسکوپ نوری از دولایه‌ی یوتکیتیکی و دندریتی+یوتکتیکی در فصل مشترک نمونه 5-750B                                                                                     55

 

شکل ‏4‑12 تصویر میکروسکوپ نوری از 4 لایه‌ی نخستین فصل مشترک برنج و آلومینیم در نمونه 3-750B                                                                                                       56

 

شکل ‏4‑13 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی 8-700A دوفلزی آلومینیم/آلومینیم                                                                                             57

 

شکل‏4‑14 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی 5-700A. اتصال جز در قسمت کوچکی از فصل مشترک برقرار شده است.                                                                58

 

شکل ‏4‑15 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی 5-700A. فاز یوتکتیک در محل برخورد مرزدانه‌ها قابل مشاهده است                                                                       58

 

شکل ‏4‑16 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه شماره 3-700A. اتصال در بخش قابل توجهی از فصل مشترک ایجاد شده است.                                                           59

 

شکل ‏4‑17 تصویر حاصل از به هم پیوستن چندین تصویر میکروسکوپی از نمونه‌ی 3-700A.. رگه‌ی آلومینیم آلیاژی داخل آلومینیوم خالص قابل رؤیت است.                                       59

 

شکل ‏4‑18 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه 3-700A                              60

 

شکل ‏4‑19 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه شماره 8-750A . پیوند متالورژیکی در فصل مشترک با مشکل مواجه شده است                                                              61

 

شکل ‏4‑20 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک  نمونه 8-750A . فازهای یوتکتیک در دو طرف فصل مشترک دیده می شوند                                                                         62

 

شکل ‏4‑21 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه 5-750A                              63

 

شکل ‏4‑22 تصویر میکروسکوپ نوری از فاز یوتکتیک Al-Si جوانه زده در محل اتصال مرزها در نمونه 5-750A                                                                                                63

 

شکل ‏4‑23 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه 3-750A                             64

 

شکل ‏4‑24 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه3-700 A                                                                                                                 65

 

شکل ‏4‑25 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه3-700 A                                                                                                                 65

 

شکل ‏4‑26 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 5-700 A                                                                                                                 65

 

شکل ‏4‑27  تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 8-700 A                                                                                                                 66

 

شکل ‏4‑28 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 8-700 A                                                                                                                 66

 

شکل ‏4‑29 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 3-750 A                                                                                                                 67

 

شکل ‏4‑30 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 5-750 A. الف) لایه بین فلزی در فصل مشترک بصورت پیوسته تشکیل یافته است. ب) لایه ی بین فلزی فصل مشترک در بزرگنمایی بالاتر                                                                          67

 

شکل ‏4‑31 الف) تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک چدن و آلومینیم در نمونه 8-750 A . ب) بزرگنمایی قسمت علامت گذاری شده در شکل الف. فصل مشترک بصورت موجدار بوجود آمده است                                                                                                             68

 

شکل ‏4‑32 تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از فصل مشترک برنج و آلومینیم در نمونه 5-750B. دو لایه‌ی اول در شکل مشخص هست‌اند                                                        69

 

شکل ‏4‑33 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک برنج/آلومینیم نمونه 08Br. در این تصویر سه لایه‌ی نخست علامت‌گذاری شده‌اند                                                           70

 

شکل ‏4‑34 نتایج آنالیز EDX از نقاط A,B,C,D مشخص شده در شکل ‏4‑33                     71

 

شکل ‏4‑35 نتایج آنالیز EDX از نقاط A,B,C,D مشخص شده در شکل ‏4‑33                     72

 

شکل ‏4‑36 تصویر میکروسکوپ الکترونی از ساختار یوتکتیکی. دو نقطه‌ی 1 و 2 به ترتیب نمایانگر فاز آلومینیم و فاز بین فلزی Al₂Cu هست‌اند.                                                             73

 

شکل ‏4‑37 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑36                                                     74

 

شکل ‏4‑38 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلیاژی در نمونه 8-700A. ادامه‌ی تصویر الف در تصویر ب قابل مشاهده است                                              74

 

شکل ‏4‑39 تصویر میکروسکوپ الکترونی از نمونه 8-700A                                          75

 

شکل ‏4‑40 تصویر آنالیز EDS  از نقاط مختلف در شکل ‏4‑30. الف، ب و ج به ترتیب آنالیز نقاط 1، 2 و 3 از  شکل ‏4‑39 هستند.                                                                           76

 

شکل ‏4‑41 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم مذاب و آلومینیم آلیاژی    77

 

شکل ‏4‑42 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑41                                                    77

 

شکل ‏4‑43 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلومینیوم  آلیاژی در نمونه 5-700A                                                                                                78

 

شکل ‏4‑44 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلومینیم آلیاژی در نمونه 5-750A.  تصویر الف تصویر حاصل از الکترون‌های ثانویه و تصویر ب حاصل از الکترون‌های بازگشتی است.                                                                                                 78

 

شکل ‏4‑45 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلومینیم آلیاژی در نمونه   3-750A حفرات زیادی در فصل مشترک به چشم می خورند.                               79

 

شکل ‏4‑46 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑45                                                     79

 

شکل ‏4‑47 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلیاژی در نمونه 3-700A                                                                                                          80

 

شکل ‏4‑48 تصویر میکروسکوپ الکترونی از سطح مورد آنالیز نقطه‌ای روبش خطی در نمونه 8-750A                                                                                                          81

 

شکل ‏4‑49 نتایج روبش خطی 10 نقطه‌ای از نقاط شکل ‏4‑39 با در نظر گرفتن 4 عنصر  Si, Fe, Mg, Cu                                                                                                        81

 

شکل ‏4‑50 تصویر میکروسکوپ الکترونی از سطح مورد آنالیز نقطه‌ای روبش خطی در نمونه 5-750A                                                                                                          82

 

شکل ‏4‑51 نتایج روبش خطی 30 نقطه‌ای از نقاط شکل ‏4‑41 با در نظر گرفتن 4 عنصر  Si, Fe, Mg, Cu                                                                                                        82

 

شکل ‏4‑52  قسمتی از شکل قبل با بزرگنمایی بالاتر در اطراف فصل مشترک                      82

 

شکل ‏4‑53 تصویر میکروسکوپ الکترونی از سطح مورد آنالیز نقطه‌ای روبش خطی در نمونه 3-750A                                                                                                          83

 

شکل ‏4‑54 نتایج روبش خطی 30 نقطه‌ای از نقاط شکل ‏4‑53 با در نظر گرفتن 4 عنصر  Si, Fe, Mg, Cu                                                                                                                       83

 

شکل ‏4‑55 تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/برنج در نمونه 8-750C. لایه ی بین فلزی تشکیل شده در فصل مشترک با رنگ خاکستری قابل مشاهده است.                                                                                                            85

 

شکل ‏4‑56 آنالیز EDS از ترکیب بین فلزی تشکیل شده در فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در شکل قبل                                                                                                   85

 

شکل ‏4‑57 آنالیز EDS از ترکیبات بین فلزی پراکنده در بستر آلومینیمی مجاور فصل مشترک در شکل قبل                                                                                                       86

 

شکل ‏4‑58 نقشه ی توزیع عناصر آلومینیم، آهن، کروم و سیلیکون در فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/ چدن نمونه  8-750C                                                                            87

 

شکل ‏4‑59 تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از فصل مشترک آلومینیم/چدن در نمونه 8-750C . ذوب سطحی جزئی و تشکیل ترکیبات بین فلزی پراکنده در فصل مشترک قابل مشاهده است.                                                                                                            88

 

شکل ‏4‑60 تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از فصل مشترک آلومینیم/چدن در نمونه 8-750C . تشکیل ترکیبات بین فلزی ریز در محل فصل مشتر قابل مشاهده است                    88

 

شکل ‏4‑61 نمودار تغییرات ریزسختی بر حسب فاصله از فصل مشترک در نمونه 3-700B     89

 

شکل ‏4‑62 نمودار تغییرات ریزسختی بر حسب فاصله از فصل مشترک در نمونه 3-700A      90

 

شکل ‏4‑63 نتایج آنالیز تفرق اشعه ایکس از فازهای تشکیل شده در فصل مشترک نمونه 5-750A                                                                                                          91

 

 

10- روش انجام تحقیق.. 5

 

11- چه کاربرد‌هایی از انجام این تحقیق متصور است؟ 6

 

12- نوآوری طرح چیست؟ 6

 

13- استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه: 6

 

14- مهمترین منابع. 6

 

فصل اول: مبانی تصوف و سیر تاریخی آن. 8

 

1-تعریف تصوف.. 9

 

2- شگل‌گیری و پیدایش تصوف.. 9

 

3- خانقاه 12

 

4- سیر تاریخی تصوف از آغاز تا قرن ششم هجری.. 14

 

5- تصوف از قرن هفتم تا قرن نهم. 19

 

6- تصوف از قرن دهم هجری به بعد. 24

 

7- تصوف و سیاست.. 28

 

فصل دوم. 31

 

1- سلسله نعمت اللهیه گنابادیه. 32

 

2- شاه نعمت الله ولی.. 32

 

3- اقطاب سلسله گنابادی.. 36

 

1/3- سلطان محمد گنابادی.. 37

 

2/3- نورعلیشاه ثانی.. 39

 

3/3- صالح علیشاه 40

 

4/3- رضا علیشاه 42

 

5/3- محبوبعلیشاه 43

 

6/3- مجذوب علیشاه 43

 

4- نسب خانوادگی.. 46

 

6- مذهب اقطاب فرقه گنابادیه. 47

 

7- برخی از اعتقادات صوفیان گنابادی.. 49

 

1/7- ولایت.. 50

 

2/7- جایگاه قطب.. 51

 

3/7- مهدویت نوعیه. 52

 

4/7- ذکر و فکر. 53

 

5/7- سلسله مراتب.. 54

 

6/7- جانشینی قطب.. 55

 

7/7- عشریه. 56

 

8- اصول تعلیمات و رویه معمول سلسله گنابادیه. 57

 

9- دیدار اقطاب گنابادی با برخی مراجع. 58

 

1/9- ملاسلطان محمد گنابادی سلطان علیشاه 59

 

2/9- محمدحسن بیچاره بیدختی صالح علیشاه 60

 

3/9- سلطان حسین تابنده رضا علیشاه 60

 

4/9- ملاقات سلطان حسین با امام خمینی.. 61

 

فصل سوم. 31

 

 

1- صوفیان گنابادی و سیاست.. 64

 

2- ارتباط انجمن اخوت و فراماسونری با تصوف.. 67

 

3- همراهی صوفیان با قدرت‌های حاکم. 72

 

4- روابط صوفیان با درباریان محمدرضا شاه پهلوی دوم. 77

 

1/4- مشیرالسلطنه. 77

 

2/4- رزم آرا 80

 

3/4- علی امینی.. 81

 

4/4- منوچهر اقبال. 82

 

6/4- سیدعبدالله انتظام. 84

 

7/4- جهان شاه صالح. 85

 

8/4- عبدالعظیم ولیان. 86

 

5- خاندان پهلوی دوم و فرقه گنابادی.. 88

 

6- دیدار مسئولین دولتی با اقطاب گنابادی.. 90

 

7- ارتباط صوفیان گنابادی با دیگر فرق. 95

 

8- صوفیان گنابادی و فعالیت اقتصادی.. 97

 

نتیجه‌گیری.. 99

 

منابع فارسی.. 102

 

پیوست‌ها (اسناد و عكس‌ها) 109

 

 

 

 

 

 

 

کلیات

 

 

 

1- مقدمه

 

تصوف یکی از جریانهای اجتماعی، مذهبی جهان اسلام می‌باشد که از قرن دوم به عنوان یک فرقه در کنار سایر فرق اسلامی پدیدار گشت. تا اواخر قرن دوم هجری، در جهان اسلام از تصوف بحثی نبود. پس از وفات پیامبر گرامی اسلام و اختلاف در تعیین خلیفه و سپس با روی کار آمدن بنی امیه بر مقدرات مسلمانان، در افکار وعقاید آنان اختلاف و تشتت پیدا شد. در کنار پیدایش عقاید مختلف سیاسی، عقاید مختلف دینی نیز هویدا گشت.

 

در قرن اول هجری پس از آلوده شدن شمار زیادی از مسلمانان به مفاسد و مادیات، عده‌ای در تلاش بودند تا از آلودگی‌های زمان خود مصون باشند و به همین دلیل حالت انزوا و گوشه نشینی به خودگرفتند، و به زهاد و عباد شهرت پیدا کردند. این افراد که با دیگر مردم از حیث رفتار و حالات متفاوت بودند، صوفی خوانده شدند و در قرن دوم هجری تصوف در میان مسلمانان مصطلح شد. تصوف در قرون بعد مراحل رشد خود را طی نمود و نقطه شروع و همه گیر شدن آن، در قرن پنجم به بعد بود. مشکلات اقتصادی و آشفتگی‌های دستگاه خلافت عباسی و حکومت‌های این دوران، زمینه و رغبت عمومی را برای گرایش به تصوف بیشتر کرد. زهد، ریاضت وگوشه نشینی، پیدا شدن تشکیلات خانقاه و حالت مرید و مرادی را نتیجه بخشید.

 

حمایت‌های حاکمان از صوفیان و گسترش تصوف در جامعه، ناشی از اهداف سیاسی و عقیدتی بود. و صوفیان جایگاه خاصی در بین مردم پیدا کردند.

 

سلسله‌های صوفیه خود را ادامه دهنده راه بزرگان دین می‌دانند و شاه نعمت الله ولی از برجستگان این سلسله به شمار می‌آید که مورد توجه حاکمان وقت قرار گرفت و از حمایت بی دریغ شاهان دکن هند و فرزندانش در خارج از ایران برخوردار شدند و سلسله نعمت اللهیه را بنیان نهادند

 

اعقاب شاه نعمت الله ولی به سبب خویشاوندی با خاندان صفوی در ایران و پادشاهان دکن هند، در زمره بزرگان سیاسی هم قرار گرفتند و بدین سبب مقام معنوی و نفوذ روحانی سلسله نعمت اللهی به وجود آنان تقویت گردید و با کمک‌های مالی و اقتصادی و سیاسی، طریقه نعمت اللهی نفوذ اجتماعی یافته، علاوه بر پیشرفت، استقرار و استمرار نیز شامل این گروه شد. دوازدهمین قطب سلسله نعمت اللهیه در دکن مأموری برای تبلیغ به ایران فرستاد که سرآغاز فعالیت مجدد در ایران شد. شاه علی رضا دکنی ملقب به رضا علیشاه با اعزام دو نفر به ایران توانست جریان تصوف نعمت‌اللهیه را دوباره در ایران احیا کرده، و در تعقیب همین اقدامات وی، افرادی به ترتیب بر مسند قطبیت تکیه زدند.

 

اینکه ایران، مهد پرورش آغازین تصوف به شمار می‌رود، با این همه، در هر دوره تاریخی، تصوف با سیر صعودی و نزولی روبه رو بوده، رشد و سقوط آن به اقطابی که عهده دار رهبری بودند و نیز میزان حمایت سلاطین وقت که تحت تاثیر رهبری قطب، علاقه و پشتیبانی خود را از آنان ابراز می‌کرده ارتباط مستقیمی داشته است. زیرا از آغاز پیدایش آیین تصوف، عده‌ای از فرمانرویان نسبت به صوفیان توجه داشتند. این ارتباط طرفین، در برخی از ادوار، مسلک طریقت را در حدی از اقتدار قرار می‌داد که سلاطین و بزرگان وقت بدون اجازه اقطاب کاری را انجام نمی دادند.

 

اقطاب در ادوار مختلف علاوه بر حفظ و تقویت ظاهر معنوی، با سران حکومت و درباریان و بزرگان منطقه ارتباط صمیمی و نزدیکی داشتند و همزمان بیگانگانی که آوازه و دلبستگی حکام منطقه به آنان را می‌شنیدند هم مراودات زیادی با آنان برقرار می‌کردند.

 

در یکی دو قرن اخیر، تصوف به جای تداوم معنویت و حفظ جایگاه اولیه خویش، بر خلاف اصول خود، با برخی از گروه‌های سیاسی معاصر از جمله با فراماسونری آمیخته و به حکومت و اشراف نزدیک گردیده است.

 

شاید در گذشته سلاطین، حکام، امرا و بزرگان از سر ارادت و اخلاص به اقطاب روی آورده و با احداث خانقاه، ارادت خویش را تداوم می‌بخشیدند، لکن با گرویدن صوفیان به جریان‌های رایج سیاسی، بتدریج جایگاه بنیادی و اساسی خویش را از دست دادند و با خواص حکومتی در هم آمیختند. شاید یکی از دلایل این ارتباط از آن جا ناشی شده باشد که بیش از آن که فرقه‌های دراویش علاقه به سیاست داشته باشند سیاستمداران به سوی آنها گرایش داشته و در آشکار و نهان از ظرفیت‌های آن‌ها برای تغییر در جامعه حکومتی خویش استفاده می‌کردند زیرا که طرفین از برقراری ارتباط فیمابین برای مریدان و طرفداران خود بهره می‌بردند.

 

توجه فرمانروایان و رجال سیاسی به مشایخ طریقت سبب می‌شد که گاهی هم مردم از این حسن رابطه استفاده کرده و خواسته‌های خود را به وسیله شیوخ به عرض دیوانیان برسانند و بر عکس شیوخ هم می‌توانستند با نفوذ در آنان مشکلات بسیاری را مرتفع نمایند.

 

از دوره قاجار، یکی از کسانی که ادعای قطبیت کرد، محمد کاظم تنباکو فروش ملقب به سعادت علیشاه است که سلسله گنابادی از این شخصیت انشعاب پیدا می‌کند. وی در سال 1276 به ادعای سلسله‌ای خویش، فرمان خلافت پیدا می‌کند و بعد از سعادت علیشاه به ترتیب، سلطان علیشاه، نور علیشاه، صالح علیشاه، رضا علیشاه، محبوب علیشاه و اکنون مجذوب علیشاه قطب سلسله گنابادی شده اند. به این ترتیب مسندی جانشینی اقطاب گنابادی، در این سلسله موروثی شد.

 

در دوره پهلوی، تصوف کم و بیش مورد توجه و اقبال حکومت و درباریان واقع شد. آن چنانکه عده‌ای از دولتمردان وقت نیز خود را به یکی از سلسله‌های تصوف منتسب می‌کردند.

 

 در باره احوال سلسله‌های تصوف کتاب‌ها و مقالات فراوانی به صورت مستقل و یا نشریات مختلف انتشار یافته است.

 

2- بیان مسئله

 

صوفیان یکی از گروههای مهم اجتماعی در تاریخ ایران هستند که در دوران معاصر تحرکات زیادی داشته و با حکومت‌های زمانه خود روابط مختلفی بر قرار کرده اند. با روی کار آمدن سلسله پهلوی که رویکردی استبدادی داشت، صوفیان خواسته یا ناخواسته وارد نوعی اتخاذ مواضع نسبت به حکومت پهلوی شدند به وِیژه رهبران دراویش گنابادی برای ادامه فعالیت خود و همچنین رقابت با علما و فقهای شیعه که مناسبات سردی با حاکمیت داشتند، این ارتباط با پهلوی دوم از روند خاصی بر خوردار گردید، آنان به مسئله روابط با پهلوی دوم توجه ویژه‌ای نموده و محمدرضا شاه نیز برای نزدیکی، حفظ و تدام ارتباط با گروه‌های مختلف دراویش از انگیزه‌های مختلف بهره‌برداری کرده و به پیروی از او بسیاری از درباریان نظامی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره این دوره نیز متمایل به فرقه مذکور گشتند. بررسی چگونگی و میزان روابط دو سویه و مواضع صوفیان نسبت به دربار پهلوی دوم مورد توجه پژوهش حاضر قرار گرفته است.

 

3- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

گروه‌های سیاسی و مذهبی فراوانی از گذشته و نیز در دوره پهلوی در ایران شکل گرفته که از جمله آن ها، فرقه دراویش گنابادی می‌باشد. شناسایی و معرفی گروه‌های صوفیان معاصر با حکومت پهلوی دوم و بویژه دراویش گنابادی و بررسی روابط آنان با دربار پهلوی و تبیین روابط احتمالی نهان و آشکار آنها با یکدیگر یکی از ضرورت‌هایی بود که گویا تاکنون عطف توجه‌ای به آن نشده بود که در رساله حاضر و در حدود اسناد و سوابق موجود برای نخستین بار مورد بررسی قرار گرفته است.

 

4- اهداف تحقیق

 

صوفیان و بوِیژه دراویش گنابادی در حکومت پهلوی دوم گاه وارد فعالیت‌های مختلف و در زمینه‌های گوناگون شده بودند به طوری که بررسی کم و کیف این روابط، روشنگر اوضاع این فرقه در دوران معاصر شده و نشان داده که روابط فی مابین آنان از اعتماد خاصی بر خوردار و بر همین قیاس تداوم داشته است.

 

 

 

5- هدف کلی

 

تحقیق و پژوهش درباره چگونگی فعالیت صوفیان معاصر به ویژه فرقه گنابادی در ایران و در دوره پهلوی دوم، کمتر مورد توجه واقع شده که در رساله حاضر و در راستای تبیین روابط و حفاظت از صوفیان در دوره پهلوی دوم، مورد التفات، حکومت و درباریان در ابعاد مختلف قرار گرفته است.

 

6- اهداف ویژه

 

تحقیق و پژوهش درباره‌ی روابط اعضاء خاندان و حکومت محمدرضاشاه پهلوی و درباریان آن با صوفیان ایران بویژه فرقه گنابادی در جهت شناخت و معرفی روابط نهان و آشکار این فرقه با پهلوی دوم و درباریان نشان داده، که گروه مذکور با حکومت پهلوی دوم از روابط حسنه و صمیمانه بسیار نزدیکی بر خوردار بوده اند، بطوری که علاوه بر محمدرضا شاه، بسیاری از درباریان، در آشکار و پنهان به گناباد رفته و از خانه قطب گنابادی سر در می‌آوردند و به عکس با بهانه‌های عدیده، قطب وقت در تهران به دیدار چهره‌های شاخص حکومت پهلوی می‌رفت.

 

7- سئوالات تحقیق

 

 

2-6-2- سازند دالان. 24

 

2-6-2-1- بخش کربنات بالایی (u.Dl.Mbr) 25

 

٢-6-٢-٢- بخش نار (Na. Mbr.) 26

 

2-6-2-3- بخش کربنات پایینی (L.Dl.Mbr.) 28

 

٢-6-٣- سازند فراقون. 28

 

٢-7- پرموتریاس در ایران و خلیج‌فارس… 29

 

2-7-1- سنگ منشا ذخایر گازی پرموتریاس… 29

 

2-7-2- پوش‌سنگ مخازن پرموتریاس… 30

 

2-7-3- سنگ مخزن پرموتریاس… 30

 

2-8- مقایسه زمانی سازند کنگان و دالان در ایران و کشورهای همجوار. 30

 

٢-9- تاریخچه اکتشاف در جزیره کیش… 31

 

2-10- پیدایش جزیره کیش و ساختار زمین‌شناختی آن 32

 

٢-11- زمین‌شناسی ساختمانی جزیره کیش…………………………………………. 35

 

فصل سوم – اصول پتروفیزیکی

 

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………….. 46

 

3-2- مخازن نفتی.. 46

 

3-3- ثبت نگار پتروفیزیکی.. 49

 

3-3-1- تاریخ چاه‌نگاری.. 49

 

3-3-2- جمع‌آوری اطلاعات نگار 51

 

٣-٣-٣- تصحیح داده‌ها 58

 

3-3-4– خصوصیات پتروفیزیکی. 61

 

3-4- حجم شیل. 68

 

3-4-1- محاسبه حجم شیل. 69

 

3-5- تخلخل. 70

 

3-5-1- محاسبه تخلخل. 71

 

3-5-1-1-محاسبه با استفاده از یک نگار…………………………. 71

 

3-5-1-2- محاسبه تخلخل با استفاده از نگار نوترون…………. 72

 

3-5-1-3- محاسبه تخلخل با استفاده از نگار چگالی…………. 72

 

3-5-1-4- محاسبه تخلخل با استفاده از نگار سونیک…………. 73

 

3-5-3-5- محاسبه تخلخل با استفاده از دو لاگ……………….. 75

 

3-5-3-6- محاسبه تخلخل با استفاده از کراس‌پلات نوترون- چگالی………………………………………………………………………. 75

 

3-5-1-7- محاسبه تخلخل با استفاده از کراس‌پلات نوترون- سونیک……………………………………………………………………… 76

 

3-5-1-8- محاسبه تخلخل با استفاده از کراس‌پلات چگالی- سونیک……………………………………………………………………… 77

 

3-5-1-9- محاسبه تخلخل با استفاده از کراس‌پلات صوتی- مقاومت ……………………………………………………………………. 78

 

3-6- آب اشباع‌شدگی.. 79

 

) 79

 

) 81

 

3-6-2- فاکتور سیمان‌شدگی (m) 81

 

3-6-3- فاکتور پیچاپیچی (a) 82

 

3-6-5- فاکتور (n) 82

 

 

3-6-6- فاکتور مقاومت سازند (F) 82

 

3-6-7- محاسبه اشباع‌شدگی. 83

 

3-7- تعیین لیتولوژی.. 85

 

3-7-1- کراس‌پلات نوترون- چگالی. 85

 

3-7-2- کراس‌پلات نوترون- سونیک… 85

 

3-7-3- کراس‌پلات چگالی- سونیک… 85

 

3-7-4- تشخیص لیتولوژی با استفاده از سه نگار 85

 

فصل چهارم – مطالعات میدانی از دیدگاه پتروفیزیکی

 

4-1- مقدمه. 88

 

4-2- معرفی اجمالی ژئولاگ.. 89

 

4-3- روش محاسبات قطعی.. 92

 

4-4- روش کار. 93

 

4-4-1- جمع‌آوری داده‌ها 93

 

4-4-2- بارگذاری داده‌ها. 94

 

4-4-3- آماده‌سازی اطلاعات.. 94

 

4-4-4- تطابق عمقی. 94

 

4-4-5- تصحیحات محیطی. 95

 

4-4-6- تعیین شرایط نامناسب در چاه 96

 

4-4-7- انجام محاسبات اولیه. 96

 

4-5- محاسبه تخلخل. 99

 

4-6- تعیین میزان اشباع آب.. 99

 

4-7- ارزیابی پتروفیزیکی چاه مورد مطالعه. 100

 

4-7-1- تشخیص لیتولوژی.. 101

 

) 105

 

4-9- تعیین ضرایب آرچی (a, m, n) 105

 

4-10- تعیین حجم شیل. 106

 

4-11- تعیین حجم كانی‌ها ……………………………………………………………. 107

 

4-12- بدست آوردن میانگین پارامترهای پتروفیزیکی در هر زون. 108

 

4-12-1- زون‌بندی چاه B.. 108

 

4-12-1-1- زون‌بندی پتروفیزیكی سازند كنگان…………………………………………… 108

 

4-12-1-2- زون‌بندی پتروفیزیکی سازند دالان بالایی…………………………………… 109

 

4-13-2- زون‌بندی چاه C.. 111

 

4-13-2-1- زون‌بندی پتروفیزیکی سازند کنگان. 111

 

4-13-2-2- زون‌بندی پتروفیزیکی سازند دالان بالایی. 111

 

فصل پنجم – نتیجه گیری و پیشنهادات

 

نتیجه‌گیری کلی……………………………………………………………………………. 114

 

پیشنهادات…………………………………………………………………………………… 116

 

منابع………………………………………………………………………………………….. 117

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

 

عنوان                                                                                        صفحه

 

شکل 2-1- جایگاه زمین‌شناسی ایران در نوار چین خورده آلپ – هیمالیا (آقانباتی 1383) 14

 

شکل 2-2- زیر پهنه عمده زاگرس ( آقا‌نباتی 1383)……………………………………………….. 16

 

شکل 2-3- موقعیت میدان‌های گازی زاگرس (Sepehr ,2004)……………………………….. 17

 

شکل 2-4- تکامل تکتونیکی کمربند کوه‌زایی زاگرس (Alavi ,1996)……………………… 19

 

شکل 2-5- ستون چینه‌بندی حوضه رسوبی زاگرس (Sholumberge 2003)…………….. 22

 

شکل 2-6- لیتولوژی سازند کنگان و دالان در ایران و کشورهای مجاور (شرکت ملی مناطق نفت خیز١٣٨٧)………………………………………………………………………………………………….. 31

 

شکل 2-7- موقعیت میدان گازی کیش (شرکت ملی نفت ایران)………………………………… 32

 

شکل 2-8- موقعیت جغرافیایی جزیره کیش در خلیج فارس……………………………………… 33

 

شکل 2-9- موقعیت چاه‌ B در میدان مورد مطالعه…………………………………………………… 33

 

شکل 2-10- موقعیت چاه‌ C در میدان مورد مطالعه…………………………………………………. 34

 

شکل 2-11- نقشه زمین‌شناسی ساختمانی سازند کنگان……………………………………………. 36

 

شکل ٣-1- تقسیم بندی دیواره چاه براساس نفوذ سیال حفاری به داخل سازند (Shlumberger, 1972)…………………………………………………………………………………… 57

 

شکل ٣-2- چارت تصحیح لاگ نوترون………………………………………………………………… 58

 

شکل ٣-3- چارت تصحیح اثر سله گل بر روی مقاومتMLL (Shlumberger, 1972) 58

 

شکل٣-4- چارت تصحیح اثر قطر چاه و مقاومت گل حفاری بر مقاومت Short Norma-16″ (Shlumberger, 1972)……………………………………………………………………………………………………………….. 59

 

شکل ٣-5- چارت تصحیح اثر قطر چاه بر لاگ LL-6FF40 (Shlumberger, 1972).. 59

 

شکل ٣-6- چارت تصحیح نگار گاما از نظر قطر چاه و ضخامت سله گل (Shlumberger, 2000)…………………………………………………………………………………………………………….. 60

 

شكل ٣-7- چارت‌های (por-15a) برای تصحیح اثر قطر چاه برای ابزارهای چگالی (FDC & LDT)( (Shlumberger,2000……………………………………………………………………………………………………………………… 60

 

شکل 3-8- کراس‌پلات نوترون- چگالی جهت تعیین تخلخل و لیتولوژی ((Shlumberger, 1972……………………………………………………………………………………………………………… 76

 

شکل 3-9- کراس‌پلات نوترون- سونیک جهت تعیین تخلخل و لیتولوژی ((Shlumberger, 1972……………………………………………………………………………………………………………… 76

 

شکل 3-10- کراس‌پلات چگالی- سونیک جهت تعیین تخلخل و لیتولوژی (Shlumberger, 1972)…………………………………………………………………………………………………………….. 78

 

شکل 3-11- چارت شوری آب سازندی در مقابل دما(Gen9) جهت تخمین Rw (Shlumberger, 1972)…………………………………………………………………………………… 80

 

شکل 3-12- نمودار تورنادو جهت بدست آوردن مقاومت واقعی سازند با استفاده از RLLD , RLLS ( (Shlumberger, 1972………………………………………………………………………………….. 81

 

شکل 3-13- کراس‌پلات M-Nجهت تعیین لیتولوژی (1972 (Shlumberger,…………. 86

 

شکل 3-14- کراس‌پلات MIDجهت تعیین لیتولوزی (1972 (Shlumberger,…………. 86

 

شكل4-1- تجهیزات چاه‌پیمایی……………………………………………………………………………. 88

 

شکل 4-2- پنجره مدل سازی در روش احتمالی……………………………………………………… 90

 

شکل 4-3- ترتیب انجام محاسبات در روش قطعی………………………………………………….. 90

 

شکل 4-4- پنجره انجام محاسبات در روش احتمالی……………………………………………….. 91

 

شکل 4-5- منوی اصلی نرم افزار ژئولاگ………………………………………………………………. 92

 

شکل 4-6- چارت Gen-2 جهت محاسبه گرادیان زمین گرمائی (Shlumberger, 2000)…………………………………………………………………………………………………………….. 97

 

شکل 4-7- کراس‌پلات نوترون-چگالی چارتCp-1e))از چاه B……………………………. 102

 

شکل 4-8- کراس‌پلات نوترون-چگالی چارتCp-1e))از چاه C……………………………. 102

 

شكل 4-9- كراس‌پلاتM-N برای تعیین لیتولوژی چاه ………………………………………… 103

 

شكل 4-10- كراس‌پلاتMID برای تعیین لیتولوژی چاه‌هایB……………………………….. 104

 

شكل 4-11- كراس‌پلات ρmaa_ umaa برای تعیین لیتولوژی چاه‌B , C ……………….. 104

 

شكل 4-12- كراس‌پلات توریم- پتاسیم برای تعیین لیتولوژی چاه C………………………… 107

 

شکل 4-13- نتیجه نهایی ارزیابی پتروفیزیکی چاه B……………………………………………… 110

 

شکل 4-14- نتیجه نهایی ارزیابی پتروفیزیکی چاه C……………………………………………… 112

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                        صفحه

 

 

 

جدول 2-1- واحدهای چینه‌ای چاه کیش –B(گزارش شرکت اکتشاف تولید، 1385)…………………………………………………………………………………………. 27

 

جدول 3-1- مقادیر گاما، نوترون، چگالی و سرعت عبور صوت برای کانی‌های مختلف (Hearst, 2000)…………………………………………………………………………………………… 71

 

جدول 3-2- زمان عبور صوت از ماتریکس و ضرایب مخصوص آن (Raiga- Clemenceau etal.1998)………………………………………………………………………………. 74

 

جدول 4-1- نگارهای موجود در سازند کنگان و دالان بالایی چاه‌های مورد مطالعه………………………………………………………………………………………….. 94

 

جدول 4-2- محدوده عمقی و دمایی سازند کنگان در چاه‌های مورد مطالعه میدان کیش……………………………………………………………………………………………. 98

 

جدول 4-3- محدوده عمقی و دمایی سازند دالان در چاه‌های مورد مطالعه میدان کیش……………………………………………………………………………………………. 98

 

جدول 4-4- مقاومت‌های سربرگ چاه‌ها……………………………………………… 99

 

جدول 4-5-خواص پتروفیزیکی مخزن در چاه B وC …………………………. 100

 

جدول 4-6- میانگین ρmaa و Δtmaa در چاه‌های مورد مطالعه……………. 103

 

جدول 4-7- میزان Rw محاسبه شده در چاه‌های مورد مطالعه……………….. 105

 

جدول 4-8- میانگین و ماکزیمم حجم شیل محاسبه شده برای هر چاه……… 106

 

جدول 4-9- میانگین حجم انواع کانی‌ها در هر چاه…………………………….. 107

 

 

 

چكیده

 

 

 

 

 

مطالعه زمین­شناسی و ارزیابی پتروفیزیکی سازند کنگان و دالان بالایی واقع در میدان گازی کیش

 

 

 

هدف نهایی از ارزیابی پتروفیزیکی در مطالعات هیدروکربوری میدان گازی کیش تهیه ورودی مناسب به مدل استاتیک مخزن می‌باشد. مهمترین نتایج خروجی پتروفیزیک شامل تخلخل، اشباع آب و سنگ‌شناسی بر اساس نمودار چاه‌پیمایی است.

 

در این مطالعه این پارامترها در دو چاه B وC در میدان گازی كیش در سازندهای كنگان و دالان بالایی مورد بررسی قرار گرفت. برای ارزیابی اطلاعات مربوط به نمودارهای چاه‌پیمایی از نرم افزار ژئولاگ 6.7.1 و روش احتمالی استفاده شد. پارامترهای پتروفیزیكی در چاه B در اعماق 5/3237 تا 3421 متری درسازند كنگان و در اعماق 3421 تا 5/3698 متری در سازند دالان بالایی و همچنین در چاه C در اعماق 3990 تا 4187 متری در سازند كنگان و در 4187 تا 4400 متری در سازند دالان بالایی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از ارزیابی این چاه‌ها ،میانگین حجم شیل درB و C به‌ترتیب 4/0و 52/0، میانگین تخلخل مؤثر (PHIE) 13/5 و 62/6 درصد و همچنین میانگین تخلخل كل (PHIT) 6 و65/6 درصد تعیین گردید. کمی اختلاف در میانگین تخلخل كل و تخلخل مؤثر چاه‌ها نشان دهنده حجم كم شیل در سازند می‌باشد. روش مورد استفاده برای محاسبه اشباع آب ایندونزیا[1] بود و ضرایب اشباع شدگی(n) ، سیمان شدگی (m) و پیچاپیچی (a) به ترتیب 2، 2 ، 1 در نظر گرفته شد و میانگین اشباع آب در چاه‌های B و C به ترتیب 83/26 و 03/12 درصد محاسبه شد. به‌طور كلی می توان نتیجه گرفت كه حجم پایین شیل در سازندهای کنگان و دالان بالایی بیانگر این مطلب است كه این سازند‌ها بیشتر از دولومیت و آهك تمیز بدون رس تشكیل شده واز كیفیت مخزنی خوبی برخوردار هستند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات

 

 

 

 

 

1-1- پیشگفتار

 

خاورمیانه به دلیل در برداشتن مخازن عظیم نفت و گاز از دیرباز مورد توجه زمین شناسان نفتی بوده است وجود ظرفیت های هیدروکربوری شامل سنگ های منشأ ، مخزن و پوشش مناسب و گسترده در افق های زمانی مناسب، موجب اهمیت فوق العاده منطقه گردیده است (Alsharhan & Nairn,1997). حوضه خلیج‌فارس وکشورهای هم‌جوار با آن تولید کننده 715 میلیون بشکه نفت در روز هستند، که نشان دهنده 57 درصد نفت جهان می‌باشد، هیدروکربورهای این منطقه در کربنات‌های ژوراسیک، کرتاسه و میوسن زیرین تجمع یافته‌اند براساس پتانسیل بالای وجود هیدروکربور در خلیج فارس و اهمیت اقتصادی آن، درک صحیح از زمین‌شناسی ناحیه‌ای و اعمال روش‌های اقتصادی در مراحل اکتشافی، حفاری، تولید و توسعه میادین نفتی در منطقه و حتی در مسائل مربوط به مهندسی مخازن‌، مدیریت و صیانت ازمخازن نفتی امری حائز اهمیت است. امروزه تعداد زیادی از میادین کشورهای عربی و بخشی از میدان‌های مهم ایران در خلیج فارس قراردارد اما با توجه به اینکه بیشتر میدان‌های مهم نفتی ایران در خشکی قرار گرفته‌اند در گذشته به اکتشاف و توسعه و ارزیابی ذخایر هیدروکربوری فرا ساحل نسبت به میدان‌های خشکی توجه کمتری شده است.

 

هدف این پروژه مطالعه زمین‌شناسی و ارزیابی پتروفیزیکی سازندهای مخزنی کنگان و دالان (گروه دهرم) و بررسی خصوصیات مخزنی آنها شامل تخلخل (از طریق لاگ نوتون، چگالی، صوتی)، اشباع‌شدگی روش آرچی[2]، روش اندونزیا، حجم شیل (نمودار گاما) ، تراوایی[3] روش لاگینگ و روش‌های تجربی و ….) لیتولوژی (روش نگاه سریع[4]، ترکیب لاگ های تخلخل وNLITH ، MLITH و نفوذپذیری با استفاده از روش پردازش و تفسیر لاگ‌ها و میزان Net/Gross و بررسی و توزیع پارامترهای پتروفیزیکی) در میدان گازی کیش واقع در جزیره کیش در ناحیه خلیج فارس ایران است.

 

سازندهای کنگان و دالان به سن پرمین بالایی و تریاس زیرین، مخزن اصلی ذخایر گازی حوضه خلیج‌فارس به ویژه ایران را تشکیل می‌دهد در مطالعات اکتشافی با توجه به اینکه داده‌های حاصل از اندازه‌گیری چاه‌نگاری و داده‌های حاصل از آنالیز مغزه‌ها همگام با بکارگیری دانش زمین شناسی موجب دست‌یابی مقادیر حقیقی‌تر می‌گردد. به کار بردن نرم‌افزار‌های جدید خطاها را بیش از پیش کاهش داده و تصویری جامع از هندسه و چینه شناسی و تغییرات درون مخزن به ما می‌دهد.

 

پتروفیزیک در کنار علوم زمین‌شناسی بخش دیگری از علم زمین‌شناسی را پوشش می‌دهد. برخلاف زمین‌شناسی و ژئوفیزیک، پتروفیزیک به‌تنهایی به‌عنوان یک زمینه‌ی تحصیلی و مطالعاتی مستقل در نظر گرفته نمی‌شود. در عوض بخش لازم و اصلی زمین‌شناسی در توصیف سنگ در شرایط واقعی داخل زمین مانند (سنگ‌شناسی و لیتوژی)، تخلخل، اشباع سیالات و حتی نفوذپذیری را در اختیار می‌گذارد. از آنجایی که این اطلاعات به طور مستقل از روی سطح زمین قابل دسترسی نیستند. این خاصیت باعث می‌شود پتروفیزیک نقش ویژه‌ای در زمینه توصیف سنگ از دیدگاه زمین‌شناسی در فرآیند ارزیابی مخازن پیدا کند. مطالعات پتروفیزیکی مقدمه‌ای برای شبیه‌سازی میدان به شمار می‌رود. لازم به ذکر است اطلاعات سنگ‌شناسی، دمای سازند، خصوصیات سیال حفاری و ویژگی‌های سیال سازندی از جمله چگالی سرعت انتقال صوت در آن و مقاومت الکتریکی در تفسیر لاگ‌ها اهمیت فراوان دارند. با ارزیابی تخلخل می‌توان میزان هیدروکربن درجا، تراوایی میزان هیدروکربن قابل تولید را محاسبه نمود. با توجه به بالا بودن هزینه مغزه‌گیری وتهیه پلاگ، آنالیز مغزه‌ها و عدم مغزه‌گیری از تمام چاه‌های یک میدان، به ساخت نمودار انحراف سرعت[5] استفاده از ترکیب نمودار صوتی و نمودار نوترون یا چگالی به منظور شناسایی زون‌‌های نفوذ‌پذیر و پیش‌بینی روند تراوایی و یقین نوع تخلخل پرداخته شده، در راستای این پروژه، نگارهای چاه‌پیمایی نظیر کالیپر[6]، گاما [7](SGR,SGR,GR)، نوترون[8]، چگالی[9]، فتوالکتریک فاکتور[10]، صوتی[11]، مقاومت(MSFL,LLD,LLS)، و همچنین داده‌های سربرگ چاه‌های میدان گازی کیش در دسترس بوده است. همچنین در این مطالعه از نقطه نظر علمی از روش‌های مختلف برای ارزیابی از جمله Multimin Detrmin , و … از نرم افزار ژئولاگ 6.7.1 و آنالیز رگرسیونی در Execel و نیز روش‌های دستی استفاده شد. ساختار پروژه شامل پنج فصل و پیوست می‌باشد.

 

در فصل اول نگاهی کلی بر اهداف علمی و کاربردی این پروژه به طور خلاصه پرداخته شده است.

 

فصل دوم به بررسی زمین‌شناسی و چینه‌شناسی منطقه‌ای که میدان مورد نظر در آن واقع شده است و همچنین بررسی زمین‌شناسی و تاریخچه چینه‌ای مخزن مورد مطالعه پرداخته شده است.

 

فصل سوم این پروژه مفاهیم اساسی چاه‌نگاری و معرفی ابزارهای موجود و مبانی اولیه سازند و نرم افزار ژئولاگ ذکر شده است.

 

فصل چهارم مطالعه پتروفیزیکی میدان، روش‌های مختلف زون‌بندی و ارئه نحوه کار نرم‌افزار آمده است و نهایتاً در فصل پنجم نتایج و پیشنهادات این تحقیق مطرح گردید.

 

 

 

1-2- بیان مسئله

 

درک دقیق از ویژگی‌های زمین‌شناسی ناحیه‌ای (چینه شناسی، لیتواستراتیگرافی، رسوب‌شناسی، زمین‌شناسی ساختمانی و … ) وهمچنین تعیین پارامتر‌های پتروفیزیکی مخزن (حجم شیل، تخلخل، تراوایی، آب اشباع‌شدگی و…) به منظور زون‌بندی مخزنی، تولید بهینه و صیانت از مخزن است.

 

 

 

1-3- ضرورت انجام تحقیق

 

نظر به ضرورت اکتشاف و تولید میادین گازی، با توجه به نیاز مبرم کشور به گاز، جهت مصرف سرانه و نیز تزریق به میادین نفتی، تولید از میدان گازی کیش با حجم گازی حدود 62 تریلیون فوت مکعب در سال1385در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت. با توجه به اینکه پروژه حفاری 13 حلقه چاه (12 حلقه چاه توسعه‌ای و یک حلقه چاه تعمیری[12] میدان گازی کیش در مرحله حفاری قرار دارد و عملیات چاه‌پیمایی و برداشت نگار‌های پتروفیزیکی در دستورکار قرار گرفته است. پردازش و تفسیر داده‌های پتروفیزیکی برداشت شده و ارزیابی توان مخزنی و شناسایی بهترین زون مخزنی از ضروریات محسوب می‌شود.

 

 

 

1-4- اهداف

 

طرح توسعه میدان گازی کیش را جهت برخورداری از اهداف علمی و کاربردی زیر به اجرا درآورده شد.

 

اهداف علمی:

 

 

 

• ارزیابی پتروفیزیکی و زون‌بندی جدید سازندهای مخزنی مورد مطالعه

 

• بررسی ویژگی‌ها و کیفیت مخزنی و توزیع پارامترهای پتروفیزیکی در آنها

 

• محاسبه حجم شیل با استفاده از روش‌های مرسوم و مقایسه نتایج آنها

 

• تعیین نوع لیتولوژی با روش‌های مختلف، شناسایی اینتروال‌های مخزنی از نظر لیتولوژی و ستون هیدروکربور و در نهایت رسم یک ستون چینه‌شناسی بر اساس اطلاعات حاصل از نمودارها

 

• تعیین میزان تخلخل (صوتی ، نوتون، چگالی) و مقایسه آنها با یکدیگر

 

• تعیین نوع تخلخل با استفاده از لاگ انحراف سرعت

 

• محاسبه میزان اشباع آب در قسمت‌های مختلف

 

• تعیین کیفیت تراوایی و نفوذپذیری

 

• مطالعه جامع زمین‌شناسی ناحیه مورد بررسی و تاقدیس ژئوفیزیکی کیش

 

اهداف کاربردی: