2-3-1- دیدگاه کارکرد گرایی ……………………………………………………………………………………………………………………..   22

 

2-3-2- دیدگاه انسانگرا ……………………………………………………………………………………………………………………………….   23

 

2-3-3- دید گاه سیستمی …………………………………………………………………………………………………………………………..   25

 

2-3-4- دیدگاه موزه ای (تفکر آئینی) ………………………………………………………………………………………………………..   26

 

2-3-5- دیدگاه اندام واره (ارگانیکی) ………………………………………………………………………………………………………….   28

 

2-3-6- دیدگاه سلولی (توانمندی) ……………………………………………………………………………………………………………..   29

 

2-3-7- رویکرد نظری تبیین توانمند سازی سکونتگاههای شهری ……………………………………………………………   31

 

2-3-7-1- ابعاد و زمینه های توانمد سازی بافت قدیمی شهرها ……………………………………………………………….   32

 

2-3-7-2 توانمندسازی محیط فیزیکی- کالبدی بافت قدیمی شهرها ……………………………………………………….   33

 

2-3-7-3- توانمند سازی فرهنگی، آموزشی، اجتماعی و اقتصادی بافت قدیمی شهرها …………………………..   33

 

2-3-7-4- نقش دولت در توانمندسازی بافت قدیم شهرها ………………………………………………………………………..   35

 

2-3-7-5- نقش مشارکت مردمی در توانمندسازی بافت قدیم شهرها ………………………………………………………   35

 

2-3-8- راهکارهای تأمین منابع مالی ………………………………………………………………………………………………………….   35

 

2-8- دیدگاه توسعه پایدار……………………………………………………………………………………………………………………………..   36

 

2-12- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………..   37

 

فصل سوم: معرفی محدوده مورد مطالعه و روش تحقیق                                             40

 

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   41

 

3-1- معرفی محله سورو بندرعباس …………………………………………………………………………………………………   42

 

3-2- مطالعات اجتماعی …………………………………………………………………………………………………………………….   44

 

3-2-1- بررسی تحولات جمعیتی طی سالهای 89-1385 ………………………………………………………………………..   44

 

3-2-2- بررسی ترکیب جنسی جمعیت در محله ……………………………………………………………………………………….   45

 

3-2-3- بررسی ساختار و ترکیب سنی و جنسی جمعیت در محله …………………………………………………………..   45

 

3-2-4- بررسی تعداد و بعد خانوار در محله ……………………………………………………………………………………………….   46

 

3-2-5- شناسایی هویت جمعی محله ای ……………………………………………………………………………………………………   47

 

3-2-6- تجارب عمل جمعی در محله سورو…………………………………………………………………………………………………   47

 

3-2-7- شناسایی مشکلات و مسائل و نیازهای اساس و اولویت بندی آن از نظر ساکنین محله سورو ……   48

 

3-3- مطالعات اقتصادی …………………………………………………………………………………………………………………….   50

 

3-3-1- بررسی وضعیت فعالیت و وضعیت شغلی ساکنین محله سورو ……………………………………………………..   50

 

3-3-2- بررسی وضعیت فعالیت ساکنین محله…………………………………………………………………………………………….   51

 

3-3-3- الگو اقتصادی زمین و مسکن محله سورو ………………………………………………………………………………………   52

 

3-4- مطالعات کالبدی ……………………………………………………………………………………………………………………….   53

 

3-4-1- کاربری اراضی …………………………………………………………………………………………………………………………………   53

 

3-4-2- دانه بندی و مساحت قطعات…………………………………………………………………………………………………………..   56

 

3-5- قدمت ابنیه …………………………………………………………………………………………………………………………………..   57

 

3-5-1- تعداد طبقات …………………………………………………………………………………………………………………………………..   58

 

3-5-2- کیفیت ابنیه ……………………………………………………………………………………………………………………………………   58

 

3-5-3- شبکه معابر………………………………………………………………………………………………………………………………………   59

 

3-6- مطالعات طبیعی و محیطی ……………………………………………………………………………………………………..   60

 

3-6-1- سطوح ارتفاعی و تاکید بر میزان شیب سزحی در محله سورو …………………………………………………….   60

 

3-6-2-اثر میزان و جهت شیب در دفع آبهای زاید و فاضلاب سطحی در محله سورو ……………………………..   60

 

3-6-3- تیپ خاک شناسی و شناسایی بافت و ساختمان خاک در محله سورو …………………………………………   61

 

3-6-4- بررسی وضعیت آب های زیر زمینی محله سورو ……………………………………………………………………………   62

 

3-6-5- نحوه دفع فاضلاب و آبهای سطحی زاید ………………………………………………………………………………………..   62

 

3-7- جامعه آماری و روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………   62

 

3-7-1-1- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………   62

 

3-7-1-2- روش نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………   63

 

3-7-2- روش ابزار و گردآوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………   64
3-7-3 پایابی و تکرار پذیری ابزار سنجش …………………………………………………………………………………………………..   64
3-7-4-روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….   66
3-7-4-1- روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………….   66
3-8- روش های آماری …………………………………………………………………………………………………………………………………   67

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق و آزمون فرضیه                                                             68
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   69

 

4-1- توصیف ویژگیهای پاسخگویان …………………………………………………………………………………………………..   69
4-1-1- جنس افراد مورد آزمون …………………………………………………………………………………………………………………   69
4-1-2 سن افراد مورد آزمون………………………………………………………………………………………………………………………..   70
4-1-3- میزان سواد در افراد محله……………………………………………………………………………………………………………….   71
4-1-4- تعداد خانوار ساکن در واحد مسکونی …………………………………………………………………………………………….   72
4-1-5- سابقه سکونت خانوار در این محل …………………………………………………………………………………………………   73
4-1-6- آیا ساکن بومی و اصیل این محل می باشید …………………………………………………………………………………   74
4-1-7- در صورت منفی بودن پاسخ محل زندگی قبلی شما کجا بوده است ……………………………………………   75
4-1-8 علت اصلی انتخاب این محل برای سکونت چه بوده است ………………………………………………………………   77
.4-1-9- آیا از سکونت در این محل راضی هستیدد ……………………………………………………………………………………   78
4-1-10- در صورت منفی بود پاسخ سؤال به چه دلیل ……………………………………………………………………………..   79
4-1-11- محل شغل سرپرست خانوار …………………………………………………………………………………………………………   80
4-1-12- وسعت واحد مسکونی شما …………………………………………………………………………………………………………..   81
4-1-13- عمر واحد مسکونی به سال ………………………………………………………………………………………………………….   82
4-1-14- مصالح ساختمانی عمده بکار رفته در بنا …………………………………………………………………………………….   84
4-1-15-آیا امکانات بهداشتی، آموزشی رفاهی- تفریحی بطور کافی در محل شما وجود دارد ………………..   85
4-1-16- به نظر شما اگر این امکانات در محل شما باشد باعث جذب ساکنین در این محله می شود ……   86
4-1-17- آیا با ساماندهی و نوسازی محله موافق هستید …………………………………………………………………………..   87
4-1-18- آیا با بهسازی و نوسازی خانه های مسکونی موافق هستید ………………………………………………………..   88
4-1-19- آیا مایلید برای بهتر شدن محله شما خدمات شهری (معابر و فاضلاب ها) بهسازی شوند ……….   89
4-1-20- علت موافقت با ساماندهی و بهسازی …………………………………………………………………………………………..   90
4-1-21- علت عدم موافقت …………………………………………………………………………………………………………………………   91
4-1-22- در صورت موافقت با ساماندهی محله آیا می توانید با تقبل بخشی از هزینه در انجام این طرح مشارکت کنید ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….   93
4-1-23- در صورت موافقت با ساماندهی محله آیا می توانید به صورت همکاری با نهادها و دستگاه های دولتی یا حتی به صورت کارری در انجام این طرح مشارکت کنید …………………………………………………………………94

 

4-1-24- خواسته های ساکنان محله چیست …………………………………………………………………………………………….   95

 

4-2- پاسخ به سؤالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………   97
4-2-1- آیا توانمندسازی بافت فرسوده سورو با مشارکت ساکنان محله امکان پذیر است ………………………..   97
4-2-2- آیا با افزایش تاسیسات و تجهزات شهری می توان در جذب ساکنان بومی و اولیه موفق عمل کرد ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   99
4-2-3- آیا می توان با بهسازی و نوسازی بافت فرسوده سورو امکان آزاد شدن زمین جهت سکونت افراد
بیشتر در این محله را امکان پذیر ساخت …………………………………………………………………………………………………..   100
4-3- فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………   101
4-3-1- به نظر می رسد محله سورو دارای ارزش تاریخی- فرهنگی و معماری بومی است …………………..   101
4-3-2- به نظر می رسد یکی از عوامل مهاجرت ساکنان بومی در این محله کمبود خدمات و تاسیسات شهری است   ………..   103
4-3-3- به نظر می رسد مشارکت ساکنان محله سورو می تواند نقش مهمی در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده این محله داشته باشد …………………………………………………………………………………………………………………..   106
فصل پنجم:خلاصه،بحث، نتیجه گیری و پیشنهاد                                                      108
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   109
5-1- جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………………………….   109
5-2- بحث و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………   113

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

5-3- طرح پیشنهادی ……………………………………………………………………………………………………………………….   114
5-4- طرح پیشنهادی برای تحقیقات آتی …………………………………………………………………………………….   115
منبع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..   117
ضمایم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   122

 

فهرست جدول
عنوان                                                                                                                                                   صفحه
جدول شماره (3-1) مشخصات و ویزگیهای کلی محله سورو ……………………………………………………………………..   44
جدول شماره (3-2) تحولات جمعیت طی سالهای 89-1385 در محله سورو ………………………………………….   44
جدول شماره (3-3) ترکیب جمعیت برحسب جنس در محله سورو و شهر بندرعباس 1390…………………..   45
جدول شماره (3-4) ترکیب جمعیت محله سورو به تفکیک جنس و گروه های عمده سنی در سال139…   46
جدول شماره (3-5) شاخص تعداد بعد خانوار در محله سورو و طی سال1389- 1385 ………………………….   47
جدول شماره (3-6) وضعیت فعالیت ساکنین محله سورو …………………………………………………………………………..   50
جدول شماره (3-7) سطوح سرانه های کاربری وضع موجود محله سورو …………………………………………………..   55
جدول شماره (3-8) مساحت قطعات در محله سورو …………………………………………………………………………………..   56
جدول شماره (3-9) وضعیت عمر بنا در محله سورو …………………………………………………………………………………..   57

 

جدول شماره (3-10) وضعیت کیفیت ابنیه در محله سورو …………………………………………………………………….   59
جدول جدول (3-11) مشخصه های آماری سه عامل به روش مولفه های اصلی ……………………………………   64
جدول(3-12) ماتریس مولفه های فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………….   65
جدول (3-13) ماتریس عاملی برای 24 آیتم پرسشنامه ROCl-ll ………………………………………………………   65
جدول شماره (4-1) فراوانی، درصد ودر صد تجمعی جنس آزمودنی ……………………………………………………..69
جدول شماره (4-2) فراوانی، درصد و در صد تجمعی سن آزمودنی ……………………………………………………….   70
جدول شماره(4-3) فراوانی ، درصد و درصد تجمعی تحصیلات آزمودنی ……………………………………………   71
جدول شماره (4-4) فراوانی، درصد ودرصد تجمعی تعداد خانوار ……………………………………………………………   72
جدول شماره (4-5) :فراوانی، درصد ودرصد تجمعی سابقه سکونت ………………………………………………………..   73
جدول شماره (4-6) فراوانی، درصد ودرصد تجمعی ساکن بومی …………………………………………………………….   74
جدول شماره (4-7) فراوانی، درصد ودرصد تجمعی سکونت قبلی ………………………………………………………….   76
جدول شماره (4-8) فراوانی، درصد ودرصد تجمعی علت سکونت در این محله ……………………………………..77
جدول شماره (4-9) فراوانی، درصد ودرصد تجمعی راضی بودن از سکونت ……………………………………………   78
جدول شماره (4-10) فراوانی، درصد و درصد تجمعی راضی نبودن از سکونت ………………………………………   79
جدول شماره (4-11) فراوانی ، درصد و درصد تجمعی شغل سرپرست ………………………………………………….   80
جدول شماره (4-12) فراوانی، درصد و درصد تجمعی وسعت واحد مسکونی ………………………………………..   82
جدول شماره (4-12) فراوانی، درصد و درصد تجمعی عمر واحد مسکونی …………………………………………….   83

 

جدول شماره (4-14) فراوانی، درصد و درصد تجمعی مصالح ساختمان ………………………………………………..   84

 

جدول شماره (4-15) فراوانی ، درصد و درصد تجمعی امکانات بهداشتی ………………………………………………   85
جدول شماره (4-16) فراوانی، درصد و درصد تجمعی جذب ساکنین …………………………………………………….   86
جدول شماره (4-17) فراوانی، درصد و درصد تجمعی موافقت با ساماندهی و بهسازی …………………………   87
جدول شماره (4-18) فراوانی، درصد و درصد تجمعی نوسازی مسکن …………………………………………………..   88

 

جدول شماره (4-19) فراوانی، درصد و درصد تجمعی بهسازی خدمات شهری ……………………………………..   89

 

جدول شماره (4-20) فراوانی، درصد و درصد تجمعی موافقت با ساماندهی …………………………………………..   91

 

جدول شماره (4-21) فراوانی، درصد و درصد تجمعی عدم موافقت با ساماندهی …………………………………..   92

 

جدول شماره (4-22) فراوانی، درصد و درصد تجمعی تقبل بخشی از هزینه …………………………………………   93
جدول شماره (4-23) فراوانی، درصد و درصد تجمعی همکاری کردن با نهادها …………………………………….   94

 

جدول شماره (4-24) فراوانی، درصد و درصد تجمعی خواسته های سا کنان ………………………………………..   96

 

جدول شماره (4-25) روش ورود متغیرها به مبادله رگرسی ………………………………………………………………..   101

 

جدول شماره (4-26) خلاصه مدل رگرسیونی ………………………………………………………………………………………   102

 

جدول شماره (4-27) خلاصه تحلیل واریانس یک راهه مربوط به عامل دارا بودن ارزش تاریخی فرهنگی
محله ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   102

 

جدول شماره (4-28) مقادیر B،β،tوسطوح معناداری مربوط به هرکدام از متغیرهای مستقل…………..   102
جدول شماره (4-29) روش ورود متغیرها به مبادله رگرسیون …………………………………………………………….104
جدول شماره (4-30) خلاصه مدل رگرسیونی ………………………………………………………………………………………   104
جدول شماره (4-31) خلاصه تحلیل واریانس یک راهه مربوط به عامل کمبود خدمات وتأثیر آن بر مهاجرت ساکنین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………   104
جدول شماره (4-32) مقادیرضرایبB،β،tوسطوح معناداری مربوط به هرکدام ازمتغیرهای مستقل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   105
جدول شماره (4-33) روش ورود متغیرها به مبادله رگرسیونی ……………………………………………………………   106
جدول شماره (4-34) خلاصه مدل رگرسیونی ………………………………………………………………………………………   106
جدول شماره (4-35) خلاصه تحلیل واریانس یک راهه مربوط به عامل مشارکت مردم و تأثیر آن بر بهسازی
محله ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   106
جدول شماره (4-36) مقادیرضرایبB،β،tوسطوح معناداری مربوط به هرکدام ازمتغیرهای مستقل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   107

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                                         صفحه

 

شکل شماره (3-1) موقعیت مکانی بافت فرسوده شهر بندرعباس …………………………………………………………..   41

 

شکل شماره (3-2) موقعیت کلی محله سورو……………………………………………………………………………………………   43

 

شکل شماره(3-3) وضعیت فعالیت ساکنین محله ……………………………………………………………………………………   51

 

شکل شماره (3-4) وضعیت شغلی ساکنین محله ……………………………………………………………………………………   51
شکل شماره (3-5) کاربری وضع موجود محله ………………………………………………………………………………………..   54

 

شکل شماره (3-6) قدمت بنا در محله سورو ……………………………………………………………………………………………   58

 

شکل شماره (4-1) جنسیت ……………………………………………………………………………………………………………………..   70

 

شکل شماره (4-2) سن آزمودنی ………………………………………………………………………………………………………………   71

 

شکل شماره (4-3) تحصیلات آزمونی ………………………………………………………………………………………………………   72

 

شکل شماره (4-4) تعداد خانوار ……………………………………………………………………………………………………………….   73

 

شکل شماره (4-5) سابقه سکونت در محله ……………………………………………………………………………………………..   74

 

شکل شماره (4-6) ساکن بومی محله ………………………………………………………………………………………………………   75

 

شکل شماره (4-7) سکونت قبلی ……………………………………………………………………………………………………………..   76

 

شکل شماره (4-8) علت سکونت در این محله………………………………………………………………………………………….   78

 

شکل شماره (4-9) راضی بودن از سکونت ……………………………………………………………………………………………….   79

 

شکل شماره (4-10) راضی نبودن از سکونت …………………………………………………………………………………………….. 80

 

شکل شماره (4-11) شغل سرپرست ………………………………………………………………………………………………………..   81

 

شکل شماره(4-12) وسعت واحد مسکونی ………………………………………………………………………………………………   82

 

شکل شماره (4-13) عمر واحد مسکونی ………………………………………………………………………………………………….   83

 

شکل شماره (4-14) مصالح ساختمانی ……………………………………………………………………………………………………   85

 

شکل شماره (4-15) امکانات بهداشتی …………………………………………………………………………………………………….   86

 

شکل شماره (4-16) جذب ساکنین …………………………………………………………………………………………………………   87

 

شکل شماره (4-17) موافقت با ساماندهی و بهسازی ………………………………………………………………………………   88

 

شکل شماره (4-18) نوسازی مسکن ………………………………………………………………………………………………………..   89

 

شکل شماره (4-19) بهسازی خدمات شهری ………………………………………………………………………………………….   90

 

شکل شماره (4-20) موافقت باساماندهی …………………………………………………………………………………………………   91

 

شکل شماره (4-21) عدم موافقت با ساماندهی ……………………………………………………………………………………….   92

 

شکل شماره (4-22) تقبل بخش از هزینه ……………………………………………………………………………………………….   93

 

شکل شماره (4-23) همکاری کردن با نهادها …………………………………………………………………………………………   95

 

شکل شماره (4-24) خواسته های ساکنان ……………………………………………………………………………………………..   96

 

شکل شماره (4-25) باشگاه ورزشی اروند محله سورو …………………………………………………………………………….   98

 

شکل شماره (4-26) مسجد جامع سورو در کنار دریا ……………………………………………………………………………..   99

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

مقدمه

 

وجه اشتراک غالب شهرهای ایرانی دیرینه کهن آنهاست ومنهای شهرهای جدید الاحداث وشهرکهای اقماری نوبنیان که با رعایت سیاستهای عمومی شهرسازی کشور درچندساله اخیر و عمومأ به جهت سرریز جمعیتی شهرهای قبلی پدید آمدند، اغلب شهرهای ایرانی تاریخی هستند.

 

هرکدام از آنها در مرتبه ای خاص از اصالت تاریخی وغنای ساختاری وکالبدی قرار گرفته ویکسان نیستند. شهر وشهروند از جمله حوزه هایی است که تحت شعاع وتحت تأثیر فرایند یکصدساله مدرنیته در ایران قرار گرفت و با تغییر در شیوه های زیستی، با نیازها و سلایق مواجه شد. در ابتدا کالبد شهر های موجود که همان بافتهای تاریخی و ثروتهای ملی وهویت ماندگار شهرهای ما محسوب می شود به سبب ویژگیهای خاص،پاسخگوی پیشرفتهای روز به نظر نرسیدند و در تقابل با ساخت و سازهای جدید و طرحهای مدرن شهری حقیر شمرده شدند. شهرنشینی شتابان و بی رویه، رشد و گسترش ناموزون شهری، رکود و فرسودگی بافت تاریخی در شهرهای ایران در چند دهۀ اخیر چنان ابعاد گسترده ای به خود گرفته که هویّت و حیات مدنی فضاهای شهری را به عنوان مکانی برای رشد و توسعۀ انسان زیر سؤال برده و از هم اکنون سیاست ها و برنامه های مناسب برای حل این مشکلات اندیشیده نشود، بی شک آنچه امروزه ان را مشکل می خوانیم، فردا یک فاجعه خواهد شد.

 

ارزیابی مستمّر سیاست ها و برنامه های عمران شهری به ویژه در مورد ساماندهی بافت قدیم ضروری است. از جمله طرحهای حفاظت جهت دخالت سازنده، مقاوم سازی شهر از درون برای حفظ ارزشهای ملی و ثروتهای فرهنگی- تارخی و افزایش ضریب ایمنی آنها در مقایل بلایای طبیعی به ویژه زلزله است و از طرف دیگر، تأمین امنیّت اجتماعی از ضروریّات شهرسازی و برنامه ریزی شهری امروز ایران محسوب می شود. سیاستگذاری جهت بهسازی و نوسازی مستمربافتهای شهری و سازگاری کردن آنها با اوضاع محیط جغرافیایی(محیط طبیعی و فرهنگی) و مقاوم سازی حفظ میراث فرهنگی و افزایش ضریب ایمنی آنها، شرایط تأمین مدیریّت بحران در شهر و پایداری شهری را تحقق می بخشد. سیاستهای غلط در این زمینه باعث تخریب محیط و از بین رفتن سرمایه های مادّی و معنوی و مشکلات جدّی در مقابل تحوّلات مثبت و مؤثر نظامهای شهری خواهد شد. شرط لازم برای مداخله صحیح و مؤثر برای احیای بافتهای شهری تهیّه و اجرای دقیق سیاستها و برنامه ها به منظور توسعه و تکامل پایداری فضاهای شهری است. در حال حاضر با گذشت بیش از یک قرن و نیم از آغاز جنبش حفاظت از ثروتهای فرهنگی- تاریخی در دنیا، تجارب حاصل از مکاتب و رویکردهای گوناگون در زمینۀ بهسازی و توسازی و مرمّت آثار و ابنیه بسیار قابل توجّه است. مساله بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده به عنوان یکی از مسایل مهم شهری در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته، در ایران نیز پژوهشها، طرحها، مطالعات و پروژه های متعددی با دیدگاهها و نظرات مختلف به مسایل بافتهای تاریخی و پیشنهاد در راهکارهایی برای باززنده سازی آنها پرداخته اند با این وجود بافتهای فرسوده و تاریخی هنوز هم به عنوان مسالۀ دارترین مناطق شهری به شمار می رود که با مشکلات بسیاری روبرو هستند. مشکلاتی که هنوز دامنگیر تمامی شهرها را در بر گرفته است اگرچه بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده به دلیل اهمیت و حساسیت آنها از ابعاد فرهنگی، اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی از سوی اندیشمندان و گروههای مختلف بارها با عناوینمتفاوت مورد تایید قرار گرفته شده است.

 

1-1- بیان مسأله

 

در اینکه شهر پدیده ای تاریخیاست، تردیدی وجود ندارد، چنین پدیده ای نمی تواند از پیشینهخود بگسلد، از این رو در رشد و توسعه فضایی- کالبدی توجه به ویژگیهای بومی ضروری است. بخش چشمگیری از تاریخ و فرهنگ شهر در کالبد آن تجلی می یابد که نشان دهنده ارزشها، باورها، اعتقادات، هنرها، توان فنی و ساختار اجتماعی- اقتصادی و سیاسی نسلهای گذشته است(ابلقی،1380،ص113). بافتهای قدیمی به همراه عناصر و فضاهای شهری درون خود مانند شبکه معابر، بازارها، مساجد و کاروانسرا و غیره، علاوه بر شکل فیزیکی و خصوصیات کالبدی، ارزشهای فرهنگی، اجتماعی و تاریخی ویژه ای را نیز در خود نهفته دارند(مشهدیزاده، 1378،صص 7و381).تحولات زندگی شهر نشینی چند دهه اخیر بافتهای قدیمی را با مشکلات عدیده ای در ابعاد مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، تأسیسات و تجهیزات شهری و سایر امکانات شهری مواجه ساخته است، که همه این عوامل دست به دست هم داده و زمینه مناسبی را برای فرسودگیاین بافتهای با ارزش و تاریخی فراهم نموده است. مطالعات گوناگون در نواحی کهن و قدیمی شهرها در ایران نشان می دهد که نحوه برخورد با این نواحی عمدتاً مبتنی بر حفظ و مرمت تک بناهای باارزش بوده است و کمتر به برنامه ریزی مشخص برای باز زنده سازی و باز گرداندن زندگی اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی این نواحی اندیشیده شده است(بوچانی، 1383،ص 59).در حالیکه بهسازی و نوسازی فضاهای زیستی فقط ساخت و سازهای فیزیکی و کالبدی شهر، بافتهای تاریخی و قدیمی را در برنمی گیرد، بلکه بهسازی و نوسازی شهری، بهسازی ساختار اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اداری و فرهنگی شهر و همچنین بافتهای جدید، خودرو و غیر رسمی و به طور خلاصه بافتهای مشکل زای شهری را شامل می شود و در نواحی مختلف جغرافیایی با توجه به ویژگیهای محیطی گوناگون اقدامات خاص آن باید انجام گیرد(شماعی و پوراحمد،1384،ص 5). در نتیجه می توان گفت رکود و فرسودگی در بخشهای مرکزی شهری با بافتهای قدیمی ناشی از فقر و محرومیت اجتماعی است که با بهبودآن ، شرایط توسعه و تکامل مهیا خواهد شد(روبرت، 1982، صص 10- 8).

 

نمونه موردی تحقیق حاضر محله سورومی باشد در غرب ساختار کالبدی و سازمان فضایی شهر بندرعباس واقع شده است و از نظر نقش و عملکرد اقتصادی و فرهنگی دارای وجوه و جایگاه متفاوتی در مقایسه با مناطق توسعه یافته جدید و نهایتأ در ارتباط با پیکره کلی شهر دارا می باشد. این محله چون به دریا نزدیک است استقرار اسکله و قرار گرفتن بازار ماهی فروشها در ابتدای بافت تاریخی و فراهم کردن پتانسیل ها و کارکردها ی اقتصادی شهر تأثیر چشمگیری داشته و دارد. این پژوهش در پی آنست که به شناخت نقاط ضعف و قوت، امکان سنجی تجدید حیات و ساماندهی کالبدی- فضایی محله سورو در بافت قدیم شهر بندرعباس بپردازد. این محله از قدیمی ترین محله های شهر بندرعباس است و به سبب نزدیکی به هرمز و دیگری قرار گرفتن در مسیر راه تجاری فارس به هرمزاهمیت خود را دردوره های پس ازاین نیز از دست ندادهاست. در روزگار ساسانی ، این ناحیه از مراکز مهم داد وستد و بازرگانی به شمار رفته است.بررسی ها نشان می دهد که این محله با مشکلاتی از قبیل فقدان حداقل دسترسی های سواره لازم، کمبود و نارسایی فضاهای خدماتی، آموزشی، امكانات بهداشتی، ناشناخته ماندن ارزشهای فرهنگی- تاریخی نهفته در این محله و مهاجرت ساکنین اصیل و بومی به دلایل مشکلات مذکور و سکنی گزیدن روستائیان و قشر کم درآمد جامعه در این محله مواجه است اینکه در زمینه موضوع این تحقیق با کنکاشی که اینجانب به عمل آورده ام هیچ گونه مطالعه اساسی در این زمینه در این استان(هرمزگان) در نتیجه سابقه و الگویی برای روش شناسی تحقیق در اختیار نبوده به همین دلیل در طی انجام تحقیق با مشکلات نظری و عملی فراوانی روبرو بوده ام و علی رغم کوشش فراوان دستیابی به اهداف مطلوب مسیر نگردید. لذا توجه به این بافت و لزوم بهسازی و احیاء و بهبود کیفیت زندگی در این فضا و همچنین شناخت ارزشهای بالقوه و به فعلیت رساندن آنها منطبق با عملکردهای زندگی مدرن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امید است این تحقیق زمینه ساز انگیزه ای برای مطالعات کاملتر و دقیقتر باشد

 

.1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

اهمیت و ضرورت حفظ آثار کهن نه به عنوان پدیده های نمادین، بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهر سازی و تمدن شهر نشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره مورد توجه بوده است. به نظر بعضی محققان، بهسازی و نوسازی شهری مربوط به سالهای پس از انقلاب صنعتی به ویژه قرن نوزدهم به بعد است؛ اما نوسازی و بهسازی مدرن امروزی و نهادینه شده از اواخر قرن نوزدهم آغاز شده است(شماعی، علی و احمد پور احمد،1384).

 

این محله از محلات قدیمی شهر بندرعباس شناخته شده و مطالعات نشان می دهد که محله سورو از نظر برخورداری از انسجام و سازمان یافتگی با سایر محلات شهر بندرعباس قابل مقایسه نیست.
ساکنین این محله دارای هویت واحدی هستند اما با توجه به تمایزات جدیدی که در میان ساکنین کم رنگ شده است. این محله بر اساس سرشماری 85 دارای 8874 نفر جمعیت و 2156 خانوار است. وسعت محله در حدود 178 هکتار می باشد و حدود 1.6 درصد از جمعیت شهر بندرعباس را در خود جای داده است. از نظر وضعیت اقتصادی 37 درصد جمعیت فعال و 63 درصد آن غیر فعال می باشند که از جمعیت فعال آن 81 درصد شاغل و 19 درصد بیکار هستند.

 

به طور کلی مهمترین ضرورت تحقیق از قرار زیر می باشد:

 

1- کمبود سرانه آموزشی و خدمات شهری

 

2- آسفالت نبودن کوچه ها

 

3- اشتغال جوانان و نیاز به گسترش . آموزش صیادی

 

4- عدم روشنایی معابر

 

 

 

 

2-2-6-محدودیت های اجرایی مدیریت محلی.. 23

 

2-3-  گردشگری.. 24

 

2-3-1- مفهوم گردشگری.. 24

 

2-3-2- انواع گردشگری.. 25

 

2-3-3- گردشگری روستایی.. 29

 

2-3-3- 1- مفهوم گردشگری روستایی.. 29

 

2-3-3- 2- تاریخچه گردشگری روستایی.. 31

 

2-3-3- 3-جاذ به های گردشگری روستایی.. 31

 

2-3-3-4-پیامدهای گردشگری روستایی.. 33

 

2-3-3- 4-1-  پیامدهای مثبت گردشگری روستایی.. 33

 

2-3-3- 4-2-  پیامدهای منفی گردشگری روستایی.. 33

 

3-1 روش تحقیق و مراحل آن. 34

 

3-1-1 نوع روش تحقیق.. 37

 

3-1-2 روش گرد آوری اطلاعات.. 37

 

3-1-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 37

 

3-1-4 ابزار گردآوری اطلاعات.. 37

 

3-2 ویژگی های جغرافیایی.. 37

 

3-2-1  موقعیت.. 37

 

3-2-2 ویژگی های طبیعی.. 41

 

3-2-3 ویژگیهای جمعیتی.. 47

 

3-2-4 ویژگیهای کالبدی – فضایی.. 53

 

3-2-5  ویژگیهای اقتصادی.. 56

 

4-1 گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه سرا 62

 

4-1-1  روستاهای گردشگری.. 62

 

4-1-3 سابقه گردشگری.. 71

 

4-1-5 تقویم گردشگری.. 72

 

4-1-6 گردشگران. 74

 

4-1-6-1 تعداد  گردشگران. 72

 

4-1-6-2 مبدأ گردشگران. 73

 

4-1-6-3 مدت اقامت.. 74

 

4-2 نقش مدیریت محلی.. 76

 

4-2-1 معرفی جاذبه ها 76

 

4-2-2 اخذ مجوز. 75

 

4-2-3 صدور پروانه. 75

 

4-2-4 ساخت اماکن اقامتی- پذیرایی.. 75

 

4-2-5 برگزاری جشنواره 78

 

5-1 جمع بندی.. 78

 

5-2 آزمون فرضیه ها 83

 

5-3 پیشنهادات.. 82

 

5-4 نتیجه گیری.. 83

 

5-5-منابع. 87

 

پیوست.. 89

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                              صفحه

 

جدول 3-1-توپوگرافی روستاهای مورد مطالعه ………………………………………….. 43

 

جدول 3-2-میانگین دمای ماهانه بر حسب سانتی گراد در ایستگاه بندر انزلی……….. 43

 

جدول 3-3-میانگین بارش ماهیانه بر حسب میلی متردر ایستگاه بندر انزلی…………… 44

 

جدول 3-4-درصد رطوبت نسبی ماهانه ایستگاه بندر انزلی……………………………….. 45

 

جدول 3-5-   تعداد و تراکم جمعیت  روستاهای مورد مطالعه…………………………….. 48

 

جدول 3-6- توزیع جنسی جمعیت روستاهای مورد مطالعه…………………………….. 48

 

جدول 3-7- جمعیت با سواد روستاهای مورد مطالعه…………………………………… 49

 

جدول 3-8- وضعیت جمعیت فعال اقتصادی 50

 

جدول 3-9- برخورداری روستاهای مورد مطالعه از برق ،گاز ،آب………………… 54

 

جدول 3-10- برخورداری روستاهای مورد مطالعه از خدمات آموزشی سال ،1390…. 54

 

جدول 3-11-برخورداری روستاهای مورد مطالعه از خدمات فرهنگی ، ورزشی سال ،1390………………………………….. 55

 

جدول 3-12- برخورداری روستاهای مورد مطالعه از خدمات مذهبی ،سیاسی و اداری سال 1390…………………………………… 55

 

جدول 3-13- برخورداری روستاهای مورد مطالعه از خدمات بهداشتی و درمانی سال، 1390…………………………………… 56

 

جدول 3-14- برخورداری از خدمات و بازرگانی………………………………… 56

 

جدول 3-15- ارتباط و حمل و نقل روستاهای مورد مطالعه…………………………….. 57

 

جدول 3-16- محصولات کشاورزی روستاهای مورد مطالعه…………………………….. 58

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودار

 

عنوان                                                                                              صفحه

 

نمودار 3-1- میانگین ماهیانه دما در ماه های مختلف سال بر حسب درجه‌ی سانتی گراد.. 43

 

نمودار 3-2- میانگین بارش ماهیانه بر حسب میلی متر…………………………………. 44

 

نمودار 3-3- درصد رطوبت نسبی ماهانه در ایستگاه هواشناسی بندر انزلی……………. 45

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

فهرست عکس ها

 

عنوان                                                                                              صفحه

 

عکس شماره (4-1) نمایی از رودخانه روستای ازگم……………………………………… 64

 

عکس شماره (4-7) نمایی از بقعه ملاء عیسی در روستای ازگم………………………… 65

 

عکس شماره ( 4-2) نمایی از ییلاق سرسبز روستای تنیان……………………………. 66

 

عکس شماره (4-3) نمایی از غار نارنج پره تنیان…………………………………….. 66

 

عکس شماره (4-8) نمایی از امام زاده دوال کوه در روستای تنیان……………………. 67

 

عکس شماره (4-4) نمایی از منطقه سیاه کشیم روستای چمثقال………………………….. 68

 

عکس شماره (4-5) نمایی منحصربه فرد از تالاب سیاه درویشان……………………… 69

 

عکس شماره (4-6) نمایی از طبیعت روستای صوفیانده………………………………… 69

 

عکس شماره (4-9) نمایی از امام زاده سیدزکی روستای صوفیانده………………. 70

 

عکس شماره (4-10) نمایی از جشنواره توت فرنگی در روستای صوفیاند……………… 70

 

 

 

 

 

چکیده

 

امروزه گردشگری روستایی در جهان به عنوان یکی از منابع درآمد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورها و مناطق است از این رومورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران قرار گرفته است، با گسترش روزافزون مهاجرت های روستایی ،کاهش درآمد خانوازهای روستایی وکاهش فعالیت ها در بخش کشاورزی ، نیازی روزافزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال مکمل برای کشاورزی ، در نواحی روستایی احساس می شود. توسعه گردشگری روستایی پیامدهای اقتصادی و درآمدی برای مردم روستا را بهمراه دارد طبق مطالب ذکر شده در این پایان نامه سعی شده به اهدافی نظیر شناسایی گردشگری روستایی در شهرستان صومعه سرا و شناسایی اقدامات صورتگرفته توسط مدیریت محلی برای توسعه گردشگری و ارائه راهکار برای ارتقاء نقش مدیریت محلی در فالیت های گردشگری پرداخته شده.وهمچنین  نتایج تحقیق به این ترتیب می باشد.

 

طبق آمار بدست آمده از کل یافته های تحقیق به این نتیجه رسیده ایم که مدیریت محلی در روستاهای مورد مطالعه اقداماتی نظیر نصب تابلوهای راهنمای گردشگری ، تجهیز مدارس ومساجد روستا در ایام تعطیل مانند عیدنوروز برای گردشگران مرتبط است، آسفالت کردن بیشتر مسیرهای روستایی به منظور دسترسی راحت گردشگران به نقاط بکر و طبیعی روستا و احداث تاسیسات اقامتی – پذیرایی مانند خانه های ویلایی استیجاری برای راحتی گردشگرانی که به این روستا می آیند انجام داده اند.

 

طبق موارد فوق می توان نتیجه گرفت که مدیریت محلی در روستاهای ازگم وچمثقال در زمینه ی توسعه گردشگری ضعیف عمل کرده است و در مقابل مدیریت محلی در روستاهای تنیان ، سیاه درویشان و صوفیانده، اقدامات قابل توجهی انجا مداده اند که سرانجام به توسعه گردشگری در این روستا ها انجامیده است

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

با گسترش روز افزون مهاجرت های روستایی، کاهش درآمد خانوارهای روستایی و کاهش فعالیت‌ها در بخش کشاورزی،نیازی روز افزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال  مکمل برای کشاورزی، در نواحی روستایی احساس می‏شود تا در راستای توسعه پایدار روستایی، امکان بهره مندی روستاییان از معیشت پایدار که بهبود زندگی و رضایت مندی روستاییان را به همراه دارد، فراهم شود.                                       

 

توریسم روستایی می تواند موجبات بهبود فرایند توسعه روستایی را با ایجاد فعالیت مکمل بخش کشاورزی، اشتغال زایی وافزایش درامد خانوارهای روستایی در بستر مشارکت سازی روستایی در فرایند توریسم پذیری ممکن کند.

 

امروزه گردشگری روستایی در جهان به عنوان یکی از منابع درامد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورها و مناطق است از این رو مورد توجه برنامه ریزان وسیاست گذاران قرار گرفته است. کشورها در مقیاس بزرگ و نواحی جغرافیایی در مقیاس کوچکتر در رقابتی سخت و فشرده سعی در افزایش بیش از پیش منافع خود از این فعالیت هستند (کریمی و اقایی :1384،ص 424)

 

گردشگری روستایی در بر گیرنده ی زمینه های مختلف فعالیت های گردشگری همچون سکونتگا هها، رویدادها، جشنواره ها و ورزشها و تفریحات گوناگون دانست که در محیط روستا شکل میگیرند. با توجه به جاذبه های  طبیعی و تاریخی  در مناطق روستایی و نیز افزایش تمایل شهر نشینان به گریز از زندگی ماشینی از یک سو و کسب جاذبه های ناشناخته از سوی دیگر گردیده است. دهیار جدیدترین شخصیتی است که در سالهای اخیر پس از تصویب قانون تأسیس دهیاریهای خود کفا در روستاهای کشور برای اولین بار در سال 1375 پای به عرصه مدیریتی  روستایی کشور نهاد. به این ترتیب دهیاری به عنوان اخرین حلقه در نهاد اجرایی کشور است و به عنوان یک نهاد محلی رابط میان نهادهای مردمی و دولتی قلمداد میشود که وظایف مختلفی از جمله صیانت و حفاظت از میراث فرهنگی و توسعه گردشگری را بر عهده دارد (بدری و موسوی :1388، ص 91)                                                                                             

 

سیر و سیاحت در سرزمین های مختلف همواره جزیی از نیازهای زندگی انسان و یکی از روش های پر رونق گذران اوقات فراغت است.(مومنی،1387،ص15)

 

در عصر سنت، جهانگردی به هدف کشف جهان و زیارت مکانهای مقدس ویا تجارت و غیره انجام می شده است. معمولآ در سراسر جهان، جهان گردان به هر هدفی که اقدام به جهانگردی می کردند سختی و مشقات راه و مقصد را تحمل می کردند. با شرئع عصر مدرن جهانگردان شناخت جهان را با اهداف استعمار و اقتصادی و علمی و حتی بشر دوستانه آغاز کردند. آنها نیز در این راه آماده تحمل هر گونه مشقتی بودند، اما عملآ از اواسط قرن نوزدهم میلادی و با گسترش خطوط راه آهن گردشگری به هدف استراحت، آسایش، تمدد اعصاب، و لذت بردن از طبیعت و مکانهای بکر گسترش یافت. بنابراین هدف گردشگر از گردشگری کاملآ متفاوت از هدف جهانگرد از جهانگردی است.(پاپلی یزدی و سقایی،1385،ص1)

 

        فضاهای طبیعی بکر شهرستان صومعه سرا به سبب پتانسیلهای بسیار خوب و موقعیت جغرافیایی، از جاذبه های بالقوه طبیعی برخوردار است، که در جذب گردشگر و ایجاد اشتغال سالم حائز اهمیت است.

 

نتیجه گیری در ایران مسآله توریسم تاکنون جایگاه واقعه ای خود را نیافته است وعلیرغم موقعیت مناسب ومساعد جغرافیایی بین دنیای شرق وغربو وجود بسیاری از مواهب طبیعی، فرهنگی و اسلامی وانواع جاذبه های قابل عرضه به بازارهای توریستی بین المللی ودرآمد ارزی ایران از این بابت بسیار ناچیز بوده وقابل توجه نمی باشد .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول   کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- بیان مسئله وضرورت تحقیق

 

امروزه گردشگری بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را شکیل می دهد و در حال تبدیل شدن به بزرگترین و سودآورترین صنعت جهان است.

 

آب و هوا تأثیر بسیار قوی بر بخش توریسم و گذران اوقات فراغت اعمال می کند بطوری که در برخی از مناطق جهان، پیش بینی وضعیت گردشگری براساس آب و هوا صورت می گیرد. بنابرین می توان گفت که گردشگری فعالیتی علمی است که تحت تأثیر عوامل گوناگونی است که آب و هوا یکی از آنها محسوب می شود بنابراین آب و هوا و اقلیم شناسی نیز دانشی خواهد بود که در توسعه صنعت توریسم و گردشگری نقش علمی را ایفا می کند.

 

امروزه با گستردگی وسایل ارتباطی، جابجایی وسیع تر و سهل تر شده است. گذران اوقات فراغت به جهت تجدید قوا و برطرف کردن نیاز فطری به دلایل متفاوت صورت می گیرد ازجمله جهت شناخت هرچه بیشتر طبیعت آثار به جا مانده از گذشتگان و فرهنگ و ملل دیگران و امثال آن اشکال گردشگری در طول تاریخ با تکامل انسان در دوره های مختلف دچار تغییر وتحول گردیده است اخیرآ کشورهای جهان برنامه های اساسی برای توسعه این فعالیت تدارک دیده اند. بنحوی که گردشگری را یک صنعت مهم و درآمدزا به حساب می آورند.درآمد حاصل از گردشگری اخیر از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و توجه همگان را به خود جلب کرده است. در برخی نقاط دنیا بیشترین سهم از رشد توریسم مربوط به اکوتوریسم و گردشگری در طبیعت بوده است.

 

استان گیلان نیز با داشتن آب و هوای معتدل، سواحل زیبا و مناطق کوهستانی وجنگلی و جلگه ای همچنین با وجود امام زاده های زیادی و همچنین دژها و قلعه های تاریخی دارای نقاط مستعد و جاذب برای امر گردشگری می باشد از چند دهه قبل در زمینه جذب توریست در این استان برنامه ریزی انجام گرفته است. اما این برنامه ها و سرمایه گذاریها منحصر به سواحل و کناره های دریا بوده است و به مناطق کوهستانی و جنگلی و جلگه ای توجه چندانی نشده است.

 

شهرستان صومعه سرا دارای جاذبه های یادمانی و تاریخی مانند: مناره بازار، حمام کسماء، جنگل هفت دغنان، استخرقدیمی، پل گازروبار، پل خشتی، تالاب ها، پناهگاها، حیات وحش، رودخانه های شهرستان و جاذبه های فرهنگی مانند: کشتی گیله مردی، لافند بازی، و جاذبه های اقتصادی مانند: بازارهای هفتگی، صنایع دستی محصولات کشاورزی در فصول مختلف می باشد که می تواند هربیننده ای را به سمت خود جلب نماید.

 

منطقه طبیعی تنیان که در تابستان دارای طبیعت زیبا و در زمستان دارای برف می باشد زیبایی خاصی دارد که در تمامی فصول سال با توجه به تغییر اقلیم قابل استفاده است اما از نظر اقلیمی دارای محدودیت بوده و فقط 3الی 4 ماه از سال قابلیت لازم برای جذب گردشگر را دارد بنابراین شهرستان صومعه سرا جاذبه های لازم  برای جذب گردشگر را دارد ولی از نظر اقلیمی در برهی ماهها با محدودیت همراه است.

 

روستاهایی مانند ازگم، تنیان، چمثقال، سیاه درویشان و صوفیانده در شهرستان صومعه سرا از توان‌ها و جاذبه های  بالقوه ای برخوردارند ولی هنوز جایگاه واقعه ای خود را در گردشگری و بحث جذب گردشگر نیافته اند. لذا در این پایان نامه تلاش می شود ضمن توصیف وضعیت فعلی گردشگری روستایی وشناسایی نقش مدیریت روستایی در گردشگری شهرستان پیشنهادهایی برای توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان و هم چنین  تقویت نقش مدیران محلی ارائه نماید بنا به اهمیت موضوع این تحقیق ضرورت دارد به این مسئله بپردازد  که مدیریت محلی به خصوص دهیاریها به عنوان نهاد عمومی خود کفا تا میزان می توانند در توسعه گردشگری روستاهای شهرستان صومعه سرا نقش داشته باشند ؟

 

 

 

1-2- اهداف تحقیق                                                                                                            

 

هدف اصلی این تحقیق، مشخص کردن نقش مدیریت محلی در توسعه‌ی گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه‌سرا است دیگر اهداف تحقیق عبارتند از:

 

– شناسایی گردشگری روستایی در شهرستان صومعه سرا 

 

– شناسایی اقدامات صورت گرفته توسط مدیریت محلی برای توسعه گردشگری                                                                     

 

-ارائه راهکار برای ارتقاء نقش مدیریت محلی در فعالیت های گردشگری

 

 

 

1-3-سوالات تحقیق

 

-آیا بین فضاهای اقامتی-پذیرایی توسط دهیاری و توسعه گردشگری روستایی رابطه وجود دارد؟

 

-آیا بین شناسایی جاذبه های روستایی توسط مدیریت محلی و توسعه گردشگری روستایی رابطه وجود دارد؟

 

-آیا بین مشاغل مرتبط با گردشگری ایجاد شده در سطح روستا توسط دهیاری و توسعه گردشگری رابطه وجود دارد؟

 

 

 

1-4- فرضیه های تحقیق                                                                                                      

 

برای این تحقیق، دو فرضیه مطرح شده است:

 

– مدیریت محلی در توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه سرا تأثیر کمی داشته است.

 

– نقش مدیریت محلی در توسعه گردشگری بیش تر از طریق کمک به تغییر کاربری زمین و اخذ مجوز بوده است.

 

1-5- محدوده ی مورد مطالعه و مقطع زمانی                                                                              

 

محدوده‌ی مورد مطالعه در این تحقیق، روستاهای گردشگری شهرستان صومعه‌سرا است که بر اساس استعلام از اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان و مطالعات میدانی، شامل 5 روستای ازگم، تنیان، چمثقال، سیاه‌درویشان و صوفیانده است.

 

مقطع زمانی انجام تحقیق، بهار و تابستان سال 1394 بوده است.

 

 

 

 

 

 

کلیدواژه‌ها:  طوفان گرد و غبار، شرایط همدیدی، سطوح جو، تصاویر ماهواره‌ای، سواحل جنوبی خزر.

 

 

 

چکیده

 

 

طوفان‌های گرد و غبار از پدیده‌های مخرب آب و هوایی می‌باشند که همه ساله خسارات جبران ناپذیری به مناطق شهری، مزارع، تاسیسات، جاده‌ها و غیره وارد می‌کنند. این پدیده متاثر از شرایط جوی خاصی است که در صورت شناخت سازوکار تکوین و گسترش آن، می‌توان از آسیب‌های فراوانی که به محیط وارد می‌کنند کاسته و یا با آن مقابله کرد. به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران در كمربند خشك و نیمه خشك جهان، این كشور مكرراً در معرض سیستم‌های گرد و غبار محلی و سینوپتیكی قرار می‌گیرد. با توجه به مسیر حرکت سیستم‌ها و نحوه‌ی قرارگیری فرودها و کم فشارها، مهم‌ترین منبع گرد و غبار‌های وارد شده به ایران، شمال شبه جزیره عربستان، شمال صحرای کبیر آفریقا، نواحی شرقی سوریه و شمال غربی عراق می‌باشند که با حرکت طوفان به سمت شرق باعث حرکت و جابه جایی گرد و غبارها شده و ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با توجه به قرار گرفتن منطقه جنوبی خزر، بین رشته کوه البرز و دریای خزر هر چند این دو پدیده طبیعی، از جمله عوامل بازدارنده رخداد گرد و غبار محسوب می‌شوند ولی با این وجود، هم‌چنان شاهد روزهای همراه با گرد و غبار در منطقه مذکور می‌باشیم. در این پژوهش، به بررسی عوامل همدید موثر بر رخداد این پدیده جوی در حوضه جنوبی خزر پرداخته شد. هم‌چنین، از داده‌های روزانه گرد و غبار، سرعت باد و نقشه‌های سینوپتیکی در ایستگاه‌های منطقه مذکور که توسط سازمان هواشناسی تهیه می‌شود، استفاده شده است. تحلیل شرایط همدیدی که باعث ایجاد طوفان گرد و غبار در منطقه می‌شود می‌تواند در پیش‌بینی طوفان‌های گرد و غبار در مناطق شمالی کشور نیز موثر باشد. انتظار می‌رود نتایج این پژوهش در شناسایی شرایط هواشناختی و سینوپتیکی موثر در انتشار گرد و غبار به مناطق شمالی کشور مفید بوده و در افزایش صحت پیش­بینی پدیده گرد و غبار در این مناطق مورد استفاده قرار گیرد. نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان داد که میزان گرد و غبار هم از لحاظ زمانی و هم مکانی دارای تفاوت است و در برخی مکان‌ها به نسبت موقعیت جغرافیایی که داراست روزهای گرد و غباری بیش‌تری در آن‌ها رخ می‌دهد. هم‌چنین سامانه‌های مختلفی در وقوع پدیده گرد و غبار در منطقه نقش دارد.

 

فهرست مطالب

 

 

 

عنوان                                                                                                                     صفحه

 

 فصل اول: طرح تحقیق………………………….. 12

 

1-1 مقدمه……………………………………….. 12

 

2-1 بیان مسئله………………………………….. 14

 

3-1 ضرورت تحقیق……………………………… 16

 

4-1 سوالات تحقیق………………………………. 17

 

5-1 فرضیات تحقیق……………………………… 17

 

6-1 جمع ‌بندی…………………………………… 17

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق…………. 19

 

1-2 مبانی نظری…………………………………. 19

 

1-1-2 تعریف پدیده گرد و غبار…………………. 19

 

2-1-2 انواع گرد و غبار…………………………. 20

 

3-1-2 مکانیسم تشکیل………………………….. 20

 

4-1-2 زمان‌بندی روزانه و فصلی گرد و غبار…… 21

 

5-1 -2 مدت زمان پایداری طوفان……………….. 21

 

6-1-2 عوامل موثر در ایجاد گرد و غبار………… 21

 

7-1-2 اصلی‌ترین عوامل ایجاد پدیده گرد و غبار… 21

 

8-1-2 منشأ پدیده گرد و غبار…………………… 22

 

9-1-2 عوامل تشکیل دهنده……………………… 22

 

10-1-2 اثر عوامل اقلیمی در طوفان‌ گرد و غبار.. 23

 

11-1-2 منابع گرد و غباری ایران………………. 23

 

12-1-2 عناصر اقلیمی…………………………… 25

 

13-1-2 نقشه‌های سینوپتیک……………………. 27

 

2-2 بررسی منابع……………………………….. 27

 

1-2-2 منابع خارجی…………………………….. 28

 

2-2-2 منابع داخلی………………………………. 30

 

3-2-2 جمع‌بندی…………………………………. 39

 

فصل سوم: ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی منطقه مورد مطالعه……………………………………… 41

 

1-3- موقعیت جغرافیایی استان گیلان……………. 42

 

1-1-3 اقلیم و آب و هوا…………………………. 42

 

2-1-3 ویژگی‌های جغرافیایی…………………….. 42

 

2-3 موقعیت جغرافیایی استان مازندران…………. 43

 

1-2-3 آب و هوا…………………………………. 43

 

2-2-3 ویژگی‌های جغرافیایی…………………….. 44

 

3-2-3 کوه‌های استان مازندران………………….. 44

 

3-3 موقعیت جغرافیایی استان گلستان……………. 45

 

1-3-3 جغرافیای طبیعی استان گلستان…………… 45

 

4-3 سیستم‌های آب و هوایی…………………….. 46

 

فصل چهارم: مواد و روش تحقیق……………….. 49

 

1-4 مقدمه……………………………………….. 49

 

2-4 جمع‌آوری داده‌ها……………………………. 49

 

3-4 بررسی داده‌های جمع‌آوری شده…………….. 50

 

4-4 تحلیل و بررسی نتایج……………………….. 50

 

5-4 تحلیل و بررسی همدیدی…………………….. 53

 

6-4 ویژگی ماهواره Toms…………………… 54

 

فصل پنجم: یافته‌های تحقیق……………………… 57

 

1-5 تحلیل روند آزمون من کندال………………… 57

 

2-5 بررسی روند تغییرات سالانه………………… 59

 

3-5 بررسی فصلی توزیع گرد و غبار……………. 62

 

4-5 نحوه توزیع ماهانه طوفان‌های گرد و غباری سه استان جنوبی خزر……………………………….. 63

 

5-5 تحلیل وضعیت باد در هنگام وقوع طوفان‌های گرد و غبار……………………………………………. 64

 

6-5 پارامترهای اقلیمی…………………………… 65

 

7-5 تحلیل شرایط همدیدی……………………….. 66

 

8-5جمع بندی……………………………………. 79

 

فصل ششم: نتیجه‌گیـری………………………….. 83

 

1-6 مقدمه……………………………………….. 83

 

2-6 نتیجه‌گیری………………………………….. 83

 

3-6 نتایج حاصل از بررسی سینوپتیکی نقشه‌ها…. 85

 

4-6 تحلیل فرضیات………………………………. 86

 

5-6 پیشنهادها برای تحقیق در آینده…………….. 87

 

 پوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………90

 

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………96

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

 

 

شکل 1-2 مراکز تولید گرد و غبار در جهان………………………………………………………………………………………………………22       

 

شکل 1-3 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………..41        

 

شکل  1-5 گل غبار منطقه………………………………………………………………………………………………………………………………64

 

شکل 2-5 نقشه‌های هم ارتفاع 850 و هم فشار سطح زمین 18 و 20 می…………………………………………………………….70

 

شکل 3-5 نقشه باد در سطح 250 در تاریخ 20 تا 23 می…………………………………………………………………………………..71

 

شکل 4-5 تصویر ماهواره تامس در تاریخ 21 تا 23

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 می………………………………………………………………………………………72

 

شکل 5-5 نقشه هم ارتفاع 500 در تاریخ 19 و 20 ژوئن……………………………………………………………………………………..73

 

شکل 6-5 نقشه هم فشار سطح زمین در تاریخ 15و 16 ژوئن……………………………………………………………………………..74

 

شکل 7-5 نقشه سطح زمین و هم ارتفاع 850 در تاریخ 16 تا 18 ژوئن……………………………………………………………….75

 

شکل 8-5 نقشه 250 هکتوپاسکالی در تاریخ 15، 18 و 21…………………………………………………………………………………76

 

شکل 9-5 تصویر ماهواره‌ای در تاریخ 18 تا 20 ژوئن 2004…………………………………………………………………………………77

 

شکل 10-5 نقشه هم ارتفاع 500 در تاریخ 26 و 31 می 2005……………………………………………………………………………. 78

 

شکل 11-5 نقشه هم فشار سطح زمین در تاریخ 26 و 31 می 2005…………………………………………………………………….80

 

شکل 12-5 نقشه باد در سطح 250 در تاریخ 26 و 28 می 2005…………………………………………………………………………80 شکل 13-5 تصویر ماهواره تامس در تاریخ 25 تا 27 می 2005…………………………………………………………………………..81

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول

 

عنوان                                                                                                                                                                 صفحه

 

جدول 1-4 کدهای هواشناسی مرتبط با پدیده گرد و غبار………………………………………………………………………………….50

 

جدول 1-5 داده‌های من کندال ایستگاه‌ها………………………………………………………………………………………………………..58

 

جدول 2-5 تعیین روند ایستگاه‌ها……………………………………………………………………………………………………………………58

 

جدول 3-5 مشخصات طوفان‌های گرد و غباری شاخص منطقه…………………………………………………………………………..67

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                                                                                صفحه

 

نمودار 1-5 روند تغییرات سال به سال روزهای گرد و غباری رشت، رامسر و گرگان……………………………………………..60

 

نمودار 2-5 تعداد روزهای گرد و غباری در استان مازندران………………………………………………………………………………..60

 

نمودار 3-5 تغییرات سال به سال روزهای گرد و غباری گرگان…………………………………………………………………………..61

 

نمودار 4-5 نمودار دایره‌ای فصلی گرد و غبار…………………………………………………………………………………………………….62

 

نمودار 5-5 نمودار پراکندگی ماهانه…………………………………………………………………………………………………………………63

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول     طرح تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- فصل اول: طرح تحقیق

 

1-1 مقدمه

 

از دیدگاه هواشناسی سینوپتیکی طوفان یک پدیده مخرب منحصر به فرد در روی نقشه‌های سینوپتیکی بوده که ترکیبی از پدیده‌های فشار، ابر، بارندگی و غیره را در بر گرفته و توسط رادار، قابل شناسایی است. در نواحی خشک و نیمه خشک پدیده گرد و غبار به اشكال مختلف مانند روز همراه با گرد و غبار یا طوفان گرد و غبار و گردباد به صورت مكرر اتفاق می‌افتد. در بیابان‌ها و مناطق خشك، تغییر سریع درجه حرارت هوا موجب ایجاد گرادیان فشار در نقاط مختلف آن و تشكیل بادهای قوی و دائمی می‌شود. به علاوه در این مناطق به دلیل كمبود رطوبت و پوشش گیاهی، چسبندگی ذرات به یكدیگر كاهش یافته و باد می تواند ذرات با قطر كمتر از 2میلی‌متر را از سطح خاك جدا نموده و با خود حمل كند. بسیاری از این ذرات قطری كم‌تر از 10 میكرون دارند و سرعت سقوط آن‌ها تحت تأثیر نیروی جاذبه زمین قابل اندازه‌گیری نیست.  بنابراین این ذرات در جو به صورت معلّق باقی می‌مانند، به این دلیل در نواحی بیابانی ممكن است هوا برای مدتی طولانی به حالت گرد و غبار باقی بماند. از این رو طوفان‌ها در مقیاس‌های ترنادو، طوفان رعد و برق، طوفان گرد و خاک و مانند آن ظاهر می‌شوند.

 

 از مهم‌ترین شرایط ایجاد گرد و غبار در كنار هوای ناپایدار، وجود یا عدم وجود رطوبت است به طوری كه اگر هوای ناپایدار رطوبت كافی داشته باشد، بارش و طوفان رعد و برق؛ و اگر فاقد رطوبت باشد، طوفان گرد و غبار ایجاد می‌نماید. نوع و پوشش گیاهی نیز در شدت وقوع گرد و غبار نقش مؤثری بازی می‌كنند. در واقع ایجاد گرد و غبار می‌تواند نوعی واكنش به تغییر پوشش گیاهی زمین باشد كه در این رابطه نقش فعالیت‌های انسانی را نیز در كنار شرایط طبیعی محیط‌های جغرافیایی باید در نظر گرفت. چنان‌چه در منطقه‌‌ای مانند شمال ایران که از نظر طبیعی مساعد برای گرد و غبار نیست چون هم دارای رطوبت بالا و هم دارای پوشش گیاهی متراکم است ولی به دلیل فعالیت‌های انسانی امروزه شاهد روزهای همراه با گرد و غبار در این منطقه هستیم.

 

طوفان‌های گرد و غبار به صورت کوتاه مدت هم، روی زندگی انسان اثر می‌گذارند. مهم‌ترین این تاثیرات کاهش قدرت دید و به وجود آوردن مشکلات بهداشتی مانند مشکلات تنفسی و لغو پرواز‌ها در نتیجه کاهش دید است. پدیده گرد و غبار در سال‌هاى اخیر از نظر غلظت و راه اندازى ذرات معلق، تداوم، وسعت و زمان آن متفاوت و بسیار بیش‌تر از طوفان‌هاى گرد و غبار گذشته است و این سبب نگرانى‌ بسیارى شده است. در این سال‌ها خشكسالى‌هاى مداوم، كاهش بارندگى و رطوبت نسبى محیط به همراه تشدید فاكتورهاى محیطى توسط انسان، نظیر استفاده بى رویه از منابع آبى و از بین رفتن پوشش گیاهی باعث گسترش شدید گرد و غبار شده است. از اصلی‌ترین عوامل ایجاد این پدیده وزش بادهای به نسبت شدید روی زمین‌های دارای شرایط مساعد برای ایجاد گرد و غبار است. این عوامل به همراه حرکت صعودی هوای ناشی از سامانه‌های جوی، انتقال قائم ذرات گرد و غبار معلق به ترازهای بالاتر جو را فراهم می‌کند. ذرات معلق، بر حسب اندازه‌ی قطر خود در لایه‌ها، به ترتیب از پایین به بالا قرار گرفته و سپس با جریان هوا، به حرکت در آمده و مناطق وسیعی را تحت پوشش قرار می‌دهد. بیش‌تر گرد و غبارهای فراگیر و گسترده‌ای که مشاهده می‌شود فرا محلی بوده و از نواحی دور و نزدیك دیگر منشأ می‌گیرد ولی ممکن است که ناشی از عوامل محلی باشد و ذرات از همان محل که گرد و غبار دیده می‌شود تشکیل ‌شود. طوفان‌های گرد و خاك و ماسه‌ای در مناطق مختلف تعاریف گوناگونی دارد، زیرا این پدیده در مكان‌های گوناگون و در شرایط مختلفی به وجود می‌آید. براساس توافق سازمان هواشناسی جهانی، هر گاه در ایستگاهی سرعت باد از 15 متر بر ثانیه تجاوز كند و دید افقی به علت گرد و غبار، به كمتر از یك كیلومتر برسد، طوفان خاك گزارش می‌شود. طوفان ماسه‌ای، به بادی اطلاق می‌شود كه بتواند ذرات با قطر 15/0 تا 30/0 میلی متر را تا ارتفاع 15 متر جابه جا كند، در این حالت، طوفان ماسه‌ای است لكن در طوفان خاك، ذرات معلق، ریزتر است (دهقان‌پور، 1384).

 

 

 

 

 

2-1 بیان مسئله

 

گرد و غبار یکی از پدیده‌های جوی است که وقوع آن باعث وارد شدن خسارت‌های بسیاری در زمینه‌های زیست محیطی، کشاورزی، حمل و نقل و سلامت می‌شود. طوفان گرد و غبار بیش‌تر در مناطق خشک و نیمه‌خشک به علت سرعت بالای وزش باد بر سطح خاک بدون پوشش گیاهی شکل گرفته و در شدیدترین حالت طوفان‌های گرد و غباری، غلظت ذرات معلق به 6000 میلی‌گرم در هر متر مکعب هوا می‌رسد (سانگ و همکاران، 2007: 112).  نتیجه بررسی‌ها نشان داده‌اند که عوامل محیطی و انسانی بر ایجاد و یا تشدید طوفان‌های گرد و غباری موثر می‌باشند. عوامل جغرافیایی و آب و هوایی نظیر توزیع نامناسب زمانی و مکانی بارندگی و وقوع خشکسالی از عوامل طبیعی و چرای بیش از حد دام‌ها، خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها، افزایش جمعیت، تغییر مسیر رودها و سدسازی‌ها از عوامل انسانی تشدید طوفان‌های گرد و غبار است (خوشحال دستجردی و همکاران، 1391). در سال‌های اخیر به علت دخالت‌های انسان در طبیعت و بهره‌برداری غیر اصولی از آن، پدیده گرد و غبار افزایش یافته و به این ترتیب مسئله گرد و غبار بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. افزایش گرد و غبار بر تشکیل ابرها و ریزش نزولات ( انگلستادلر و همکاران، 2006)، بیش‌تر شدن فلزات سنگین در جو ( وینا و همکاران، 2008)، آلودگی آب آشامیدنی و تشدید بیماری‌های گوارشی (کروگر و همکاران، 2004) تاثیر دارد. به ازای افزایش هر 10 میکروگرم گرد و غبار در متر مکعب هوا، بیماری‌های قلبی – عروقی12 درصد و سرطان ریه به میزان 14 درصد افزایش می‌یابد ( شاهسونی و همکاران، 1389).

 

 ایران به دلیل واقع شدن در کمربند خشک و نیمه‌خشک دنیا، پی در پی در معرض سیستم‌های گرد و غبار محلی و سینوپتیکی متعدد است. منشاء گرد و غبارهای تاثیرگذار بر ایران مناطقی مانند بیابان‌های شمال آفریقا، شبه‌جزیره عربستان، عراق و سوریه می‌باشد که آب و هوای آن‌ها بسیار خشک بوده و میانگین بارش کمی دارند. این گرد و غبارها به علت گرم‌تر شدن هوای زمین و بیش‌تر شدن سرعت بادها به ایران منتقل می‌شوند. ریزگردها به همراه حرکت صعودی هوای ناشی از سامانه‌های جوی به ترازهای بالاتر جو رفته و در آن‌جا، بر حسب اندازه‌ی قطر در لایه‌های هوا جا می‌گیرند. سپس با جریان هوا در ترازها، به حرکت در آمده و مناطق وسیعی را تحت پوشش قرار می‌دهند (آلپرت و گانور، 1993؛ دایان و همکاران، 1991). سیستم‌های گرد و غبار در ایران منجر به لغو پروازها، تعطیلی مدارس، ادارات و کارخانه‌ها، بروز بیماری‌های تنفسی مانند آسم شده (حسین‌زاده، 1376) و هم‌چنین، باعث کاهش محصولات کشاورزی تا 20 درصد می‌شود (شاهسونی و همکاران، 1389). در سال‌های اخیر به دلیل بروز خشکسالی‌ها به نظر می‌رسد که افزایشی در فراوانی وقوع این پدیده مخاطره‌انگیز آب و هوایی صورت گرفته که باعث بروز مشکلاتی در برخی مناطق کشور ایران شده است (رسولی و همکاران 1389). مناطق جنوبی دریای خزر بین کوه و دریا محصور بوده و به دلیل برخورداری از بارش­های خزری دارای میانگین بارش بیشتری نسبت به دیگر مناطق کشور می­باشند. این موضوع به همراه شرایط مناسب محیطی دیگر، پوشش گیاهی متراکمی را در اکثر مناطق شمال کشور ایجاد کرده است. با وجود اینکه کلیه شرایط محیطی حاکم در این منطقه عامل بازدارنده و مانع شکل‌گیری طوفان‌های گرد و غباری می‌باشند ولی هر از گاهی طوفان گرد و غباری در این مناطق مشاهده می­‌شود. هدف از این مطالعه، شناسایی الگوهای جوی موثر در ایجاد و انتقال گرد و خاک به حوضه جنوبی خزر، تعیین مسیر کلی حرکت طوفان، شناسایی تغییرات فراوانی مکانی و زمانی سامانه‌های همدیدی و مسیرهای انتشار است. در این راستا از داده‌های ثبت شده­ی هواشناسی، نقشه­های همدیدی و تصاویر ماهواره­ای استفاده شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   13

 

 

  14

 

 

14

 

 

   14

 

 

  17

 

 

17

 

 

گفتار دوم: اهمیت حقوق دریایی در ایران  19

 

 

بند اول :  قبل از انقلاب اسلامی   19

 

 

بند دوم :  بعد از انقلاب اسلامی   19

 

 

مبحث دوم: چارچوب اجرای حقوق دریایی.. 21

 

 

گفتار اول: ماهیت کشتی رانی دریایی   21

 

 

گفتار دوم: اقسام کشتی رانی به لحاظ طول سفر  22

 

 

بند اول: کشتی رانی ساحلی   22

 

 

بند دوم: کشتی رانی طولانی مدت   23

 

 

گفتار سوم: اقسام کشتی رانی بر حسب موضوعات آن  24

 

 

بند اول: کشتی رانی تجاری   24

 

 

بند دوم: کشتی رانی صیادی   24

 

 

بند سوم: کشتی رانی تفریحی و گردشگری   25

 

 

بند چهارم: کشتی رانی امدادی و نجات در دریا 26

 

 

بند پنجم: کشتی رانی عمومی   26

 

 

مبحث سوم: سیر تاریخی حقوق دریایی.. 26

 

 

گفتار اول: دوره ی قدیم  27

 

 

گفتار دوم: دوره ی میانی   27

 

 

گفتار سوم: دوره ی جدید  29

 

 

مبحث چهارم: یکسان سازی حقوق دریایی و حقوق دریایی در ایران. 30

 

 

گفتار اول : یکسان سازی حقوق دریایی   30

 

 

گفتار دوم : حقوق دریایی ایران  32

 

 

بند اول: قانون دریایی و سایر مقررات دریانوردی ایران  32

 

 

1-1 :  قانون دریایی مصوب 1343  32

 

 

1-2 :  مقررات قوانین مدنی، تجارت و امور گمرکی مرتبط با حمل و نقل دریایی   35

 

 

1-3 :  آیین نامه های اجرایی و دستورالعمل های دریایی   35

 

 

بند دوم: معاهدات چند جانبه ی بین ا لمللی دریایی که دولت ایران به آن ها پیوسته است   37

 

 

فصل دوم : نقش بیمه در صنعت کشتیرانی

 

 

مبحث اول : تعاریف و مبانی قرارداد بیمه. 43

 

 

گفتار اول :  تعریف قرارداد در بیمه  43

 

 

گفتار دوم :    اصول اساسی بیمه  43

 

 

بند اول : نفع قابل بیمه (insurable interest) 44

 

 

بند دوم :  حداکثر حسن نیت (utmost good faith) 44

 

 

بند سوم : جبران خسارت (indemnity) 44

 

 

بند چهارم : خطرات قابل بیمه شدن و خطرات غیر قابل بیمه شدن  46

 

 

مبحث دوم : مبانی بیمه کشتیرانی در صورت تصادم کشتی ها 47

 

 

گفتار اول :  قرارداد بیمه دریایی و تصادم کشتی ها 48

 

 

بند اول : تعریف بیمه دریایی   48

 

 

بند دوم :  مندرجات قرارداد بیمه دریایی   48

 

 

بند سوم :  خصوصیات بیمه دریایی   49

 

 

بند چهارم : کمال و حد اعلای حسن نیت در قرارداد بیمه دریایی   49

 

 

بند پنجم :  نفع قابل بیمه یا نفع بیمه ای   51

 

 

گفتار دوم : اقسام بیمه دریایی   51

 

 

بند اول : بیمه بدنه کشتی   51

 

 

بند دوم : بیمه کرایه محموله  52

 

 

بند سوم : سایر اقسام بیمه دریایی   52

 

 

گفتار سوم : انواع بیمه نامه های دریایی در صورت تصادم کشتی ها 52

 

 

بند اول : بیمه نامه شامل ارزش موضوع بیمه (valued policy) 53

 

 

بند دوم :  بیمه نامه فاقد ارزش موضوع بیمه (unvalued policy) 53

 

 

بند سوم : بیمه با پوشش باز (open cover insurance) 53

 

 

بند چهارم :  بیمه شناور (floating policy) 53

 

 

بند پنجم : بیمه نامه سفری (voyage policy) 54

 

 

بند هفتم :  بیمه نامه زمانی (time policy) 54

 

 

بند هشتم :  بیمه نامه مختلط (mixed policy) 54

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

 

گفتار چهارم :  خطرات و خسارات  تحت پوشش بیمه دریایی و کشتی ها در صورت تصادم آنها 54

 

 

بند اول :  خطراتی  تحت پوشش بیمه دریایی و کشتی ها 54

 

 

بند دوم :  خسارات در بیمه های دریایی   55

 

 

گفتار  پنجم : شروط یاکلوزهای متداول در قرارداد های بیمه در صورت تصادم کشتی ها 57

 

 

بند اول : شرط بدون خسارت خاص    58

 

 

بند دوم : شرط با خسارت   58

 

 

بند سوم : شرط خسارت منوط به فرانشیز مشخص     58

 

 

بند چهارم : شرط کلیه خطرات   58

 

 

59

 

 

بند اول : بیمه نامه اتکایی و بیمه نامه مضاعف (reinsurance and double insurance) 59

 

 

بند دوم :  الزامات یا وارانتی ها (warranties) 59

 

 

بند سوم :  انتقال بیمه نامه دریایی   60

 

 

بند چهارم :  ادعای خسارت از شرکت بیمه  61

 

 

مبحث سوم : بررسی مقررات بین المللی و مسئولیت متصدی حمل و نقل  در صورت بروز خسارت و تصادم کشتی ها 61

 

 

گفتار اول :  ماهیت حقوقی تعهد ایمنی   62

 

 

بند اول :  تعهد ایمنی به عنوان تعهدی به وسیله  62

 

 

بند دوم : تعهد ایمنی، به عنوان تعهدی به نتیجه  62

 

 

گفتار دوم :  مبنای مسئولیت در مقررات لاهه  64

 

 

گفتار چهارم :  مبنای مسئولیت در حقوق اسلامی   70

 

 

فصل سوم : جبران خسارات بیمه ایی در صورت تصادم کشتی ها 75

 

 

مبحث اول : پوشش جبرانی بیمه گران دریایی.. 77

 

 

گفتار اول : بیمه کشتی 77

 

 

بند اول : تلف کلی کشتی   78

 

 

بند دوم : تلف جزیی کشتی یا ورود صدمه به آن  81

 

 

بند سوم : خسارات مشترک   85

 

 

بند چهارم : هزینه نجات   87

 

 

بند پنجم : بیمه مسوولیت مدنی ناشی از تصادم  87

 

 

گفتار دوم : بیمه کالا  89

 

 

بند اول : تلف کلی کالا  90

 

 

بند دوم : تلف جزیی یا آسیب دیدگی کالا  90

 

 

بند سوم : هزینه خاص، خسارت مشترک و هزینه نجات   92

 

 

گفتار سوم : بیمه کرایه حمل  92

 

 

گفتار چهارم : قائم مقامی بیمه گر  95

 

 

مبحث دوم  : پوشش جبرانی انجمنهای حمایت و جبران خسارت… 96

 

 

گفتار اول : توصیف انجمنها 96

 

 

گفتار دوم : گستره پوشش بیمه ای انجمنها 97

 

 

نتیجه گیری : 100

 

 

منابع و مآخذ: 101

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بند اول : تعریف بزه دیده …………………………………………………………….. 17

 

بند دوم : اقسام بزه دیده……………………………………………………………….. 19

 

الف : بزه دیده حقیقی و بزه دیده حقوقی ……………………………………………… 19

 

ب : بزه دیده مستقیم و بزه دیده غیر مستقیم…………………………………………… 19

 

پ : بزه دیده نخستین و بزه دیده ثانویه……………………………………………….. 19

 

گفتار دوم : مبانی حقوقی حمایت از بزه دیده ………………………………………… 20

 

بند اول : حمایت از بزه دیده در حقوق ایران ………………………………………… 20

 

بند دوم :  حمایت از بزه دیده در اسناد بین المللی ……………………………………. 21

 

الف : اعلامیه اصول بنیادی عدالت برای بزه دیدگان ………………………………… 21

 

ب : اصول و قواعد بین المللی ناظر به عملکرد پلیس………………………………… 22

 

مبحث دوم : آسیب های ناشی از جرم ……………………………………………….. 24

 

گفتار اول : مفهوم و اقسام آسیب های ناشی از جرم………………………………….. 24

 

بند اول : تعریف آسیب های ناشی از جرم……………………………………………. 24

 

بند دوم : اقسام آسیب های ناشی از جرم……………………………………………… 24

 

الف : آسیب های مادی………………………………………………………………. 24

 

1 – آسیب های جسمانی……………………………………………………………… 24

 

2 – آسیب های مالی…………………………………………………………………. 26

 

ب : آسیب های معنوی………………………………………………………………. 27

 

1 – تعریف و مصادیق آسیب های معنوی……………………………………………. 27

 

2 – نحوه ارزیابی آسیب های معنوی……………………………………………….. 29

 

پ : آسیب های منافع ممکن الحصول ………………………………………………. 32

 

بخش دوم : پلیس و کاهش آسیب های ناشی ازجرم …………………………………. 33

 

فصل نخست : رفتار پلیس با رعایت کرامت بزه دیده ………………………………. 34

 

مبحث اول : رفتار همراه با احترام به بزه دیده……………………………………… 35

 

گفتار اول : استاندارد سازی رفتار پلیس …………………………………………… 35

 

بند اول : منشور اخلاقی پلیس………………………………………………………….   35

 

بند دوم : منشور حقوق مراجعین به پلیس………………………………………………   36

 

گفتار دوم : توجه و همدردی  بزه دیده …………………………………………………. 37

 

بند اول : توجه به نگرانی ، آلام ، دیدگاهها و نیازهای بزه دیده…………………………. 37

 

بند دوم : همدردی و حفظ آبروی بزه دیده………………………………………………. 38

 

بند سوم : مشارکت دادن بزه دیده در فرایند کیفری……………………………………… 39

 

گفتار سوم : تقویت و توسعه سازمان پلیس و نهادهای حامی بزه دیده در آن…………….. 41

 

بند اول : تقویت و تجهیز سازمان پلیس…………………………………………………. 41

 

بند دوم : توسعه نهادهای حامی بزه دیده در سازمان پلیس………………………………. 41

 

الف : مددکاری اجتماعی……………………………………………………………….. 41

 

ب : خدمات مشاوره حقوقی…………………………………………………………….. 44

 

1 – ارائه اطلاعات ضروری به بزه دیده ……………………………………………… 44

 

2 – ارائه اطلاعات و آموزش همگانی…………………………………………………. 45

 

مبحث دوم : حفظ امنیت ، شئونات و حریم خصوصی بزه دیده…………………………. 46

 

گفتار اول : حفاظت از امنیت بزه دیده………………………………………………….. 46

 

بند اول : حفاظت از امنیت بزه دیده در رویاروئی با متهم………………………………. 46

 

بند دوم : حفاظت از امنیت بزه دیده و شهودش در برابر تهدیدات………………………. 47

 

گفتار دوم : حفاظت از شئونات و حریم خصوصی بزه دیده…………………………….. 51

 

بند اول : تعریف شئونات و حریم خصوصی بزه دیده…………………………………… 51

 

بند دوم : حفاظت از هویت و اطلاعات بزه دیده ……………………………………….. 52

 

فصل دوم : واکنش پلیس در مقابله با جرم………………………………………………. 54

 

مبحث اول : آگاهی و اقدام فوری پلیس…………………………………………………. 54

 

گفتار اول : آگاهی پلیس از جرم………………………………………………………… 54

 

بند اول : دسترسی بزه دیده به پلیس و اعلام شکایت…………………………………….  54

 

الف : دسترسی بزه دیده به پلیس…………………………………………………………  55

 

ب : اعلام شکایت بزه دیده ……………………………………………………………..  55

 

بند دوم : اعلام جرم……………………………………………………………………… 57

 

الف : اعلام جرم در پاسگاه پلیس ……………………………………………………….. 57

 

ب : اعلام جرم به پلیس 110 …………………………………………………………… 57

 

بند سوم : آگاهی از جرائم مشهود………………………………………………………… 58

 

گفتار دوم : اقدام قضائی فوری پلیس…………………………………………………….. 61

 

بند اول : حفظ صحنه ، آثار و دلایل جرم………………………………………………… 61

 

الف : حفظ صحنه و معاینه محل…………………………………………………………. 62

 

ب : ضبط آلات و ادوات جرم……………………………………………………………  63

 

بند دوم : تحقیق ، بازجوئی و جمع آوری ادله …………………………………………..   64

 

الف : تحقیقات محلی ……………………………………………………………………   64

 

ب : تفتیش اماکن و اشیاء متهم ………………………………………………………….   66  

 

پ : مراقبت از فرار یا مخفی شدن متهم ………………………………………………..   69

 

ت : احضار و جلب و تحقیق از شهود بزه دیده………………………………………….   71

 

ث : نیابت قضائی در جهت حمایت از بزه دیده………………………………………….   73

http://pifo.ir/%d9%be%d8%a7%db%8

 

 

بند سوم : گزارش به مقامات قضائی و اجرای تصمیمات آنان…………………………..   74  

 

الف : تکمیل پرونده و تنظیم گزارش نهائی……………………………………………..   74

 

ب : ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضائی……………………………………………   76

 

پ : استرداد اشیا و اموال بزه دیده………………………………………………………   80

 

مبحث دوم : پیشگیری از تکرار و توسعه بزه دیدگی …………………………………..   82

 

گفتار اول : پیشگیری از وقوع بزهکاری ………………………………………………   82

 

گفتار دوم : پیشگیری از تکرار بزه دیدگی …………………………………………….   85

 

بند اول : پیشگیری از تکرار بزه دیدگی زنان …………………………………………   88

 

بند دوم  : پیشگیری از تکرار بزه دیدگی کودکان ……………………………………..   91

 

بند سوم : پیشگیری از تکرار بزه دیدگی سالمندان و ناتوانان بزه دید……………………  94 

 

مبحث سوم : میانجیگری کیفری پلیس…………………………………………………… 97

 

گفتار اول : اهداف میانجیگری کیفری…………………………………………………..  98

 

گفتار دوم : پلیس و عدالت ترمیمی……………………………………………………..  99 

 

نتیجه و پیشنهاد ها…………………………………………………………………….  101

 

الف : نتیجه ها……………………………………………………………………….   101

 

ب : پیشنهادها………………………………………………………………………..   102 

 

منابع و مآخذ………………………………………………………………………….  103 

 

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………   106

 

چکیده:

 

امروزه جرم شناسان و حقوقدانان کیفری توجه خاصی به جایگاه و موقعیت پلیس در مورد  خدمات رسانی و کمک به بزه دیدگان جرایم دارند. نقش پلیس در اولین مرحله ورود افراد به نظام عدالت کیفری آشکار می شود.عموم مردم همواره این نظام را با پلیس می شناسند. از آنجا که در مرحله نخستین ورود به نظام عدالت کیفری امکان بیشترین تعرض به حقوق بنیادی و اساسی افراد مشاهده می شود توجه خاص حقوقدانان را به خود معطوف داشته است. بنابراین امروزه توجه به جایگاه علمی پلیس، وضع قوانین و مقررات محدودکننده، تعرض به حقوق بنیادی بشر، توسل به شیوه ها و اقدامات پیشگیرانه و حمایتی با هدف کاهش میزان جرایم بر سیاست جنایی نظام های مختلف تأثیر گذاشته است. کاهش آسیب های ناشی از جرم یکی از وظایف دولت ها و نهادهای رسمی است و برای تحقق کامل آن تشکیل نهادها و ارگان های مختلف اجتماعی و هماهنگی بین آنها اهمیت دارد.

 

پلیس به عنوان یکی از ارگان های دولتی مرتبط با مقوله آسیب های ناشی از جرم، با شناسایی افراد  آسیب دیده و بزه دیدگان بالقوه بر وضعیت وشرایط قبل، حین و بعد از ارتکاب جرم تأثیر می گذارد و فرصت ارتکاب جرم را برای مجرمان محدود می سازد و با مداخله در وضعیت بحران و نجات اشخاص آسیب دیده در صحنه های جرم و کاهش مشکلات و دغدغه های آنان در مراحل مختلف سیستم عدالت کیفری نقش بسزایی دارد.

 

بی تردید پلیس با کنار نهادن شیوه های منسوخ دهه های پیشین، با رویکرد نو یا اجتماع گرایی و مشارکت مداری می تواند در راهبردهای حمایتی وخدمات رسانی به بزه دیدگان به صورت مستقیم و غیر مستقیم شرکت جسته و نقش مؤثر و قابل توجه خود را در تحقق عدالت برای بزه دیدگان عملی سازد.

 

واژگان کلیدی: پلیس، آسیب دیده جرم، پیشگیری، بزه دیدگی، حمایت

 

مقدمه

 

الف) بیان مسئله

 

سیاست جنایی هر کشور مبین پاسخ و واکنش آن جامعه نسبت به پدیده مجرمانه می باشد. خانم دلماس مارتی که از اساتید برجسته فرانسوی می باشد، سیاست جنایی را چنین تعریف می کند”مجموعه روشهایی که به وسیله آن بشر اجتماعی پاسخ های خود را به پدیده مجرمانه سازمان دهی میکند”.

 

پاسخ های جامعه به پدیده مجرمانه هم توسط مراجع دولتی و هم توسط مراجع اجتماعی صورت  می گیرد. یکی از مراجع دولتی در پاسخ به پدیده مجرمانه پلیس آن کشور است. از سوی دیگر دامنه پدیده مجرمانه شامل جرم، مجرم و بزه دیده است. موضوع بحث این تحقیق در مورد پاسخ پلیس به بزه دیده می باشد.

 

بزه دیده در اثر جرم متحمل آسیب ها و خساراتی می شود. نحوه پاسخ دهی مراجع دولتی به بزه دیده  می تواند در کاهش آسیب های بزه دیده و دفاع از حقوق او مؤثر باشد. نقش پلیس به عنوان اولین نهادی که بزه دیده به آن مراجعه می کند در کاهش آسیب ها و خسارات او بسیار چشمگیر و قابل توجه است. این تحقیق به دنبال نقش پلیس و اقداماتش در کاهش آسیب هایی است که از ناحیه جرم متوجه بزه دیده می شود می باشد.

 

ب) سابقه تحقیق

 

با توجه به اهمیت رفتار پلیس با مراجعین بزه دیده، برآن شدم تا موضوع تحقیق خود را با عنوان نقش پلیس در کاهش آسیب های ناشی از جرم انتخاب نمایم. با تحقیقاتی که با کمک استاد گرانقدر خود انجام دادیم دو پایان نامه در دانشگاه تهران عیناً با همین موضوع توسط آقایان مسعود قاسمی در پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتر میرعظیم قوام در رساله دکتری یافت شد که کمک شایانی در گردآوری مطالب نمود.

 

شایان ذکر است مطالعه مقالاتی که در مورد پلیس و بزه دیده وجود داشت به خصوص مقاله” حقوق بزه دیدگان و خواست های آنان از پلیس” از دکتر قوام هم کمک فراوانی کرد. پایان نامه دکتر عبدالعلی توجهی هم کمک وافری در شناخت جایگاه بزه دیدگان و حمایت از آنان انجام داده است. مقالات و پایان نامه های دیگری هم وجود دارد که به صورت کلی به موضوع پلیس پرداخته اند.

 

توضیح براینکه با وجود اهمیت این موضوع و اهمیت حمایت از بزه دیدگان به خصوص توسط پلیس میزان منابع و تحقیقاتی که به این مهم پرداخته است اندک می باشد و امید است در آینده بیشتر به این موضوع پرداخته شود.

 

پ)اهداف تحقیق:

 

 

1. بررسی وتبیین نقش پلیس درکاهش آسیب های ناشی ازجرم

 

1. ارزیابی و سنجش نقادانه حقوق بزه دیده در حقوق ایران

 

1. بررسی رفتار و عملکرد پلیس با بزه دیده و تبیین میزان موفقیت عملکرد پلیس

 

1. بررسی اقدامات پلیس در کاهش آسیب های ناشی از جرم

 

1. بررسی قوانین ناظر به نقش پلیس در کاهش آسیب های ناشی از جرم در حقوق ایران