در بازی است که کودکان از خود غافل میشوند و به دیگران و همکاری و دوستی با آنها نزدیک میشوند و همین باعث می شود پایه و اساس زندگی اجتماعی او پایهریزی گردد.تجارب اجتماعیی مهمترین عامل سازندهی فرد می‌باشد.(رئیسوند،۱۳۷۹ به نقل از فتحی،۱۳۸۴)
اثرات شناخته شده بازی بر سلامت
اثرات بازی بر سلامت کودکان را میتوان از سه جنبه بررسی کرد:
۱-اثرات جسمی: تقویت عضلات، کاهش چاقی،خواب بهتر، تغذیه متعادلترو مقویتر( خزاعی و خزاعی،۳۰،۱۳۹۲).کودک محروم از بازی یا کودکی که بازی نمیکند، از رشد و نمو سالم بدنی و روانی بهرهمند نخواهند بود. بازی سبب می شود که تمام قسمت های بدن کودک رشد و نمو طبیعی خود را ادامه دهد (شعاری نژاد، ۱۳۸۵).بازی حواس پنجگانه کودک را تقویت می کند و مهارت های حرکتی او را افزایش میدهد و باعث می شود تا کودک بر حرکات کوچک (مانند انگشتان) و حرکات بزرگ (مانند حرکات بدن) خود تسلط یابد (انگجی و عسگری، ۱۳۸۵).
۲-اثرات روانی: مهارت حل مشکل، اعتمادبه نفس، تقویت تفکر ،( خزاعی و خزاعی،۳۰،۱۳۹۲).بر اساس نظریات پیاژه و ویگوتسکی، بازی اصلیترین عامل رشد شناختی کودو است. همچنین یکی از پاکترین روشهای فکری قابل دسترس برای خردسالان می‌باشد( انگجی و عسگری، ۱۳۸۵). بازی به کودک کمک می کند که نیروهای ذهنی خود را به کار اندازد، محیط اطرافش را از جهات گوناگون بشناسد، تواناییهایش را عملا بشناسدو بر تجارب خود بیافزاید. همچنین ضمن بازی یاد می‌گیرد که میان واقعیت و خیال فرق بگذارد (شعاری نژاد،۱۳۸۵). بنابرین شیوه طبیعی یادگیری برای کودک، بازی کردن است. برای کودکان بازی کردن و یادگیری متضاد یکدیگر نیستند. کودکان از موقعیتهای یادگیری که لذتبخش باشند، بهره میبرند.(بهشتی،منطقی،) کودک از طریق بازی مهر و علاقه ، خشم و کین، تنشها، ناکامیها، ناامنیها،ترسها،آشفتگیها و سردرگمیهای خود را به نمایش می گذارد یا آن ها را دور میافکند و یا اینکه آنها را کنترل می کند. به هر حال، از این طریق به نوعی آرامش عاطفی دست مییابد. با کسب آرامش عاطفی او قادر به تصمیم گیری منطقیتر میگردد( مهجور،۸۴،۱۳۸۰)
۳- اثرات اجتماعی: مهارت های ارتباطی بین فردی(گوش دادن،مهارت های استدلالی)جامعه و گروهپذیری،مهارت مذاکره،رعایت حقوق دیگران،همکاری و شراکت،ایجاد ارتباط ماندگار با والدین، درک بهتر هنر،موسیقی،ریاضیات و علوم( خزاعی وخزاعی،۳۰،۱۳۹۲)که در ضمن بازی کردن ، با جهان خارج آشنا می شود، حقایقی را درک می کند، طریق کارکردن و احتراز از خطرها و همکاری و تعاون با دیگران و تمرین و کارآموزی مهارت ها را فرامیگیرد. کودک در ضمن بازیهای دسته جمعی رعایت حقوق دیگران و قوانین اجتماعی را یاد می‌گیرد.(بهشتی،منطقی،۱۳۹۰ به نقل از ولد بیگی، ۱۳۸۹)
آیتالله امینی معتقد بود: بازی، عواطف و احساسات اجتماعی کودک را بیدار ساخته، او را به سوی زندگی اجتماعی و قبول مسئولیت ها سوق میدهد.( شتاب بوشهری،۱۳۷۷، به نقل از فتحی ۱۳۸۴)
کودک بدون بازی به خصوص بازی با کودکان دیگر، خودخواه، خودبین و خودرای می شود. او از طریق بازی شیوه برقراری روابط اجتماعی با بیگانگان و حل مسائل و مشکلات ناشی از آن را فرامیگیرد. بازیهای گروهی به کودک میآموزد که باید در برابر کمک دیگران پاسخگو باشد و محبت آنان را به هر وسیلهی ممکن، قدر شناسد. از سوی دیگر کودک از طریق بازیهای گروهی، بردباری به هنگام پیروزی را فرامیگیرد. نقشهای مختلفی که کودک در بازیهای گوناگون به عهده می‌گیرد، وی را یاری میدهد تا به تدریج نقش مناسب را برای ایجاد مطلوب ترین رابطه با دیگران بیابد. او شیوه همکاری و تبادلات با دیگران و رعایت حقوق دیگران را از طریق بازی میآموزد. بسیاری از بازیهای کودکان در حقیقت تقلیدی از فعالیتهای بزرگسالان است. کودک در این بازیها، به تکرار فعالیتهای بزرگسالان می پردازد. ازآنجا که فعالیت بزرگسالان در نخستین محیط کودک یعنی خانواده، تقریبا یکسان است، بازیهای کودکان خردسال شباهت فراوانی به یکدیگر دارند. با افزایش سن، بخش عمدهی این بازیها تقلیدی از بازیهای کودکان بزرگتر می شود.(همان منبع)
از آنجایی که جامعه مورد نظر این پژوهش کودکان میباشند لازم دانستیم تا مراحل رشد کودکان از نظر ژان پیاژه را بیان کنیم و بتوانیم از این طریق برخی ویژگیهای کودکان را بشناسیم:
-
- مرحله حسی حرکتی: ( از تولد تا دو سالگی) در این مرحله فعالیتهای شناختی کودک به اعمال حسی و حرکتی محدود می شود و قادر نیست دنیای خارج را در ذهن خود درونی سازد.
-
- مرحله پیشعملیاتی) : از ۲ تا ۷ سالگی) در این مرحله کودک قادر به تفکر عملیاتی نیست و زبان کمک زیادی به رشد او می کند. او نمیتواند به طور انتزاعی مفهوم سازی کند و به موقعیتهای معینی نیاز دارد که به دو قسمت تفکر پیشمفهومی( از ۲تا۴ سالگی)، و تفکر شهودی ( از۴تا ۷ سالگی) تقسیم می شود. در تفکر پیش مفهومی، به مفهوم آموزی دست مییابد ولی منطق آن تمثیلی است. در تفکر شهودی، مسائل را به روشی شهودی حل می کند. شاخصترین ویژگی آن ثبات ماده ، طول، عدد،ماده، مساحت، وزن و حجم است.
-
- عملیات محسوس : (از۷ تا ۱۱ سالگی ) فعالیت او در محیط غنی و محسوس صورت می‌گیرد. او در این مرحله توانایی انجام اعمال منطقی را دارد؛ اما به شرط عینی بودن امور. کودکان وابسته به کوشش و خطا نیستند و مفاهیمی مانند عدد، حجم و وزن را می توانند بیاموزند.
- عملیات صوری یا تفکر انتزاعی: (از ۱۱ و حدود ۱۲ تا ۱۴ و ۱۵ سالگی) در این دوره نوجوان توانایی تفکر بر حسب امور انتزاعی را پیدا می کند و قادر به فعالیتهای پیچیده ذهنی است.( فرجی امیری، ۱۳۸۷)
مراحل رشد بازی در کودکان:
مرحله اول: تولد تا سه سالگی
در این مرحله یعنی سه سال اول بازی کودک جنبه فردی و انفرادی دارد.حرکت نخستین مظهر بازی است. چنان که نوزاد با حرکت دادن دستها و پاهایش به طور منظم و دائم بازی می کند. در دو سه ماه اول زندگی، شیرخوار برای ارتباط با محیط، فعالیت چشمگیری از خود نشان میدهد.بعد از آن فعالیتهای وی افزایش مییابد و در حدود شش ماهگی با اشیایی که در دسترس اوست بازی می کند.اسباب بازیها را به دهان میبرد و آنها را تکانی میدهد. و از صدای آنها لذت میبرد.کودک حتی از شنیدن صدای خود نیز لذت میبرد،بنابرین صدا می کند،جیغ میکشد و از مشاهده رنگهای براق و نورهای درخشان خوشحال می شود.به طور کلی شیرخوار تا یک سالگی با هروسیلهای که در اختیارش قرار بگیرد بازی می کند و از لحاظ زبری،نرمی،طعم،صدا و امثال آن مورد بررسی قرار میدهد.(خزاعی و خزاعی،۲۵،۱۳۹۲)
“
|
[یکشنبه 1401-09-20] [ 03:16:00 ب.ظ ]
|
