چکیده

 

 

 

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

1-1-       مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

3

 

 

 

1-2-       بیان مساله………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

4

 

 

 

1-3-       اهمیت و ضرورت پژوهش …………………………………………………………………………………………………

 

 

5

 

 

 

اهداف پژوهش…………………..….……………………………………………………………………..

 

 

6

 

 

 

فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………

 

 

7

 

 

 

سوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………

 

 

تعاریف متغیرها………………………………………………………………………………………….

 

8

 

 

9

 

 

 

 

 

فصل دوم: مبانی نظری پیشینه پژوهش

 

 

 

 

 

مقدمه…………….…………………………………………………………………………………………..

 

 

13

 

 

 

بخش اول: گستره نظری مربوط به استفاده از تلفن همراه و شبکه های اجتماعی…………….……..

 

 

 

تاریخچه تلفن همراه…………………………………………………………………………………

 

13

 

 

13

 

 

علل استفاده از تلفن همراه………………………………………………………………………….

 

 

16

 

 

 

آسیب شناسی تلفن همراه…………………..…………….………………………………………….

 

 

19

 

 

 

تلفن همراه و سلامت روانی-اجتماعی………………….…………….……………………………

 

 

28

 

 

 

بخش دوم: گستره نظری مربوط به سازگاری اجتماعی…………………………………………….

 

 

سازگاری اجتماعی……………….………………………………………………………………..

 

32

 

 

32

 

 

نظریه های سازگاری اجتماعی…………………………………………………………………….

 

 

35

 

 

 

نظریه روان پریشی……………………………………………………………………………

 

 

35

 

 

 

نظریه یادگیری…………………………………………………………………………………

 

 

40

 

 

 

نظریه پدیدار شناختی…………………………..…………………………………………….

 

 

45

 

 

 

نظریه تحولی………………..………….……….……………………………………………

 

 

47

 

 

 

نظریه بالبی……………………………………………………………………………………

 

 

48

 

 

 

بخش سوم:  پیشینه پژوهش…………………………………………………………………………….

 

 

49

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

 

 

 

 

 

 

مقدمه…………………………………………………………………………..…………………………

 

 

روش پژوهش…………………………….……....……………………………………………………………………………

 

56

 

 

56

 

 

جامعه پژوهش…………………………………...……………………………………………………………………………….

 

 

56

 

 

 

نموه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………

 

 

56

 

 

 

ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………

 

 

57

 

 

 

روش گردآوری داده ها…………………………………………………….….……………………………………………..

 

 

روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………..

 

60

 

 

61

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های پژوهش

 

 

 

 

 

 

مقدمه………………………………………………………………………………..…………………………………………

 

 

آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………

 

آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری پژوهش

 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..

 

تحلیل فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………………..

 

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………….

 

محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………………..

 

پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………

 

پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………………………….

 

پیوست

 

63

 

 

63

 

67

 

 

 

75

 

77

 

79

 

81

 

81

 

83

 

 

پرسشنامه سازگاری اجتماعی……………………………………………………………………………………84

 

 

 

 

 

 

پرسشنامه استفاده شبکه های اجتماعی تلفن همراه………………………………………………………..86

 

 

 

 

 

 

خروجی های SPSS………………………………………………………………………………………………..87

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع……………………………………………………………………………………………………………….90

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 1-2……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………53

 

جدول 2-2………………………………………………………………………………..……..……………………………………………………………………….54

 

جدول1-3- آلفای کرونباخ پرشنامه محقق ساخته شده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه………………………..……..……………………….58

 

جدول2-3آلفای کرونباخ پرشنامه استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه بر اساس سوالات……………………..…….……………………58

 

جدول3-3 کلید پرسشنامه سازگاری ………………………………………….………………………………………………………………………………….60

 

جدول (1-4) توزیع نمونه ها از نظر استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه. 63

 

جدول (2-4) توزیع نمونه ها از نظر استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه در بین دانش آموزان به صورت کلی. 64

 

جدول 3-4) توزیع نمونه ها از نظر سازگاری و مولفه های آن. 65

 

جدول (5- 4) خلاصه نتایج آزمون تحلیل واریانس رابطه بین میزان استفاده از تانگو با سازگاری دانش آموزان. 67

 

جدول (6- 4) خلاصه نتایج آزمون تحلیل واریانس رابطه بین میزان استفاده از فیسبوک با سازگاری دانش آموزان. 67

 

جدول (7- 4) خلاصه نتایج آزمون تحلیل واریانس رابطه بین میزان استفاده از بی تاک با سازگاری دانش آموزان. 68

 

جدول (8- 4) خلاصه نتایج آزمون تحلیل واریانس رابطه بین میزان استفاده از تلگرام با سازگاری دانش آموزان. 68

 

جدول (9- 4) خلاصه نتایج آزمون تحلیل واریانس رابطه بین میزان استفاده از وایبر با سازگاری دانش آموزان. 69

 

جدول (10- 4) خلاصه نتایج آزمون تحلیل واریانس رابطه بین میزان استفاده از اسکایپ با سازگاری دانش آموزان. 69

 

جدول (11- 4) خلاصه نتایج تحلیل واریانس بین مولفه های سازگاری و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه دانش آموزان. 70

 

جدول (12-4) نتایج کلی تحلیل فرضیه های پژوهش. 71

 

جدول ه(13-4) نتایج تفصیلی تحلیل فرضیه های پژوهش. 72

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

طرح تحقیق: این مطالعه با هدف: « بررسی رابطه میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهرستان پاوه» صورت گرفته‌ است.

 

روش تحقیق: نوع همبستگی و جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر و دختر مقطع دبیرستان در حال تحصیل سال1393- 94 شهر پاوه(تعداد کل: 1090؛ پسر:570 و دختر:520) بود که نمونه آماری با روش تصادفی خوشه ای چند مرحله‌ای اتخاب گردید(155 دانش آموز پسر و 145 دانش آموز دختر). برای گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه پرسشنامه سازگاری اجتماعی سینها  AISS. و پرسشنامه محقق ساخته میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه استفاده شد. داده های بدست آمده نیز با روش آزمون T برای گروههای مستقل و رگرسیون چندگانه و با نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت.

 

نتیجه‌گیری: بر اساس تحلیل یافته ها نتایج ذیل به دست آمد:

 

1-میان میزان استفاده از تانگو با سازگاری دانش آموزان رابطه دارد و این رابطه  آنان متفاوت بوده است.

 

2-میان میزان استفاده از فیسبوک با سازگاری دانش آموزان رابطه ای وجود ندارد.

 

3-میان میزان استفاده از بی تاک با سازگاری دانش آموزان رابطه ای وجود دارد و این رابطه  متفاوت بوده است.

 

4-میان میزان استفاده از تلگرام با سازگاری دانش آموزان رابطه ندارد.

 

5-میان میزان استفاده از وایبر با سازگاری دانش آموزان رابطه ای ندارد.

 

6-میان میزان استفاده از اسکایپ با سازگاری دانش آموزان رابطه ندارد.

 

7-میان مؤلفه های سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی  با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه دانش آموزان رابطه وجود دارد.

 

 

 

واژگان کلیدی: شبکه های اجتماعی، تلفن همراه، سازگاری، دانش آموزان.

 

 

 

 

 

 

 

فصل یکم   کلیات پژوهش

 

 

 

  مقدمه

 

بدون شک توجه بیشتر به امر تعلیم و تربیت مهمترین عامل پیشرفت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه است. تعلیم و تربیت عهده دار ایجاد زمینه مناسب جهت انتقال فرهنگ و تسهیل و توسعه استعدادها و توانایی های دانش آموزان است تا در آینده بتوانند برای خود و جامعه افراد مفیدی باشند (مهرابی زاده هنرمند، ‌علامه، شهنی ییلاق، 1386). یکی از بسترهایی که می تواند در این مهم بسیار کمک رسان باشد تکنولوژی و ابزار های ارتباطی است که می تواند نقش بسزایی در انتقال فرهنگ و تسهیل و توسعه استعدادها برای نسل های مختلف را در بر گیرد. یکی از این ابزارها تلفن همراه است. تلفن همراه علاوه برامکانات اصلی از جمله مکالمه و پیام کوتاه، به دلیل پیشرفت روز افزون این تکنولوژی از سایر نرم افزارهای ارتباطی برخوردار شده است.

 

استفاده از تلفن همراه، در کشورهای پیشرفته بخش مهمی از زندگی نوجوانان و جوانان را به خود اختصاص داده است که در اروپا بسیار افزایش یافته است. بر طبق گزارش های آماری سازمان ائتلافی و سویس تقریباً 90 % از ساکنان کشورهای اروپایی صاحب تلفن همراه هستند (بیلوکس، ون درلیندن و روچات، 2008). امروزه یکی از مسائلی که قسمت عمده‌ای از فعالیت‌های روان‌شناسان و جامعه‌شناسان را به خود اختصاص داده است، تأثیرات تکنولوژی بر روی زندگی جوامع و مردم است. تلفن همراه در فاصله کوتاهی از زمان به یکی از جنبه‌های بسیار معنی‌دار زندگی مدرن امروزه تبدیل شده است و یکی از زمینه هایی که لازم است به تفکر عمیق در مورد آن پرداخت، این است که آیا استفاده از تلفن همراه می تواند اعتیاد به همراه داشته باشد؟ برخی از نتایج، حاکی از این است که به‌زودی تلفن همراه، کامپیوتر، تکنولوژی‌های تصویری با یکدیگر ترکیب شده و به هیولایی اعتیاد‌آور مبدل می‌شود و صدمات جبران‌ناپذیری را به پیکر جامعه وارد می‌سازد (لارامای، 2007). بر این اساس تلفن همراه علاوه بر فوائد فراوانی که برای بشر امروزی به ارمغان آورده است، می تواند اثرات سوئی را بر افراد تحمیل نماید.

 

یکی از جنبه‌های مهم رشد انسان، فرایند اجتماعی شدن اوست. ذاتی بودن زندگی اجتماعی در انسان‌ها، ضرورت در ارتباط بودن با دیگران را به عنوان امری گریزناپذیر جلوه می‌دهد. سازگاری فرایندی است در حال رشد و پویا كه شامل توازن بین آن چه افراد می‌خواهند و آن چه جامعه‌شان می پذیرد است. به عبارت دیگر سازگاری یك فرایند دو سویه است، از یك طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار می‌كند و از طرف دیگر اجتماع نیز ابزارهایی را تدارك می بیند كه فرد از طریق آن ها توانایی‌های بالقوه خویش را واقعیت می‌بخشد. در این تعامل فرد و جامعه دستخوش تغییر و دگرگونی شده و سازشی نسبتاً پایدار به وجود می‌آید. به طور كلی سازگاری به تسلط فرد بر محیط و احساس كنار آمدن با خود اشار ه دارد. هر یك از ما به محیط و تغییراتی كه در آن روی می‌دهد پاسخ می دهیم.

 

با توجه به شواهد موجود تلفن همراه در بین دانش آموزان و نوجوانان طرفداران بسیاری را جلب کرده است، که این خود تأمل بر انگیز است که آیا این همه جذابیت و این همه وقت که صرف این ابزار جادویی مفید است یا از جنبه های ضرر رسان به این قشر برخوردار است؟ لذا باتوجه به این توضیحات پژوهش حاضر درصدد است به بررسی رابطه استفاده شبکه های اجتماعی تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر پاوه بپردازد.

 

بیان مسئله:

 

در عصر ارتباطات، تلفن همراه به عنوان یک وسیله ارتباط شخصی بیشترین مورد استفاده را داراست، ولی گذشته از محاسنی که با خود به همراه دارد خطرهایی را هم متوجه کاربران خویش کرده است (رودباری، ساداتی قلعه، 1392) از جمله اعتیاد روانی، تزلزل ارزش‌ها، کاهش تعاملات اجتماعی، بلوغ زودرس، کاربردهای غیراخلاقی، به خطر افتادن امنیت شخصی و غیره (پناهی، فرجی و اصلانی، 1392).  این رشد گسترده استفاده از تلفن همراه توجه پژوهشگران را به آثار زیستی ناشی از این تلفن‌های همراه جلب کرده است، در حالی که به اثرات روان‌شناختی و اجتماعی استفاده طولانی مدت از این وسیله توجه کافی نشده است (گل‌محمدیان و یاسمی‌نژاد، 1390). از جمله اثرات سوئی که استفاده مفرط از تلفن همراه می تواند داشته باشد کاستن از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، منزوی شدن آن ها و همچنین کاسته شدن از مهارت های اجتماعی و ارتباطی و در نهایت کاهش سازگاری اجتماعی آن ها منجر شود.

 

جوانی و نوجوانی دورة مهمی از زندگی است که تغییرات این دوره از رشد ممكن است زمینه ساز مشكلات خاصی شود. هنگامی كه نوجوانان نمی توانند به طور موفقیت آمیز بر بحران ها و چالش‌های تحولی غلبه كنند، پریشانی‌های روان‌شناختی را تجربه خواهند كرد و اختلال  قابل ملاحظه‌ای در جریان بهنجار زندگی روزمره و جنبه های عاطفی، اجتماعی و شناختی بروز خواهد كرد كه به دنبال آن شخصیت آن ها دچار اغتشاش خواهد شد (گاربر، كیلی، و مارتین، 2002 ؛ به نقل از خوش‌کنش و دیگران، 1389)، که این خود فی نفسه می تواند این قشر را در زمینه سازگاری اجتماعی و بر قراری ارتباط موثر با محیط پیرامون دچار مشکل سازد.

 

این پژوهش علاوه بر بررسی میزان استفاده دانش آموزان شهر پاوه از شبکه های اجتماعی تلفن همراه در صدد رابطه میزان استفاده از این شبکه ها را با سازگاری اجتماعی این گروه مورد تحلیل و کنکاش قرار دهد. در بسیاری از مدارس مشاهده می شود که دانش آموزان دچار افت تحصیلی می شوند که این امر می تواند به این دلیل باشد که سن دانش آموزان در محدوده سن بلوغ  در نوجوانی بوده و آنان را با مسائل و مشکلات و تنش های ناشی از تغییرات ناشی بلوغ از جمله ناسازگاری اجتماعی و انسجام هویتی روبه رو کرده است (یارمحمدیان،1380؛ به نقل از ابطحی و ندری، 1390). گوداشتاین و لانیون(1995؛ به نقل از خوش‌کنش و همکاران، 1389) سازگاری را  فرایند پیوسته ای تعریف كرده اند كه در آن، تجارب یادگیری اجتماعی شخص توانایی و مهارت هایی را فراهم می سازد كه از آن طریق می توان به ارضای نیازها پرداخت (خوش‌کنش و همکاران، 1389). سازگاری به پذیرش و انجام رفتار مناسب و موافق محیط و تغییرات محیطی اشاره دارد و مفهوم متضاد آن ناسازگاری است، یعنی، نشان دادن واكنش نامناسب به محرك های محیط و موقعیت ها، به نحوی كه برای خود فرد یا دیگران و یا هر دو زیان بخش باشد و فرد نتواند انتظارات خود و دیگران را برآورده سازد(نویدی، 1385). از آنجا که سازگاری اجتماعی فرد را قادر می سازد تا از راه اصلاح محیط یا از راه اصلاح رفتار خویش به ایجاد تعادل بین خود و محیط بپردازد و به علاوه سازگاری هم شامل فرایند انطباق فرد با شرایط موجود و هم شامل فرایند تغییر محیط برای انطباق با نیازهای فردی است و این‌ها موجب کاهش تنش‌های وارده از محیط بر فرد می شود و در صورت کاهش تنش‌ها دانش آموز با آرامش بیشتر به تکالیف درسی خود پرداخته و این خود موجبات عملکرد تحصیلی مناسب را به وجود می‌آورد (ابطحی و ندری، 1390)، بنابراین پرداختن به رابطه سازگاری اجتماعی  مهم به نظر می رسد.

 

بر این اساس به نظر می رسد که بین استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه و سازگاری اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه که در مرحله بسیار حساس نوجوانی قرار دارند، ارتباط وجود داشته باشد. این پژوهش در صدد است که این ارتباط را مورد بررسی قرار دهد.

 

ضرورت و اهمیت تحقیق:

 

دانش آموزان بخش عظیمی از جمعیت هر کشوری را تشکیل می دهند. درصد جالب توجهی از دانش آموزان در دبیرستان مشغول به تحصیل هستند، دانش آموزان در مدرسه برای به‌دست آوردن دانش و تکنولوژی مورد نیاز مشاغل مختلف آماده می شوند. وقتی این آمادگی بنابه دلایل مختلف از جمله دلایل عاطفی، شناختی، روانی و اجتماعی – اقتصادی وجود نداشته باشد، اثرات مخرب و هزینه هایی را برای فرد و جامعه به دنبال دارد. به طور مثال افزایش بیکاری، کاهش درآمد، افزایش مشکلات سلامتی، با ترک تحصیل مرتبط دانسته شده اند (کیانی و کاکاوند،1392).

 

امروزه یکی از مسائلی که قسمت عمده ای از فعالیت های روانشناسان و جامعه شناسان را به خود اختصاص داده است، تاثیرات تکنولوزیکی بر روی زندگی جوامع و مردم و علی الخصوص جوانان است. استفاده از تلفن همراه  و شبکه ها و نرم افزار های همراه آن در کشورهای پیشرفته بخش مهمی از زندگی جوانان را به خود اختصاص داده است و حتی گفته می شود در کشورهای اروپایی تقریباً 90٪ مردم دارای تلفن همراه می باشند(وی، 2006). 

 

در سال های اخیر محققان به تاثیر جنبه های غیر آموزشی بر تحصیل و جنبه های مختلف فرهنگ پذیری از جمله کسب سازگاری اجتماعی مناسب در میان همسالان و اجتماع توجه بیشتری کرده اند ‌(امیر رستگار،1390). بخش مهمی در این سنت در حال ظهور، مباحثی است که پیرامون فضای مجازی و تاثیرات آن بر  سبک زندگی این قشر بسیار مهم و آینده ساز جامعه مطرح شده است، به این معنی که تلفن همراه و شبکه های اجتماعی همراه آن نوجوانان و جوانان ما را وارد چه بستر هایی می کند و چه تأثیرانی بر زندگی آن ها دارد؟

 

اهداف پژوهش:

 

هدف اصلی:

 

هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه شهر پاوه در سال 1394است.

 

 

 

اهداف ویژه:

 

 

1. تعیین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی(تانگو، فیس بوک، بی تاک، تلگرام، وایبر، اسکایپ) در بین دانش آموزان مورد مطالعه

 

1. تعیین میزان سازگاری در بین دانش آموزان مورد مطالعه

 

1. تعیین رابطه بین میزان استفاده از شبکه تانگو تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه.

 

1. تعیین رابطه بین میزان استفاده از شبکه فیس بوک تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه.

 

1. تعیین رابطه بین میزان استفاده از شبکه بی تاک تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه.

 

1. تعیین رابطه بین میزان استفاده از شبکه تلگرام تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه.

 

1. تعیین رابطه بین میزان استفاده از شبکه وایبر تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه.

 

1. تعیین رابطه بین میزان استفاده از شبکه اسکایپ تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه.

 

1. تعیین میزان سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان پسر و دختر دوره متوسطه شهر پاوه.

 

 

 

 

 

فرضیه‏های پژوهش:

 

فرضیه کلی:

 

بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه شهر پاوه رابطه وجود دارد.

 

 

 

فرضیه های ویژه

 

 

1. بین میزان استفاده از شبکه تانگو تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد.

 

1. بین میزان استفاده از شبکه فیس بوک تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد.

 

1. بین میزان استفاده از شبکه بی تاک تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد.

 

1. بین میزان استفاده از شبکه تلگرام تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد.

 

1. بین میزان استفاده از شبکه وایبر تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد.

 

1. بین میزان استفاده از شبکه اسکایپ تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد

 

1. بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه با مولفه های سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مورد مطالعه رابطه وجود دارد

 

سوالات ویژه

 

 

1. استفاده از شبکه های اجتماعی(تانگو، فیس بوک، بی تاک، تلگرام، وایبر، اسکایپ) در بین دانش آموزان مورد مطالعه به چه میزان بوده است؟

 

1. سازگاری اجتماعی در بین دانش آموزان مورد مطالعه به چه میزان بوده است؟

 

تعاریف متغیرها:

 

الف)تعاریف نظری:

 

شبکه های اجتماعی: منظور از شبکه های اجتماعی تلفن همراه یکسری نرم افزارها و سایت های اجتماعی است که به صورت منطقه ای و جهانی در گوشی های تلفن همراه با هدف برقراری ارتباط کم هزینه تر و با کیفیت بیشتر، خدمات ارائه می دهند. برخی از پر کاربردترین های آنها عبارتند از تانگو، فیس بوک، بی تاک، تلگرام، وایبر، اسکایپ و … .

 

تانگو: نرم‌افزار کاربردی چندسکویی برای تلفن‌های هوشمند است که به وسیله تانگو ام‌ای در سال ۲۰۰۹ گسترش یافته است. تانگو نرم‌افزاری محبوب در شبکه‌های نسل سوم و نسل چهارم تلفن همراه و وای-فای است(https://fa.wikipedia.org/wiki/تانگو).

 

فیسبوک: یک سرویس شبکه اجتماعی برخط است که در ۴ فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی توسط مارک زاکربرگ و دوستانش ادوآردو سوری، اندرو مک‌کالم، داستین مسکوتیز و کریس هیوز در دانشگاه هاروارد به وجود آمد. در ابتدا نام‌نویسی در این تارنما به دانشجویان دانشگاه هاروارد محدود بود، اما با گذشت زمان در آن برای دانشگاه‌های شهر بوستون، آیوی لیگ و دانشگاه استنفورد نیز گشوده‌شد. پس از افزوده‌شدن دانشگاه‌های مختلف و دبیرستان‌ها به لیست مجاز عضویت در فیس‌بوک، عضویت در آن به تدریج در دسترس تمامی افراد بالای ۱۳ سال در سراسر دنیا قرار گرفت(https://fa.wikipedia.org/wiki/فیسبوک).

 

بی تالک: یک پلت فرم شبکه های اجتماعی همراه ایجاد شده توسط گارنا است که تولید سال 2013 و این اولین شبکه اجتماعی تلفن همراه بومی در جنوب شرقی آسیا است که کاربران را برای ایجاد روابط جدید و پیوستن به جوامع بر اساس مکان و منافع قادر می سازد است(https://fa.wikipedia.org/wiki/ BeeTalk).

 

تلگرام: یک پیام‌رسان چندسکویی است که برای نسخه‌های کلاینت متن‌باز است. کاربران تلگرام می‌توانند پیام‌ها، تصاویر، ویدئوها و اسناد (همه انواع پرونده‌ها پشتیبانی می‌شود) خودویرانگر و رمزنگاری‌شده تبادل کنند. تلگرام رسماً برای اندروید و آی‌اواس (از جمله تبلت‌ها و دستگاه‌های بدون وای-فای) در دسترس است(https://fa.wikipedia.org/wiki/تلگرام).

 

وایبر: یک نرم‌افزار مالکیتی چندسکویی پیام‌رسان فوری صدا روی پروتکل اینترنت برای تلفن‌های هوشمند است که توسط شرکت وایبر توسعه داده شده‌است. علاوه بر پیام‌رسانی متنی، کاربران می‌توانند به تبادل تصاویر، ویدئو و پیام‌های رسانه‌ای بپردازند(https://fa.wikipedia.org/wiki/وایبر).

 

اسکایپ: نرم‌افزار کاربردی است که به کاربر اجازه می‌دهد به وسیله صدا روی پروتکل اینترنت تماس تلفنی برقرار کنند. تماس تلفنی و ویدیویی بین کاربران اسکایپ کاملاً رایگان است و برای تماس با تلفن ثابت و تلفن موبایل نیاز به خرید اعتبار می‌باشد(https://fa.wikipedia.org/wiki/اسکایپ).

 

سازگاری اجتماعی: هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی كه غالباً مستلزم اصلاح تكانه ها، هیجان‌ها یا  نگرش هاست (انجمن روان پزشكان آمریكا،1994؛ یارمحمدیان و شرفی‌راد، 1390)

 

ب) تعاریف عملیاتی:

 

شبکه های اجتماعی: میزان استفاده از شبکه های اجتماعی در بین دانش آموزان از طریق پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار می گیرد. این پرسشنامه دارای 13 سوال می باشد که برخی از سئوال های مطرح در این پرسشنامه عبارتند از «از چه شبکه های اجتماعی استفاده می کنید؟»، «چند ساعت در شبانه روز از این شبکه ها استفاده می کنید؟»، «هدف شما از استفاده از این شبکه ها چیست؟»و …  . شبکه های اجتماعی مورد بررسی در این پژوهش عبارتند از تانگو، فیس بوک، بی تاک، تلگرام، وایبر، اسکایپ.

 

تانگو: در این پژوهش عبارت است از نرم افزار تحت عنوان تانگو که برای ارتباطهای اجتماعی توسط جامعه مورد مطالعه بکار رفته است.

 

فیس بوک: در این پژوهش عبارت است از وب سایت تحت عنوان فیسبوک که برای ارتباطهای اجتماعی توسط جامعه مورد مطالعه بکار رفته است

 

بی تاک: در این پژوهش عبارت است از نرم افزار تحت عنوان بی تالک که برای ارتباطهای اجتماعی توسط جامعه مورد مطالعه بکار رفته است

 

تلگرام: در این پژوهش عبارت است از نرم افزار تحت عنوان تلگرام که برای ارتباطهای اجتماعی توسط جامعه مورد مطالعه بکار رفته است

 

وایبر: در این پژوهش عبارت است از نرم افزار تحت عنوان وایبر که برای ارتباطهای اجتماعی توسط جامعه مورد مطالعه بکار رفته است

 

اسکایپ: در این پژوهش عبارت است از نرم افزار تحت عنوان اسکایپ که برای ارتباطهای اجتماعی توسط جامعه مورد مطالعه بکار رفته است.

 

سازگاری اجتماعی: نمره ای که فرد در مقیاس سازگاری اجتماعی سینها (1993)کسب می کند، میزان سازگاری اجتماعی فرد را تعیین می کند

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم   مبانی نظری و  پیشینه پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                      

 

                                                                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

در این فصل به بررسی ادبیات پژوهش پرداخته می شود، در ابتدا به مبحث تلفن همراه و شبکه های اجتماعی همراه آن پرداخته می شود با محتوای تلفن همراه، تاریخچه آن و مزایا و معایب و اثرات آن بر روی زندگی افراد پرداخته می شود. در ادامه به سازگاری اجتماعی و تعاریف و رویکردها و تقیسم بندی ها متخصصان در این زمینه نیز پرداخته می شود. در انتها، پژوهش های داخلی و خارجی را که در راستای مساله مورد پژوهش انجام پذیرفته است، مورد بررسی قرار می گیرد.

 

 

 

1)پیشینه نظری:

 

بخش اول: گستره نظری مربوط به استفاده از تلفن همراه و شبکه های اجتماعی

 

تاریخچه تلفن همراه:

 

از دهه 1960 تفكر مستقل سازی تلفن، از حالت ثابت و به‌كارگیری آن در مكان‌های مختلف در كشورهای اسكاندیناوی گسترش یافت. كشورهای سوئد، دانمارك و نیز فنلاند از پیشگامان تلفن‌های سیار اتومبیل در جهان بودند كه در اواخر دهه 1960 به بازارجهانی عرضه شد و در پی این موفقیت، كشورهای اسكاندیناوی در صدد برآمدند این سامانه را تكمیل نمایند (شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بی‌تا). در اوایل سال 1985 گروهی متشكل از 17 كشور اروپایی به نام (GMS) به‌وجود آمد تا به صورت هماهنگ طرح تلفن سیار دیجیتالی را اجرا نمایند. هر چند طبق انتظاراتی كه از آنان می رفت موفق نشدند اما در نهایت موفق به ابداع سامانه‌ای شدند كه در نوع و زمان خود بی عیب و نقص بود. در ابتدا قصد بر این بود كه این سامانه جدید در اختیار كشورهای دیگر قرار نگیرد، اما هزینه‌های سنگین این طرح آنان را واداشت كه برای جلب رضایت مشتری تلاش نمایند، تا از این طریق هزینه‌ها سرشكن شود. به دلیل نیازمندی سایر كشورها به فناوری جدید و بسیار كارآمد، تلفن همراه از سوی تمامی كشورها مورد استقبال قرار گرفت و در ظرف مدت كوتاهی این فناوری در سراسر جهان مورد بهره برداری قرار گرفت. یك دهه پس از ظهور پدیده تلفن سیار در جهان، ایران نیز در سال 1354- 1355 درصدد استفاده از این سامانه بر آمد و با بررسی‌هایی كه از سوی شركت مخابرات ایران و كارشناسان خارجی صورت گرفت این نتیجه حاصل شد كه ایران سالانه كشش جذب 4 تا 5 هزار مشترك را دارد و اجرای طرح با 1000 شماره پیش بینی شد اما این تلاش در آن زمان ناكام ماند(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بی‌تا).

 

در سال 1367 وزارت پست و تلگراف سابق، اقدام به طراحی تلفن سیار كرد و با یك تجدید نظر در این طرح، در سال 1372 تجهیزات آن خریداری شد و در مرداد ماه 1373 مرحله اول این طرح به ظرفیت 10,000 شماره ای آغاز به كار كرد. همزمان با اجرای این طرح در تهران، طراحی مقدماتی سامانه تلفن سیار در كرمان نیز آغاز شد كه در مرحله دوم طرح، مقرر شد تهران ضمن اتصال به این شهرها با ورودی و خروجی زیر زمینی و دریایی كشور نیز مرتبط شود و جزایر قشم و كیش در مرحله دوم تحت پوشش این طرح قرار گیرند(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بی‌تا).

 

طی سال های 1372 تا اوایل 1374 تعداد متقاضیان تلفن سیار بیش از 100 نفر نبود. چون این سامانه به هیچ عنوان برای مردم شناخته شده نبود و در شهریور 1374 هنگامی كه آگهی نام نویسی در روزنامه های كثیر الانتشار كشور منتشر شد حدود 8 تا 9 هزار نفر ثبت نام نمودند. به عبارت دیگر استقبال چندانی از این سامانه پایه و ضروری در جامعه به عمل نیامد و حتی در محافلی با واكنش‌های منفی، تلفن همراه، سامانه ای زاید و تجملاتی عنوان شد(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بی‌تا).

 

از بهمن 1374 چرخشی شگفت برای نام نویسی تلفن سیار پدیدار شد، به‌طوری‌كه 200 هزار نفر متقاضی دریافت تلفن سیار شدند. تا سال 1382 در حدود 2 میلیون و 414 هزار تلفن همراه در داخل كشور به متقاضیان واگذار گردید(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بی‌تا).

 

طی چند دهه اخیر استفاده از فناوری تلفن همراه در سراسر جهان رواج و گسترش روز افزونی پیدا کرده است. به طوری که گزارشات اتحادیه بین المللی ارتباط از راه دور( 2006، به نقل از پیترز و آلکمیندرز، 2008؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) حاکی از این است که در سال 2006 در حدود 9/90 درصد از افراد کشورهای توسعه یافته و 4/32 درصد از افراد کشورهای در حال توسعه دارای تلفن همراه بوده اند. نتایج مطالعات انجام شده در مورد دانشجویان نیز نشان داده است که آن ها معمولاً از تلفن همراه خود بیش از 10 ساعت در هفته استفاده می کنند و در اکثر موارد، استفاده آن‌ها محدود به برقراری ارتباط از طریق مکالمه‌های صوتی و ارسال پیام کوتاه است (آتر، 2007؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391). استفاده فراگیر از تلفن همراه توسط جوانان نوعی پدیده جهانی شدن است و می توان گفت این پدیده در ردیف اول قرار دارد (وی، 2006).

 

علل استفاده از تلفن همراه:

 

به طور کلی مطالعات انجام شده در مورد علل و همبسته های استفاده از تلفن‌های معمولی دو نوع انگیزه را برای استفاده از آن مطرح کرده اند:

 

 1) انگیزه های‌ ابزاری یا تکلیف‌مدار: به استفاده از تلفن برای انجام کارها، جستجوی اطلاعات و یا انجام تکلیف اشاره دارد.

 

2) انگیزه های درونی یا اجتماعی: اشاره به این دارد که افراد با هدف مصاحبت، دوستی و معاشرت با تلفن، با دیگران ارتباط برقرار می کنند(اوکیفی و سلانوسکی، 1995؛ دیمیک و پاترسون، 1994؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).

 

با این حال دلایل استفاده از تلفن همراه تا حدودی متفاوت از دلایل استفاده از تلفن معمولی است. برای مثال لویگ و وی (2000؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) دریافتند افراد نه تنها براساس انگیزه‌های ابزاری، درونی و اجتماعی از تلفن همراه استفاده می کنند، بلکه انگیزه‌های پیروی از مد یا مدگرایی و همچنین انگیزه‌های مربوط به جایگاه و مرتبه اجتماعی نیز در این میان حایز اهمیت هستند.

 

مطالعه روبین، پیرس و بارباتو (1988؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) نیز حاکی از وجود چند نوع انگیزه مختلف برای استفاده از تلفن همراه است که عبارتند از: شادی و کسب لذت، ابراز علاقه و عاطفه، فرار، آرامش و کنترل. آن ها این انگیزه ها را در دو طبقه کلی تر قرار داده اند:

 

 1) انگیزه های دارای جهت گیری ارتباطی نظیر عاطفه، کسب لذت، شادی و آرامش جویی

 

2) انگیزه های نفوذ شخصی نظیر کنترل و فرار.

 

در این راستا، منطقی (1391 ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) نیز چگونگی کاربری دانش‌آموزان پسر از امکانات جانبی تلفن همراه را مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق این پژوهشگر حاکی از این است که این دانش‌آموزان به طور عمده از تلفن همراه استفاده‌های تفریحی داشته‌اند.

 

به علاوه کوثری، یگانه و خیرخواه (1385؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) در توصیف کاربری جوانان از امکانات مختلف تلفن همراه اولویت‌های کاربری را ذکر کرده اند که عبارتند از:

 

اولویت اول) پیامک، صحبت درون شهری، ذخیره و گوش دادن به موسیقی

 

اولویت دوم) ساعت هشدار، عکس گرفتن، استفاده از بلوتوث؛

 

اولویت سوم) بازی کردن، فیلم برداری، ذخیره کلیپ و فیلم و تماشای آن.

 

از سوی دیگر تلفن همراه رسانه‌ای دیجیتالی است که دامنه وسیعی از امکانات و روش‌ها را برای برقراری ارتباط‌های بین‌فردی پیش روی افراد قرار می دهد که ارسال پیام کوتاه، پست الکترونیکی، تلویزیون، تلفن همراه، رادیو، اینترنت و بلوتوث را شامل می شود. تلفن های همراه دارای ابزارهای متفاوتی نظیر دوربین عکاسی و فیلمبرداری، بازی های رایانه ای و Mp3 Player هستند. با این حال کارکرد اصلی تلفن همراه برقراری ارتباط بین دو فرد است (اقبال، 2010 ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).

 

 پژوهش منطقی (زیر چاپ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) نیز از جمله پژوهش‌های داخلی است که به بررسی انگیزش دانشجویان دختر و پسر برای استفاده از تلفن همراه پرداخته است. نتایج این پژوهش که روی دانشجویان دانشگاه تربیت معلم صورت گرفته است نشان دهنده شش عامل به شرح زیر است:

 

 

1. استفاده جهت تعمیق روابط بین شخصی.

 

1. استفاده ارتباطی پیشرفته.

 

1. استفاده‌های ابزاری از نرم افزارها.

 

1. استفاده‌های فنی از تلفن همراه.

 

1. استفاده‌های تفریحی از تلفن همراه.

 

1. استفاده جهت آگاهی از زمان و تقویم.

 

نتایج پژوهش‌های انجام شده نشان داده‌اند که اگر چه نوع استفاده از تلفن همراه در دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنادار دارد، اما میزان استفاده از تلفن همراه در آنان تفاوت معنادار ندارد. نتایج پژوهش‌ها در مورد نوع استفاده از تلفن همراه حاکی از این است که 91 درصد از دانشجویان دختر از ارسال پیام کوتاه برای ابراز احساسات، علاقه و عواطف به دیگران استفاده می کنند (اقبال، 2010؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).

 

طبق نظریه‌های مربوط به تفاوت‌های جنسیتی، مردان و زنان به طور کلی از یکدیگر متفاوت هستند و تفاوت آن‌ها یا جنبه عاطفی و احساسی و یا جنبه ابزاری دارد (پارسونز و بیلز، 1955؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391). اعتقاد بر این است که تفاوت‌های جنسیتی در رابطه با فناوری‌ها و استفاده از آن‌ها نیز حائز اهمیت است. به عنوان مثال واجسمن (1991؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) معتقد است فرایندهای اجتماعی مختلف باعث شده اند که فناوری‌ها بیشتر مردانه باشند تا زنانه و یکی از دلایل آن مربوط به این است که طراحی این فناوری‌ها توسط مردان و براساس علایق مردانه صورت می گیرد. لذا در حال حاضر ادراك افراد از فناوری‌های جدید به صورت موضوعی برای تحلیل‌های جنسیتی درآمده است، به طوری که اعتقاد بر این است که مردان از تلفن همراه استفاده تکلیف مدار دارند، در حالی که استفاده زنان از تلفن همراه به صورت شخص مدار بوده و با هدف حرف زدن با دیگران صورت می گیرد (لوهان،1997؛ بایلی و بارباتو، 2003؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).

 

علاوه بر جنسیت، جایگاه اجتماعی- اقتصادی یکی دیگر از همبسته‌های استفاده از تلفن همراه است، به طوری که نتایج تحقیقات مختلف نشان داده است نوع و میزان استفاده از تلفن همراه در افراد متعلق به جایگاه اجتماعی – اقتصادی مختلف، متفاوت است (بلومن استوك و ایگل، 2011 ؛ توماس و همکاران، 2010 ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391). البته لازم به توضیح است که نتایج این تحقیقات در مورد ارتباط بین جایگاه اجتماعی – اقتصادی و استفاده از تلفن همراه تا حدودی مبهم و ناهمگون است. برای مثال نتایج تحقیق توماس و همکاران (2010) حاکی از این است که کودکان و نوجوانان متعلق به جایگاه اجتماعی – اقتصادی پایین نسبت به کودکان و نوجوانان متعلق به جایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا، نه تنها دارای بیش از یک دستگاه تلفن همراه هستند، بلکه تعداد مکالمات بیشتر و طولانی‌تری نیز درطول روز دارند. در حالی که این نتایج در پژوهش مزیی، بنیی و مولر(2007؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) برعکس است.

 

. Cellular Phone use

 

. Billeux & Van linden & Rochat

 

. Laramie, D.J.

 

. Garber, j., Keily. M.K., & Martin, N.C.

 

. Wei., R.

 

. mobile phone technology