2-1-3-1- رویکرد فیزیولوژی …………………………………………………………………………………………………………………………………15

 

2-1-3-2- رویکردها رفتاری………………………………………………………………………………………………………………………………..16

 

2-1-3-3- رویکردهای رفتار منطقی- هیجانی…………………………………………………………………………………………. 17

 

2-1-3-4- رویکردهای شناختی……… ……………………………………………………………………………………….  …………………………..21

 

2-1-3-5-رویکردهای انگیزشی (تعلل به عنوان یک مشکل انگیزشی)………………………………………………………………….22

 

2-1-3-6-اهمال کاری به عنوان یک عادت……………………………………………………………………………………………………….23

 

2-1-3-7- اهمال کاری به عنوان یک اختلال شخصیتی……………………………………………………………………………………….23

 

2-1-4- ویژگی های افراد اهمال کار ………………………………………………………………………………………………………….24

 

2-1-5- عوامل موثر در اهمال کاری…………………………………………….. ……………………………………………………..26

 

2-1-5-  تعلل تحصیلی (اهمال کاری آموزشی) و تعلل غیر تحصیلی……………………………………………………………….30

 

2-1-6- اهمال کاری و اهمال کاری فعال……………………………………………………………………………………………………………..32

 

2-1-7- اهمال کاری و کمال گرایی…………………………………………………………………………………………………………..34

 

2-1-9- شیوع اهمال کاری……………………………………………………………………………………………………………………….35

 

2-2-  شخصیت……………………………………………………………………………………………………………………………………… 36

 

2-2-1- تعاریف شخصیت……………………………………………………………………………………………………………..36

 

2-2-2-  رویکردهای روانشناختی شخصیت……………………………………………………………………………………… 38

 

2-2-3- نظریه طرح پنج عاملی شخصیت………………………………………………………………………………………………….42

 

2-3- کمال گرایی…………………………………………………………………………………………………..46

 

2-3-1- تعریف کمال گرایی…………………………………………………………………………………………………………………….46

 

2-3-2- ابعاد کمال گرایی……………………………………………………………………………………………………………………….47

 

2-3-3-کمال گرایی مثبت و منفی……………………………………………………………………………………………………………..53

 

2-3-3- مدل پردازش دوگانه کمال گرایی……. …………………………………………………………………………………………..55

 

2-3-4- علل رشد کمال گرایی………………………………………………………………………………………………………………….57

 

2-3-4-1- مدل انتظارات اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………….57

 

2-3-4-2- مدل یادگیری اجتماعی بندورا……………………………………………………………………………………………………57

 

2-3-4-3- مدل واکنش اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………….58

 

2-3-4-4- مدل تمرکز بر اشتباهات……………………………………………………………………………………..………….58

 

2-3-5- درمان کمال گرایی………………………………………………………………………………………………………………………60

 

2-4- پیشینۀ پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

 

 

 

فصل سوم : روش  پژوهش

 

3-1- روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….73

 

3-2- متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………73

 

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………….73

 

3-4- حجم نمونه و روش نمونه­­گیری………………………………………………………………………………………………………. 73

 

3-5- ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………74

 

3-5-1- مقیاس ارزیابی اهمال کاری…………………………………………………………………………………………………………..74

 

3-5-2- مقیاس کمال گرایی………………………………………………………………………………………………………………………74

 

3-5-3- پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت مک­کری کاستا(NEO)………………………………………………………………75

 

3-6- شیوه اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………..77

 

 

3-7- روش های تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………..78

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم : تحلیل داده های پژوهش

 

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………80

 

4- 2 یافته های توصیفی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….80

 

4- 3 یافته های استنباطی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………82

 

 

 

فصل پنجم  : بحث و نتیجه گیری

 

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………..90

 

5-2 یافته های مرتبط با فرضیه های پژوهشی ……………………………………………………………………………………………90

 

5-3 محدودیتهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………96

 

4 پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..96

 

5-4-1 پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………………….96

 

5-4-2 کاربردی…………………………………………………………………………………………………………………………………….96

 

 

 

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………98

 

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………….102

 

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………..110

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 4-1-  مشخصه‌های آماری آزمودنی‌ها بر حسب ابعاد شخصیت به تفکیک جنسیت…………………………………80

 

جدول 4-2-  مشخصه‌های آماری آزمودنی‌ها بر حسب اهمالکاری به تفکیک جنسیت……………………………………….81

 

جدول 4-3-  مشخصه‌های آماری آزمودنی‌ها بر حسب کمال گرایی به تفکیک جنسیت…………………………………….82

 

جدول شماره 4-4: تحلیل واریانس مربوط به رگرسیون پنج عامل بزرگ شخصیت و  اهمال کاری دانشجویان……..82

 

جدول شماره 4-5: ضرایب معادله پیش بینی اهمال کاری به وسیله ابعاد شخصیت……………………………………………83

 

جدول شماره 4-6: تحلیل واریانس مربوط به رگرسیون پنج عامل بزرگ شخصیت و  کمال گرایی دانشجویان…….84

 

جدول شماره 4-7: ضرایب معادله پیش بینی کمالگرایی به وسیله ابعاد شخصیت……………………………………………..84

 

جدول 4-8- نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی رابطهکمال گرایی و اهمال کاری دانشجویان………………86

 

جدول 4-9- نتایج آزمون t گروه‌های مستقل برای مقایسه ابعاد شخصیت در بین دو جنس……………………………….86

 

جدول4-10- نتایج آزمون لون برای مشخص کردن شرط همگنی واریانس……………………………………………………..87

 

جدول 4-11- نتایج آزمون t گروه‌های مستقل برای مقایسه اهمال کاری در بین دو جنس………………………………..87

 

جدول4-12- نتایج آزمون لون برای مشخص کردن شرط همگنی واریانس…………………………………………………… 88

 

جدول 4-11- نتایج آزمون t گروه‌های مستقل برای مقایسه کمالگرایی در بین دو جنس………………………………… 88

 

چکیده

 

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه ویژگی­های شخصیتی و کمال­گرایی با اهمال­کاری تحصیلی انجام گرفت. به این منظور از بین دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه در سال تحصیلی  91-1392 ، 300 نفر به صورت نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شد. برای گردآوری داده­ها از  مقیاس ارزیابی اهمال کاری سولومون و راث بلوم (1984)، پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت مک­کری و کاستا(1989) ومقیاس چند بعدی کمال گرایی فراست(1990) استفاده گردید. برای تحلیل
داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد.  نتایج پژوهش نشان داد که از پنج عامل بزرگ شخصیت، عامل های برون گرایی، گشودگی و موافق بودن توان پیش بینی اهمال کاری را دارند، همچنین هر پنج عامل بزرگ شخصیت توان پیش بینی کمال گرایی را دارند. نتایج نشان داد که بین کمالگرایی و اهمال کاری رابطه مثبت معناداری وجود دارد. نتایج پژوهش قابل کاربرد در بحث کاهش تعلل ورزی دانشجویان می­باشد.

 

کلید واژگان: ویژگی­های شخصیتی،کمال­گرایی ، اهمال­کاری تحصیلی

 

 

 

 

 

      فصل یکم

 

مقدمه

 

 

 

 

 

          2-1- مقدمه

 

از آن جا كه در هر نظام آموزشی، پیشرفت تحصیلی به عنوان مهمترین شاخص توفیق فعالیت های علمی و آموزشی محسوب می شود، بررسی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان   و دانشجویان از اهمیت خاصی نزد پژوهشگران علوم تربیتی و روانشناسی برخوردار است .از جمله عواملی که آثار سویی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد اهمال کاری است.

 

اهمال کاری در خصوص تکالیف تحصیلی یک مشکل رایج در میان دانشجویان است و از مهمترین علل شکست یا فقدان موفقیت فراگیران در یادگیری و دست­یابی به برنامه­های پیشرفت تحصیلی است. تقریبا یک چهارم از دانشجویان گزارش می­دهند که مکررا تا درجه­ای اهمال­کاری می­کنند که برای آنها ایجاد استرس می­کند، که این امر عملکرد آموزشی ضعیف آنها را موجب می­شود(بالکیس و دورو[1]،2009)

 

اهمالكاری یکی از بحثهای مهمی است که درسالهای اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفت. که به عنوان یك رفتار عادتی در نظر گرفته می­شود كه شیوع فراوانی در جوامع مختلف دارد و روند رو به رشد آن بسیار گسترده است. این عادت، با تاخیر انجام دادن كار یا مسوولیت توام است و در نتیجه پیامدهای ناخوشایندی به همراه دارد(سواری،1391).

 

اگرچه ممكن است پیامدهای منفی این عادت در زندگی روزمره نباشد اما زیان های برخاسته از شیوع این رفتار در بین افراد گروه های مختلف مهم و قابل ملاحظه است و همین امر ضرورت جلوگیری از چنین رفتاری را نمایان می سازد. اهمال کاری در اغلب موارد می­تواند از طریق ممانعت از پیشرفت و عدم دسترسی به اهداف، پیامدهای نامطلوب و جبران ناپذیری به همراه داشته باشد لذا لازم است اهمال­کاری بیشتر مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد تا پژوهشگران بتوانند روش های مقابله ای خوبی برای کاهش اهمال کاری پیدا کنند.  عوامل زیادی در اهمال کاری تحصیلی نقش دارند که از جمله آنها ویژگی های شخصیتی و کمال­گرایی است.

 

 

 

 

 

     1-2- بیان مسئله

 

یكی ازجنبه های مهم زندگی، موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیلات دانشگاهی است.  موفقیت در دانشگاه می­تواند پیش­بینی كننده بسیاری از پیشرفت­های دانشجویان در آینده باشد. مانعی مشترك در بین دانشجویان كه از پیشرفت و رفاه آن ها در آینده جلوگیری می نماید مشكلات ناشی از اهمال كاری[2] است(بیگی، بختیاری، محمدخانی و صادقی،1391).

 

اهمال کاری به تعبیر الیس و ناوس(2002) آن است که کاری که برای اجرای آن تصمیم گرفته می شود؛  بدون دلیل مشخص به آینده محول شود؛ کاری که می­تواند حداقل برای خود فرد نتایجی را در برداشته باشد و در عین حال، انجام ندادن آن نیز به زیان شخص است و باعث سرزنش کردن خود می­شود. سایر محققان نیز در تعریف، به کاهلی و امروز و فردا کردن در انجام کارهای مهم(در زمان انتظار) همراه با تجارب ذهنی ناراحت کننده اشاره نموده­اند(الیس و جمیز نال،1382؛ لای،1986؛ سنکال،کوئستنر و والرند،1995). اهمال­کاری منجر به بروز رفتارهای تاخیری به شکل گوناگون می­شود(اسپکتر و فراری[7]،2000).

 

شواهد فزاینده­ای وجود دارد كه نشان می­دهد اهمال­كاری، در اثر عملكرد آكادمیك زیان بخش بوده و به صورت نمرات كم و مشروطی رخ می­دهد. همچنین مطالعات نشان داده است كه 70 درصد جمعیت دانشگاه، در تكالیف آموزشی اهمالكارند و احتمالا این نوع اهمالكاری، از دانشجوی سال اول به دانشجوی سال آخر افزایش می­یابد. این دانشجویان در هنگام مقاله نویسی، مطالعه ی آزمون­ها و تكمیل تكالیفی كه اغلب پرفشار و موجد اضطراب است تمایل به اهمالكاری دارند(فراری و تایس،2000). پژوهشگران در حوزه­ی اهمالکاری بر این باورند که عوامل متعددی می­تواند در بروز و تداوم اهمال کاری مؤثر باشد از جمله این عوامل می­توان به ویژگی­های شخصیتی[9] وکمال­گرایی[10] نام برد.

 

اگر­چه خصوصیات شخصیتی زیادی وجود دارد اما از جمله مهمترین و با نفوذترین مدل­ها در بررسی صفات شخصیت در دهه­های اخیر مدل پنج عاملی بوده است که بیش از همه، پژوهش در حوزه شخصیت را به خود اختصاص داده است(نگ[11]،2003). این پنج عامل اصلی شخصیت عبارتند از: روان­نژندی[12]، برون­گرایی[13]، انعطاف­پذیری[14]، دلپذیری[15] و وظیفه شناسی[16]، که مک­کری و کاستا[17](1987) اساسا این پنج عامل را به عنوان تمایلاتی که زمینه زیستی دارند معرفی کرده­اند، این دو محقق بیان می­کنند صفات شخصیت، مانند ­خلق ­وخو، آمادگی­هایی درونی در مسیر رشد بوده و اساسا از تاثیرات محیطی مستقل هستند(پرون و جان، بی­تا؛ ترجمه­ی کدیور و جوادی،1385). رابطه میان اهمال­كاری و ویژگی­های شخصیتی همواره مورد توجه پژوهش­گران بوده است بطوری كه بسیاری از پژوهشگران، برای مثال، سولومون و روت بلوم(1984)؛ واتسون(2001)؛ استیل و همکاران(2001)؛ جانسون و بلوم(1995)؛ دی فابیو (2006)؛ حاتمی و هاشمی(1390)؛ قاسمی، علی مدد، کرم­خانی و علی مدد(1391)؛ اگنز، هندریکس و وندروف (2010)؛ عالیشاپور(2012)معتقدند میان اهمالكاری و بعضی از ویژگیهای شخصیتی رابطه وجود دارد.

 

یکی دیگر از متغیرهایی که می­تواند به طور بالقوه بر اهمال کاری تأثیرگذار باشد کمال­گرایی است. از جمله مشکلات افراد اهمال کار نداشتن اهداف کوچک و خرد قابل دستیابی است. بنابراین کمال­گراها که اهداف بزرگ و بعضا غیر قابل دستیابی دارند گرایش بیشتری به اهمال کاری از خود نشان می­دهند. افرادی که دارای باورهای غیر مرتبط با کمال­گرایی هستند، درباره توانایی خود برای انجام کارها به نحو شایسته، دچار تردید می­شوند. این افراد در صورت انجام ندادن هر کاری با بالاترین کیفیت در شایستگی خود شک کرده و عزت نفس خود را از دست می­دهند(نیکدل،1387).

 

نتایج چندین پژوهش برای نمونه فراری(1989)؛ بوسكو و کاوسس(1998)؛ اونوگبیوز(2000)؛ واسكونسلوس(2006)؛ مولوی(1390)؛ گورویی، خیر و هاشمی(1390)؛ شاطریان محمدی،
پاکدامن­ساوجی و شاه محمدی(1390)؛ نصری، شاهرخی و ابراهیم دماوندی(1391)؛  نشان داده است که اهمال کاری و کمالگرایی با یکدیگر در ارتباطند. فلت و همکاران(1992) معتقدند کمال­گرایی گرایش فرد به داشتن مجموعه­ای از معیارهای بالای افراطی و تمرکز بر شکست­ها و نقص­ها در عملکرد مربوط می­شود. به عبارتی، کمال­گرایی، تمایل در جهت بی نقص بودن است و کمال­گرایان افراطی افرادی هستند که می­خواهند در همه جنبه­های زندگی­شان بی­عیب باشند(هویت و فلت،2002).

 

شناسایی عوامل مؤثر بر اهمالکاری تحصیلی اهمیت فراوان دارد زیرا با شناسایی این عوامل از پیامدهای منفی آن در زمینه مسائل روانی، تحصیلی و هزینه های مادی پیشگیری می شود. در واقع اساسی ترین وجهی که انجام این پژوهش را ضروری می­سازد. تأثیرهای نامطلوب اهمال کاری تحصیلی و پیامدهای ناشی از آن به لحاظ تجربی و نظری در این زمینه می باشد. همچنین ضرورت زندگی امروز در جهت استفاده بهینه از سرمایه های زمانی و ذهنی دانشجویان می­باشد. پس جا دارد که این مهم مورد توجه و علت یابی قرار گیرد و راهبردهای ایجاد وضعیت مطلوب روشن گردد.  بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه ویژگی­های شخصیتی و کمال­گرایی با اهمال­کاری تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه انجام گرفت.

 

[1] . Balkis & Duru

 

[2] . Procrastination

 

 

2-1مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..12

 

2-2 مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………12

 

2-2-1 بانک و مراحل شکل گیری آن …………………………………………………………………………………………………………………………12

 

2-2-2سیرتحول بانکداری درایران……………………………………………………………………………………………………………………………….14                                                                            2-2-2-1 فعالیت سرمایه گذاران خارجی……………………………………………………………………………………………………………………..14

 

2-2-3منابع مالی بانکها……. ……………… ……………………………………………………………………………………………………………………..15
2-2-4  تجهیز منابع مالی……………………………………………………………………………………………………………………………………………15
2-2-4-1 روش­های تجهیز منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………….15
2-2-4-1-1 تجهیز منابع در بانک­داری سنتی……………………………………………………………………………………………………………….16
2-2-4-1-2 تجهیز منابع در بانک­داری اسلامی……………………………………………………………………………………………………………16
2-2-4-2 تجهیز منابع پولی در نظام بانکی ایران……………………………………………………………………………………………………………18
2-2-4-3 تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین…………………………………………………………………………………………………………..18
2-2-4-3-1 تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری بین­المللی و چند ملیتی………………………………………………………………………..18
2-2-4-3-2 تجهیز منابع مالی از طریق فعالیت­های مالی ترکیبی یا متنوع(مجتمع­های مالی)………………………………………………..19
2-2-4-3-3 تجهیز منابع مالی از طریق خدمات مالی غیر بانکی………………………………………………………………………………………19
2-2-4-3-4 تجهیز منابع مالی از طریق ارائه خدمات خرد و کلان به­وسیله بانک­ها…………………………………………………………….20
2-2-4-3-5 تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری جامع…………………………………………………………………………………………………20
2-2-4-3-6 تجهیز منابع مالی از طریق ابزارهای مالی خارج از ترازنامه و تبدیل ابزارهای مالی به اوراق بهادار……………………..21
2-2-5  عوامل کلیدی موفقیت(csf) بانک­ در جذب منابع مالی……………………………………………………………………………………….21
2-2-5-1 نقش عوامل مدیریتی در جذب منابع……………………………………………………………………………………………………………..22
2-2-5-1-1 نقش عوامل مدیریت منابع انسانی در جذب منابع……………………………………………………………………………………….22
2-2-5-1-2 تبلیغات………………………………………………………………………………………………………………………………………………….23
2-2-5-1-2-1 استفاده از تبلیغات برای کمک به فروش خدمات بانک…………………………………………………………………………….25
2-2-5-1-3 تعداد شعب و تأثیر آن در جذب منابع……………………………………………………………………………………………………….26
2-2-5-1-4 تأثیر عامل استقرار مکانی شعب مؤسسات مالی و بانک­ها در جذب منابع مالی………………………………………………26
2-2-5-1-5 نقش عامل محیط داخلی شعب در جذب منابع مالی……………………………………………………………………………………27
2-2-5-1-5-1 شرایط یک محیط مناسب برای جذب منابع مالی…………………………………………………………………………………….28
2-2-5-1-5-1-1 شاخص­های محیط مناسب از نظر فیزیکی………………………………………………………………………………………….29
2-2-5-2 نقش مهارت کارکنان در جذب منابع …………………………………………………………………………………………………………….30
2-2-5-2-1 مهارت­هایانسانی…………………………………………………………………………………………………………………………………..31
2-2-5-2-2 مهارت­های ادراکی………………………………………………………………………………………………………………………………….32
2-2-5-2-3 مهارت­های فنی………………………………………………………………………………………………………………………………………33
2-2-5-3 نقش عامل رضایت مشتریان از کارکنان در جذب منابع مالی…………………………………………………………………………….33
2-2-5-3-1 نقش تنوع خدمات در جذب منابع مالی…………………………………………………………………………………………………….35
2-2-5-3-1-1 تنوع فعالیت­های بانکی در بانک­داری نوین…………………………………………………………………………………………….36
2-2-5-3-1-2 تنوع خدمات ارائه شده در نظام بانکی ایران……………………………………………………………………………………………37
2-2-5-3-2 نقش کیفیت خدمات در جذب منابع………………………………………………………………………………………………………….39
2-2-5-3-3 روابطعمومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………40
2-2-5-3-3-1 جایگاهروابط عمومیدربانک و نقش ان در رضایت مشتریان………………………………………………………………….40
2-2-5-3-4 نقش سیستم رسیدگی به شکایات و پیشنهادات در جذب منابع مالی……………………………………………………………..42
2-2-5-3-5 بازاریابی در بانک و مؤسسات پولی و مالی و نقش آن در جذب منابع مالی…………………………………………………….42
2-2-5-3-5-1 استراتژی­های رشد در بانک………………………………………………………………………………………………………………….43
2-2-5-4 نقش فن­آوری در جذب منابع……………………………………………………………………………………………………………………….46
2-2-5-4-1 بانکداری الکترونیکی و تأثیر آن بر جذب منابع مالی……………………………………………………………………………………47
2-2-5-4-1-1 بانک­داری سنتی………………………………………………………………………………………………………………………………….48
2-2-5-4-1-2 بانک­داری دو گانه……………………………………………………………………………………………………………………………….49<br
/>2-2-5-4-2 زیرساخت­های فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………………………50
2-2-5-4-3 دستگاه­های خودپرداز………………………………………………………………………………………………………………………………51
2-2-5-4-4 دستگاه پوز…………………………………………………………………………………………………………………………………………….52
2-2-5-4-5 تلفنهمراه  بانک……………………………………………………………………………………………………………………………………52
2-2-5-4-6 اینترنت بانک …………………………………………………………………………………………………………………………………………53
2-2-5-4-7 تلفن­بانک……………………………………………………………………………………………………………………………………………….54
2-2-6 عوامل کلیدی موفقیت(csf)صنعت بانک­­داری……………………………………………………………………………………………………54
2-2-6-1 رویکرد فاکتورهای حیاتی موفقیت………………………………………………………………………………………………………………..55
2-2-7 جمع بندی مبانی نظری پژوهش: ………………………………………………………………………………………………………………………57
2- 3 پیشینه پژوهش: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………57
2-3-1  پیشینه پژوهش در خارج از کشور …………………………………………………………………………………………………………………..57
2-3-2 پیشینه پژوهش در داخل کشور: ……………………………………………………………………………………………………………………….61
2-4 مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

 

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

 

3-2 روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….69

 

3-3 جامعه و نمونه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………..70

 

3-4 روش و ابزار جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………..72

 

3-4-1چارچوبنظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………….74
3-5 روایی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77
3-6 اعتبار (پایایی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77
3-7 روش های تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………………………………………………….79
3-8 متغیرهای مورد بررسی در مدل……………………………………………………………………………………………………………………………..82

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..84

 

4-2آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..84

 

4-3 آمار استباطی. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….88

 

4-3 -1 آزمون فرضیه­های تحقیق بر اساس داده­های حاصل از پرسشنامه…………………………………………………………………………..88
4-3-1-1تجزیه و تحلیل سؤالات و آزمون فرضیه­های تحقیق………………………………………………………………………………………….88
4-3-1-1-1  فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………….88
4-3-1-1-2  فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………90
4-3-1-1-3  فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………….91
4-3-1-1-4  فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………………………………………..92
4-3-2بررسی نرمال بودن متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………94
4-3-2-1 آزمون کلمگروف – اسمیرونف…………………………………………………………………………………………………………………….94
4-3-2-2 آزمون Q-QPLOT………………………………………………………………………………………………………………………………….95
4-4 بررسی و تجزیه و تحلیل فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………..98
4-4-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..98
4-4-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….101
4-4-3 فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..104
4-4-4  فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………………………………………………107
4-4-5 آزمون ANOVA………………………………………………………………………………………………………………………………………..110
4-5 تحلیل مسیر و استخراج مدل بر اساس داده های آماری…………………………………………………………………………………………111
4- 5-1 بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی……………………………………………………………………………………..112
4-6 جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………118

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………122

 

5-2 نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………122

 

 

5-2- 1 تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………………………………122
5-3 پیشنهادهای برگرفته از تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..126
5-4 پبیشنهاد به محققین آینده:…………………………………………………………………………………………………………………………………..129
5-5 محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….129

 

پیوست ها

 

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………131

 

پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..146

 

 

 

منابع

 

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………149

 

منابع لاتین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..155

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

 

 

جدول (2-1 ) : ماتریس استراتژی­های مختلف رشد در یک بانک…………………………………………………………………………………….44

 

جدول شماره (2-2):  شاخص­های زیرمجوعه چهار فاکتور ساختاری……………………………………………………………………………….56
جدول شماره (3-1): تعیین حجم و تعداد نمونه برای هر کدام از بانک­های دولتی………………………………………………………………71
جدول شماره (3-2): عوامل حیاتی موفقیت بانک­ها در جذب منابع ارزان قیمت………………………………………………………………..72
جدول شماره (3-3): تناظر هر یک از عوامل تحقیق با سؤالات پرسشنامه………………………………………………………………………….74
جدول شماره (3-4): مؤلفه­های تشکیل دهنده فاکتورهای ساختاری………………………………………………………………………………….75
جدول شماره (3-5 ): نتایج بررسی ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه برای هر یک از مؤلفه ها……………………………………………..78
جدول شماره (3-6): ویژگی متغیرهای مورد بررسی……………………………………………………………………………………………………….82
جدول(4-1): تعداد پاسخ­دهندگان به سئوالات پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………84
جدول (4-2): توزیع فراوانی و درصد پاسخ به سؤالات پرسشنامه……………………………………………………………………………………85
جدول (4-3): آمار توصیفی کل سؤالات……………………………………………………………………………………………………………………….87
جدول (4-4): میانگین و انحرافمعیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه اول…………………………………………………………………….88
جدول (4-5): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….89
جدول (4-6): میانگین و انحراف معیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه دوم…………………………………………………………………….90
جدول (4-7): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………90
جدول (4-8): میانگین و انحراف معیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه سوم…………………………………………………………………..91
جدول (4-9): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه سوم……………………………………………………………………………………………..92
جدول (4-10): میانگین و انحراف معیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه چهارم………………………………………………………………93
جدول (4-11): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………..93
جدول شماره(4-12): نتایج کلی آزمون کلمگروف – اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن متغیرها………………………………………..94
جدول شماره(4-13): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه اول……………………………………………………………………..99
جدول شماره(4-14): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه اول………………………………………………………………………………………………100
جدول شماره(4-15): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه اول………………………………………………………………………………………100
جدول شماره(4-16): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه اول……………………………………………………………………102
جدول شماره(4-17): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………..103
جدول شماره(4-18): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه دوم……………………………………………………………………………………..103
جدول شماره(4-19): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه دوم…………………………………………………………………..105
جدول شماره(4-20): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………….106
جدول شماره(4-21): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه سوم…………………………………………………………………………………….106
جدول شماره(4-22): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه سوم………………………………………………………………….108
جدول شماره(4-23): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………….109
جدول شماره(4-24): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه چهارم………………………………………………………………………………….109
جدول شماره(4-25): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه چهارم……………………………………………………………….111
جدول شماره(4-26): همبستگی های موجود بین متغیر ها…………………………………………………………………………………………….112
جدول شماره (4-27): ضریب رگرسیونی مدل نهایی آماری…………………………………………………………………………………………..115
جدول شماره (4-28): خروجی های مربوط به مناسب بودن مدل آماری نهایی………………………………………………………………..116
جدول شماره (4-29): ضرایب رگرسیونی خطی محاسبه شده……………………………………………………………………………………… 117
جدول شماره (4-30): ضرایب رگرسیونی مؤلفه های مدل…………………………………………………………………………………………….117
جدول شماره  (4-31) نتایج تجزیه و تحلیل فاکتور و نرخ اهمیت آن بر اساس میانگین……………………………………………………119

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 

 

نمودار شماره (3-1): فراوانی نسبی………………………………………………………………………………………………………………………………71

 

نمودار شماره(4-1): نمودار مربوط به عوامل مدیریتی……………………………………………………………………………………………………..95

 

نمودار شماره(4-2): نمودار مربوط به عوامل نیروی انسانی……………………………………………………………………………………………..96

 

نمودار شماره(4-3): نمودار مربوط به عوامل رضایت مشتریان…………………………………………………………………………………………96

 

نمودار شماره(4-4): نمودار مربوط به عوامل فن­آوری…………………………………………………………………………………………………….97

 

نمودار شماره(4-5): نمودار مربوط به جذب منابع………………………………………………………………………………………………………….97

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

 

شکل شماره (2-1):ساختار فعالیت یک بانک……………………………………………………………………………………………………………….13

 

شکل شماره (2-1): مدل تحلیلی………………………………………………………………………………………………………………………………….65

 

شکل (3-1): مدل مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..76

 

شکل (4-1) مدل مفهومی روابط بین متغیرهای مدل……………………………………………………………………………………………………..113

 

شکل شماره( 4-2 )مدل آماری برازش شده روابط بین مؤلفه های پژوهش……………………………………………………………………..114

 

 

 

چکیده

 

هدف از این تحقیق بررسی عوامل مؤثر(مدیریتی، نیروی انسانی، رضایت مشتریان و فن­آوری رایانه­ای) بر جذب منابع ارزان­قیمت بانک­های دولتی است. جذب منابع مالی آنقدر برای بانک ها مهم و حیاتی می باشد که رقابت بسیار شدیدی در این زمینه بین آنها ایجاد نموده است. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه های جدیدی جهت جذب بیشتر منابع بانکی به وجود آمده است.بنابراین ضرورت دارد با بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر جذب منابع ارزان قیمت بانکی هر چه بهتر و بیشتر و کاراتر از این منابع، استفاده بهینه شود. جمع­آوری داده­های مورد نیاز از طریق پرسشنامه صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی مدیران شعب بانک­های دولتی(ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، توسعه و تعاون، توسعه صادرات، صنعت و معدن) شهر کرمانشاه است. تعداد پاسخ­دهندگان به پرسشنامه 127 نفر و اعتبار آن با محاسبه­ی ضریب آلفای کرونباخ 877/0 می­باشد. نمونه آماری شامل 136 نفر است که با استفاده از روش سرشماری تعیین گردیه است. تجزیه و تحلیل و مقایسه عوامل مؤثر در جذب منابع مالی ارزان­قیمت نشان داد که میزان استفاده از عوامل مدیریتی، نیروی انسانی، رضایت مشتریان و فن­آوری رایانه­ای ) بر جذب منابع مؤثر بوده و همبستگی معناداری بین این متغیرها وجود دارد. در بین این عوامل، عوامل مدیریتی بیشترین تآثیر بر روی جذب منابع مالی دارد.

 

کلمات کلیدی: بانک­های دولتی، عوامل مدیریتی، عوامل نیروی انسانی، عوامل رضایت مشتریان و عوامل فن­آوری رایانه­ای، کرمانشاه

 

 

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

 

 

1-1 مقدمه:

 

تجهیزمنابعهموارهاصلیترینوظیفهسیستمبانكیبودهاست. بانک­هاوجوهمازادراجمع­آوریوبادادنوامبهمتقاضیان، وظیفهسنتیخودیعنیواسطه­گریرامیانسپرده­گذارانووام­گیرندگانایفامی­نمایند. معمولاًدرفعالیت­هاییكبانك، جذبمنابعمالیازاهمیتبسیارزیادیبرخورداراست. در بانک­داری نوین عوامل متعددی وجود دارند که بر روند منابع مالی بانک­ها و موسسات مالی تأثیر می­گذارند. شناسایی و تعیین میزان تأثیر این عوامل خود مقوله­ای مهم است، چون گاهی شرایط و موقعیت­های مالی با یکدیگر یکسان نیستند. وممكن است مؤلفه‌های تأثیرگذاربرتجهیزمنابع پولی حتی برای هر یك از شعب یك گروه بانكی متفاوت باشد. در بانک­داری نوین برای شناسایی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی از بازاریابی بانکی استفاده می­شود. بانک­داری امروز شیوه­های نوآورانه، مشتری­مداری مؤثر، ارائه تکنولوژی­های کارآمد، سرویس­دهی و خدمات مورد نظر مشتری را طلب می­کند که هر بانکی در این امور موفق­تر عمل کند در بازار رقابتی نیز موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام، بقای دائمی و بهره­وری بالاتر خواهد شد.

 

قضاوت مشتری در امور بانکی بر اساس میزان توان­مندی بانک در حل کمک به معضلات و توسعه و تجارت او استوار است. امنیت، سرعت تراکنش، دوستی با مصرف­کننده و راحتی، سهولت استفاده، اعتماد و مسائل مربوط به حریم خصوصی، از مهم­ترین عوامل در انتخاب بانک از طرف مشتری می­باشند.

 

بدیهی است که امروزه بیشتر بانک­ها با محیطی کاملاً پویا روبه رو هستند و همه بانک­ها چه بزرگ و چه کوچک با توجه به تغییرات برق­آسا در موقعیت­های رقابتی و شرایط حاکم بر بازار، جذب و حفظ مشتریان را سرلوحه­ی برنامه­های خود قرار داده­اند. برای موفقیت در شرایط جدید به ساختارها، شیوه­های مدیریتی و رویه­ها و از همه مهم­تر نگرش­ها و فرهنگ جدید نیاز است. هر مؤسسه­ای که سریع­تر، واقع­بینانه­تر و اثربخش­تر عمل کند، در بازار رقابتی موفق­تر خواهد بود.

 

 

 

1-2 بیان مسأله:

 

موضوع این پژوهش عبارت است از : «بررسی عومل موفقیت بانک­ها در جذب منابع ارزان قیمت». تجهیزمنابع پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد وداد وستد ومبادله کالاراشروع کرد آغاز شد وهمواره یکی از اصلی­ترین وظیفه­های سیستم بانکی بوده است.درعصرحاضرمؤسسات مالی و بانک­ها برای تجهیز منابع مالی نیازبه تغییرات اساسی درمحصولات وخدمات خود دارند وبا خدمات ساده وساختارسنتی بانکداری واسطه­گری نمی­توانند درعرصه­های جهانی به تجهیز منابع بپردازند. دربانک­داری نوین، بانک­ها در زمینه­های مالی، غیر بانکی خدمات متعددی به مشتریان ارائه می­دهند و ارائه خدمات نوین مانند بانک­داری سرمایه­گذاری، باعث شده منابع جدیدی به بانک­ها سرازیر شود ودر واقع دربانک­داری نوین، بخش عمده ای ازمنابع ازطریق فعالیتهای غیربانکی به دست می­آید(زریباف، 1382).

 

درنظام بانکی ایران تجهیز منابع با توجه قوانین بانکداری اسلامی از دو طریق انجام می­شود:

 

 

• ازطریق جذب سپرده­های قرض­الحسنه جاری وپس انداز، که منابع مالکانه نامیده می­شوند.

 

• از طریق جذب سپرده­های مدت­دار،که منابع وکالتی نامیده می­شوند.

 

بانک­ها زمانی قادر به فعالیت خواهند بود که سهم خود را از سبد پولی حفظ نموده، در صدد افزایش آن برآیند. شناسایی عوامل موثر بر افزایش منابع مالی برای بانک­ها امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع اولین و محکم­ترین پله دستیابی به سود، افزایش منابع، مخصوصا منابع ارزان قیمت است(هدایتی، 1383).

 

جذب منابع مالی آنقدر برای بانک­ها مهم و حیاتی می باشد که رقابت بسیار شدیدی در این زمینه بین آنها ایجاد نموده است. یکی از شواهد عمده ارائه خدمات نوین، جلب اطمینان و توجه و تشویق بیشتر مردم برای سپرده­گذاری در بانک­ها می­باشد. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه­های جدیدی جهت جذب بیشتر منابع بانکی و ارائه خدمات بهتر و سریع­تر به مشتریان به وجود آمده است. بنابراین ضرورت دارد با بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر جذب منابع ارزان­قیمت بانکی هر چه بهتر و بیشتر و کاراتر از این منابع، استفاده بهینه شود. با شناخت تأثیر هر کدام از عوامل در افزایش منابع و جذب مشتریان و با در نظر گرفتن هزینه هر کدام از راهکارهای موثر در رسیدن به این هدف، می­توان با صرفه­ترین روش ممکن را که می­تواند بیشترین تأثیر در جذب بیشتر منابع داشته باشد، انتخاب کرد. همچنین نتایج آن می­تواند برای مدیران بانک­ها و دیگر موسسات پولی و اعتباری کشور در زمینه شناسایی راه­های دستیابی به افزایش منابع و رشد دلخواه مفید و ارزشمند باشد.

 

شرایط رقابتی کنونی صنعت بانکداری و افق پیش رو نشان می­دهد که بانک­ها برای  تجهیز منابع پایدار و ارزان­قیمت  با چالش های جدی مواجه می­باشند و باید به دنبال روش­های نوینی در جذب این منابع باشند.

 

از دو جهت این پژوهش جدید می­باشد اول اینکه در پژوهش­هایی که در زمینه تجهیز منابع صورت گرفته بیشتر بر روی منابع کلی بانک متمرکز بوده و بر روی منابعی که کمترین هزینه را برای بانک داشته باشد و به اصطلاح ارزان قیمت تحقیقی صورت نگرفته. دوم اینکه در پژوهش­های قبلی هر کدام فقط به یک جنبه و ارتباط یک یا دو متغیر را با جذب منابع بررسی نموده­اند. در این تحقیق به ارتباط چهار متغیر اصلی، مدیریتی، نیروی انسانی، مشتریان، فناوری(چن[1]،1999، لافور[2]2005، سرکا[3]،2005)، در میزان جذب منابع ارزان­قیمت پرداخته شد.

 

 

 

1-3  ضرورت و اهمیت پژوهش:

 

اگر وظیفه یک بانک را در دو کلمه تجهیز منابع و تخصیص منابع خلاصه کنیم، موضوع این پژوهش در ارتباط با وظیفه اول بانک، یعنی تجهیز منابع است. بانک­ها از یک طرف با روش­های مختلف اقدام به جمع­آوری منابع می­کنند، و از طرف دیگر منابع جمع­آوری شده را به بخش­های مختلف اقتصادی تخصیص می­دهند. هیچ بانکی بدون منابع مالی نمی­تواند  به حیات خویش ادامه دهد. در حقیقت زیر بنا و لازمه تشکیل و ادامه حیات هر بانکی به جذب منابع مربوط است.

 

بانک­ها زمانی قادر به فعالیت خواهند بود که سهم خود را از سبد پولی حفظ نموده، در صدد افزایش آن برآیند. شناسایی عوامل موثر بر افزایش منابع مالی برای بانک­ها امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع اولین و محکم­ترین پله دستیابی به سود، افزایش منابع، مخصوصا منابع ارزان­قیمت است (رمضانی،1385).

 

به علت اهمیت تجهیز منابع برای بانک­ها، رقابت شدیدی در این زمینه ایجاد شده است. یکی از عمده­ترین دلایل استفاده فناوری پیشرفته  و ارائه خدماتی نظیر تلفن­بانک، فاکس بانک، کارت­های هوشمند، برای جلب اطمینان بیشتر مردم به سپرده­گذاری در بانک­ها می­باشد. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه­های جدیدی جهت جذب سپرده ارائه خدمات بهتر و سریع­تر به مشتریان به وجود آمده است، که برخی از آن­ها عبارتند از: بانک­داری از طریق تلفن همراه و استفاده گسترده از شبکه اینترنت، ارائه خدمات بانکی مانند چک و پول الکترونیکی و رواج روز افزون تجارت الکترونیکی و رواج روزافزون تجارت الکترونیکی در عرصه فعالیت­های اقتصادی.

 

سوال مطرح آن است که چه متغیرهایی در جذب منابع ارزان قیمت تأثیر گذار هستند؟ آیا عوامل مدیریتی، عوامل نیروی انسانی، رضایت مشتریان، عوامل فناوری(چن[4]،1999، لافور[5]2005، سرکا[6]،2005) بر میزان و موفقیت بانکها در جذب منابع ارزان قیمت تأثیرگذار هستند یا خیر؟ و اینکه در صورت تأثیرگذاری، تأثیر هر کدام از متغیرهای مذکور به چه میزان است. در این پژوهش پاسخ مناسبی به این سؤالات داده شد.

 

 

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….16

 

2-2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………………………………….17

 

2-2-1- هوش معنوی………………………………………………………………………………………………………………………17

 

2-2-1-1- هوش………………………………………………………………………………………………………………………….17

 

2-2-1-2- معنویت……………………………………………………………………………………………………………………….18

 

2-2-1-3- چهارچوب نظری هوشمعنوی…………………………………………………………………………………………20

 

2-2-1-4- تعاریف هوش معنوی……………………………………………………………………………………………………..21

 

2-2-1-5- اندازهگیری هوش معنوی ……………………………………………………………………………………………….25

 

2-2-1-6-کابردهای هوش معنوی…………………………………………………………………………………………………..27

 

2-2-1-7- ابعاد و مؤلفهها هوش معنوی……………………………………………………………………………………………28

 

2-2-1-8- مدلهای هوش معنوی…………………………………………………………………………………………………….31

 

2-2-1-8-1- مدل زهر و مارشال…………………………………………………………………………………………………..31

 

2 -2-1-8-2- مدل سیندی ویگلزورث……………………………………………………………………………………………31

 

2-2-1-8-3- مدل آمرام ……………………………………………………………………………………………………………..32

 

2-2-1-8-4- مدل وگان………………………………………………………………………………………………………………33

 

2-2-1-8-5- مدل بروس لیبچفید…………………………………………………………………………………………………..33

 

2-2-1-8-6- مدل کینگ…………………………………………………………………………………………………………….34

 

2-2-1-8-7- مدل سیسک…………………………………………………………………………………………………………….35

 

2-2-1-9- مؤلفههای هوش معنوی در اسلام……………………………………………………………………………………….36

 

2-2-1-10-…. رشد هوش معنوی……………………………………………………………………………………………………..37

 

2-2-1- 11- مقایسه هوش معنوی با هوشهای دیگر…………………………………………………………………………….39

 

2-2-1- 12- هوش معنوی و شخصیت………………………………………………………………………………………………40

 

2-2-1-13-کاربرد هوش معنوی در محیط کار …………………………………………………………………………………..41

 

2-2-1-14- راههای پرورش هوش معنوی………………………………………………………………………………………….43

 

2-2-2- هوش عاطفی………………………………………………………………………………………………………………………45

 

2-2-2-1- عاطفه……………………………………………………………………………………………………………………………46

 

2-2-2-2- طبقه بندی عواطف……………………………………………………………………………………………………….46

 

2-2-2- 3- هوش عاطفی و ریشههای تاریخ آن…………………………………………………………………………………..46

 

2-2-2-4- پایههای بیولوژیکی عواطف و هوش عاطفی……………………………………………………………………….50

 

2-2-2- 5- دیدگاههای متفاوت پیرامون هوش عاطفی………………………………………………………………………….52

 

2-2-2-5- 1- هوش عاطفی از دیدگاه گاردنر…………………………………………………………………………………….52

 

2-2-2-5-2- هوش عاطفی از دیدگاه مایر و سالووی…………………………………………………………………………..53

 

2-2-2-5-3- هوش عاطفی از دیدگاه بار-آن……………………………………………………………………………………..54

 

2-2-2-5-3-1- ابعاد هوش عاطفی از دیدگاه بار-آن………………………………………………………………………….55

 

2-2-2-5-4- هوش عاطفی از دیدگاه گلمن………………………………………………………………………………………55

 

2-2-2-5-4-1- مؤلفهها ی هوش عاطفی گلمن…………………………………………………………………………………56

 

2-2-2-6- توجه معاصر به هوش عاطفی ……………………………………………………………………………………………61

 

2-2-2-7-  مقاسه هوش عاطفی و عقلی…………………………………………………………………………………………….64

 

2-2-2-8-  نقش وراثت و محیط در هوش عاطفی ………………………………………………………………………………65

 

2-2-2-9-  ویژیگیهای افراد با هوش عاطفی بالا و پایین……………………………………………………………………..66

 

 

2-2-2-10- هوش عاطفی در محل کار …………………………………………………………………………………………….68

 

2-2-2-11- آموزش و یادگیری هوش عاطفی…………………………………………………………………………………….72

 

2-2-3- عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………………..74

 

2-2-3-1- عوامل عملکردی……………………………………………………………………………………………………………76

 

2-2-3-1-1- عوامل رفتاری…………………………………………………………………………………………………………..76

 

2-2-3-1-2- عوامل فرایندی …………………………………………………………………………………………………………77

 

2-2-3-2- عوامل مؤثر بر عملکرد از دیدگاه محققان……………………………………………………………………………77

 

2-2-3- 3- سیستم عملکرد فردی …………………………………………………………………………………………………….79

 

2-3-  هوش عاطفی و عملکرد……………………………………………………………………………………………………………80

 

2-4- هوش معنوی و عملکرد…………………………………………………………………………………………………………….81

 

2-5- پیشنه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………83

 

2-5-1- پیشینه داخلی……………………………………………………………………………………………………………………..83

 

2-5-2-پیشینه خارجی…………………………………………………………………………………………………………………….87

 

 

 

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

 

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….90

 

3-2- فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….90

 

3-3- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………91

 

3-4- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………92

 

3-5- منابع و ابزار گرد آوری دادهها و اطلاعات …………………………………………………………………………………..94

 

3-5-1- تشریح پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………….. 94

 

3-6- روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………95

 

3-6-1- روایی………………………………………………………………………………………………………………………………95

 

3-6-2- پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….96

 

3-7- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………….99

 

3-8- نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه………………………………………………………………………………………99

 

3-9- روشهای نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………………….100

 

3-9-1- نمونهگیری تصادفی ساده…………………………………………………………………………………………………..100

 

3-9-2- نمونهگیری طبقه ای………………………………………………………………………………………………………….101

 

3-9-3- نمونهگیری خوشه ای………………………………………………………………………………………………………..108

 

3-9-4- نمونهگیری سهمیه ای………………………………………………………………………………………………………..101

 

3-10- روش تجزیه و تحلیل دادهها………………………………………………………………………………………………….101

 

3-10-1-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف……………………………………………………………………………………….102

 

3-10-2- ضریب همبستگی پیرسون………………………………………………………………………………………………..102

 

3-10-3-تحلیل رگرسیون……………………………………………………………………………………………………………..103

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل دادهها

 

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..107

 

4-2- اطلاعات توصیفی نمونه…………………………………………………………………………………………………………..108

 

4-3- یافتههای توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………..112

 

4-4- یافتههای مرتبط با فرضیههای پژوهش………………………………………………………………………………………..113

 

فصل پنجم:نتیجه‌گیری و پیشنهادها

 

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..121

 

5-2- نتایج آزمون فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………….121

 

5-3- بحث و نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………………………………126

 

5-4- پیشنهادهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….127

 

5-4-1-پیشنهادهای کاربردی ………………………………………………………………………………………………………..127

 

5-4-2- پیشنهاداهایی برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………………………………..129

 

5-5- محدودیت‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………129

 

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………131

 

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………….133

 

پیوستها

 

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………….138

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                                شماره صفحه

 

جدول2-1- تعاریف هوش معنوی…………………………………………………………………………………………………….. 23

 

جدول 2-2- ابعاد هوش معنوی بر اساس دیدگاه زهر و مارشال ………………………………………………………………..29

 

جدول 2-3- مدل هوش معنوی از دیدگاه سیندی ویگزروث……………………………………………………………………32

 

جدول 2-4- مقایسه هوش معنوی و هوش متعارف…………………………………………………………………………………40

 

جدول 2-5- مقایسه سه نوع هوش (زهر و مارشال)…………………………………………………………………………………40

 

جدول2-6- تعاریف هوش عاطفی در مطالعات مختلف…………………………………………………………………………..49

 

جدول 2-7- تعاریف مختلف عملکرد …………………………………………………………………………………………………75

 

جدول 1-3- آلفای کرونباخ مربوط به آزمون هوش معنوی …………………………………………………………………….97

 

جدول 3-2- ضریب همبستگی بین خرده مقیاسهای هوش معنوی ……………………………………………………………98

 

جدول 3-3- آلفای کرونباخ مربوط به آزمون هوش عاطفی …………………………………………………………………….98

 

جدول 3-4- ضریب همبستگی بین خرده مقیاسهای هوش هیجانی با نمره کل آزمون………………………………….99

 

جدول3-5- تجزیه واریانس……………………………………………………………………………………………………………..104

 

جدول 4-1- نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف……………………………………………………………………………..107

 

جدول 4-2- توزیع فراوانی و در صد نمونه با توجه به جنسیت………………………………………………………………..108

 

جدول 4-3- توزیع فراوانی و در صد نمونه ا توجه به مدرک تحصیلی …………………………………………………….109

 

جدول 4-4- وضعیت سنی مورد بررسی……………………………………………………………………………………………..110

 

جدول 4-5- توزیع فراوانی و در صد نمونه بر حسب سابقه خدمت………………………………………………………….111

 

جدول 4-6- میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش بر حسب جنسیت ………………………………………….111

 

جدول 4-7- ضرایب همبستگی ساده بین هوش معنوی و عملکرد شغلی …………………………………………………..113

 

جدول 4-8- ضرایب همبستگی ساده بین هوش عاطفی و عملکرد شغلی…………………………………………………..114

 

جدول 4-9- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی عملکرد شغلی براساس

 

مؤلفههای هوش عاطفی و معنوی……………………………………………………………………………………………………….115

 

جدول 4-10- ضرایب رگرسیون برای پیش بینی عملکرد شغلی بر اساس مؤلفههای هوش

 

معنوی و هوش عاطفی……………………………………………………………………………………………………………………..115

 

جدول 4-11- مدل رگرسیونی به شیوه سلسله مراتبی برای پیش بینی عملکرد شغلی……………………………………116

 

جدول 4-12- ضرایب رگرسیونی برای پیش بینی عملکرد شغلی به شیوه سلسله مراتبی………………………………..117

 

جدول 4-13- ضرایب همبستگی بین هوش معنوی و هوش هیجانی با عملکرد

 

شغلی به تفکیک جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………117

 

جدول 4-14- نقش تعدیلگری جنسیت در رابطه با هوش معنوی و عملکرد شغلی …………………………………….118

 

جدول 4-15- نقش تعدیلگر جنسیت در رابطه با هوش هیجانی و عملکرد شغلی ………………………………………119

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                                                                شماره صفحه

 

نمودار 2-1- سیستم عملکرد فردی………………………………………………………………………………………………………80

 

نمودار 4-1- توزیع فراوانی با توجه به جنسیت …………………………………………………………………………………….108

 

نمودار 4-2- توزیع فراوانی نمونه بر حسب مدرک تحصیلی ………………………………………………………………….109

 

نمودار 4-3- وضعیت سنی نمونه مورد بررسی……………………………………………………………………………………..110

 

نمودار 4-4- وضعیت سابقه خدمت در نمونه مورد بررسی……………………………………………………………………..111

 

نمودار 4-5- میانگین متغیرهای پژوهش در نمونه مورد بررسی………………………………………………………………..111

 

 

 

چکیده

 

نیروی انسانی یکی از با اهمیتترین منابع سازمان در جهت تحقق اهداف محسوب میگردد. لذا سازمان‌ها به دنبال برنامهریزیهای مناسب به منظور جذب و نگهداری نیروی انسانی کارا میباشند. عوامل مختلفی در کارایی نیروی انسانی نقش دارند و محققان به دنبال بررسی این عوامل و تأثیر آنها بر روی عملکرد نیروی انسانی می‌باشند. از جمله عوامل تأثیر گذار بر عملکرد نیروی انسانی، هوش عاطفی و هوش معنوی است، که در این پایان‌ نامه به آن پرداخته می‌شود. هدف اصلی این تحقیق، بررسی رابطه هوش عاطفی و هوش معنوی بر عملکرد کارکنان مرکز آموزشی-درمانی امام رضا(ع) شهر کرمانشاه است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. در این پژوهش جامعه آماری شامل کلیه پرسنل با مدرک تحصیلی دیپلم به بالا مرکز آموزشی درمانی امام رضا(ع) میباشد. روش نمونه گیری در این پژوهش تصادفی ساده بوده است. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 300 نفر برآورد شده. به منظور جمع‌آوری اطلاعات و دادههای پژوهش از پرسشنامههای استاندارد هوش معنوی کینگ، هوش عاطفی برادبری-گریوز و عملکرد شغلی پاترسون استفاده شده است. ضریب پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 92/0، 86/0، 81/0 بدست آمد. فرضیات از طریق آزمون‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان میدهد که هوش عاطفی و مؤلفههای خودآگاهی، خودمدیریتی و آگاهی اجتماعی توان پیش‌بینی عملکرد شغلی را دارند اما مؤلفه مدیریت رابطه فاقد توان لازم برای پیش‌بینی عملکرد شغلی می‌باشد. علاوه بر آن یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که هوش معنوی و مؤلفه‌های آن که شامل تفکر انتقادی وجودی، تولید معنی شخصی، آگاهی و توسعه حالت‌آگاهی، فاقد توان لازم برای پیش‌بینی عملکرد شغلی می‌باشند.

 

واژگان کلیدی: هوش عاطفی، هوش معنوی، عملکرد کارکنان، مرکز آموزشی- درمانی امام رضا(ع)

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول  

 

           کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

• مقدمه

 

هدف اصلی تمام سازمان‌ها افزایش کارایی و اثربخشی می‌باشد. سازمان‌ها با به کار‌گیر سرمایه و دارایی‌های فیزیکی به همراه نیروی انسانی کارآمد، تلاش در تحقق اهداف مذکور دارند. در سال‌های اخیر به نقش نیروی انسانی در سازمان‌ها نسبت به سایر منابع سازمان، توجه خاصی شده و محققان به دنبال بررسی عوامل و فاکتور‌هایی هستند که باعث افزایش کارایی نیروی انسانی می‌گردد. یکی از این عوامل، هوش عاطفی است که به مفهوم توانایی افراد در کنترل احساسات و هیجانات خود و دیگران می‌باشد.

 

امروزه می‌توان هوش عاطفی را نیز به عنوان یه تفاوت عمده بین شخصیت‌های مختلف قلمداد کرد. بطوری که افراد مختلف ممکن است از لحاظ میزان بهره هوش عاطفی متفاوت از یکدیگر باشند و به این تفاوت به شیوه‌های گوناگون در زندگی آن‌ها نمود پیدا کند. کارکرد‌ها و عملکرد‌های افراد به دلیل داشتن درجه هوش عاطفی متفاوت بوده و کل زندگی آنها را تحت الشعاع  خود قرار میدهد.

 

پدیده پیچیدگی محیط‌ها در عصر کنونی، سازمان‌ها را بر آن داشته است تا پاسخ‌های بسیار گوناگون و متفاوت داشته باشند، یکی از عملی‌ترین شیوه‌ها، ترغیب کارکنان به این است که با تمام وجود خود را وقف کار کنند و از این طریق«خود» تمام عیار خویش را در کار بیابند که پیامد آن کارکنانی خلاق و نوآور در پاسخگویی به محیط‌های متلاطم خواهد بود. بروز خود تمام عیار در کار با ورود معنویت در سازمان میسر خواهد بود، امروزه کارکنان در هر جایی که فعالیت می‌کنند، چیزی فراتر از پاداش‌های مادی در کار را جستجو می‌کنند. آنان در جستجوی کاری با معنا، امید بخش و خواستار متعادل ساختن زندگی‌شان هستند. سازمان‌ها با کارکنان رشد‌یافته و بالنده‌ای روبرویند که در پی یافتن کاری با معنا، هدفمند و پرورش محیط‌های کاری با چنین ویژگی‌هایی هستند. در واقع معنویت در کار، توصیف کننده تجربه کارکنانی است که کارشان ارضا کننده، با معنا و هدفدار است. همچنین تجربه معنویت در کار، با افزایش خلاقیت، صداقت، اعتماد و تعهد در کار همراه است. یکی‌دیگر از این عوامل هوش معنوی است که به مفهوم همان توانایی دانست که به ما قدرت، تلاش و کوششی برای به دست آوردن رویاهایمان می‌دهد. این هوش زمینه آن چیزهایی است که ما به آن‌ها معتقدیم و نقش باورها و هنجارها، عقایدو ارزش‌ها را در فعالیت‌های که ما بر عهده می‌گیریم در بر می‌گیرد. هوشی که به واسطه آن سؤالسازی درباره مسایل مهم و اساسی زندگی‌مان می‌پردازیم و به وسیله آن به کار‌ها و فعالیت‌هایمان معنا و مفهوم می‌بخشد(فرامرزی،1388).

 

از آنجا که کارکنان بخش بهداشت و درمان نقش اساسی و مهم را بر عهده دارند و با سلامت و جان افراد سروکار دارند لذا تأمین نیاز‌های مادی و معنوی آنان و نیز ایجاد یک فضای مناسب هیجانی محل کار که احتمالا زمینه ساز توسعه اثر بخش بودن بیش از پیش آن‌هاست، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، لذا ما در این پژوهش به دنبال بررسی رابطه هوش عاطفی و هوش معنوی بر عملکرد کارکنان مرکز آموزشی-درمانی امام رضا(ع) شهر کرمانشاه میباشیم.

 

در این فصل از تحقیق با توجه به موضوع تحقیق به طور خلاصه به بیان مسئله، مسائل و نکات، اهداف اساسی تحقیق، روش تحقیق، روش گردآوری اطلاعات، جامعه آماری و نمونه‌گیری پرداخته و در پایان تعریف اصطلاحات تخصصی تحقیق ارائه میگردد.

 

 

 

1-2. بیان مسئله:

 

عملکرد تعاریف متفاوتی دارد و هر یک از صاحب نظران به جنبه‌های خاصی از آن اشاره کرده‌اند. رتمن(2002) عملکرد شغلی را به عنوان یک سازه چند بعدی که نشان‌دهنده چگونگی عملکرد کارکنان در شغل، میزان ابتکار عمل و تدابیر حل مسأله آن‌ها و روش‌های استفاده از منابع موجود خود و همچنین استفاده از وقت و انرژی در انجام وظایف شغلی می‌باشد، تعریف می‌کند. به عبارتی، عملکرد شغلی مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری و عملکردی شامل دانش، مهارت‌ها، شایستگی مدیریت، وجدان و توانایی‌های ادراکی در محیط شغلی است(مورفی و شیارلا به نقل از رتمن، 2002).

 

هوش عاطفی طی چند دهه گذشته، به طور روز افزونی در پیشینه‌ی نظری و تحقیقاتی به عنوان سازه‌ای که با رفتار‌های متعدد انسان در محیط‌های مختلف ارتباط دارد معرفی شده است(سیاروچی و چان، 2001). از نظر تاریخی مفهوم هوش عاطفی ریشه در مطالعات مربوط به هوش اجتماعی  در دهه 1920 و یا حتی زودتر از آن دارد. با این حال این پدیده بعد‌ها به طور مجدد توسط سالووی و مایر یعنی کسانی که برای اولین بار این پدیده را هوش عاطفی، نامگذاری کردند مورد توجه قرار گرفت. سازه معرفی شده توسط سالووی و مایر دو بعد از هفت بعد هوش چندگانه گاردنر یعنی هوش بین فردی و درون فردی را در بر‌می‌گرفت(گاردنر، 1993). گلمن نیز مفهوم هوش عاطفی را با کتاب خود در سال 1996 به شهرتی فراگیر رسانده و برای اولین‌بار این مسئله را مطرح کرد که هوش عاطفی با احتمال زیاد سازه‌ای اساسی‌تر از سازه هوش بهر  است(گلمن، 1996).

 

در حال حاضر تعاریف متعددی از هوش عاطفی وجود دارد، ولی بین تعاریف ارائه شده همخوانی وجود ندارد، چرا که این پدیده مفهومی چند بعدی است و نمی‌توان از آن تعریفی روشن و ساده ارائه کرد. برای نمونه گلمن هوش عاطفی را به عنوان توانایی تمیز احساسات خود و دیگران جهت برانگیختن خویش و مدیریت هیجان‌ها در خود و در روابط با دیگران تعریف کرده است(گلمن، 1998).

 

مارتینز هوش عاطفی را ارائه‌ای از مهارت‌ها، توانایی‌ها و شایستگی‌های غیر شناختی تعریف نموده که بر توانایی فرد برای مقابله با تقاضا‌ها و فشار‌های محیطی تأثیر می‌گذارد(مارتینز، 1997). به هر حال شواهد تحقیقاتی این حوزه نشان از آن دارد که هوش عاطفی بالا با سلامتی، شادمانی، زندگی کارآمد و عملکرد مطلوب‌تر در محیط‌های کاری ارتباط دارد(بابرمن، 2002).

 

مرور اخیر دلوتیز و هیگزحاکی از آن است که هوش عاطفی بر نحوه عملکرد موفق و کارآمد افراد حتی در ارزیابی این عملکرد توسط خود، همکاران و یا سرپرستان تأثیر می‌گذارد. عملکرد موفق و کارآمد و ارزیابی آن در نظر این دو محقق به مثابه انجام امور وظایف محوله به نحو موفق و طی نمودن مسیر پیشرفت در شغل و فعالیت سازمانی معرفی شده است(دلوتیز و هیگز، 2000).

 

مایر، سالووی و کاروسو پیشنهاد داده‌اند که هوش عاطفی بر عملکرد کاری و شغلی و تعاملات بین فردی تأثیر می‌گذارد. گلمن همیشه مدعی گشته که چون هوش عاطفی تقریبأ تمام جنبه‌های زندگی کاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین افرادی که دارای هوش عاطفی بالاتری هستند، دارای عملکرد بهتری خواهند بود(گلمن، 1998).

 

مؤلفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های هوش عاطفی که شامل: 1- خودآگاهی به معنای توانایی برای درک احساسات و انجام خود ارزیابی صحیح می‌باشد، 2- خودمدیریتی یا مدیریت خویشتن به معنای توانایی برای اداره‌ حالات تنش‌ها و منابع درونی خود می‌باشد، 3- آگاهی اجتماعی که به درک صحیح افراد و گروه‌ها اشاره دارد و 4- مدیریت رابطه که به معنای توانایی برای ایجاد عکس‌‌العمل‌های مطلوب در دیگران می‌باشد.

 

هوش معنوی است برای نخستین بار در سال 1996 توسط استیونز مطرح شد. بعد در سال 1999 توسط امونز گسترش یافت. امونز(2000) پیدایش سازه هوش معنوی را به عنوان کاربرد ظرفیت‌ها و منابع معنوی در زمینه‌ها و موقعیت عملی در نظر می‌گیرد. هوش معنوی یا SQ همان توانایی است که به ما قدرت دیدن رؤیا‌ها و تلاش و کوشش برای دست یافتن به آن‌ها را ارزانی می‌دارد. این هوش زمینه تمام آن چیزهایی است که ما به آن‌ها اعتقاد داریم و نقش باور‌ها، عقاید و ارزش‌‌ها را در فعالیت‌هایی که بر عهده می‌گیریم، دارا می‌باشد. هوشی که به واسطه آن به سؤال سازی در رابطه با مسایل بنیادی زندگیمان می‌پردازیم و با کمک آن، تحول و تغییر را در زندگی پذیرا می‌شویم، هوشی که قادریم توسط آن به فعالیت‌ها و نحوه عملکردهایمان مفهومی وسیعتر، غنی‌تر، پربارتر و پرمعناتر بخشیم.

 

از هوش معنوی تعاریف متعددی شده است اما تمام این تعاریف انعطاف‌پذیری در مقابل تغییرات، درس گرفتن از شکست‌ها، معنا و هدف در کار، خودآگاهی، خلاقیت و توسعه سازمان تأکید می‌کنند که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

 

         هوش معنوی از نظر ولمن(2001) ظرفیتی است برای پرسیدن سؤالات غایی در خصوص معنای زندگی و همزمان ظرفیتی است برای تجربه کردن ارتباطات یکپارچه بین ما و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم.

 

آمرام(2007) هوش معنوی توانایی به کارگیری و بروز منابع، ارزش‌ها و کیفیت‌های معنوی است، به گونه‌ای که بتواند کارکرد روزانه و آسایش(سلامت جسمی و روحی) را ارتقاء دهد.

 

کینگ(2008) هوش معنوی را به عنوان مجموعه ظرفیت‌های روانی که با آگاهی، انسجام، کاربرد سزاوار جنبه‌های متعالی و معنوی و غیر مادی وجود فرد سروکار دارد، تعریف می‌کتد که به پیامد‌هایی همچون بازتاب عمیق وجودی، افزایش معنا، بازشناسی خود متعالی و تسلط ویزگی‌های معنوی می‌انجامد.

 

          پژوهش‌های بیشماری، رابطه مثبت بین معنویت و موفقیت را تأیید نموده است. نتایج این پژوهش‌ها حاکی از آن است که ارزشهای معنوی نه تنها به بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان می‌انجامد که این توانایی بالقوه را دارند که کل سازمان را ارتقاء ببخشد(هوارد،2000).

 

مؤلفه‌های هوش معنوی شامل: 1- تفکر انتقادی وجودی یعنی فرد توانایی انتقادی اندیشیدن نسبت به مسایل ماورای طبیعت را داراست، مسایلی مانند وجود، هستی، مرگ و. . ، 2- تولید معنای شخصی به معنای داشتن هدف در زندگی، داشتن یک احساس هدایت، دلیل برای وجود و گذر از تفکر ساده برای رسیدن به ظرفیت ذهنی متمایز، 3- خودآگاهی شامل آگاهی از مشاهده جهان خویشتن، آگاهی از خود و فراخود، آگاهی از محدودیت‌هاو. . 4- آگاهی که شامل توانایی تفکر ترکیبی، یافتن معنا در کارها و استفاده از شهود در تصیمم‌گیری

 

افرادی که دیدگاه معنوی دارند، نسبت به تغییر پذیراتر و به دنبال هدف و معنا برای سازمان خود هستند. اهمیت اتصال به یک کل بزرگتر را می‌فهمند، ادراک و بیانی فردی از معنویت خود دارند و نیاز به رقابت نیست، در نتیجه افراد راحت‌تر به یکدیگر اعتماد میکنند و اطلاعات و کارشان را به اشتراک میگذارند و با همکاران خود هماهنگ می‌شوند تا به اهداف نهایی خود برسند. فرد معنوی در محیط کار در برخورد با موقعیت‌ها به جای مداخله در امور، به ایجاد بصیرت می‌پردازد و به جای مطرح کردن خود، فروتنی نشان می‌دهد و بر ارزش‌های اخلاقی مثل صداقت، آزادی و عدالت تاکید دارند.

 

 

 

 

فصـــل دوم

 

ادبیات و پیشینه پژوهش

 

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………15

 

2-2- مبانی نظری پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..15

 

2-2-1- دانش: تعاریف و دسته­بندی­ها…………………………………………………………………………………………..15

 

2-2-1-1- تعریف دانش……………………………………………………………………………………………………….17

 

2-2-1-2-  دسته­بندی دانش………………………………………………………………………………………………….19

 

2-2-2- مدیریت دانش………………………………………………………………………………………………………………..22

 

2-2-2-1- تعاریف مدیریت دانش………………………………………………………………………………………… 23

 

2-2-2-2- اهمیت مدیریت دانش……………………………………………………………………………………………25

 

2-2-2-3- مدیریت دانش و یادگیری سازمانی………………………………………………………………………….26

 

2-2-2-4- مزایای مدیریت دانش……………………………………………………………………………………………27

 

2-2-2-4- فرآیند مدیریت دانش …………………………………………………………………………………………..30

 

2-2-2-4-1- فرآیند کسب دانش……………………………………………………………………………………..32

 

2-2-2-4-2- فرآیند تبدیل دانش……………………………………………………………………………………..33

 

2-2-2-4-3- فرآیند محافظت از دانش……………………………………………………………………………..35

 

2-2-2-4-4- کاربرد دانش………………………………………………………………………………………………36

 

2-2-2-5- مدیریت دانش در صنعت بیمه………………………………………………………………………………..37

 

2-2-3- تکنولوژی اطلاعات……………………………………………………………………………………………………….38

 

2-2-3-1- تعریف تکنولوژی اطلاعات……………………………………………………………………………………39

 

2-2-3-2- اثرات بکارگیری تکنولوژی اطلاعات در سازمان­ها…………………………………………………….40

 

2-2-3-3- تکنولوژی اطلاعات در صنعت بیمه…………………………………………………………………………41

 

2-2-3-4- رابطه تکنولوژی اطلاعات و مدیریت دانش………………………………………………………………43

 

2-2-3-4-1- تشریح الگوی چرخه دانش به کمک فناوری اطلاعات…………………………………….46

 

2-2-3-4-2- فناوری­های پشتیبان مدیریت دانش……………………………………………………………….47

 

2-2-3-4-3- بخشی از مزایای بکارگیری فناوری اطلاعات در سیستم مدیریت دانش……………..48

 

2-2-4- مزیت رقابتی………………………………………………………………………………………………………………..48

 

2-2-4-1- مفهوم مزیت رقابتی پایدار……………………………………………………………………………………..50

 

2-2-4-2- دیدگاه منبع محور به شرکت…………………………………………………………………………………..51

 

2-2-4-3- دانش به عنوان منبع مزیت رقابتی……………………………………………………………………………54

 

2-2-5- جمع­بندی مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………..54

 

2-2-6- صنعت بیمه………………………………………………………………………………………………………………….58

 

2-2-6-1- تاریخچه بیمه در ایران…………………………………………………………………………………………..59

 

2-3- پیشینه­ی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….61

 

2-3-1- پژوهش­های انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………………………61

 

2-3-2-پژوهش­های انجام شده در خارج از کشور………………………………………………………………………..64

 

 

 

فصــــل ســــوم

 

روش شناسی پژوهــــش

 

 

3-1-  مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………67

 

3-2-  روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………….67

 

3-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………..68

 

3-4- روش نمونه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………….68

 

3-5-  منابع و ابزار گردآوری داده­ها و اطلاعات…………………………………………………………………………………..70

 

3-5-1- تشریح پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………..70

 

3-5-1-1- روایی………………………………………………………………………………………………………………….72

 

3-5-1-2- پایایی………………………………………………………………………………………………………………….72

 

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………………………….74

 

 

 

فصــــل چهــــارم

 

تحــلیل یافته­ها

 

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….79

 

4-2- یافته­های توصیفی متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………….79

 

4-3- تحلیل استنباطی داده­ها……………………………………………………………………………………………………………..81

 

4-3-1- آزمون نرمال­بودن متغیرها…………………………………………………………………………………………………81

 

4-3-2- آزمون فرضیه­ها ونتایج آن………………………………………………………………………………………………..82

 

4-3-2-1- آزمون فرضیه­ی فرعی اول……………………………………………………………………………………..82

 

4-3-2-2- آزمون فرضیه­­ی فرعی دوم……………………………………………………………………………………..83

 

4-3-2-3- آزمون فرضیه­ی فرعی سوم…………………………………………………………………………………….84

 

4-3-2-4- آزمون فرضیه­ی فرعی چهارم………………………………………………………………………………….85

 

4-3-2-5-آزمون فرضیه­ی اصلی دوم و فرعی پنجم………………………………………………………………….86

 

4-4- آزمون رگرسیون……………………………………………………………………………………………………………………..87

 

4-4-1- آزمون معنادار بودن رگرسیون…………………………………………………………………………………………..88

 

4-4-2- آزمون هم­خطی………………………………………………………………………………………………………………88

 

4-4-3- آزمون عدم خود همبستگی………………………………………………………………………………………………89

 

4-4-4-آزمون F لیمر و هاسمن……………………………………………………………………………………………………89

 

4-5- خلاصه‌ یافته­ها………………………………………………………………………………………………………………………..93

 

 

 

فصــــل پنجــــم

 

نتیجه­گیــری و پیشنهـادها

 

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………95

 

5-2- جمع­بندی پژوهش………………………………………………………………………………………………………95

 

5-3- نتیجه­گیری آزمون فرضیه­ها…………………………………………………………………………………………….96

 

5-4- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………….99

 

5-5- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آتی……………………………………………………………………………….100

 

5-6- محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 101

 

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………..102

 

جداول پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………….113 چکیده لاتین………………………………………………………………………………………………………………………………………I

 

 

 

فهـــرست جداول

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

جدول (2-1) ویژگی­های دانش صریح و ضمنی…………………………………………………………………………………..21

 

جدول (2-2) دیدگاه­های مختلف راجع به فرآیند مدیریت دانش……………………………………………………………31

 

جدول (2-3) مراحل الگوی چرخه دانش به کمک فناوری اطلاعات………………………………………………………46

 

جدول (3-1) تشریح پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………….71

 

جدول (3-2) ضریب آلفای کرومباخ…………………………………………………………………………………………………..73

 

جدول (3-3) میزان پایایی کل سوالات……………………………………………………………………………………………….74

 

جدول (4-1) مشخصات دموگرافی…………………………………………………………………………………………………….80

 

جدول (4-2) آزمون نرمال بودن متغیرها……………………………………………………………………………………………..82

 

جدول (4-3) نتایج حاصل از آزمون پیرسون برای فرضیه اول………………………………………………………………..83

 

جدول (4-4) نتایج حاصل از آزمون پیرسون برای فرضیه دوم……………………………………………………………….84

 

جدول (4-5) نتایج حاصل از آزمون پیرسون برای فرضیه سوم………………………………………………………………85

 

جدول (4-6) نتایج حاصل از آزمون پیرسون برای فرضیه چهارم……………………………………………………………86

 

جدول (4-7) نتایج حاصل از آزمون پیرسون برای فرضیه پنجم……………………………………………………………..87

 

جدول (4-8) آزمون هم­خطی…………………………………………………………………………………………………………….88

 

جدول (4-9) آزمون F لیمر (همسانی عرض از مبدا مقاطع)…………………………………………………………………………..90

 

جدول (4-10) نتایج آزمون هاسمن (انتخاب بین اثرات ثابت و تصادفی)……………………………………………………………90

 

جدول (4-11) نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره……………………………………………………………………………91

 

جدول (4-12) خلاصه یافته­ها…………………………………………………………………………………………………………..93

 

 

 

 

 

فهـــرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

نمودار (1-1) مدل مفهومی………………………………………………………………………………………………………………….9

 

شکل (2-1) نقش تکنولوژی اطلاعات در مدیریت دانش………………………………………………………………………45

 

 

 

فهـــرست شکل­ها

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

شکل (2-1) انواع دانش……………………………………………………………………………………………………………………20

 

شکل (2-2) قابلیت فرآیند مدیریت دانش گنجانده شده در مدل پژوهش……………………………………………….32

 

 

 

 

 

چکیده:

 

سازمان­ها برای حفظ بقای خود در دنیای رقابتی امروز راهی جز کسب مزیت رقابتی ندارند. از طرفی امروزه که عصر ارتباطات و اطلاعات است، تغییرات به قدری شدید شده که طول عمر فناوری­ها و محصولات را به حداقل رسانده است، در چنین شریطی خلق و حفظ پایدار مزیت رقابتی با تکیه بر قابلیت­ها و شایستگی­های سنتی و قدیمی برای حضور موفق بنگاه در محیط و بازارهای رقابتی کافی نیست. این امر مستلزم تدابیری نو و روی­­آوری به شایستگی­های جدیدی است که مبتنی بر فناوری اطلاعات و مدیریت دانش است.بنابراین در دنیای امروز، مدیریت دانش و فناوری ارتباطات و اطلاعات از نقشی محوری در ایجاد و پایدارسازی مزیت رقابتی برای شرکت­ها برخوردار است.هدف اصلی این پژوهش «مطالعه تاثیرتکنولوژی اطلاعات واجرای فرآیند مدیریت دانش بر کسب مزیت رقابتی در بیمه­های خصوصی شهر کرمانشاه از ابتدای خرداد 1392 تا انتهای شهریور 1392» بوده است که در این راستا مدیریت دانش از 4 جنبه کلی مورد بررسی قرار گرفت که شامل؛ فرایند کسب دانش، کاربرد دانش، تبدیل دانش و محافظت از دانش بوده است.برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران (برای جامعه محدود) استفاده شده است، که تعداد 130 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع­آوری اطلاعات مورد نیاز بخش ادبیات پژوهش و مبانی نظری ازروش کتابخانه­ای و داده­های مورد نیاز برای آزمون فرضیه­های پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای کسب دانش، تبدیل دانش، کاربرد دانش، محافظت از دانش و تکنولوژی اطلاعات تأثیر مستقیم، قوی و معناداری بر کسب مزیت رقابتی بیمه­های خصوصی شهر کرمانشاه دارند و تأثیر تکنولوژی اطلاعات بر کسب مزیت رقابتی از بقیه متغیرها بیشتر است.

 

واژگان کلیدی:تکنولوژی اطلاعات، مدیریت دانش، مزیت رقابتی، بیمه­های خصوصی

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

1-1 مقدمه:

 

در عصر اطلاعات و ارتباطات،دیدگاه­ها و رویکردهای سنتی مربوط به مزیت رقابتی جوابگوی سازمان­ها در ایجاد و پایدارسازی مزیت رقابتی در راستای رقابت­پذیری و پاسخ مناسب به الزامات محیط و بازار رقابتی نمی­باشند. از این روی لازم است تا دیدگاه و رویکردی جدید مطابق با شرایط عصر حاضر در این زمینه توسعه داده شود (آقازاده واسفیدانی، 1386). از طرفی همزمان با روند فزاینده­ی تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که تمام ابعاد سازمان را تحت تاثیر قرار داده و انتظارات جدیدی را پدید آورده است، نقش وظایف مدیران و رهبران نیز به شدت دگرگون شده است. طی دهه­های اخیر تحولات بنیادی در سازمان­ها به وجود آمده است و این تحولات موجب پیدایش اصول، روش­ها و مهارت­های نوینی شده که یکی از مهم­ترین آنها مدیریت دانش است (عباس­زاده شهری و رجبلو، 1388).

 

نیاز به مدیریت دانش براساس رشد ادراک جامعه تجاری، از این واقعیت سرچشمه می­گیرد که دانش در عملکرد سازمانی، دسترسی به مزیت رقابتی پایدار و تحقق استراتژی­های رقابتی عنصر مهمی تلقی می­شود (رحیم­نیا و همکاران، 1390).اکنونبحث مدیریت دانش بهیکیازموضوعاتاصلیدرپژوهش­هایمدیریت درسراسردنیا تبدیل شده است (وانکورگ و نوناکا[1]، 2000) وآنرابهعنوانابزاریکلیدیبرایمدیریت کردناطلاعاتوابزاریاستراتژیکبرایمدیریت (مارتینسون[2]، 2000) و راهی موثر برای کسب مزیت رقابتی پایدار (بونچن و پیو[3]، 2002) می­دانند.مدیریت دانش فرآیندی است که به سازمان­ها کمک می­کند تا اطلاعات و مهارت­های مهم را که به عنوان حافظه سازمانی محسوب می­شود و به­طور معمول به صورت سازماندهی نشده وجود دارند، شناسایی، انتخاب، سازماندهی و منتشر نمایند. این امر مدیریت سازمان­ها را برای حل مسائل یادگیری، برنامه­ریزی راهبردی و تصمیم­گیری­های پویا به­صورت کارا و مؤثر قادر می­سازد. به­طور­کلی سازمان­ها به دو دسته دارایی­ها (سرمایه) تکیه می­کنند: دارایی­های ملموس و ناملموس. آنچه تا چندی پیش مورد توجه سازمان­ها بود دارایی­های ملموس مانند ماشین­آلات و تجهیزات بود. اما امروزه سازمان­ها دریافته­اند که دارایی­های ناملموس مانند دانش سازمانی و اطلاعات موجب موفقیت و بقای آنها می­شود (احمدی، 1390).جوامع علمی و تجاری هر دو بر این باورند که سازمان­های دارای قدرت دانش می­توانند برتری­های بلندمدت خود را در عرصه­های رقابتی حفظ کنند و به همین دلیل در سال­های اخیر مدیریت دانش به یک موضوع مهم و حیاتی

 

در سازمان­­ها تبدیل شده است (بات[4]، 2001).

 

بنابراین در دنیای امروز، مدیریت دانش و فناوری ارتباطات و اطلاعات از نقشی محوری در ایجاد و پایدارسازی مزیت رقابتی برای شرکت­ها برخوردار است. با توجه به اینکه نقطه تمرکز مزیت رقابتی بر دانستن چگونگی انجام کارها قرار دارد تا در دسترسی به منابع و بازارهای خاص، لذا دانش و اطلاعات به عنوان مبنای اولیه دستیابی به شایستگی­های اصلی و کلید عملکرد برتر سازمان مطرح می­شوند. به عبارت دیگر توانایی یک شرکت در ایجاد و حفظ مزیت رقابتی به دانش آن شرکت بستگی دارد (آقازاده واسفیدانی، 1386).

 

 

 

1-2 تعریف و بیان مساله پژوهش

 

سازمان­ها برای حفظ بقای خود در دنیای رقابتی امروز راهی جز کسب مزیت رقابتی ندارند (بارنی[5]، 1986). به دلیل اهمیت مزیت رقابتی در موفقیت بلندمدت شرکت، بسیاری از پژوهش­گران به­طور مستقیم و یا غیرمستقیم به تلاش برای درک منشاء مزیت رقابتی پرداخته­اند (پریم و باتلر[6]، 2001). از طرفی امروزه که عصر ارتباطات و اطلاعات است، سازمان­ها، محصولات، روابط و به­طور­کلی کسب­وکار آنها حالت مجازی و الکترونیکی به خود گرفته و تغییرات به قدری شدید شده که طول عمر فناوری­ها و محصولات را به حداقل رسانده است، در چنین شرایطی خلق و حفظ پایدار مزیت رقابتی با تکیه بر قابلت­ها و شایستگی­های سنتی و قدیمی برای حضور موفق بنگاه در محیط و بازارهای رقابتی کافی نیست. این امر مستلزم تدابیری نو و روی­­آوری به شایستگی­های جدیدی است که مبتنی بر فناوری اطلاعات و مدیریت دانش است. بنابراین در دنیای امروز، مدیریت دانش و فناوری ارتباطات و اطلاعات از نقشی محوری در ایجاد و پایدارسازی مزیت رقابتی برای شرکت­ها برخوردار است. با توجه به اینکه نقطه تمرکز مزیت رقابتی بر دانستن چگونگی انجام کارها قرار دارد تا در دسترسی به منابع و بازارهای خاص، لذا دانش و اطلاعات به عنوان مبنای اولیه دستیابی به شایستگی­های اصلی و کلید عملکرد برتر سازمان مطرح می­شوند. به عبارت دیگر توانایی یک شرکت در ایجاد و حفظ مزیت رقابتی به دانش آن شرکت بستگی دارد (آقازاده واسفیدانی، 1386).

 

در اقتصادهای دانش محور امروزی، دانش به عنوان منبع کلیدی محسوب می­شود که باید همانند جریان نقدینگی، منابع انسانی و یا مواد اولیه مدیریت شود. در چنین شرایطی تنها سازمان­هایی می­توانند عملکرد موفقیت­آمیزی داشته باشند که بتوانند از دانش به عنوان یک مزیت رقابتی پایدار بهره گیرند. از این رو مدیریت دانش به یکی از مهم­ترین وظایف سازمان­هایی تبدیل شده است که تلاش می­کنند به سازمان یادگیرنده تبدیل شوند. سازمان­هایی که به طور موثر اقدام به کسب، خلق، انتقال دانش و استفاده از دانش برای اصلاح و بهبود فعالیت­ها و عملکرد خود می­کنند (جعفری و همکاران، 1390). در واقع دانش می­تواند مزیت رقابتی سازمان­ها تلقی شود و به آنها توانایی حیات، رقابت و پیشی گرفتن از سایرین را اعطا کند(موغلی، 1385). به نحوی که پیتر دراکر راز موفقیت سازمان­ها در قرن21 را مدیریت دانش می­داند. اهمیت مدیریت دانش در قرن حاضر به حدی است که تیلور آن را حرکت و جنبشی می­داند که عصر آینده را مسخر خود خواهد ساخت (عسگری، 1390).

 

عصر حاضر، عصر تغییر و تحول سریع دانش است هر پنج سال و نیم حجم دانش دو برابر می­شود، در حالی که عمر متوسط آن کمتر از چهار سال است. در چنین شرایطی دانش به عنوان یک منبع ارزشمند استراتژیک و دارایی مطرح می­شود که نیازمند مدیریت است. اگر به شرایط فوق، رقابت شدید موجود در بازار را نیز اضافه کنیم، اهمیت مدیریت کردن دانش موجود در شرکت­های بیمه­ای در اقتصاد دانش محور کنونی دو چندان می­شود (جلالی و همکاران، 1386).

 

در دنیای امروز بیمه از صنایع بسیار با ارزش جامعه است و به چنان جایگاهی رسیده است که می­تواند با ایجاد اطمینان در مجموعه فعالیت­های اقتصادی کشورها، نقش کلیدی را در توسعه اجتماعی و اقتصادی ایفا کند. به عبارت دیگر امروزه تمامی جوامع توسعه­گرا، بیمه را عامل مهمی در توسعه کشور می­دانند زیرا که معتقدند بیمه در رشد بخش­های مختلف اقتصادی نقش برجسته­ای ایفا می­کند (یوسفی، 1390). صنعت بیمه از صنایع خدماتی است که همواره رقابت­پذیری در آن معنادار بوده است. ایجاد سیستم مدیریت دانش موثر از عوامل کلیدی در بهبود فرآیندهای کسب­وکار در شرکت­های بیمه است، بنابراین این شرکت­ها برای بقا در بازار به شدت رقابتی کنونی، ناگزیر به سرمایه­گذاری در این حیطه هستند(زعفریان و میرزایی­رابر، 1390).

 

این پژوهش با توجه به اهمیت مدیریت دانش و تکنولوژی اطلاعات در صنعت بیمه در پی دستیابی به شناخت تاثیر فرآیند مدیریت دانش و تکنولوژی اطلاعات بر کسب مزیت رقابتی است. در همین راستا پژوهش­گر تلاش می­کند تا چگونگی ارتباط میان مدیریت دانش و مزیت رقابتی را با چهار فرآیند مدیریت دانش، شامل کسب دانش، تبدیل دانش، محافظت از دانش و کاربرد دانش جستجو کند و میزان اثرپذیری مدیریت دانش بر کسب مزیت رقابتی را مورد آزمون قرار دهد.از طرفی ادبیات منبع محور اشاره دارد که مزیت­های رقابتی، با استفاده از دانش ایجاد شود و پایدار بماند. بنابراین دیدگاه منبع محور یک تئوری مناسب برای بیان ماهیت روابط بین مدیریت دانش و مزیت رقابتی است. از این رو در این پژوهش رابطه بین مدیریت دانش و مزیت رقابتی را از دیدگاه منبع محور مورد بررسی قرار می­دهیم.

 

 

 

1-3 اهمیت موضوع پژوهش:

 

در عصر اطلاعات و ارتباطات، دیدگاه­ها و رویکردهای سنتی مربوط به مزیت رقابتی جوابگوی سازمان­ها در ایجاد و پایدارسازی مزیت رقابتی در راستای رقابت­پذیری و پاسخ مناسب به الزامات محیط و بازار رقابتی نمی­باشند. از این روی لازم است تا دیدگاه و رویکردی جدید مطابق با شرایط عصر حاضر در این زمینه توسعه داده شود (آقازاده واسفیدانی، 1386). از طرفی همزمان با روند فزاینده­ی تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که تمام ابعاد سازمان را تحت تاثیر قرار داده و انتظارات جدیدی را پدید آورده است، نقش وظایف مدیران و رهبران نیز به شدت دگرگون شده است. طی دهه­های اخیر تحولات بنیادی در سازمان­ها به وجود آمده است و این تحولات موجب پیدایش اصول، روش­ها و مهارت­های نوینی شده که یکی از مهم­ترین آنها مدیریت دانش است. مدیریت دانش به فرآیند شناسایی، انتخاب، سازماندهی، تلخیص و دسته­بندی اطلاعات ضروری برای کسب­و­کار شرکت اشاره دارد به گونه­ای که عملکرد کارکنان و مزیت رقابتی را بهبود بخشد (عباس­زاده شهری و رجبلو، 1388).

 

به عقیده مارتین افزایش سرعت جهانی شدن و تقابل تکنولوژی وتغییرات سازمانی از دلایل اهمیت یافتن مقوله دانش است (مارتین[7]، 2000). بدیهی است در عصری که دانش به عنوان مهم­ترین عامل ایجاد کننده ارزش و مزیت رقابتی شرکت­ها به شمار می­آید مدیریت دانش نیز از ضروری­ترین فعالیت­های مدیریت نوین است. به طوری که پیتر دراکر راز موفقیت سازمان­ها در قرن 21 را مدیریت دانش می­داند. اهمیت مدیریت دانش در قرن حاظر به حدی است که تیلور آن را حرکت و جنبشی می­داند که عصر آینده را مسخر خود خواهد ساخت (عسگری، 1390). یکی دیگر از موضوعات مهم که بر مدیریت دانش سازمانی هم اثرگذار است تکنولوژی اطلاعات است که پیشرفت­های شگرف و خیره­کننده­ای داشته است. این امر باعث توجه و سرمایه­گذاری قابل توجه سازمان­ها گردیده است. تغییرات فناوری، دانشی است که کلید منابع رقابت­­های صنعتی و رشد اقتصادی را تشکیل می­دهد. فن­آوری اطلاعات شاهراهی است که به قلمرو جدیدی از توانایی­ها و نوآوری­های فن­آوری می­انجامد و ما را وارد اقتصاد فراصنعتی و جامعه اطلاعات محور می­کند (کاظمی و همکاران، 1387).

 

2

 

 

 

مقدمه

 

 

3

 

 

 

بیان مسأله

 

 

4

 

 

 

اهمیت وضرورت

 

 

5

 

 

 

اهداف کلی

 

 

7

 

 

 

اهداف جزئی

 

 

7

 

 

 

سؤالات پژوهش

 

 

7

 

 

 

فرضیات

 

 

7

 

 

 

تعاریف مفهومی و عملیاتی پژوهش

 

 

8

 

 

 

فصل دوم : ادبیات  و پیشینه تحقیق

 

 

11

 

 

 

مقدمه

 

 

12

 

 

 

طراحی آموزشی

 

 

13

 

 

 

 

رویکرد ساختن گرایی

 

 

15

 

 

 

رویکرد ساختن گرایی و طراحی آموزشی

 

 

16

 

 

 

خود نظم دهی

 

 

19

 

 

 

راهبردهای خود نظم دهی

 

 

20

 

 

 

روش های نوین تدریس

 

 

21

 

 

 

تقسیم بندی روش تدریس

 

 

21

 

 

 

طراحی نظام آموزش

 

 

37

 

 

 

راهبرد های حافظه

 

 

37

 

 

 

راهبرد مرور ذهنی

 

 

37

 

 

 

راهبرد سازمان دهی

 

 

41

 

 

 

سازماندهی طبقه ای

 

 

42

 

 

 

راهبرد بسط

 

 

44

 

 

 

فنون یاد یار

 

 

46

 

 

 

اصول اسرار آمیزنهفته در یک حافظه

 

 

47

 

 

 

اصول حافظه

 

 

48

 

 

 

اختلالات یادگیری

 

 

50

 

 

 

تشخیص افتراقی

 

 

54

 

 

 

روشهای ارزشیابی اختلال های نوشتن

 

 

54

 

 

 

روش ادراکی ـ حرکتی

 

 

55

 

 

 

الگوی تفکر استقرایی

 

 

58

 

 

 

مراحل الگو

 

 

59

 

 

 

چگونگی شکل گیری فرایند استقرایی

 

 

60

 

 

 

یاد گیری خواندن و نوشتن با الگوی استقرایی تصویر – واژه

 

 

64

 

 

 

فرایند یادگیری خواندن و نوشتن

 

 

65

 

 

 

اتصال خواندن / نوشتن

 

 

66

 

 

 

ساختار

 

 

66

 

 

 

حرکات (گامهای ) ا لگو

 

 

66

 

 

 

مراحل الگوی استقرایی تصویر – واژه برای خواندن و نوشتن

 

 

67

 

 

 

تفکر استقرایی

 

 

68

 

 

 

تفکر استقرایی (تابا) تکوین مفهوم

 

 

69

 

 

 

تصویر ـ واژه چیست ؟

 

 

71

 

 

 

نگاره – کلمه

 

 

77

 

 

 

 محور عمده در روش نگاره کلمه

 

 

77

 

 

 

منطق روش نگاره کلمه

 

 

77

 

 

 

توالی روش نگاره کلمه

 

 

78

 

 

 

مزایای روش نگاره کلمه استقرایی

 

 

78

 

 

 

انتخاب تصویر

 

 

79

 

 

 

پیشینه تحقیق

 

 

80

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

 

84

 

 

 

 مقدمه

 

 

85

 

 

 

روش تحقیق

 

 

86

 

 

 

روش تجزیه و تحلیل داده ها

 

 

86

 

 

 

جامعه آماری

 

 

86

 

 

 

روش نمونه گیری

 

 

86

 

 

 

ابزار گرد آوری داده ها

 

 

86

 

 

 

روایی وپایایی

 

 

87

 

 

 

متغیر وابسته

 

 

87

 

 

 

متغیر مستغل

 

 

87

 

 

 

متغیر های مزاحم

 

 

87

 

 

 

جنسیت

 

 

87

 

 

 

مراحل اجرای طرح

 

 

87

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها

 

 

95

 

 

 

مقدمه

 

 

96

 

 

 

فصل پنجم: بحث،نتیجه گیری و پیشنهاد ها

 

 

128

 

 

 

 مقدمه

 

 

129

 

 

 

خلاصه تحقیق

 

 

131

 

 

 

بحث و تفسیر نتایج

 

 

133

 

 

 

محدودیت های تحقیق

 

 

137

 

 

 

پیشنهاد ها

 

 

137

 

 

 

منابع

 

 

138

 

 

 

ضمائم

 

 

143

 

 

 

 

نقش تصویر واژه بر کاهش اشکالات املایی دانش آموزان پایه چهارم

 

 

 

چکیده:

 

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر استفاده از تصویر-واژه بر کاهش اشکالات املایی دانش آموزان پایه چهارم مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 1391-1390 انجام شده و براساس دیدگاه شناختی است. در این پژوهش از روش شبه تجربی و استفاده از گروه کنترل وگروه شاهد انجام گرفت . جامعه آماری دانش آموزان پایه چهارم مقطع ابتدایی در آموزش و پرورش ناحیه سه کرمانشاه می باشد، که تعداد کل آن ها 284 نفر است. 162نفر از آن ها به صورت تصادفی انتخاب شد، از آن جا که دانش آموزان پایه چهارم در مدرسه شهدای فرهنگی بیشترین شباهت را به طرح مذکور داشتند، لذا تحقیق بر روی این گروه انجام گرفت. پس از این که افراد انتخاب شدند، به دو گروه شاهدو کنترل با تعداد هر کدام 81نفر طبق فرمول کوکران تبدیل شده و مدت یک سال تحصیلی طی ده جلسه با استفاده ازآزمون توانایی های روانی–ایلی نویز(آی.تی.پی.ا.) بارویکردشناختی و تمرکز برخانواده پردازش اطلاعات مانند تفکر استقرایی توسط معلم تحت آموزش قرار گرفتند. پس از اجرای آموزش در دو گروه، فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس، نرم افزار (spss) ،جداول و نمودار برای بررسی توزیع فراوانی و درصد نمره توانایی، میانگین، میانه، انحراف معیار، مینیمم و ماکزیمم استفاده شده است. توزیع مشاهدات را با فرض نرمال بودن مشاهدات پذیرفته شده آزمون نموده و نتایج حاکی از تاثیر مثبت آموزش مبتنی بر تصویرواژه برکاهش اشکالات املایی دانش آموزان دارد.

 

واژه های کلیدی: تصویر _ واژه، یادگیری، دید گاه شناختی، تفکر استقرایی

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

مقدمه :

 

ازسال 1950به بعد توجه مربیان، روانشناسان و پزشکان  به گروه خاصی از کودکان وآموزش آن ها معطوف گشت که ازنظر جسمی و مغزی دارای هیچ گونه عارضه ی مشخصی نیستند،ولی دچار نارسایی های ویژه ی یادگیری وگاهی اوقات نابهنجاریهای رفتاری می باشند ودرمان آن ها باروش  های متداول امکان پذیر نیست .

 

برای کسانی که شغل معلمی را انتخاب نموده اند، گهگاه دانش آموزانی درکلاس وجود دارند، با توجه به اینکه روش تدریس برای همه یکسان بوده، اما  عده ای از آن ها در یک یا چند درس از کلاس عقب افتاده اند. آیا این کودکان عقب مانده ی ذهنی هستند؟ غالباَ عقب مانده ی ذهنی نخستین تصوری است که به ذهن اکثر معلمان خطور می کند. البته چنین تصوری سال ها بر جََو آموزش و پرورش حاکم بوده است. به تدریج صاحبنظران و دست اندرکاران تفاوت هایی را بین عقب ماندگان ذهنی وعقب افتادگان درسی مشاهده کرده اند و نتیجه ی این مشاهدات به پیدایش گروه دیگری از این نوع دانش آموزان انجامید که مشکل  آن ها را اختلالات یادگیر ی نامیدند. این تعریف و تشخیص به کمک دانش آموزانی آمده  که به طور مداوم در کارهای درسی خود با شکست مواجه بوده اند.  نارسایی های این ها با واژه های مختلف در کتاب های روانشناسی و علوم تربیتی نام گذاری شده اند. متداول ترین این واژه ها عبارتند از: ضایعات مغزی[1]، ضایعات خفیف مغزی[2]، آسیب های عصبی[3]. این اصطلاحات که درآن ها ریشه اصلی نارسایی های یادگیری، عوامل بدنی شمرده شده است با اعتراضات و انتقادات زیادی مواجه شده است(نادری، 1388).

 

متخصصین آموزشی با بسیاری از این کودکان روبرو می شوند که دچار اختلالات یادگیری هستند ولی علم پزشکی هیچ گونه علامتی ازنابهنجاری های عصبی یا ضایعات مغزی درآن ها نمی یابند، درحالی که کودکان دیگری هستند که دچار ضایعات مشخص شده مغزی اند ولی هیچ گونه اشکالی در یادگیری ندارند. بنابراین به تدریج اصطلاحات فوق الذکر اعتبار خود را از دست داده است. اکنون لقب نارسایی های ویژه یادگیری را برای این گونه کودکان که با وجود هوش بهنجار در یک یا چند زمینه مانند: خواندن، نوشتن، سخن گفتن، فهم ریاضی و… دچار ناتوانی و اشکالات یادگیری هستند به کار می برند، چون این کودکان دچار ضایعه مشخص شده مغزی یاعصبی نیستند، نظریه ی اشکالات مغزی وعصبی نتوانسته است متخصصین این رشته را قانع کند. بنابراین فرضیه ها و سپس نظریه های مختلفی دراین زمینه پدید آمده است. تاریخچه این تخصص ویژگی هایی از روانشناسی وآموزش وپرورش رانمایان می کند. شایان ذکر است که در تمام نظریه ها سعی شده است که پدیده نارسایی های ویژه یادگیری را در کودکانی که از هوش معمولی برخوردارند توضیح داده شود. از دانش آموزان توسط آزمون دکتر آلفرد مانزرت (پیوست پایان نامه) تست هوش به عمل آمده که بهره هوشی دانش آموزان مذکور از90 بیشتر بوده و رقم به دست آمده نشان دهنده وضعیت بهره هوشی طبیعی در دانش آموزان است و از این لحاظ فراگیران مشکلی ندارند. اما با توجه به طیف وسیعی از مهارت ها که از آن ها خواسته می شود وهم زمان با آمدن به مدرسه این انتظارات از آن ها افزایش یافته است،که یکی از آن خواسته ها نوشتن زیبا بدون غلط، نوشتن و ارائه نوشته هابا خطی زیبا و جمله بندی که نشان از توانایی بالای دانش آموز باشد، تا حدی که از روی متنی که نوشته در مورد شخصیت و توانایی حافظه او قضاوت می شود. لذا به علت مشکلاتی که در خلال مقاله بحث خواهد شد نه تنها از عهده آن بر نمی آیند بلکه به مرور زمان احساس می کنند که توانایی پیشرفت مانند دیگر همسالان خود را ندارند