راهبردهای فراشناختی راهبردهای بازبینی کننده ­ای هستند که در خلال یادگیری و آموزش، فعال می­شوند. اگر ندانیم چگونه پاسخ­هایمان را وارسی کنیم، برای مطالعه وقت کافی اختصاص دهیم، یا نخواهیم بفهمیم که بیشتر درباره موضوع آگاهی­هایی به دست آورده­ایم یا نه، در آن صورت هر تکلیف یادگیری برایمان طوری خواهد بود که گویی برای اولین بار است که با آن روبرو شده­ایم.

یادگیری همیشه فعالیتی بسیار دشوار است، مهارت­ های شناختی، یادگیری را برایمان ساده­تر می­ کنند.

اگر چه هر اندازه که پیرتر می شویم، شتاب گسترش مهارت­ های شناختیمان کندتر می­ شود، اما این پدیده صرفاً بخشی از فرایند طبیعی رشد به حساب نمی­آید.

به نظر می­رسد که تجربه و آموزش آشکار، در رشد این مهارت­ های شناختی نسبت به رشد طبیعی، نقش برجسته­تری ایفا می کنند. این بدین معنی است که معلمان وظیفه دارند به رشد این راهبردهای فراشناختی در دانش­ آموزان کمک کنند.(به نقل ازآقا زاده و احدیان، 1377)

گاه دانش­آموزانی که از نظر ذهنی اندکی عقب مانده هستید و یا در یادگیری ناتوان می­باشند، در مقایسه با دانش­ آموزان متوسط، نارسایی­های فراشناختی نشان می­ دهند. (براوان و پالینسار، 1982) با فرض پذیرش این دیدگاه که دانش­ آموزان مبتلا به ناتوانی­ های یادگیری، فرآیندهای بازبینی ناقص و متفاوتی را برای یادگیری دارند، می­توان برای حل این مشکل به دانش آموزان هنگام روبرو شدن با مسئله­های فراشناختی صرفاً همان راه­های فکر کردن دیگران را آموخت.

با توجه به تحقیقاتی که پالینسکار و براون انجام دادند. به نتایجی رسیدند که در نمودار 2-1 نشان داده­شده است. همان طور که در نمودار نشان داده­شده­است.

درصد پاسخ­های صحیح مربوط به سؤال­های درک مطلب برای یک دانش ­آموز پیش از آموزش خاص پانزده درصد بود. اما پس از باز­خورد اصلاحی این رقم تا حدود پنجاه درصد افزایش یافت. و پس از آن که شیوه ­های فراشناختی برای یادگیری به این دانش ­آموز آموخته­شد، قادر بود تا حدود هشتاد درصد سئوال­های درک مطلب را درست جواب دهد.( پالینسکار و بران، 1984)

آموزش شیوه ­های فراشناخت         خط پایه­ی2                 آموزش باز­خورد اصلاحی          خط پایه­ی1 پیش­آزمون     100

31                      21                      15                                      5

روز­های مطالعه

نمودار 2-1 گزارش درصدی سئوال های درک مطلبی که دانش آموزی قبل، به هنگام، و پس از آموزش فراشناختی درست پاسخ داده است.

(پالینسکار و بران، 1984)

بسیاری از دانش آموزان، به آموزشی در مهارت­ های خود­ نظم­جویی، نظارت برخود، خودوارسی، تشخیص مسئله، و مانند آن نیاز دارند. زیرا هدف هر معلمی این است که مهارت­ های درک مطلب را به دانش­ آموزان انتقال دهد. امّا همۀ دانش­ آموزان این توانایی را از خود آشکار نمی­سازند. آنان فقط زمانی می­توانند چگونه آموختن را بیاموزند که بر راهبردهای شناختی تعمیم یافته­ای مسلط شده­باشند. و با تسلط بر راهبردهای شناختی تکلیف یادگیری جدید از پیچیدگی کمتری برخوردار خواهد­بود و بدین طریق بر خود پنداره تحصیلی دانش ­آموز افزوده خواهد­شد.

دانش­ آموزان برای درک مطلب و انتقال آنچه آموخته­اند نیاز است راهبردهای فراشناختی را برای مقاصد زیر بیاموزند.

• در باره­ی آنچه می­خوانند پیش­بینی­هایی بکنند و این پیش­بینی را تصیح کنند.
• در خلال آموزش و مسئله­گشایی تمرکز حواس داشته باشند.
• بدانند چگونه در صورت مرتکب شدن اشتباهی، کانون توجه خود را به سوی راه درست تغییر دهند و جلوی اشتباهشان را بگیرند.
• از خودشان سئوال کنند.

داده­ها یا ویژگی­های مهم متن یا تکلیف­ها را از بقیه جدا کنند و توجه خود را به آنها معطوف دارند.

به داده­ها یا ویژگی­های نامربوط متن یا تکلیف توجه نکنند.

وقتی رابطه­ای بین عنصرها مشاهده می­ کنند یا به چنین رابطه­ای اشاره می­ شود، آن را باز شناسند.

هنگام خواندن و مسئله­گشایی از قدرت تجسم خویش استفاده کنند.

به ارزش مفهوم­ها توجه داشته­باشند.

بدانند، چه زمانی تقاضای کمک کنند.

به عبارتی دیگر دانش آموز می­آموزد که بر آنچه که می­آموزد و انجام می­دهد نظارت داشته­باشد.

اغلب در مدرسه­ها تنها در آن حوزه­ هایی به آموزش مستقیم می­پردازیم که رفتار در آن حوزه به سادگی قابل مشاهده است، و کمتر وقتی را برای آموزش راهبردهای فراشناختی، اختصاص می­دهیم.

«نا­رسایی­های فراشناختی و مشکل فردتازه کار به سن او بستگی ندارد.

نادانی لزوماً، با سن ارتباطی ندارد. بلکه باید آن را بیشتر تابعی از بی­تجربگی در برخورد با یک مسئله جدید (و مشکل) دانست.» (براوان، 1980)

افرادی که در بازی شطرنج، رانندگی اتومبیل، یا اسب سواری ماهر هستند، مهارتشان به خاطر راهبردهای فراشناختی نشان است. به همین دلیل است که می­توانند آنچه را که می­دانند در رویارویی با مشکل به کار ببندند، یا دانش­شان را به موقعیت مسئله منتقل سازند.