1-7 -4 منابع پرتوزا ……………………………………………………………………………………………………….23

 

1-7-4-1 هسته های پرتوزای اولیه …………………………………………………………………………………………23

 

1-7-5  پرتوها و هسته های پرتوزای کیهانی …………………………………………………………………………….. 24

 

1-7-5-1 منابع با پرتوزایی طبیعی بالا …………………………………………………………………………………… 24

 

1-7-5-2 منابع پرتوزای مصنوعی ……………………………………………………………………………………….. 25

 

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

 

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 29

 

2-2 مروری بر تحقیقات پیشین ……………………………………………………………………………………………. 30

 

2-2-1 پژوهش های داخلی ……………………………………………………………………………………………….. 30

 

2-2-2 پژوهش های خارجی ……………………………………………………………………………………………… 35

 

2-2-3 جمع بندی و ارزیابی پژوهش های پیشین ………………………………………………………………………….. 36

 

2-3 پیشینه تاریخی ……………………………………………………………………………………………………….. 37

 

2-3-1 محیط زیست ………………………………………………………………………………………………………. 37

 

2-3-1-1 وضعیت محیط زیست ………………………………………………………………………………………….. 37

 

2-3-2 تدوین رهنمودهای ارزیابی اثرات زیست محیطی ………………………………………………………………….. 39

 

2-3-2-1 ارزیابی زیست محیطی …………………………………………………………………………………………. 39

 

2-3-2-2 ملاک ها و شیوه های ارزیابی ………………………………………………………………………………….. 42

 

2-4 انواع محیط زیست …………………………………………………………………………………………………… 43

 

2-4-1 محیط زیست طبیعی ………………………………………………………………………………………………..43

 

2-4-2 محیط زیست انسانی ……………………………………………………………………………………………….. 44

 

2-5 محیط زیست و حقوق بین الملل ………………………………………………………………………………………..44

 

2-5-1 معاهدات مربوط به منع گسترش سلاح های هسته ای ……………………………………………………………….45

 

2-5-1-1 آژانس بین المللی انرژی اتمی ……………………………………………………………………………………45

 

2-5-2 قراردادهای منع آلودگی محیط زیست ……………………………………………………………………………….47

 

2-5-2-1 معاهده آنتارکتیک ………………………………………………………………………………………………..47

 

2-5-2-2 معاهده منع آزمایش سلاح های هسته ای در جو ، ماورای جو و زیر آب …………………………………………47

 

2-5-2-3 معاهده راجع به اصول حاکم بر فعالیت های دولت در اکتشاف و استفاده از جو خارجی ………………………….48

 

2-5-2-4 معاهده منع جامع آزمایشات هسته ای …………………………………………………………………………….48

 

2-5-2-5 معاهدات مربو به دفع پسماندهای هسته ای ……………………………………………………………………….49

 

2-5-3 منابع دیگر حقوق بین الملل در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای ……………………………………………….50

 

2-5-4 آراء و رویه های قضایی بین المللی و حقوق محیط زیست ………………………………………………………….50

 

2-5-5 کنوانسیون منطقه ای کویت …………………………………………………………………………………………51

 

2-5-5-1 کنوانسیون راپمی …………………………………………………………………………………………………52

 

2-6 ایمنی تأسیسات هسته ای ……………………………………………………………………………………………….53

 

2-6 اصول زیست محیطی ………………………………………………………………………………………………… 57

 

2-6-1 اصل مسئولیت مشترک ولی متفاوت ………………………………………………………………………………. 58

 

2-6-2 اصل همکاری …………………………………………………………………………………………………….. 58

 

2-6-3 اصل حفاظت از محیط زیست …………………………………………………………………………………….. 59

 

2-6-4 اصل حاکمیت دولت ها  …………………………………………………………………………………………… 59

 

2-6-5 اصل احتیاطی   …………………………………………………………………………………………………… 60

 

2-6-6 اصل اطلاع رسانی و کمک در حوادث اضطراری ……………………………………………………………….. 60

 

2-6-7 اصل جلوگیری از آلودگی و اصل پرداخت توسط آلوده کننده ……………………………………………………… 61

 

2-7 آلودگی ……………………………………………………………………………………………………………….. 61

 

2-7-1 آگاهی و اهمیت مسأله آلودگی ……………………………………………………………………………………… 62

 

2-7-2 مهم ترین آلودگی های زیست محیطی ناشی از فعالیت های نیروگاه های هسته ای …………………………………. 63

 

2-7-2-1 آلودگی آب ……………………………………………………………………………………………………… 63

 

2-7-2-2 آلودگی هوا …………………………………………………………………………………………………….. 65

 

2-7-2-3 آلودگی خاک ……………………………………………………………………………………………………. 65

 

2-7-2-4 آلودگی صوتی ………………………………………………………………………………………………….. 66

 

2-7-2-5 آلودگی دریایی ………………………………………………………………………………………………….. 66

 

2-7-2-6 آلودگی حرارتی ………………………………………………………………………………………………… 68

 

2-7-2-7 آلودگی خزانه ژنتیکی جمعیت ……………………………………………………………………………………68

 

2-7-2-8 آسیب روانی جامعه …………………………………………………………………………………………….. 69

 

2-8 منطقه مورد مطالعه ………………………………………………………………………………………………….. 69

 

2-8-1 جغرافیای طبیعی استان بوشهر ……………………………………………………………………………………. 69

 

2-8-2 حمل و نقل ……………………………………………………………………………………………………..73

 

2-8-2-1 دریایی ………………………………………………………………………………………………………….. 73

 

2-8-2-2 هوایی ………………………………………………………………………………………………………….. 73

 

2-8-2-3 جاده ای ………………………………………………………………………………………………………… 73

 

2-8-3 پیشینه تاریخی ………………………………… …………………………………………………………………. 73

 

2-8-3-1 شهرستان بوشهر ………………………… ……………………………………………………………………. 74

 

2-8-3-2 مشخصات عمومی استان بوشهر …………………… …………………………………………………………. 78

 

2-9 تشریح وضعیت محیط زیست منطقه ………………….. …………………………………………………………….. 78

 

2-9-1 وضعیت اقلیمی استان بوشهر ……………… …………………………………………………………………….. 79

 

2-9-2 وضعیت توپوگرافی …………………………………………………………………………………………………80

 

2-9-3 پوشش خاک استان بوشهر . ……………………………………………………………………………………….. 81

 

2-9-4 تنوع زیستی استان و وضعیت موجود آن ………………………………………………………………………….. 82

 

2-9-4-1 گونه های نادر گیاهی و جانوری استان بوشهر … ……………………………………………………………… 83

 

2-9-5 محیط زیست طبیعی استان بوشهر . ……………………………………………………………………………….. 84

 

2-9-5-1 نواحی ساحلی …………………………………………………………………………………………………… 84

 

2-9-5-2 منابع آب ……………………………………………………………………………………………………….. 84

 

2-9-5-3 جنگل های استان بوشهر ……………………………………………………………………………………….. 86

 

2-9-5-4 مراتع استان بوشهر …………………………………………………………………………………………….. 88

 

2-10 محیط زیست دریایی ………………………………………………………………………………………………. 89

 

2-10-1 جغرافیایی طبیعی خلیج فارس …………………………………………………………………………………… 92

 

2-10-2 محدوده جغرافیایی خلیج فارس …………………………………………………………………………………. 93

 

2-10-3 آب و هوای خلیج  فارس ……………………………………………………………………………………….. 94

 

2-10-4 شرایط اقلیمی و هواشناختی ……………………………………………………………………………………. 95

 

2-10-5 موقعیت جغرافیایی خلیج فارس ………………………………………………………………………………… 96

 

2-10-6 منابع غذایی خلیج فارس . ……………………………………………………………………………………… 97

 

2-10-7 محیط زیست خلیج فارس………………………………………….. ………………………………………….. 97

 

2-10-7-1 لاک پشت ها ………………………………………………………………………………………………… 98

 

2-10-7-2 دلفین و نهنگ ها ……………………………………………………………………………………………. 98

 

2-10-7-3 کوسه ها …………………………………………………………………………………………………….. 98

 

2-10-7-4 جنگل های حرا ……………………………………………………………………………………………… 99

 

2-10-8 مهم ترین چالش ها ، منابع آلاینده و علل تخریب اکوسیستم منطقه خلیج فارس و دریای عمان ………………….. 99

 

2-11 ویژگی های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی ……………………………………………………………………… 99

 

2-11-1 ویژگی های اقتصادی ………………………………………………………………………………………….. 99

 

فصل سوم : مبانی علمی ، نظری و روش شناسی تحقیق

 

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………..102

 

3-1روند تاسیس نیروگاه اتمی بوشهر و موقعیت آن مقدمه  ……………………………………………………………… 103

 

3-2 ایمنی تأسیسات هسته ای ……………………………………………………………………………………………. 108

 

3-2-1 اهداف …………………………………………………………………………………………………………… 108

 

3-2-2 مقررات کلی حاکم بر تولید انرژی هسته ای …………………………………………………………………….. 109

 

3-2-3 نقش نهاد مقررات گذار ………………………………………………………………………………………….. 110

 

3-2-4 نقش سازمان متصدی ……………………………………………………………………………………………. 112

 

3-2-5 شروط صدور مجوز …………………………………………………………………………………………….. 114

 

3-2-6 موضوعات خاص ……………………………………………………………………………………………….. 115

 

 

3-3 جنبه های قانونی ایمنی تأسیسات هسته ای ………………………………………………………………………….. 115

 

3-3-1 قوانین و مقررات حاکم بر ایمنی تأسیسات هسته ای ……………………………………………………………… 115

 

3-3-1-1 قوانین و مقررات . ……………………………………………………………………………………………. 115

 

3-4 صلاحیت قانونی نظام ایمنی کشور در تصویب مقررات در زمینه ایمنی تأسیسات هسته ای و اعتبار حقوقی ……….. 119

 

3-4-1 صلاحیت نظام ایمنی کشور ……………………………………………………………………………………… 119

 

3-4-2 قانون سازمان انرژی اتمی ………………………………………………………………………………………. 119

 

3-4-3 قانون حفاظت در برابر اشعه …………………………………………………………………………………….. 120

 

3-4-4 اعتبار حقوقی مقررات مصوب سازمان در مورد ایمنی تأسیسات هسته ای ………………………………………. 120

 

3-5 بررسی اجمالی مقررات مصوب سازمان انرژی اتمی ایران در خصوص ایمنی تأسیسات هسته ای ………………… 121

 

3-5-1 لزوم دریافت مجوز برای تأسیسات هسته ای …………………………………………………………………….. 121

 

3-5-2 مرجع صدور مجوز …………………………………………………………………………………………….. 122

 

3-5-3 مسئول ایمنی تأسیسات هسته ای …………………………………………………………………………………. 123

 

3-5-4 نظارت بر رعایت مقررات ایمنی در تأسیسات هسته ای …………………………………………………………. 124

 

3-5-4-1 مبانی قانونی صلاحیت مرجع نظارت بر اجرای مقررات ایمنی در تأسیسات هسته ای ………………………… 124

 

3-5-4-2 ویژگی های ساختاری مرجع نظارت بر ایمنی تأسیسات هسته ای …………………………………………….. 125

 

3-5-5 مجازات مختلف از مقررات حاکم بر ایمنی تأسیسات هسته ای …………………………………………………… 125

 

3-5-5-1 مجازات اداری ……………………………………………………………………………………………….. 126

 

3-5-5-2 مجازات کیفری ……………………………………………………………………………………………….. 127

 

3-6 مسئولیت و جبران خسارت مربوط به خسارات زیست محیطی ……………………………………………………….129

 

3-6-1 منطقی بودن معرفی رژیم های مسئولیت برای خسارات محیط زیستی …………………………………………….130

 

3-6-2 مسئولیت دولت و مسئولیت مربوط به خسارت محیط زیستی ………………………………………………………131

 

3-6-2-1 خسارت محیط زیستی فرامرزی ………………………………………………………………………………..131

 

3-6-3 مسئولیت ( اعمال ممنوعه ) دولت و مسئولیت ( اعمال منع نشده ) دولت ………………………………………….132

 

3-6-3-1 مسئولیت دولت در مورد اعمال مجرمانه ……………………………………………………………………….133

 

3-6-3-2 مسئولیت دولت ( اعمال غیر ممنوعه ) برای اعمال قانونی ……………………………………………………..134

 

3-6-4 رژیم های مسئولیت مدنی در خسارات محیط زیستی ………………………………………………………………135

 

3-7 تفسیر جدید از صلح و امنیت بین المللی ………………………………………………………………………………136

 

3-7-1 مفهوم صلح و امنیت بین المللی ……………………………………………………………………………………136

 

3-7-1-1 مفهوم صلح …………………………………………………………………………………………………….136

 

3-7-1-2 مفهوم امنیت بین المللی …………………………………………………………………………………………137

 

3-7-2 تهدیدهای صلح و امنیت بین المللی ………………………………………………………………………………..138

 

3-7-3 آرای دیوان بین المللی در قضیه آزمایش های هسته ای ……………………………………………………………141

 

3-7-4 حمایت از محیط زیست ……………………………………………………………………………………………144

 

3-8 ممنوعیت صریح سلاح هسته ای بر اساس معاهدات و حقوق عرفی …………………………………………………147

 

3-8-1 حقوق مخاصمات مسلحانه ………………………………………………………………………………………..151

 

3-8-2 حمایت از دولت های بی طرف ……………………………………………………………………………………153

 

3-9 بررسی و ارزیابی مدارک تحلیلی ایمنی ( SAR ) ………………………………………………………………….. 155

 

3-9-1 استانداردها ، مقررات و ملزومات ایمنی هسته ای در خصوص تهیه و ارزیابی گزارش های تحلیل ایمنی ……….. 156

 

3-9-2 روش اجرایی ارزیابی گزارش های تحلیل ایمنی ………………………………………………………………… 157

 

3-9-3 اهم مواردی که در بررسی و ارزیابی گزارش های تحلیل ایمنی باید مد نظر قرار بگیرند ……………………….. 159

 

3-9-4 گزارش تحلیل ایمنی نیروگاه بوشهر ……………………………………………………………………………… 159

 

3-10 نظریه های زیست محیطی ……………………………………………………………………………………….. 160

 

3-10-1 نقش محیط زیست در روابط بین الملل …………………………………………………………………………. 161

 

3-10-2 رابطه انسان و محیط زیست از دیدگاه آرمان گرایان و واقع گرایان ……………………………………………. 162

 

3-10-3 زیست محیط  و رویکردهای امنیتی در روابط بین الملل ……………………………………………………….. 163

 

3-10-4 زیست محیط و تغییرات اجتماعی سیاسی ……………………………………………………………………….163

 

3-10-5 رویکرد زیست محیطی در دنیای امروز ……………………………………………………………………….. 163

 

3-11 روش شناسی تحقیق ………………………………………………………………………………………………. 164

 

3-11-1 روش تحقیق . ………………………………………………………………………………………………….. 164

 

3-11-2 جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………… 165

 

3-11-3 ابزار و شیوه های گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………. 165

 

3-11-4 منابع داده ها …………………………………………………………………………………………………… 166

 

3-11-5 تشریح روش انجام تحقیق ………………………………………………………………………………………. 166

 

3-12 پایش محیط زیست نیروگاه ……………………………………………………………………………………….. 168

 

3-12-1 اهداف کلی برنامه پایشی برای حفاظت مردم و محیط زیست …………………………………………………… 169

 

3-12-2 اهداف جانبی برنامه پایشی برای حفاظت مردم و محیط ………………………………………………………… 169

 

3-12-3 آلاینده های محیطی …………………………………………………………………………………………….. 169

 

3-12-4 پایش پارامترهای هواشناسی …………………………………………………………………………………… 170

 

3-12-4-1 پارامترهای اصلی هواشناسی ……………………………………………………………………………….. 170

 

3-12-4-2 پخش آتمسفریک آلاینده های گازی رادیواکتیو ………………………………………………………………. 171

 

3-12-4-3 مدل گوسی پخش ……………………………………………………………………………………………. 171

 

3-12-5 الگوی پخش در یک دوره طولانی مدت ……………………………………………………………………….. 173

 

3-12-6 پایش پخش مواد رادیواکتیو در آبهای خلیج فارس ………………………………………………………………. 174

 

3-12-6-1 نحوه پخش مواد رادیواکتیو در آبهای خلیج فارس ……………………………………………………………. 175

 

3-12-6-2 مدل ریاضی پخش در آبهای خلیج فارس …………………………………………………………………….. 175

 

3-12-7 پایش آبهای زیر زمینی برای نیروگاه . ………………………………………………………………………… 176

 

3-12-7-1 پخش مواد رادیواکتیو در آبهای زیر زمینی محدوده نیروگاه اتمی بوشهر ……………………………………. 177

 

3-12-7-2 سینماتیک آبهای زیر زمینی …………………………………………………………………………………. 178

 

3-12-8 پایش پارامترهای اکولوژی خشکی و دریا ……………………………………………………………………… 179

 

3-12-9 پایش پارامترهای سرزمین …………………………………………………………………………………….. 179

 

3-12-10 پایش پارامترهای کاربری آب و زمین ……………………………………………………………………….. 180

 

3-12-11 پایش رادیولوژیک محیط زیست در نیروگاه ………………………………………………………………….. 180

 

فصل چهارم : نیروگاه های اتمی و اثرات زیست محیطی آن

 

4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………. 183

 

4-2 تکنولوژی مختلف تولید انرژی در نیروگا های هسته ای ……………………………………………………………. 183

 

4-2-1 رآکتورهای هسته ای …………………………………………………………………………………………….. 184

 

4-2-2 اجزای اصلی تشکیل دهنده رآکتورهای هسته ای . ………………………………………………………………. 185

 

4-2-3 دسته بندی نیروگاه ها ( راکتور نیروگاه ها ) …………………………………………………………………….. 185

 

4-2-4 نیروگاه ها و اقدامات زیست محیطی …………………………………………………………………………….. 189

 

4-3 ساختار نیروگاه هسته ای …………………………………………………………………………………………… 189

 

4-4 روش های ایمنی …………………………………………………………………………………………………… 192

 

4-4-1 فلسفه های ایمنی …………………………………………………………………………………………………. 193

 

4-4-1-1 سیستم های ذخیره …………………………………………………………………………………………….. 193

 

4-4-1-2 گوناگونی ……………………………………………………………………………………………………… 196

 

4-4-1-3 انتخاب منطقی 2 از 3 ، ایمنی قطع خطوط برق ………………………………………………………………. 197

 

4-4-1-4 روش جداسازی ساختمان یا فضای نصب …………………………………………………………………….. 197

 

4-4-1-5 سازوکار ایمن سازی خودکار . ……………………………………………………………………………….. 199

 

4-4-1-6 محدودیت های تردد و تماس ………………………………………………………………………………….. 199

 

4-4-1-7 اطلاعات عملی کارگران . ……………………………………………………………………………………. 200

 

4-4-1-8 وارسیهای ادواری …………………………………………………………………………………………….. 200

 

4-4-1-9 تبادل تجربیات . ………………………………………………………………………………………………. 201

 

4-4-2 سیستم حفاظتی راکتور …………………………………………………………………………………………… 203

 

4-4-3 نمودار درختی رویدادها ، نمودار درختی عیوب …………………………………………………………………. 205

 

4-4-4 حالات اختلال طراحی در راکتورهای آب پرفشار ……………………………………………………………….. 206

 

4-4-4-1 نشتی اولیه بزرگ …………………………………………………………………………………………….. 207

 

4-4-4-2 نشتی اولیه متوسط ……………………………………………………………………………………………. 209

 

4-4-4-3 نشتی اولیه کوچک ……………………………………………………………………………………………. 209

 

4-4-4 موارد اختلال ناشی از اتلاف مبرد در راکتور آب جوش ………………………………………………………… 210

 

4-5 رآکتورهای آب پرفشار …………………………………………………………………………………………….. 211

 

4-5-1 ساختار رآکتورهای آب پرفشار ………………………………………………………………………………….. 211

 

4-5-2 محفظه تحت فشار رآکتور ……………………………………………………………………………………….. 212

 

4-5-3 پمپ های مبرد اصلی . ………………………………………………………………………………………….. 214

 

4-5-4 مولد بخار ……………………………………………………………………………………………………….. 215

 

4-5-5 سیستم تنظیم فشار . ……………………………………………………………………………………………… 216

 

4-5-6 سیستم کنترلی جمعی …………………………………………………………………………………………….. 218

 

4-5-7 سیستم های خنک سازی پسین و اضطراری . …………………………………………………………………… 219

 

4-5-7-1 سیستم های تغذیه اضطراری ………………………………………………………………………………….. 219

 

4-5-7-2 سیستم خنک سازی پسین ……………………………………………………………………………………… 221

 

4-5-7-3 سیستم تغذیه ایمنی …………………………………………………………………………………………….. 222

 

4-5-7-4 سیستم بورزن …………………………………………………………………………………………………. 223

 

4-5-7-5 مخزن تحت فشار . ……………………………………………………………………………………………. 223

 

4-5-7-6 سیستم خنک سازی حوضچه ………………………………………………………………………………….. 224

 

4-5-8 سیستم های کمکی ……………………………………………………………………………………………….. 224

 

4-5-8-1 سیستم های تهویه ……………………………………………………………………………………………… 224

 

4-5-8-2 چرخه های خنک سازی ………………………………………………………………………………………. 225

 

4-5-8-3 تأمین برق در نیروگاه های هسته ای . ………………………………………………………………………… 226

 

4-6 پیامدهای بالقوه نیروگاه های هسته ای ………………………………………………………………………………. 230

 

4-6-1 حساسیت نسبت به خطرات . …………………………………………………………………………………….. 230

 

4-6-2 خطرات انرژی هسته ای ………………………………………………………………………………………… 232

 

4-6-3 اثرات زیست محیطی نیروگاه ها ………………………………………………………………………………… 234

 

4-6-3-1 مسایل زیست محیطی نیروگاه ها در مرحله ساخت ……………………………………………………………. 235

 

4-6-3-2 مسایل زیست محیطی نیروگاه ها در مرحله بهره برداری …………………………………………………….. 236

 

4-7 نیروگاه های هسته ای ………………………………………………………………………………………………. 236

 

4-7-1 اثرات زیست محیطی نیروگاه ها . ………………………………………………………………………………. 237

 

4-7-1-1 اثرات مستقیم نیروگاه ها ………………………………………………………………………………………. 237

 

4-7-1-2 اثرات غیر مستقیم نیروگاه ها …………………………………………………………………………………. 237

 

4-7-2 اثرات آلاینده های هوای نیروگاه ها ……………………………………………………………………………….238

 

4-7-2-1 آلودگی هوا و تأثیر آن بر سلامتی انسان ………………………………………………………………………. 239

 

4-7-2-2 اثر مواد شیمیایی ……………………………………………………………………………………………… 239

 

4-7-2-3 املاح نمکی …………………………………………………………………………………………………… 239

 

4-7-2-4 فلزات سنگین ، مواد سمی و دیگر مواد شیمیایی ………………………………………………………………. 239

 

4-7-2-5 اثر حرارت …………………………………………………………………………………………………… 240

 

4-7-2-6 اثر مواد روغنی ………………………………………………………………………………………………. 241

 

4-7-2-7 اثر فاضلاب های بهداشتی ……………………………………………………………………………………. 241

 

4-7-3 اثرات مثبت و منفی تولید برق هسته ای در محیط زیست . ………………………………………………………. 241

 

4-7-3-1 تأثیرات تشعشعات هسته ای بر محیط زیست ………………………………………………………………….. 241

 

4-7-3-2 خطرات مواد رادیواکتیو ………………………………………………………………………………………. 242

 

4-7-3-3 تأثیرات نامطلوب تشعشعات اتمی بر انسان . ………………………………………………………………….. 244

 

4-8 تشعشعات هسته ای و محیط زیست …………………………………………………………………………………. 245

 

4-8-1 اثرات رادیواکتیو بر آب دریا ……………………………………………………………………………………. 246

 

4-8-2 آلودگی ناشی از مواد رادیواکتیو در دریا ………………………………………………………………………… 247

 

4-8-3 تأثیر زیست محیطی مواد پرتوزا ………………………………………………………………………………… 249

 

4-8-4 آبهای آلوده ………………………………………………………………………………………………………. 250

 

4-8-5 ورود اتفاقی مواد  ………………………………………………………………………………………………..256

 

4-8-6 تأثیر زیست محیطی مواد پرتوزا ………………………………………………………………………………… 262

 

4-8-7 مواد پرتوزا در ماهیان ………………………………………………………………………………………….. 266

 

4-8-8 اثرات مواد پرتوزا روی آبزیان ………………………………………………………………………………….. 273

 

4-8-9 صدمات ناشی از مواد پرتوزا روی انسان ……………………………………………………………………….. 274

 

4-8-10 تأثیر زیست محیطی مواد پرتوزا ………………………………………………………………………………. 277

 

4-8-11 تأثیر زیست محیطی مواد پرتوزا ………………………………………………………………………………. 280

 

فصل پنجم : ارزیابی اثرات زیست محیطی نیروگاه اتمی بوشهر

 

5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………. 284

 

5-2 بررسی تطبیقی ایمنی نیروگاه بوشهر ………………………………………………………………………………. 286

 

5-2-1 نیروگاه اتمی بوشهر و فوکوشیما ژاپن …………………………………………………………………………… 286

 

5-2-2 نیروگاه اتمی بوشهر و چرنوبیل …………………………………………………………………………………. 289

 

5-3 ایمنی و امنیت ……………………………………………………………………………………………………… 289

 

5-3-1 رصد مرتب میزان تشعشعات نیروگاه بوشهر ……………………………………………………………………. 290

 

5-4 پایش نیروگاه اتمی بوشهر ………………………………………………………………………………………….. 290

 

5-4-1 دفن زباله های هسته ای نیروگاه اتمی بوشهر مطابق استانداردهای جهانی ……………………………………….. 291

 

5-5 مسیرهای ورود رادیونوکلئیدها به محیط نیروگاه اتمی بوشهر ………………………………………………………. 291

 

5-5-1 مهم ترین راه های پرتوگیری برای انسان ناشی از کار واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر …………………………… 292

 

5-5-2 راههای خارجی پرتوگیری . …………………………………………………………………………………….. 292

 

5-5-3 راههای داخلی پرتوگیری ………………………………………………………………………………………… 292

 

5-6 رادیواکتیویته در محیط به سبب کار واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر …………………………………………………. 292

 

5-6-1 رادیواکتیو ناشی از رهاسازی جوی واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ……………………………………………… 293

 

5-6-1-1 غلظت رادیونوکلئیدها در سبزیجات اطراف نیروگاه اتمی بوشهر ……………………………………………… 293

 

5-6-1-2 غلظت رادیونوکلئیدها در شیر و گوشت مصرفی مردم در اطراف نیروگاه اتمی بوشهر ………………………. 295

 

5-6-2 رهاسازی رادیونوکلئیدها در آبهای سطحی نیروگاه اتمی بوشهر …………………………………………………. 296

 

5-6-2-1 غلظت رادیونوکلئیدها در سبزیجات آبیاری شده ……………………………………………………………….. 297

 

5-6-2-2 غلظت رادیونوکلئیدها در شیر و گوشت حیوان ناشی از آبهای سطحی ………………………………………… 297

 

5-6-2-3 غلظت رادیونوکلئیدها در غذاهای دریایی اطراف نیروگاه اتمی بوشهر ……………………………………….. 297

 

5-6-3 غلظت رادینوکلئیدها در رسوبات ساحلی اطراف نیروگاه اتمی بوشهر …………………………………………… 299

 

5-6-4 روابط پخش رادیونوکلئیدها در ساحل دریا ………………………………………………………………………. 300

 

5-7 محاسبات دز فردی ناشی از رهاسازی رادیونوکلئیدها در جو و آبهای سطحی واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ………. 302

 

5-7-1 ضرایب تبدیل دز و دیگر داده ها برای رادیونوکلئیدها در محاسبات دز ………………………………………….. 302

 

5-7-2 دز ناشی از رهاسازی رادیونوکلئیدها در جو از واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ………………………………….. 303

 

5-7-2-1 دز ناشی از بلع رادیونوکلئیدها به سبب رهاسازی جوی واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ……………………….. 303

 

5-7-2-2 دز ناشی از تنفس پلوم واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر …………………………………………………………. 303

 

5-7-2-3 دز ناشی از پرتوگیری مستقیم از پلوم واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر …………………………………………. 304

 

5-7-2-4 دز پوست بدن ناشی از پرتوهای بتا پلوم واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ………………………………………. 304

 

5-7-2-5 دز ناشی از پرتوهای رادیونوکلئیدهای سطح زمین به سبب رهاسازی جوی واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر …… 304

 

5-7-3 دز ناشی از رهاسازی رادیونوکلئیدها در آبهای سطحی واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ………………………….. 305

 

5-7-3-1 دز ناشی از بلع رادیونوکلئیدها در رژیم غذایی دریایی مردم منطقه نیروگاه اتمی بوشهر ……………………… 305

 

5-7-3-2 دز ناشی از فعالیت های ماهیگیری و قایقرانی در آبهای منطقه نیروگاه اتمی بوشهر ………………………….. 305

 

5-7-3-3 دز ناشی از فعالیت های ساحلی و شنا در آبهای منطقه نیروگاه اتمی بوشهر ………………………………….. 306

 

5-7-3-4 دز ناشی از فعالیت در خاک آبیاری شده با آب آلوده رادیواکتیو منطقه نیروگاه اتمی بوشهر …………………… 306

 

5-7-4 محاسبات دز جمعیتی ناشی از رهاسازی مواد رادیواکتیو در جو و آبهای سطحی ………………………………… 307

 

5-8 بررسی شرایط  حادثه ای نیروگاه اتمی بوشهر  ……………………………………………………………………. 308

 

5-8-1 حوادث نیروگاهی ……………………………………………………………………………………………….. 311

 

5-8-2 ارزیابی اثرات محیطی شرایط حادثه ای واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر …………………………………………. 311

 

5-8-3 محاسبه فاکتور پخش جوی شرایط حادثه ای واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر ……………………………………… 312

 

5-8-4 محاسبات دز شرایط حادثه ای…………………………………………… ………………………………………. 314

 

5-8-5 برنامه ریزی اضطراری ………………………………………………………………………………………… 315

 

5-8-6 مناطق و نواحی برنامه ریزی . ………………………………………………………………………………….. 316

 

5-8-7 ناحیه بندی جمعیتی ………………………………………………………………………………………………. 318

 

5-8-8 سطوح برنامه ریزی و مسئولیت ها ……………………………………………………………………………… 318

 

5-8-9 دسته بندی سوانح اضطراری ، شرایط و اقدامات فوری …………………………………………………………. 322

 

5-8-10 استفاده از کامپیوتر برای ارزیابی حادثه و تصمیم سازی ………………………………………………………. 324

 

5-8-11 اقدامات حفاظتی ……………………………………………………………………………………………….. 325

 

 

 

 

بند سوم: امنیت شغلی………………………………………………………………………………….. …..41

 

الف) نحوه گزینش………………………………………………………………………………………. ….42

 

ب) مدت تصدی…………………………………………………………………………………………. …44

 

ج) تغییر سمت، انتقال و ارتقاء………………………………………………………………………… ..44

 

د) عدم عزل……………………………………………………………………………………………….. ..45

 

ه) مصونیت و مسئولیت………………………………………………………………………………….. 48

 

و) تامین مالی………………………………………………………………………………………………. 52

 

ر) منع جمع مشاغل و منع فعالیت سیاسی…………………………………………………………… 53

 

ز)حق تفسیر قضایی………………………………………………………………………………………. 55

 

فصل سوم: مفهوم استقلال فردی دادرس

 

مبحث اول: عوامل تامین کننده استقلال قضات…………………………………………… 62

 

بند اول: عوامل ایجابی………………………………………………………………………………….. 62

 

الف) گزینش قضات…………………………………………………………………………………….. 63

 

ب) ارتقای قضات……………………………………………………………………………………….. 69

 

ج) تامین مالی قضات…………………………………………………………………………………… 73

 

د) مصونیت قضات………………………………………………………………………………………. 76

 

 

1. مصونیت شغلی………………………………………………………………………………………… 76

 

1. مصونیت کیفری……………………………………………………………………………………….. 78

 

بند دوم: عوامل سلبی……………………………………………………………………………………. 79

 

الف) منع عزل قضات……………………………………………………………………………………. 80

 

ب) منع تغییر و انتقال قضات…………………………………………………………………………… 83

 

ج) منع جمع مشاغل……………………………………………………………………………………… 86

 

د) منع فعالیت سیاسی……………………………………………………………………………………. 87

 

مبحث دوم: مسئولیت قضات……………………………………………………………………… 88

 

الف) مسئولیت مدنی……………………………………………………………………………………… 89

 

ب) مسئولیت کیفری……………………………………………………………………………………… 91

 

ج) مسئولیت انتظامی……………………………………………………………………………………… 96

 

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………..105

 

پیشنهادها ……………………………………………………………………………………………………….110

 

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………… 112

 

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………….. 119

 

چکیده        

 

استقلال قضایی در تاریخ نظام های حقوقی ریشه دارد و امروزه هم اهمیت آن افزون شده است. این استقلال حاصل مبارزات مستمر طولانی بشر و صاحبان اندیشه و قلم در قبال حکومت های استبدادی است استقلال قضایی یک اصل مسلم است. اجرای عدالت توسط دستگاه قضایی مستلزم تضمین استقلال قاضی به طور کامل و جامع است. مساله قضا همواره با جان، مال و آبروی دیگران در ارتباط است و برای اینکه حقی از دیگری تضییع نشود باید استقلال قضایی به طور کامل تضمین و عملاً پیاده شود.

 

قاضی باید بدون ترس از فشارهای خارج از نهاد قضایی، درون نهاد قضایی و بدون جانبداری از اصحاب دعوا و صرفا براساس واقعیات موجود در پرونده و مستندات قانونی رسیدگی و صدور حکم نماید و هیچ خطری به خاطر این استقلال رای وی را

 تهدید نکند..

 

واژگان کلیدی: استقلال قضایی،بی طرفی،پاسخگویی،دادرسی عادلانه،نظام حقوقی

 

مقدمه

 

گذشته چراغ راه  آینده است و پدیده کهن ، ابزاری  برای حفظ و پیشبرد تمدن امروز است. علم حقوق با علم تاریخ رابطه تنگاتنگی دارد. رئیس یکی از دانشکده های حقوق امریکا در این زمینه گفته است : علم حقوق باید با روح و روش تاریخ نگاری بررسی شود و حتی به قول بعضی از اساتید فرانسه ، همه ی قوانین جدید ، تحولات روش های قبلی است و در صورتی که منابع تارییخی معلوم نشود ،  پی بردن به حقیقت آنها ممکن نیست .

 

در ابتدا زور  وقدرت ، تنها راه فصل خصومت و از بین بردن نزاع میان افراد بود. خود شخص به حق خویش حکم می کرد و همراه عاقله یا قبیله اش آن را می ستاند. در آن دوره افراد مجاز بودند در قبال ضرر وارد شده انتقام بگیرند و آنچه به متضرر وارد شده بود ، جهت اصلاح جبران ضرر ناشی از خطا ، به عوامل آن بار می شد. این اولین چیزی بود که به حکم غریضه ، به ذهن بشر خطور می کرد.

 

وقتی که اجتماع استمرار یافت و مردم فهمیدند که زور و قدرت ، بهترین وسیله برای از بین بردن نزاع نیست ، به شخص ثالثی روی آوردند که در حق آنها داوری کند. این بیشک  اصل مصونیت قضایی امری منطقی و حاصل ارزشمند تجربه ای است که در گذر از استبداد به دموکراسی ، قضات دست نشانده ی فرمانروایان مستبد را به قضات مستقل و مقتدر برای اجرای عدالت  تبدیل نموده است و دلیل عمده ی مصونیت ، ترس از انتقامجویی است که استقلال قضایی را در برابر منابع اصحاب دعوا به خطر می اندازد. اصل اسقلال قضایی مقتضی آن است که قضات از تعقیب دعاوی مدنی و کیفری نسبت به اعمالی که در مقام اجرای وظیفه ی شغلی انجام داده اند مصون بمانند و در فقه نیز قاعده کلی ( عدم  جواز مخاطمه بر قاضی) است. با این حال استقلال مطلق قاضی نه مطابق عقل است و نه نقل.

 

پذیرش استقلال تصمیم گیرندگان قضایی به معنای نفی ارزش آنها نیست بلکه در واقع تکریم به شرافت ، آزادی ، کرامت ، حیثیت ، جان ویا مال زیاندیده است و به عبارتی استقلال مظهر عزت و کرامت انسان است.

 

هرقدر به شرافت ، آزادی و کرامت مردم ارج گذاشته شود به همان نسبت بر تشریفات قضایی و قانونی افزوده می شود و هر زمان افرادی می خواستند مطلق العنان باشند و شیوه های استبدادی را پیشه کنند ، از تشریفات قوانین کاسته و یا آنها را حتی المقدور صادر می کردند. بدون تصور استقلال قضایی ، حق مفهوم عینی خود را از دست داده و صرفا جنبه ی ذهنی پیدا می کند.

 

الف ) بیان مسئله :

 

استقلال قضایی یک اصل اساسی و مسلم است. اجرای عدالت توسط دستگاه قضایی مستلزم تضمین استقلال قضایی به طور کامل و جامع است. مسئله قضا همواره با جان ، مال و آبروی دیگران در ارتباط است و برای اینکه حقی از دیگری تضیع نشود باید اسقلال قضایی به طور کامل تضمین و عملا پیاده شود. استقلال از چنان اهمیتی برخوردار است که مجمع عمومی سازمان  ملل سند موسوم به اصول بنیادین استقلال قضایی را در 13 دسامبر 1985 تصویب نمود. در اصل دوم از اصول بنیادین استقلال قضایی آمده است ( تصمیم گیری در خصوص وقایع باید فقط بر مبنای دلایل صورت گیرد و وقایع نیز باید بر اساس قوانین قابل اجرا مورد توجه قرار گیرند.

 

 

 

 

بند سوم : تعریف سلب.. 8

 

الف) سلب در لغت.. 8

 

ب) سلب در اصطلاح.. 8

 

گفتار دوم : حضانت اطفال دارای سرپرست.. 8

 

بنداول : تفاوت حضانت و ولایت قهری.. 8

 

بنددوم  : وضعیت حقوقی شیردادن و حضانت.. 9

 

بند سوم: حضانت حق است یا تکلیف.. 10

 

بندچهارم  : اشخاص عهده دار حضانت.. 11

 

الف: والدین. 11

 

ب: حضانت بعد از فوت والدین. 13

 

ج: حضانت بعد از فوت یکی از والدین. 14

 

گفتار سوم  : شرایط حاضن یا حاضنه. 14

 

الف : عقل. 14

 

ب: بلوغ. 15

 

ج: آزاد بودن حاضن (برده نباشد). 15

 

د: توانایی عملی.. 15

 

هـ: شایستگی اخلاقی.. 15

 

و : اسلام. 16

 

ز: عدم ازدواج با شخص دیگر. 16

 

ح: عدم ابتلا به بیماری های واگیر دار. 17

 

گفتارچهارم  : حضانت اطفال بدون سرپرست.. 18

 

بند اول : فرزند خواندگی.. 18

 

بند دوم : شرایط سرپرستی.. 19

 

الف- شرایط مربوط به سرپرستان. 19

 

اولویت ها: 21

 

ب – شرایط کودک یا نوجوان. 22

 

بند سوم : صلاحیت و آیین دادرسی و صدور حکم سرپرستی.. 23

 

الف: دادگاه صالح و آیین دادرسی.. 23

 

ب: قرار یا حکم سرپرستی.. 23

 

ج: فسخ حکم سرپرستی.. 24

 

بند چهارم : آثار سرپرستی.. 25

 

الف) حقوق و تکالیف.. 25

 

1- نگهداری و تربیت: 25

 

2- نفقه: 25

 

3- ادارة اموال : 26

 

4- صدور گذرنامه و خروج از کشور : 26

 

5- نام خانوادگی کودک یا نوجوان : 26

 

6- برخورداری از مستمری وظیفه : 27

 

7- مزایای حق اولاد و مرخصی دورة مراقبت : 27

 

8- احترام : 28

 

9- منع نکاح و تجویز آن به حکم دادگاه: 28

 

ب: ارث.. 29

 

مبحث دوم  : تربیت اطفال. 29

 

گفتار اول : مفهوم تربیت واهمیت آن و روش تربیتی.. 29

 

بند اول : مفهوم تربیت.. 29

 

بند دوم : اهمیت و ضرورت تربیت فرزند. 30

 

بند سوم : روش تربیتی.. 31

 

گفتار دوم : تنبیه کودک و مراتب آن. 32

 

بند اول: تنبیه کودک… 32

 

بند دوم : مراتب تنبیه. 32

 

گفتار سوم : فرق حضانت وتربیت.. 33

 

مبحث اول : سلب قانونی حضانت.. 35

 

گفتار اول : موارد سقوط حق حضانت.. 35

 

بند اول : عدم مواظبت طفل یا انحطاط اخلاقی پدر و مادر. 35

 

عنوان اول – اعتیاد ابوین به الکل ومواد مخدر و قمار. 35

 

عنوان دوم – اشتهار به فسق.. 36

 

عنوان سوم – ابتلا به بیماری های روانی.. 36

 

عنوان چهارم – سوء استفاده از طفل. 36

 

عنوان پنجم – ضَرب و جَرح غیر متعارف.. 36

 

بند دوم : جنون هر یک از پدر ومادر : 38

 

بند سوم) مادر شوهر دیگری کند: 38

 

بند چهارم ) فوت هر یک از والدین یا هر دو. 39

 

بند پنجم) کفر. 41

 

گفتار دوم :مدت حضانت ،اجرت حضانت.. 41

 

بند اول : مدت حضانت.. 41

 

بند دوم: اجرت حضانت.. 42

 

گفتار سوم : ضمانت اجرای حضانت.. 43

 

بند اول : قانون مدنی.. 43

 

بند دوم : ضمانت اجرای کیفری.. 44

 

بند سوم : ماده 14 قانون حمایت خانواده مصوب 1353. 45

 

مبحث دوم : سلب قراردادی حضانت.. 46

 

گفتار اول : اثر اعراض و وجود قرارداد درباره حق حضانت.. 46

 

بند اول : آیا دارنده حق حضانت می تواند از آن اعراض نماید یا خیر؟. 46

 

بند دوم : آیا حق حضانت قابل اسقاط یا انتقال است؟. 46

 

گفتار دوم : حضانت مجنون. 46

 

بند اول : اعمال مقررات حضانت صغیر در مورد مجنون. 46

 

 

بند دوم : ماهیت هزینه ی حضانت.. 47

 

گفتار سوم :  حق ملاقات و انتقال محجور به محلی دیگر. 48

 

بند اول : حق ملاقات ماده ی 1174 ق.م. 48

 

بند دوم : انتقال محجور به محل دیگر. 50

 

نتیجه گیری : 51

 

پیشنهادهای نگارنده : 52

 

منابع و مأخذ: 53

 

چکیده:

 

موضوع حضانت یکی از مباحث پیچیدة حقوق خانواده می باشد و با وجود مطالعات گسترده پیرامون آن از سوی حقوق دانان، هنوز مسائلی از آن ناشناخته مانده است.

 

حضانت ، نگهداری و تربیت طفل است به گونه ای که صحت جسمانی و تربیت وی با توجه به نیازمندیهای حال و آینده او ، و وضع و موقعیت والدین طفل تامین گردد. مسئله حضانت و اولویت هر یک از پدر و مادر برای نگهداری و سرپرستی طفل بیشتر زمانی مطرح می گردد که آنها از هم جدا می شوند که در این صورت قانون مدنی حضانت طفل را تا 7 سال به مادر واگذار نموده است.

 

طبق ماده 1174 قانون مدنی «در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ،ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند ، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد ، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن ، در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است» محقق در این پژوهش قصد دارد ایجاب و سلب قانونی و قراردادی حضانت را بررسی نماید.

 

کلید واژگان : ایجاب ، حضانت ، سلب قانونی، سلب قراردادی ، طفل ، ابوین

 

بیان مسئله

 

   حضانت جزء مباحث مهم خانواده در نظام های مختلف حقوقی است و نظر به اهمیت جایگاه طفل در ساختن جامعه آینده توجه به نگهداری ، تربیت و حضانت او نیز ضروری شمرده می شود. حضانت اطفال موضوع مهمی است که از دیرباز مورد بحث و بررسی فقیهان و حقوق دانان بوده است.

 

پدر و مادر که فرزند را بخشی از حیات و پاره تن خود می دانند بیش از هرکس دیگری دلسوز و حامی وی هستند به ویژه با نوع نگاهی که در اسلام روابط فرزند با والدین را شکل می دهد، طبیعی است که اصولاً هیچ نهاد و فرد دیگری در جامعه نتواند جایگزین آنان باشد و درست تفاوت نگاه به حقوق کودکان در جامعه اسلامی با آنچه در غرب از آن سخن می رود از همین جا آغاز می شود. با این همه نباید نادیده گرفت که برخی از والدین  چه پدر و چه مادر ، در انجام مسئولیت های خویش در برابر فرزندان کوتاهی می کنند. اینجاست که قانون باید به حمایت چنین کودکانی بپردازد. هر چند در جامعه اسلامی با توجه به فرهنگ و ارزش های حاکم ، چنین مواردی کم باشد. از سوی دیگر با توجه به نقش و انگیزه ای که پدر و مادر هر دو در نگه داری و تربیت فرزند خود دارند. در مواردی که تزاحمی رخ دهد چه باید کرد؟ آنچه در فقه و قانون به عنوان حضانت کودک مطرح است برای تعیین چارچوبی عملی در این خصوص است.

 

از نظر قانونی دختران تا سن 9 سالگی و پسران تا سن 15 سالگی با فردی زندگی خواهند کرد که حضانت آنها را بر عهده دارد از این مقطع سنی به بعد کودک خود تصمیم می گیرد با چه کسی زندگی کند و تمایل او به ادامه زندگی با پدر و مادر وضعیت تازه ای را برای او بوجود می آورد. البته این مسئله به توافق پدر و مادر بستگی دارد اما در اغلب موارد به سبب عدم توافق پدر و مادر بر سر این مسئله کار تعیین حضانت به دادگاه کشیده می شود و در دادگاه های خانواده بحث حضانت مشکلاتی را ایجاد می کند.

 

مادری که فرزند را به دنیا می آورد می خواهد از فرزند خود مراقبت کند و همیشه این نگرانی را دارد که اگر فرزند او به 7 سالگی برسد سرنوشت او چه می شود؟ قانون این حق را به طور دائم از مادر گرفته و این مسئله عامل پیچیده شدن پرونده های خانوادگی در زمینه حضانت است . دادگاه ها نمی توانند خارج از قانون عمل نمایند و اگر سوء رفتار پدر در دادگاه اثبات نشود حضانت فرزند را به پدر می دهند. محقق در این پژوهش قصد دارد ایجاب و سلب قانونی و قراردادی حضانت را بررسی نماید.

 

مقدمه :

 

     کودکی یکی از حساس ترین وسرنوشت ساز ترین دوره زندگی انسان است . شخصیت انسان و اساس خصوصیات اخلاقی وی در ابتدای کودکی خصوصاً در سنین اولیه عمر پی ریزی می شود. علاقه زیاد به یادگیری و انعطاف پذیری در مقابل رفتار پدر ومادر و اطرافیان ویژه مرحله خردسالی و قبل از قدم گذاشتن به دبستان است ، به همین دلیل هم معلومات ، عادت ها و ویژگی های اخلاقی که در این دوره به دست می آید ریشه دارد محکم در روح کودک باقی می ماند و بنای اصلی شخصیت و چارچوب وجودی او را تشکیل می دهد و بر همان اساس شخصیت کودک شکل می گیرد. بنابر تحقیقاتی که بوسیله دانشمندان رفتار شناسی صورت گرفته است، بیشتر نابسامانی ها و بزهکاری های رفتاری در بزرگسالان نتیجة تربیت غلط و برخورد ناصحیح در دوران اولیه رشد و آغاز سالهای زندگی است. در واقع اساس و پایه اصلی شکل گیری شخصیت انسان در دوران هفت سال اول زندگی است همان دوران حساس که کودک در کنار والدین خود به سر می برد اما گاهی این کانون مهم و اساسی که نقش سرنوشت سازی در تشکیل شخصیت آینده فرد دارد به دلایلی همچون فوت هر یک از والدین یا هر دوی آنها یا فسخ نکاح و طلاق و یا جنون ابوین از هم می پاشد و کودک را با بحران های جسمانی و عاطفی شدیدی روبرو می کند.

 

.    لذاهر گونه نسبت به حقوق کودکان حساسیت نشان داده شود و توجه به حمایت از آنان جلب شود و تصمیم سازان و برنامه ریزان کشور وادار به واکنش شوند در حقیقت سرمایه گذاری سود مند و دراز مدتی خواهد بود که سود آن درآینده نصیب اجتماع خواهد شد.

 

    بنا بر قول مشهور، دوران نگهداری و سرپرستی (حضانت)، با بلوغ و رشد به پایان می رسد و کودک، پس از بلوغ اختیار دارد تا سرپرست زندگی خود را برگزیند. زیرا نگهداری و سرپرستی، به خاطر نا توانی کودک در نگهداری خودش بوده است و اصل ولایت نداشتن افراد بر یکدیگر است و پس ازبلوغ و رشد چنین چیزی مطرح نیست.

 

اهمیت موضوع حضانت و نگهداری و تربیت اطفال پس از جدایی کودک از کانون خانواده موجب گردیده تا قانون گذار ایران باب دوم از کتاب هشتم قانون مدنی را به این مبحث مهم اختصاص دهد.

 

الف : اهمیت انجام پژوهش

 

    یکی از موضوعات بسیار مهم حقوق خانواده مسئله حضانت اطفال است. اهمیت این مسئله با توجه به اینکه کودکان امروز سرنوشت فردای مملکت را رقم می زنند دو چندان می شود. بنابراین ، مسئله نگهداری و تربیت صحیح کودکان و شرایط سرپرست از اهم دغدغه های انبیاء الهی در تعالیم مذهبی خود وهمچنین مدیران جامعه بوده است.

 

کودکان سرپرستانشان را به عنوان الگوهای تربیتی در نظر می گیرند و آنها را سرمشق خود قرار داده ،کوچکترین حرکات و سکنات بزرگترها را در ذهن خالی خود چون نقشی بر سنگ حک می نمایند و در سنین بزرگسالی این نقش حک شده را بعنوان چراغی فرا راه زندگی خود تلقی می نمایند.

 

اهمیت مساله نگهداری و تربیت اطفال بر هیچ کس پوشیده نیست و این امر مورد غایت خاص همه قانونگذاران و مصلحان اجتماعی است چه خوشبختی و پیشرفت جامعه در گرد نگاهداری درست وآموزش و پرورش صحیح کودکان است.

 

ب : پیشینه تحقیق

 

    در تحقیقی با موضوع اشخاص صالح برای حضانت از منظر فقه و قانون مدنی) علی محمدی و خاکساری) به این نتیجه رسیده اند که برخلاف مشهور فقهای امامیه و مطابق با ماده 1169 (اصلاحی 1382) قانون مدنی ، در صورت حیات والدین ، حضانت کودک تا هفت سالگی به عهده مادر و بعد از آن بعهده پدر است و در این خصوص تفاوتی هم میان دختر و پسر نیست. اگر فقط یکی از آن دو زنده باشند نسبت به سایر خویشاوندان در سرپرستی کودک اولویت دارد. در صورتی که هیچ یک از آن دو زنده نباشند حضانت به جد پدری می رسدو در صورت عدم وجود ولی ، مسئولیت متوجه خویشاوندان به ترتیب تقدم ارث می شود.

 

 

 

 

 

 

1- منطق نهفته در شرط رفتار ملی

 

 

 

 

 

 

1-1- منطق نهفته در شرط رفتار ملی از نقطه نظر تاریخچه مذاکرات

 

 

 

 

 

 

1-1-1- سیاق مذاکرات

 

 

 

 

 

 

2-1-1- تغییر و تحول شرط رفتار ملی

 

 

 

 

 

 

2-1-1-1- گات به عنوان بخشی (مستقل) از سازمان بین­المللی تجارت

 

 

 

 

 

 

2-2-1-1- شرط رفتار ملی در پیش­نویس­ها

 

 

 

 

 

 

1-2-2-1-1-شرط رفتار ملی در کنفرانس لندن

 

 

 

 

 

 

2-2-2-1-1- شرط رفتار ملی در کنفرانس نیویورک (lake success)

 

 

 

 

 

 

3-2-2-1-1 شرط رفتار ملی در کنفرانس ژنو

 

 

 

 

 

 

4-2-2-1-2- شرط رفتار ملی در کنفرانس هاوانا

 

 

 

 

 

 

2-1- منطق نهفته در شرط رفتار ملی در رویه قضایی

 

 

 

 

 

 

3-1- منطق نهفته در شرط رفتار ملی از منظر اقتصادی

 

 

 

 

 

 

بخش دوم: اصل رفتار ملی در رویه قضایی

 

 

 

1-2- رویه­ی قضایی مربوط به ماده 3 گات

 

 

 

 

 

 

2-2- نظم حقوقی

 

 

 

 

 

 

1-2-2- اقدامات تحت شمول شرط رفتار ملی

 

 

 

 

 

 

2-2-2- حق بر ضابطه­مندی

 

 

 

 

 

 

 3-2-2- اقدامات مالی

 

 

 

 

 

 

1-3-2-2- گزارش کارگروه مربوط به ترتیبات مالیاتی مرزی

 

 

 

 

 

 

1-1-3-2-2-دستاوردهای کارگروه

 

 

 

 

 

 

2-1-3-2-2- اهمیت حقوقی گزارش نهایی کارگروه

 

 

 

 

 

 

2-3-2-2 کالاهای مستقیما رقابتی یا جایگزین­پذیر

 

 

 

 

 

 

3-3-2-2- مالیات اعمال شده به نحوی که منجر به اعطای حمایت ­گردد

 

 

 

 

 

 

4-3-2-2- کالاهای مشابه

 

 

 

 

 

 

5-3-2-2 وضع مالیات بیشتر

 

 

 

 

 

 

4-2-2- قوانین غیرمالی

 

 

 

 

 

 

1-4-2-3- قوانین، مقررات و شروط

 

 

 

 

 

 

2-4-2-2 «موثر بر فروش، عرضه برای فروش»

 

 

 

 

 

 

3-4-2-2- کالاهای مشابه در بند 4 ماده 3 گات

 

 

 

 

 

 

4-4-2-2- رفتار کمترمطلوب

 

 

 

 

 

 

5-4-2-2- چارچوب بازنگری د رآثار و قصد

 

 

 

 

 

 

5-2-2- بار اثبات

 

 

 

 

 

 

1-5-2-2- طرح دعوایی که علی­الظاهر وارد است

 

 

 

 

 

 

2-5-2-2- رد دعوایی که علی­الظاهر وارد است

 

 

 

 

 

 

3-5-2-2- رویه قضایی مربوط به ماده 3 گات

 

 

 

 

 

 

3-2- استثنائات وارد بر شرط رفتار ملی

 

 

 

 

 

 

1-3-2- ماده 4 گات: فیلم­ها

 

 

 

 

 

 

2-3-2 ماده 20 گات: استثنائات کلی

 

 

 

 

 

 

3-3-2 ماده 21 گات: استثنای امنیتی

 

 

 

 

 

 

4-2- نقد رویه­ی قضایی

 

 

 

 

 

 

5-2- نتیجه گیری

 

 

 

 

 

 

بخش سوم: تفسیر شرط رفتار ملی در موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت

 

 

 

1-3- دو رویکرد برای بررسی حمایت

 

 

 

 

 

 

1-1-3- تفسیر ماده 20

 

 

 

 

 

 

2-1-3- تفسیر ماده 3

 

 

 

 

 

 

1-2-1-3- کالاهای مشابه

 

 

 

 

 

 

2-2-1-3- کالاهای مستقیما رقابتی یا جایگزین­پذیر

 

 

 

 

 

 

 

2-3- تفاوت نتایج جاصل از این دو رویکرد

 

 

 

 

 

 

1-2-3- تفسیر ماده 20 و محدودیت­های بیشتری که برای پیشگیری از حمایت غیرقانونی بر اقدامات بار می­کند

 

 

 

 

 

 

2-2-3 در تفسیر ماده 20 بار ادله عمدتا بر دوش خواهان می­باشد

 

 

 

 

 

 

3-2-3- ماهیت اقداماتی که مشابه بازاری بوده اما مشابه سیاستی نیستند

 

 

 

 

 

 

3-3 تفسیر مرجح کدام است؟

 

 

 

 

 

 

2-3-3 شروط اضافی پیش­بینی شده در ماده 20 گات

 

 

 

 

 

 

3-3-3 اختصاص بار اثبات

 

 

 

 

 

 

4-3-3 نتایج حاصل از این رویکردها از منظر آزادسازی تجاری

 

 

 

 

 

 

5-3-3 نتیجه­گیری

 

 

 

 

 

 

 4-3 نکاتی در باب تفسیر ماده 3

 

 

 

 

 

 

1-4-3 اهمیت و جایگاه بند 1 ماده 3 گات

 

 

 

 

 

 

2-4-3- در جستجوی زمینه­های شکایت

 

 

 

 

 

 

3-4-3- علت اشاره تفسیر ماده 3 هم به شباهت سیاستی کالاهای و هم شباهت بازاری آنها

 

 

 

 

 

 

4-4-3 رابطه میان کالاهای مشابه و کالاهای مستقیما رقابتی یا جایگزین­پذیر

 

 

 

 

 

 

5-4-3 توجیه اقدام ناقض ماده 3 گات با توسل به ماده 20

 

 

 

 

 

 

6-4-3 ارزیابی شباهت بازاری و حمایت

 

 

 

 

 

 

7-4-3 قصد در برابر آثار

 

 

 

 

 

 

8-4-3 معیار هدف و آثار

 

 

 

 

 

 

9-4-3 مالیات بر فرایند تولید

 

 

 

 

 

 

5-3 بازبینی قضایای مهم در پرتو رویکردهای پیشنهادی این نوشته

 

 

 

 

 

 

1-5-3 قضیه مشروبات الکلی 2- ژاپن

 

 

 

 

 

 

2-5-3- مشروبات الکی-کره

 

 

 

 

 

 

3-5-3- مشروبات الکلی-شیلی

 

 

 

 

 

 

نتیجه گیری

 

 

 

 

 

 

منابع

 

 

 

 

 

چکیده:

 

سازمان جهانی تجارت موثرترین نهاد بین المللی در تنظیم قواعد و مقررات بین المللی در عرصه تجارت بین المللی است. مهمترین اصل حاکم بر این سازمان اصل عدم تبعیض است که بر اساس آن اعضای این نهاد بین المللی حق اعمال تبعیض و یا اعطای امتیاز به تجار داخلی و خارجی ندارند. اصل رفتار ملی ناظر بر مقرراتی است که اعطای این امتیازات را کنترل و محدود می نماید.

 

واژگان کلیدی:  سازمان جهانی تجارت، اصل عدم تبعیض، موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت، گات، اصل رفتار ملی

 

مقدمه:

 

     مطالعه حاضر در پی آن است تا به تفسیر شرط رفتار ملی مندرج در ماده 3 گات بپردازد. تفسیر شرط مزبور مستلزم فهم و درک نقش ماده 3 در این موافقتنامه می­باشد. بدین منظور ابتدا در بخش اول، به بررسیِ منطق و دلیل گنجاندن این ماده در تاریخچه­ی مذاکرات مربوطه و نیز نگاه رویه­ی قضایی ذیربط به این شرط پرداخته خواهد شد. همچنین در این بخش نقش شرط رفتار ملی در موافقتنامه تعرفه و تجارت از منظر اقتصادی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. آنگاه پس از تعیین هدف و مقصود شرط رفتار ملی، در بخش دوم چگونگی اجرای شرط رفتار ملی در رویه قضایی مورد بررسی قرار می گیرد تا بدین ترتیب، عوامل اصلی و اساسی مربوط به تحقق اهداف این شرط در گات و نهادهای قضایی سازمان جهانی تجارت مشخص گردد؛ و در انتهای بخش دوم، مطالعه­ای انتقادی از رویه قضایی مربوطه به عمل خواهد آمد. سپس با توجه به انتقادات وارد بر تفاسیر به عمل­آمده در رویه­ی قضایی، در بخش سوم، تفسیر مطلوب از نظر این پژوهش ارائه خواهد شد.

 

     رویه­ی قضایی، نظریه اقتصادی و تاریخچه­ی مذاکرات نگاهی مشترک در خصوص هدف این شرط دارند، بدین صورت که مقصود از شرط رفتار ملی را ممنوع نمودن استفاده­ی حمایتی از تولیدات داخلی خوانده­اند. در اغلب موارد مشخص نیست که آیا تفاسیر به عمل آمده از مفاد این شرط در رویه­ی قضایی می­توانند در عمل اهداف این شرط را ترقی دهند. این امر عمدتا ریشه در فقدان یک شیوه­ی منسجم و یکپارچه که مبتنی بر تفکر حقوقی و اقتصادی باشد، دارد؛ و در حقیقت هدف مطالعه­ی پیش رو نیز پرکردن همین خلا می­باشد. ضرورت تکیه بر تحلیل حقوقی در خصوص تفسیر و ارزیابی مقررات مندرج در گات امری کاملا روشن و مشخص است. اما مسئله این است که ضرورت تکیه بر تحلیل اقتصادی در چیست؟ دلایل زیادی حکایت از آن دارند که عملکرد بایسته و مطلوب ماده 3 گات بدون توجه به تحلیل­های اقتصادی ممکن نخواهد بود.

 

     دلیل نخست از این واقعیت ناشی می­شود که برای تعیین چگونگی تفسیر صحیح (و احتمالا بازنویسی) ماده 3 گات لازم است که منطق نهفته در این ماده و درنتیجه منطق نهفته در این موافقتنامه به طور کل، مد نظر قرار گیرد. مسائل مربوط به هدف موافقتنامه در ادامه با جزئیات بیشتر مدنظر قرار خواهد گرفت، لذا در این جا صرفا به اشاره به مقدمه گات بسنده می­شود:

 

…با تصدیق اینکه روابط آنها در زمینه­ تلاش­های تجاری و اقتصادی باید به منظور ارتقای استانداردهای زندگی، تضمین اشتغال کامل و حجم زیاد و رو به تزاید درآمدهای واقعی و تقاضای موثر، توسعه­ی استفاده­ی بهینه از منابع جهان و با هدف گسترش تولید و تجارت کالاها….

 

لذا مشاهده می­شود که اهداف مندرج در گات همگی ماهیتی اقتصادی دارند.

 

    دومین علت ضرورت توجه به تحلیل اقتصادی در این واقعیت نهفته است که میزان دستیابی موافقتنامه به اهداف مذکور تا حد بسیار زیادی مبتنی بر این امر می­باشد که مقررات این سند به چه میزان، عملکرد بازار را متاثر می­سازند. در واقع تعامل میان مفاد گات و عملکرد بازار امری ذاتا اقتصادی می­باشد. بدین ترتیب روشن است که اهداف مندرج در گات و مکانیزم­هایی که از رهگذر آنها این اهداف محقق می­گردند، ذاتا ماهیتی اقتصادی دارند. لذا تحلیل­هایی که صرفا با تکیه بر دیدگاه حقوقی سنتی به تحلیل ماده3 بپردازند، نمی­توانند به قدر کافی اهمیت و معنای این اهداف را نشان داده و روشن سازند. بنابراین در خصوص مسئله­ی تفسیر ماده 3 گات، تحلیل اقتصادی امری ضروری و حائز اهمیت است.

 

     اما مسئله آن است که چگونه می­توان این تحلیل اقتصادی را انجام داد: باید دانست که نظریه اقتصادی به سختی می­تواند مبنا و دستورالعملی محسوس در خصوص طرح و شکل قوانین در دست دهد. در خصوص ماده 3 گات، وضعیت به مراتب بدتر است، چه آنکه تاکنون مطالعه­ی اقتصادی چندانی در خصوص طرح درست شرط رفتار ملی انجام نشده است.

 

     همچنین حتی در مواردی که این نظریه اقتصادی بتواند راهکارهایی در خصوص رفتار با کالاهای داخلی در سیاق یک موافقتنامه تجاری ارائه دهد، این راهکار شباهت چندانی با ساختار ماده 3 گات نخواهد داشت، و لذا نمی­توان به سادگی به آن ارجاع نمود.

 

–  ماده 3 گات:

 

 

• اعضا می­پذیرند که مالیات­های داخلی و دیگر قیمت­های داخلی، و قوانین، مقررات و شروط اعمال­شده بر فروش، عرضه، خرید، انتقال، توزیع و مصرف کالاها و نیز مقررات کمی داخلی ترکیب کننده، فراوری یا استفاده کالاها به مقدار یا تناسب خاصی، نباید نسبت به کالاهای دخلی یا وارداتی به گونه­ای اعمال شود که موجب حمایت از کالاهای داخلی گردد.

 

• کالاهای هر کشور عضو که وارد قلمرو هر کشور عضو می­شود نباید، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، موضوع مالیات­های داخلی یا دیگر عوارض داخلیِ بیشتر از مالیات­ها یا عوارضی قرار گیرند که بر کالاهای مشابه داخلی اعمال می­شود. علاوه براین، هیچ کدام از اعضا نباید مالیات­های داخلی یا دیگر عوارض داخلی را نسبت به کالاهای داخلی یا وارداتی بر خلاف اصول مندرج در بند 1 اعمال نماید.

 

• در رابطه با مالیات­های داخلی موجود که در تغایر با مفاد بند 2 بوده اما مشخصا به موجب یک موافقتنامه تجاریِ لازم­الاجرا در تاریخ 10 آوریل 1947، مجاز شناخته شده­اند، دولت عضوی که آن مالیات­ها را وضع کرده است مجاز است اعمال مفاد بند 2 در خصوص آن مالیات­ها را به تعویق اندازد مادامیکه که به منظور اجازه­ی افزایش مالیات­ها تا میزان لازم برای جبران آثار ناشی از حذف عنصر حمایتیِ مالیات مزبور، از تعهدات مندرج در موافقتنامه تجاری مزبور معاف باشد.

 

• رفتار اتخاذشده در مورد محصولات سرزمین هر یک از طرف­های متعاهد که وارد سرزمین هر طرف متعاهد دیگری می­شوند، نباید نامطلوب­تر از رفتاری باشد که در ارتباط با تمامی قوانین، مقررات و الزامات موثر بر فروش داخلی، عرضه برای فروش، خرید، حمل و نقل، توزیع یا استفاده، در مورد محصلات دارای منشا ملی اتخاذ می­گردد. مقررات این بند مانع از برقراری هزینه­های متفاوت حمل و نقل داخلی نه بر ملیت محصول بلکه منحصرا بر عملکر اقتصادی وسایل حمل و نقل مبتنی هستند، نخواهد شد.

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

4

 

 

 

 

 

 

سوابق مربوط ……………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

4

 

 

 

 

 

 

اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول : کلیات

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-         مفهوم شرکت………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

7

 

 

 

 

 

 

1-2-         مفهوم و شخصیت حقوقی شرکت تجاری……………………………………………………………………………….

 

 

7

 

 

 

 

 

 

1-3-         تفاوت‌های شرکت تجاری و مدنی…………………………………………………………………………………………

 

 

8

 

 

 

 

 

 

1-4-         انواع شرکت های تجاری………………………………………………………………………………………………………

 

 

9

 

 

 

 

 

 

1-4-1-  شرکت سرمایه…………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

 

 

 

1-4-1-1- شرکت سهامی………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

 

 

 

1-4-1-1-1-  تعریف شرکت سهامی………………………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

 

 

 

1-4-1-1-2- ماهیت حقوقی شرکت سهامی………………………………………………………………………………………..

 

 

10

 

 

 

 

 

 

1-4-1-1-3- انواع شرکت سهامی ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

11

 

 

 

 

 

 

1-4-1-1-3-1- شرکت سهامی عام …………………………………………………………………………………………………..

 

 

11

 

 

 

 

 

 

1-4-1-1-3-2- شرکت سهامی خاص ……………………………………………………………………………………………….

 

 

11

 

 

 

 

 

 

1-4-1-2- شرکت مختلط سهامی ………………………………………………………………………………………………………

 

 

12

 

 

 

 

 

 

1-4-1-3- شرکت با مسئولیت محدود ……………………………………………………………………………………………….

 

 

12

 

 

 

 

 

 

1-4-2- شرکت شخص ……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

13

 

 

 

 

 

 

1-4-2-1- شرکت تضامنی ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

13

 

 

 

 

 

 

1-4-2-2- شرکت نسبی……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

13

 

 

 

 

 

 

1-4-2-3- شرکت مختلط غیر سهامی ………………………………………………………………………………………………..

 

 

14

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم : سهم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1- تعریف لغوی……………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

16

 

 

 

 

 

 

2-2- تعریف اصطلاحی و حقوقی…………………………………………………………………………………………………………

 

 

16

 

 

 

 

 

 

2-3- اوصاف  سهم…………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

20

 

 

 

 

 

 

2-3-1- شکل سهم……………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

20

 

 

 

 

 

 

2-3-2- ارزش سهم……………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

20

 

 

 

 

 

 

2-3-2-1- سرمایة اسمی –  ثبت شده…………………………………………………………………………………………………..

 

 

21

 

 

 

 

 

 

2-3-2-2- ارزش واقعی – تورمی سرمایه……………………………………………………………………………………………..

 

 

21

 

 

 

 

 

 

2-3-3- قابل تجزیه بودن…………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

22

 

 

 

 

 

 

2-3-4- قابل انتقال بودن سهم………………………………………………………………………………………………………………

 

 

22

 

 

 

 

 

 

2-3-5- وثیقة سهام…………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

23

 

 

 

 

 

 

2-3-6- قابلیت تقویم سهام………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

23

 

 

 

 

 

 

2-3-7- قابلیت توقیف سهام ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

24

 

 

 

 

 

 

2-4- انواع سهام…………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

25

 

 

 

 

 

 

2-4-1- سهام از لحاظ شکلی……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

25

 

 

 

 

 

 

2-4-1-1- سهام با‌نام………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

26

 

 

 

 

 

 

2-4-1-2- سهم بی‌نام…………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

27

 

 

 

 

 

 

2-4-2- سهام از حیث مزایای وابسته به آن…………………………………………………………………………………………….

 

 

28

 

 

 

 

 

 

2-4-2-1- سهام عادی و سهم ممتاز……………………………………………………………………………………………………..

 

 

28

 

 

 

 

 

 

2-4-3- سهام از حیث آورده ………………………………………………………………………………………………………………

 

 

29

 

 

 

 

 

 

2-4-3-1- سهام انتفاعی و سرمایه………………………………………………………………………………………………………..

 

 

29

 

 

 

 

 

 

2-4-3-2- سهام مؤسس……………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

29

 

 

 

 

 

 

2-4-4-  انواع دیگر سهام …………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

30

 

 

 

 

 

 

 2-4-4-1-  سهام نقدی و غیرنقدی……………………………………………………………………………………………………..

 

 

30

 

 

 

 

 

 

2-4-4-2- سهام جایزه………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

30

 

 

 

 

 

 

2-5- ماهیت حقوقی سهم……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

31

 

 

 

 

 

 

2-5-1- حق دینی (سهم طلب سهامدار است) ……………………………………………………………………………………….

 

 

32

 

 

 

 

 

 

2-5-2- حق عینی بودن سهم……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

34

 

 

 

 

 

 

2-5-3- تعین ماهیت بر حسب نوع سهام (با‌نام و بی‌نام) …………………………………………………………………………

 

 

34

 

 

 

 

 

 

2-5-4- حق خاص بودن ماهیت سهم…………………………………………………………………………………………………..

 

 

36

 

 

 

 

 

 

2-6- حقوق و تعهدات ناشی از مالکیت سهام………………………………………………………………………………………..

 

 

36

 

 

 

 

 

 

2-6-1- حقوق ناشی از سهام ………………………………………………………………………………………………………………

 

 

36

 

 

 

 

 

 

2-6-1-1- حقوق مالی………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

37

 

 

 

 

 

 

2-6-1-1-1- سهیم شدن در سود و ذخایر شرکت ………………………………………………………………………………..

 

 

37

 

 

 

 

 

 

2-6-1-1-2-.سهیم شدن در دارایی شرکت …………………………………………………………………………………………..

 

 

37

 

 

 

 

 

 

2-6-1-1-3-.حق تقدم خرید سهام جدید ……………………………………………………………………………………………

 

 

38

 

 

 

 

 

 

2-6-1-1-4-.اقامه‌ی دعوای بطلان یا مسئولیت علیه شرکت و مدیران و بازرسان ………………………………………

 

 

38

 

 

 

 

 

 

2-6-1-1-5- .حق تملک سرمایه پس از انحلال و تصفیه شرکت……………………………………………………………..

 

 

39

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2- حقوق غیر مالی………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

39

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2-1- حق عضویت در شرکت …………………………………………………………………………………………………

 

 

39

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2-2- حق دعوت در مجامع عمومی …………………………………………………………………………………………

 

 

39

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2-3- حق کسب اطلاع سهامدار………………………………………………………………………………………………..

 

 

40

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2-4- حق رای سهامدار ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

40

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2-5- حق حضور در مجامع عمومی …………………………………………………………………………………………

 

 

41

 

 

 

 

 

 

2-6-1-2-6- حق معاملة آزاد سهام ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

41

 

 

 

 

 

 

2-6-1-3- ماهیت حقوقی «حقوق ناشی از سهم» …………………………………………………………………………………..

 

 

42

 

 

 

 

 

 

2-6-1-3-1- حق دینی……………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

42

 

 

 

 

 

 

2-6-1-3-2- حق خاص…………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

43

 

 

 

 

 

 

2-6-2- تعهدات سهامداران………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

43

 

 

 

 

 

 

2-6-2-1-.پرداخت مبلغ اسمی سهام…………………………………………………………………………………………………….

 

 

43

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم : انتقال سهم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-1- ماهیت معاملات سهام………………………………………………………………………………………..………………………..

 

 

46

 

 

 

 

 

 

3-1-1-  تبدیل تعهد…………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

46

 

 

 

 

 

 

3-1-2- انتقال طلب………………………………………………………………………………………………….………………………...

 

 

46

 

 

 

 

 

 

3-1-3- ماهیت خاص معاملات سهام …………………………………………………………………………………………….……

 

 

47

 

 

 

 

 

 

3-2- مورد  معامله‌ی انتقال سهام………………………………………………………………………………..………………..……….

 

 

48

 

 

 

 

 

 

3-2-1- سهم………………………………………………………………………………………………………..……………………….…..

 

 

48

 

 

 

 

 

 

3-2-1-1- جنبه‌ی مادی سهم ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

48

 

 

 

 

 

 

3-2-1-2- جنبه‌ی غیر مادی سهم ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

50

 

 

 

 

 

 

3-3- رژیم حقوقی انتقال سهام…………………………………………………………………………………………....……………….

 

 

51

 

 

 

 

 

 

3-3-1- انتقال قراردادی  سهام……………………………………………………………………………….…….………………………

 

 

52

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1- شرایط عمومی انتقال قراردادی سهام……………………………………………………………………………………..

 

 

52

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-1- قصد و رضا…………………………………………………………………………….……………………….……………

 

 

53

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-2- ایجاب و قبول…………………………………………………………………………………………………….………….

 

 

53

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-3- اهلیت متعاملین ………………………………………………………………………………………..……………………

 

 

54

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-3-1- اشخاص حقوقی………………………………………………………………………………..….……………………

 

 

54

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-3-2- اشخاص حقیقی…………………………………………………………………………………..….…………………

 

 

54

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-3-3- بیگانگان……………………………..…………………………………………………………………….………………

 

 

54

 

 

 

 

 

 

3-3-1-1-3-4- انتقال سهام به خود شرکت………………………………………………………………………………………….

 

 

55

 

 

 

 

 

 

3-3-1-2- قالب حقوقی انتقال قراردادی سهام……………………………………………………………………………………….

 

 

56

 

 

 

 

 

 

3-3-1-2-1- انتقالات معوض………………………………………………………………………….……………….…………………

 

 

57

 

 

 

 

 

 

3-3-1-2-1-1- بیع سهام…………………………………………………………………………..…………………….…………………

 

 

57

 

 

 

 

 

 

3-3-1-2-2- انتقالات غیر معوض…………………………………………………………………………….………..……………….

 

 

59

 

 

 

 

 

 

3-3-1-2-2-1- هبه‌ی سهام…………………………………………………………………………………………………..……………

 

 

59

 

 

 

 

 

 

3-3-1-2-2-2- رهن سهام………………………………………………………………………………………………..……………….

 

 

60

 

 

 

 

 

 

3-3-2- انتقال غیر ارادی (قهری) ………………………………………………………………………………………….…..………..

 

 

61

 

 

 

 

 

 

3-3-2-1- انتقال در نتیجه ی فوت…………………………………………………………………………………..…….…………….

 

 

62

 

 

 

 

 

 

3-3-2-2- انتقال سهام در نتیجه ی ورشکستگی…………………………………………………………………………..………..

 

 

62

 

 

 

 

 

 

3-3-2-3- انتقال در نتیجه ی توقیف یا مصاده…………………………………………………………….…………………………

 

 

63

 

 

 

 

 

 

3-3-2-4- انتقال در نتیجه ی واگذاری سهام…………………………………………………………..………………….………….

 

 

64

 

 

 

 

 

 

3-4- انتقال سهام در بورس اوراق بهادار………………..…….………………………………………………………………………..

 

 

65

 

 

 

 

 

 

3-4-1- ساز و کار معاملات سهام در بورس…………………………………………………………..……………………………….

 

 

65

 

 

 

 

 

 

3-4-1-1- دستور خرید و فروش سهام…………………………………………………………………………………………………

 

 

66

 

 

 

 

 

 

3-4-1-2- اجرای سفارش سرمایه‌گذار ……………………………………………………………………..………………………...

 

 

67

 

 

 

 

 

 

3-4-1-3- شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ……………………………………………………….…..

 

 

71

 

 

 

 

 

 

3-4-2- نحوة معاملات در بورس الکترونیک…………….…………………………………………………………………….……..

 

 

72

 

 

 

 

 

 

3-4-3- فروش استقراضی سهام……………………….…………………………………………………………………………………..

 

 

73

 

 

 

 

 

 

3-4-3-1- اهداف فروش استقراضی سهام……………………………………………………………………………………………..

 

 

73

 

 

 

 

 

 

3-4-3-2- مکانیزم فروش استقراضی سهم…………………………………………………………………………..……..…………

 

 

74

 

 

 

 

 

 

3-5- تشریفات اختصاصی انتقال سهام……………….………………………………………………………………………………….

 

 

75

 

 

 

 

 

 

3-5-1- انتقال سهام بانام……………………………………………………………………………….……………………….……………

 

 

75

 

 

 

 

 

 

3-5-1-1- ثبت انتقال،  شرط تملیک سهام بانام……………………………………………………………………………………..

 

 

78

 

 

 

 

 

 

3-5-2- انتقال سهام بی‌نام…………………………………………………………………………………….………..……………………

 

 

80

 

 

 

 

 

 

3-5-2-1- حصول توافق،  شرط تملیک  سهام بی‌نام………………………………………………………………………………

 

 

82

 

 

 

 

 

 

3-6- انتقال سهام در شرکتهای سهامی عام و سهامی خاص………………………………………………………………………

 

 

82

 

 

 

 

 

 

3-6-1- ایجاد شروط محدود کننده در شرکتهای سهامی خاص………………………………………………………………..

 

 

84

 

 

 

 

 

 

3-6-1-1- شاخص تحدید در انتقال سهام………………….……………………………………………………………………..…..

 

 

85

 

 

 

 

 

 

3-6-2- استثنائات محدودیت واگذاری در شرکت سهامی خاص………………………………………………………………

 

 

86

 

 

 

 

 

 

3-7- انتقال سهام درشرکت مختلط سهامی………………………………………………………………………………….…..……..

 

 

87

 

 

 

 

 

 

3-8- استثنا بر اصل قابلیت انتقال سهام…………………………………………………………………………………..……….…….

 

 

88

 

 

 

 

 

 

3-8-1- محدودیت‌های قانونی در انتقال سهام ……………………………………………………………………………………….

 

 

88

 

 

 

 

 

 

3-8-2-محدودیت‌های قراردادی در انتقال سهام……………………………………………………………………………..………

 

 

91

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-9-  آثار حقوقی انتقال سهام……………………………………………………………………………………………………..………

 

 

92

 

 

 

 

 

 

3-9-1- انتقال حقوق و تعهدات ناشی از سهم……………………………………………………………………………..………..

 

 

92

 

 

 

 

 

 

3-9-2- ثبت انتقال در دفاتر ثبت سهام شرکت ……………………………………………………………………………………..

 

 

94

 

 

 

 

 

 

3-9-3- انتقال مالکیت حصه ی سهامدار از شرکت ………………………………………………………………………………..

 

 

95

 

 

 

 

 

 

3-10- تکالیف طرفین قرار داد انتقال سهام………..…………………………………………………………………………………..

 

 

95

 

 

 

 

 

 

3-10-1- تکالیف ناقل …………………………………………………………………………………………………………………….…

 

 

95

 

 

 

 

 

 

3-10-2- تکالیف منتقل‌الیه…………………….…………………………………………………………………………………..……….

 

 

96

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم : انتقال سهم‌الشرکه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-1- کلیات ………………………………………………………………………………………………………………..…………………..….

 

 

99

 

 

 

4-2- انواع سهم‌الشرکه…………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

100

 

 

 

4-2-1- نحوه‌ی تقویم سهم‌الشرکه‌ی غیر نقدی………………………………………………………………………………………..

 

 

101

 

 

 

4-3- انتقال سهم‌الشرکه در شرکت های با مسئولیت محدود و شرکتهای شخص…………………………………………..

 

 

101

 

 

 

4-3-1- انتقال سهم‌الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود………………………………………………………………………….

 

 

102

 

 

 

4-3-1-1-  تفاوت شرکت بامسئولیت محدود و شرکت سهامی خاص……………………………………………………….

 

 

102

 

 

 

4-3-1-2- ممنوعیت صدور اوراق تجاری در شرکت با مسئولیت محدود……………………………………………………

 

 

103

 

 

 

4-3-1-3- تشریفات انتقال سهم‌الشرکه‌ی شرکت با مسئولیت محدود………………………………………………………….

 

 

105

 

 

 

4-3-1-3-1- انتقال ارادی سهم‌الشرکه…………………….……………………………………………………………………………..

 

 

105

 

 

 

4-3-1-3-1-1- انتقال سهم‌الشرکه به یکی از شرکا………………………………………………………………………………….

 

 

105

 

 

 

4-3-1-3-1-2- انتقال سهم‌الشرکه به اشخاص ثالث……….…………….………………………………………………………….

 

 

105

 

 

 

4-3-1-3-2- انتقال قهری سهم‌الشرکه…………………………………………………………………………………………………….

 

 

106

 

 

 

4-3-1-3-2-1- انتقال سهم‌الشرکه به سبب فوت…………………………………………………………………………………….

 

 

106

 

 

 

4-3-1-4- صورت انتقال …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

106

 

 

 

4-3-1-5- ضمانت اجرای عدم رعایط شرایط انتقال سهم‌الشرکه‌ی شرکت با مسئولیت محدود………………………

 

 

109

 

 

 

4-3-2- انتقال سهم‌الشرکه در شرکت‌های شخص…………………………………………………………………………………….

 

 

109

 

 

 

4-3-2-1- انتقال سهم‌الشرکه  در شرکت تضامنی و نسبی………………………………………………………………………….

 

 

110

 

 

 

4-3-2-2- انتقال سهم‌الشرکة شرکت  مختلط غیر سهامی…..……………………………………………………………………..

 

 

114

 

 

 

 

 

 

    فصل پنچم : نتیجه گیری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5-1 نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

118

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

علائم اختصاری

 

م ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..ماده

 

ق . ت………………………………………………………………………………………………………………………………………….قانون تجارت

 

ل.ا.ق.ت………………………………………………………………………………………………لایحه‌ی اصلاح قانون تجارت مصوب1347

 

ق.گ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….قانون‌گذار

 

ا.د.ک…………………………………………………………………………………………………………………………………..آئین دادرسی کیفری

 

ا.د.م………………………………………………………………………………………………………………………………………آیین دادرسی مدنی

 

ق م…………………………………………………………………………………………………………………………………………………قانون مدنی

 

ق.ا.ا.م…………………………………………………………………………………………………………………………..قانون اجرای احکام مدنی

 

چکیده

 

در قانون تجارت ایران، شرکت‌های تجاری پیش‌بینی شده است که هر کدام از آنها ویژگی خاصی دارند. سرمایه‌ی این شرکت‌ها از آورده‌ی شرکا تامین می‌شود. بدلیل داشتن شخصیت حقوقی مستقل شرکت‌های تجاری، دارایی شرکت مستقل از دارایی شرکا می‌شود. دارایی یا سرمایه‌ی شرکت‌های تجاری از تجمیع سهام (در شرکت‌های سهامی) و سهم‌الشرکه (‌در شرکت‌های شخص و با مسئولیت محدود‌)  ایجاد می‌شود. در قبال سهام ( آورده‌ی شرکا در شرکت سهامی)، شرکت‌های سهامی برگه‌های سهام صادر می‌نمایند که حاکی از عضویت صاحبان آنها در این شرکت‌ها است ولی امکان صدور ورقه‌ی سهام یا ورقه‌ی سهم‌الشرکه، برای سهم‌الشرکه وجود ندارد. سهام و سهم‌الشرکه اموال منقول هستند ولی اموال منقول ذاتی محسوب نمی‌شوند و ماهیتی خاص دارند که بیانگر یکسری حقوق و تعهدات در شرکت می‌باشد. اصل آزادی انتقال سهام، وجه تمایز آن با سهم‌الشرکه است؛ زیرا در شرکت‌های سهامی آورده‌ی شرکا مورد نظر است و صاحب سهم از نظر شرکت مهم نیست. انتقال سهام و سهم‌الشرکه ممکن است در قالب عقود معین صورت پذیرد ( مثل عقد صلح )ولی در انتقال، اصل بر رعایت شرایط اساسی صحت معاملات و رعایت شرایط مقرر در اساسنامه‌ی شرکت تجاری و مقررات قانون تجارت برای صحت معامله است و بر اساس اصل آزادی قراردادی در ماده‌ی 10 قانون مدنی نیاز به تطبیق قرارداد انتقال و توجیه آن در قالب عقود معین نیست. در انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام اصل بر آزادی انتقال و عدم ایجاد محدودیت است. در شرکت‌های سهامی خاص اصل آزادی انتقال وجود دارد؛ ولی ایجاد محدودیت در انتقال آن امکان دارد. در خصوص سهم‌الشرکه به دلیل ماهیت خانوادگی شرکت‌های شخص و با مسئولیت محدود، اصل بر عدم قابلیت انتقال است مگر در صورت حصول شرایط مقرر در اساسنامه‌ی شرکت تجاری. علاوه بر این انتقال سهام بانام، تشریفات ویژه‌ای دارد که در صورت عدم رعایت، انتقال صحیح نمی‌باشد و رعایت تشریفات باعث می‌شود که انتقال در برابر شرکت و اشخاص ثالث قابلیت استناد داشته باشد. ولی انتقال سهام بی‌نام بدون تشریفات و با قبض و اقباض صورت می‌گیرد.

 

کلمات کلیدی

 

شرکت‌های تجاری، سهام، انتقال سهام، بورس، انتقال سهم الشرکه

 

مقدمه

 

با تشکیل جوامع بشری، انسان برای رفع نیازهای خود اقدام به مبادله و دادوستد کرد. ابتدا معاملات پایاپای صورت می‌گرفت و با پیشرفت جوامع، معاملات از حالت محدود و بسته خارج شد و پول وسیله‌ی مبادله قرار گرفت. کالاها، ارزش مالی پیدا کرد و پول‌‌های مختلف، وسیله‌ای برای تجارت و مبادله‌ی کالا را فراهم کرد.

 

در قرون وسطا، برای تجارت تشریفات متعدد وطولانی، جهت تحکیم قوانین وجود داشت. با تحول تمدن اجتماعی و اقتصادی، تجار ناچار به ایجاد روش‌های مخصوص برای تجارت شدند که با گذشت زمان، این عادات و رسوم تجار، به شکل قانون درآمد و حقوق تجارت را تشکیل داد.

 

با گذشت زمان و پیشرفت و تحول اقتصادی، یک دارایی برای تجارت کفایت نمی‌کرد و نیاز به جریان انداختن سرمایه‌های بیشتر برای رونق تجارت لازم دیده می‌شد. گستردگی حجم معاملات نیاز بیشتری به سرمایه داشت؛ در نتیجه سرمایه‌های کوچک با هم جمع شدند و با تجمیع دارایی‌های اندک، سرمایه‌های کلان برای معاملات با حجم گسترده فراهم شد. در این جریان نوعی مالکیت ایجاد شد که از آن به عنوان شرکت تجاری نام برده می‌شود .

 

بازسازی ساختار اقتصادی در راستای توسعه‌ی اقتصادی بود که این امر مستلزم سازوکارهای متعدد در زمینه‌ی بازارهای پولی و مالی شد تا در نتیجه‌ی آن به رونق تجاری برسد که ایجاد شرکت‌های تجاری از آن جمله‌اند .

 

امروزه دولت‌ها برای سالم سازی، شفافیت و رونق تجارت، قوانین مختلف وضع کرده‌اند.