1-1-5.ربح.. 10

 

1-1-6.سود. 10

 

1-1-7.بهره 10

 

1-1-8.بیع. 10

 

1-1-9.مرابحه. 11

 

1-1-9-1. مرابحه در لغت.. 11

 

1-1-9-2. مرابحه در اصطلاح.. 11

 

1-2.انواع و اقسام بیع از لحاظ خبر دادن از بهای پرداختی مبیع توسط بایع و عدم آن. 11

 

1-2-1.بیع مساومه. 11

 

1-2-2.بیع تولیت.. 12

 

1-2-3.بیع مواضعه. 12

 

1-2-4.بیع مرابحه. 12

 

1-3.تقسیم بندی عقد بیع از لحاظ کاربرد در عملیات بانکی.. 12

 

1-3-1.بیع نسیه. 13

 

1-3-2.بیع سلف… 13

 

1-3-3.بیع دین (خرید دین ). 13

 

1-3-4.بیع صرف.. 13

 

1-3-5.بیع مرابحه. 14

 

1-4.مشروعیت مرابحه در روایات و آرای فقهای اسلامی.. 14

 

1-4-1. جواز و مشروعیت مرابحه در روایات.. 14

 

1-4-2-. جواز و مشروعیت مرابحه در آرای فقهای غیرمعاصر. 15

 

1-4-3. جواز و مشروعیت مرابحه در آرای فقهای معاصر. 16

 

1-5.شروط صحت عقد مرابحه. 17

 

1-5-1.شرایط عمومی صحت عقد بیع ومرابحه. 17

 

1-5-2. شرایط و احکام  اختصاصی صحت عقد مرابحه. 18

 

1-5-3. مسائلی چند در خصوص نحوه اجرای مرابحه. 19

 

1-6.بررسی تاریخچه مرابحه در ایران و سایر کشورها 21

 

1-6-1.  پیشینه عقد مرابحه در ایران. 21

 

1-6-2. گسترش نفوذ بانکداری اسلامی و مرابحه در کشورهای اسلامی.. 23

 

1-6-3.پیشینه و نفوذ نظام مالی اسلامی و مرابحه در کشورهای غیر اسلامی.. 24

 

1-6-3-1.  واژگان مشابه مرابحه درفرهنگ غرب.. 24

 

1-6-3-2. تاریخچه و نفوذ صنعت بانکداری اسلامی و مرابحه در غرب.. 24

 

1-7.شیوه های اجرای مرابحه. 25

 

1-7-1. مرابحه عادی و سفارشی.. 26

 

1-7-2.  مرابحه نقدی و نسیه. 26

 

1-7-3. مرابحه اصالتی و وکالتی.. 26

 

1-7-4.  مرابحه با سود درصدی و سود مبلغی.. 27

 

 

2. تحلیل مدل عملیاتی نظام بانکداری

 

2-1. ربا در اسلام و سایر ادیان. 30

 

2-1-1. انواع ربا در اسلام بر مبنای آیات و احادیث.. 30

 

 

2-1-1-1. ربای در معامله. 31

 

2-1-1-2.ربای درقرض… 31

 

2-1-2. فلسفه حرمت ربا و آثار مخرب آن. 31

 

2-1-3. مفهوم و مصادیق ربا در سایر ادیان. 32

 

2-1-3-1.مفهوم ربا در سایر ادیان. 32

 

2-1-3-2.مصادیق ربا در کشورهای غربی.. 32

 

2-2. مقایسه ربا و بهره در عملیات بانکی و دیدگاه فقها و مراجع تقلید دراین زمینه. 33

 

2-2-1.تفاوت ربا و بهره بانکی.. 33

 

2-2-2. دیدگاه فقها و مراجع تقلید راجع به سود بانک ها 34

 

2-3. فلسفه قرض در بانکداری بدون ربا 35

 

2-4. مراحل حذف ربا از سیستم بانکی.. 36

 

2-5. تقسیم بندی نظام بانکداری از نقطه نظر مبنای شیوه های عملیاتی و نحوه نظارت بر بانکها 37

 

2-5-1.شیو های عملیاتی نظام بانک داری اسلامی.. 37

 

2-5-1-1.مدل عملیاتی نظام بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران. 37

 

2-5-1-2. مدل عملیاتی بانک داری در سایر کشورهای اسلامی.. 38

 

2-5-2. مدل عملیاتی ربوی (سنتی). 39

 

2-5-3. نحوه نظارت برعملیات بانکی درایران و مقایسه باسایر کشورهای اسلامی وغیر اسلامی.. 39

 

2-6. مبادی اساسی بانکداری اسلامی و عقود و قرار دادهای رایج در شبکه بانکی ایران. 40

 

2-6-1. پایه های اصلی بانکداری اسلامی.. 40

 

2-6-2.عقود و قرار دادها ی نظام بانکداری اسلامی.. 42

 

2-6-2-1.قرض الحسنه. 42

 

2-6-2-2.مشارکت.. 42

 

2-6-2-3.مضاربه. 43

 

2-6-2-4.فروش اقساطی(مواد-ماشین آلات-مسکن–کالای بادوام-خودرو). 43

 

2-6-2-5.سلف یا سلم. 44

 

2-6-2-6.اجاره به شرط تملیک… 44

 

2-6-2-7.مزارعه. 45

 

2-6-2-8.مساقات.. 45

 

2-6-2-9.جعاله. 46

 

2-6-2-10.استصناع. 46

 

2-6-2-11.خرید دین.. 47

 

2-7. فعایتهای متعارف (قانونی) بانکها در بانکداری بدون ربا و مقایسه آنها با بانکداری ربوی (سنتی). 48

 

2-7-1.تجهیز منابع در بانکداری بدون ربا 48

 

2-7-1-1.سپرده قرض الحسنه جاری.. 48

 

2-7-1-2.سپرده قرض الحسنه پس انداز. 48

 

2-7-1-3.سپرده سرمایه گذاری مدت دار. 49

 

2-7-2.تخصیص منابع در بانک داری بدون ربا 50

 

2-7-2-1.ارائه تسهیلات بر پایه عقد قرض الحسنه. 50

 

2-7-2-2. ارائه تسهیلات بر پایه عقود مبادله ای.. 51

 

2-7-2-3. ارائه تسهیلات بر پایه عقود مشارکتی.. 51

 

2-7-2-4. تخصیص منابع در جهت سرمایه گذاری های مستقیم. 52

 

2-7-3.مدل تجهیز و تخصیص منابع در بانک داری سنتی (ربوی). 52

 

2-7-3-1. تجهیز منابع در بانکداری سنتی.. 52

 

2-7-3-2. تخصیص منابع در بانکداری سنتی.. 52

 

2-7-4.سایر خدمات بانکی.. 53

 

2-7-4-1.صدور ضمانت نامه بانکی.. 54

 

2-7-4-2.گشایش اعتبارات اسنادی (lc). 55

 

2-8.فعالیتهای غیر متعارف (غیر قانونی)بانک ها در بانکداری بدون ربا 56

 

2-8-1.بنگاه داری و شرکت داری.. 56

 

2-8-2.مزایده اموال و املاک مازاد توسط خود بانک… 58

 

2-8-3.افزایش بی رویه وام دهی.. 58

 

2-8-4. ارائه تسهیلات مشروط برسپرده گذاری.. 59

 

2-8-5. قراردادهای یک جانبه و ناعادلانه بانکی.. 59

 

2-8-6. سایر فعالیت های غیر متعارف (غیر قانونی). 60

 

2-9.الگوهای عملیاتی با هدف اجرای واقعی بانکداری اسلامی.. 61

 

2-9-1.الگوهای تئوریک… 62

 

2-9-2. الگوه های بانکداری اسلامی موجود در ایران. 63

 

2-9-3.الگوهای بانکداری اسلامی موجود در سایر کشورهای اسلامی.. 64

 

 

3. 3. جایگاه مرابحه در عملیات بانکی

 

3-1.موارد استفاده از مرابحه در عملیات بانکی.. 67

 

3-1-1. ارائه تسهیلات بانکی براساس قرارداد مرابحه. 67

 

3-1-1-1. تسهیلات خرد. 67

 

3-1-1-2. تسهیلات کلان. 68

 

3-1-2. کارتهای اعتباری مرابحه و اعتبار در حساب جاری.. 68

 

3-1-2-1. تعاریف و مفاهیم. 69

 

3-1-2-1-1. تعریف کارت اعتباری.. 69

 

3-1-2-1-2. تعریف و نحوه اعتباردهی در حساب جاری.. 70

 

3-1-2-1-3. تعریف و نحوه کارت اعتباری براساس عقد مرابحه. 70

 

3-1-2-2. اجزاء تشکیل دهنده کارت اعتباری مرابحه. 71

 

3-1-2-3. ساختار حقوقی کارت اعتباری مرابحه. 71

 

3-1-2-4. معرفی انواع کارتهای اعتباری و بررسی مزایای کارت اعتباری مرابحه در مقایسه با سایر مدل‎های کارت اعتباری.. 72

 

3-1-2-4-1. کارت اعتباری براساس بیع العینه. 73

 

3-1-2-4-2. کارت اعتباری براساس تورّق. 73

 

3-1-2-4-3. کارت اعتباری براساس قرارداد اجاره. 74

 

3-1-2-4-4. کارت اعتباری براساس قرارداد قرض‎الحسنه. 74

 

3-1-2-4-5. کارت اعتباری براساس قرارداد مرابحه. 75

 

3-1-2-5. کارتهای بدهکاروکارتهای خریدنسیه مدت دار. 76

 

3-1-3. اوراق بهادار مرابحه. 77

 

3-1-3-1. تعریف اوراق بهادار (صکوک). 77

 

3-1-3-2. تعریف اوراق بهادار مرابحه. 78

 

3-1-3-3. تعریف بازار اولیه. 78

 

3-1-3-4. تعریف بازار ثانویه. 79

 

3-1-3-5. موارد استفاده از اوراق مرابحه. 79

 

3-1-3-6. ارکان ارواق مرابحه. 79

 

3-1-3-7. مهمترین انواع اوراق بهادار مرابحه. 80

 

3-2. تنازع و تشابه مرابحه با سایر عقود بانکی.. 83

 

3-2-1. مقایسه عقد مرابحه با عقد فروش اقساطی.. 83

 

3-2-2. مقایسه عقد مرابحه با سایر عقود بانکی.. 84

 

3-3. مزایا و معایب استفاده از قرارداد مرابحه در عملیات بانکی.. 85

 

3-3-1. مزایای استفاده از مرابحه در عملیات بانکی.. 85

 

3-3-1-1. مرابحه عقدی شرعی است.. 85

 

3-3-1-2. مرابحه راهکاری جهت کاهش تعدد بیش از حد عقود بانکی.. 86

 

3-3-1-3. مرابحه نقطه عطفی در تغییر روش اجرای خدمت متنوع بانکی.. 86

 

3-3-1-4. مرابحه مایه اقتراب نظام بانکداری بدون ربا به بانکداری اسلامی بین‎المللی.. 87

 

3-3-1-5. مرابحه راهکاری جهت جلوگیری از صوری شدن معاملات.. 87

 

3-3-1-6.مرابحه ابزاری متناسب با اهداف و سلیقه‎های مشتریان. 88

 

3-3-1-7. مرابحه پلی جهت اتصال تولیدکننده و مصرف کننده واقعی.. 89

 

3-3-1-8. مرابحه ابزاری جهت کاهش شبهه ربا 89

 

3-3-1-9. مرابحه ابزاری مالی جهت اشاعه فرهنگ اسلامی در کل کشورها 89

 

3-3-1-10.مرابحه ا بزاری برای پوشش ریسک‎های منحصربفرد بانکداری اسلامی.. 90

 

3-3-2.معایب واشکالات استفاده ازمرابحه درعملیات بانکی وراهکارهای آن. 91

 

3-3-2-1. ریسک‎های مرابحه بانکی.. 91

 

3-3-2-2. شمولیت قرارداد مرابحه نسبت به فروش منافع و خدمات.. 92

 

3-4. مرابحه ابزاری پیشنهادی جهت پوشش مشکلات پیش روی شبکه بانکی کشور. 93

 

3-4-1. مطالبات معوق شبکه بانکی کشور. 93

 

3-4-1-1. عدم ایجاد مطالبات جدید. 94

 

3-4-1-2. وصول مطالبات معوق.. 94

 

3-4-2. سود گرایی بانکها 95

 

3-4-3. بدهی بانکها به بانک مرکزی.. 95

 

3-4-4. معضل مؤسسات مالی و اعتباری مجاز و غیر مجاز. 96

 

3-4-5. بدهی دولت به بانکها 97

 

3-4-6. دارائی های مازاد بانکها 98

 

3-4-7. راه حل های پیشنهادی.. 98

 

3-5.موانع پیش روی اجرای مرابحه در نظام بانکی کشور. 99

 

3-5-1. ایرادات شکلی و ماهوی منتقدین عقد مرابحه. 99

 

3-5-2. چالشهای فقهی و حقوقی در اجرای قرارداد مرابحه. 100

 

3-5-3. کمبود کادر آموزش دیده در نظام بانکی کشور. 100

 

3-5-4. بروز نمودن مرابحه با نیازهای فعلی مشتریان. 101

 

3-5-5. عدم تمایل نظام بانکی کشور به انجام مرابحه. 101

 

نتایج.. 102

 

پیشنهادات.. 104

 

منابع و مأخذ. 106

 

چکیده