2-1- 4-6- طعم دهنده‌ها 10

 

2-1- 4-7- اینولین.. 10

 

2-1-5- پروبیوتیک‌ها 10

 

2-1-5-1- تاریخچه استفاده از پروبیوتیک‌ها 10

 

2-1-5-2-تعریف پروبیوتیک… 11

 

2-1-5-3-خصوصیات پروبیوتیک… 12

 

2-1-5-4-مهمترین تولیدات پروبیوتیک‌ها 12

 

2-2- بررسی پیشینه تحقیق.. 13

 

2-2-1- شیر تخمیری.. 13

 

2-2-2- پروبیوتیک‌ها 13

 

2-2-2-1-  اثرات درمانی و پیشگیری کننده پروبیوتیک‌ها 13

 

2-2-2-2-مهمترین پروبیوتیک‌های مصرفی.. 15

 

2-2-2-3-  عوارض جانبی مصرف لاکتوباسیلوس‌های پروبیوتیک… 15

 

2-2-2-4- اثرات مفید باکتری‌های پروبیوتیک… 16

 

2-2-2-4- فرآورده‌های پروبیوتیک… 17

 

2-2-2-5- باکتری‌های غالب در بستنی پروبیوتیک… 17

 

2-2-2-6- اکولوژی لاکتوباسیلوس‌ها 18

 

2-2-3- بستنی پروبیوتیک… 19

 

2-2-3-1- انواع بستنی پروبیوتیک… 19

 

2-2-3-2- موانع تولید بستنی پروبیوتیک… 20

 

2-2-3-3-راهکارهای رفع موانع تولید بستنی پروبیوتیک… 20

 

2-2-4- مایکوتوکسین‌ها 20

 

2-2-4-1-عوامل موثر در رشد قارچ‌ها و تولید مایکوتوکسین در مواد غذایی.. 21

 

2-2-5- آفلاتوکسین‌ها 24

 

2-2-5-1- بررسی کوتاه تاریخچه آفلاتوکسین.. 26

 

2-2-5-2- آسیب شناسی آفلاتوکسین‌ها 27

 

2-2-5-3- میکروبیولوژی آفلاتوکسین‌ها 28

 

2-2-5-4- قارچ‌های تولید کننده آفلاتوکسین‌ها 29

 

2-2-5-5- قوانین استاندارد بین المللی.. 30

 

2-2-5-6- محدودیت‌های جهانی آفلاتوکسین‌ها در تغذیه. 31

 

2-2-5-7- روش‌های کاهش آفلاتوکسین: 32

 

2-2-5-8-آفلاتوکسین در شیر. 33

 

2-2-5-9-ارزیابی وکنترل آلودگی.. 35

 

2-2-5-10- روش‌های تست کردن. 35

 

2-2-6-کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا. 36

 

2-2-6-1- دستگاهHPLC.. 37

 

2-2-6-2- آشکار ساز. 38

 

2-2-6-3- متد های اندازه گیری.. 39

 

2-2-6-4- حلال‌های HPLC.. 39

 

2-2-6-5- آماده سازی و کار با دستگاه 40

 

 

2-3- مروری بر تحقیقات گذشته. 41

 

2-4- تجزیه زیستی مایکوتوکسین‌ها، موقعیت های فعلی و رویکرد های آتی.. 52

 

2-4-1- حذف آلودگی با استفاده از تخمیر. 52

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها 58

 

3-1- اساس کار. 59

 

3-2- مواد مورد استفاده در تهیه بستنی.. 61

 

3-3- تجهیزات و دستگاه‌های مورد استفاده در تهیه و آزمایش‌های بستنی.. 62

 

3-4- مواد و تجهیزات مورد نیاز جهت اندازه گیری آفلاتوکسین M1 63

 

3-5- روش‌ها 65

 

3-5-1- متغیرهای پژوهش…. 65

 

3-5-2- آزمون های مربوط به شیر خشک… 65

 

3-5-3- آزمایشات انجام شده بر روی شربت بستنی در زمان تخمیر. 66

 

3-5-3-1- آزمون تعیین pH.. 66

 

3-5-3-2- آزمون رشد جمعیت میکروبی.. 66

 

3-5-3-3- تهیه استاندارد کاری آفلاتوکسین M1 جهت سنجش مقادیر آفلا توکسین.. 66

 

3-5-4- ملاحظههای ایمنی و احتیاطات… 67

 

3-5-6- آمادهسازی ستون های ایمونوافینیتی.. 68

 

3-5-7- آزمایش های انجام شده بر روی بستنی.. 69

 

3-5-7- 1- آزمون کشت میکروبی.. 69

 

3-6- طرح آماری.. 69

 

فصل چهارم: نتایج و بحث… 70

 

4-1- نتایج بدست آمده از مرحله کالیبراسیون دستگاه HPLC و اندازهگیری آفلاتوکسین در شیر. 71

 

4-1-1- نتایج حاصل از ترسیم منحنی کالیبراسیون و محدودیت های تشخیص و شناسایی.. 71

 

4-1-2- بررسی میزان گزینش پذیری و تداخلات… 72

 

4-2- ارزیابی تغییرات pH در مرحله گرمخانه گذاری.. 74

 

4-3- ارزیابی تاثیر غلظت آفلاتوکسین M1  بر تغییرات رشد جمعیت میکروبی لاکتوباسیلوس رامنوس GG در مرحله گرمخانه گذاری.. 77

 

4-4- ارزیابی تاثیر غلظت آفلاتوکسین M1  بر تغییرات رشد جمعیت میکروبی بیفیدوباکتریوم لاکتیس 12BB در مرحله گرمخانه گذاری.. 79

 

4-5- ارزیابی تغییرات آفلاتوکسین M1 در طی حرارت دادن وگرمخانه گذاری.. 82

 

6-4 ارزیابی تاثیر غلظت آفلاتوکسین M1  بر تغییرات رشد جمعیت میکروبی لاکتوباسیلوس رامنوس GG در مدت زمان نگهداری.. 87

 

4-7- ارزیابی تاثیر غلظت آفلاتوکسین M1  بر تغییرات رشد جمعیت میکروبی بیفیدوباکتریوم لاکتیس 12BB در مدت زمان نگهداری.. 88

 

4-8- ارزیابی تغییرات آفلاتوکسین M1 در مدت زمان نگهداری.. 91

 

فصل پنجم: نتیجه گیری کلی و پیشنهادات… 92

 

5-1- نتیجه‌گیری کلی.. 93

 

2-5- پیشنهادات… 94

 

فهرست منابع.. 95

 

پیوست‌ها 106

 

فهرست جدول‌ها

 

جدول 3-1: مواد مورد استفاده در تحقیق.. 61

 

جدول3-2: دستگاه‌های مورد استفاده در تحقیق.. 62

 

جدول3-3: مواد مورد نیاز جهت اندازه گیری آفلاتوکسین M1. 63

 

جدول3-4: تجهیزات مورد نیاز جهت اندازه گیری آفلاتوکسین M1. 64

 

جدول 3-5 : متغیرهای مورد استفاده در فرمول. 65

 

جدول 3-6: آزمون‌های شیمیایی مربوط به شیرخشک… 65

 

جدول 4-1 : مقادیر حاصل از نتایج  آفلاتوکسین در دستگاه  HPLC.. 72

 

جدول شماره 4-2 : اثر زمان و غلظت آفلاتوکسین بر pH.. 75

 

جدول شماره 4–3 : اثرزمان و غلظت آفلاتوکسین بررشدجمعیت میکروبی لاکتوباسیلوس رامنوس GG.. 77

 

جدول شماره 4–4: اثرزمان و غلظت آفلاتوکسین بررشدجمعیت میکروبی بیفیدوباکتریوم لاکتیس12BB.. 79

 

جدول 4 – 5 : غلظت آفلاتوکسین در شیر و بستنی حین تولید و نگهداری در 4 درجه سانتی گراد. 83

 

جدول شماره 4 – 6: اثر زمان و غلظت آفلاتوکسین بررشد جمعیت میکروبی لاکتوباسیلوس رامنوس GG در مرحله نگهداری   87

 

جدول شماره 4 – 7 : اثر زمان و غلظت آفلاتوکسین بر رشد جمعیت میکروبی بیفیدوباکتریوم لاکتیسBB12 در مرحله نگهداری   89

 

فهرست نمودارها

 

نمودار (3-1) شماتیک فرایند تولید. 60

 

2-1-  ماهی قزل آلای رنگین كمان…………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

4

 

 

 

1-2-1-  نیازمندی های محیطی………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

4

 

 

 

2-2- 1- فیزیولوژی دستگاه گوارش و آنزیمهای گوارشی  ………………………………………………………………………………….

 

 

4

 

 

 

3-1- تغذیه و نیازهای تغذیه ای ماهیان …………………………………………………………………………………………………………….

 

 

6

 

 

 

1-3-1- پروتئین  …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

6

 

 

 

1-1-3-1-  استفاده از منابع پروتئینی گیاهی ………………………………………………………………………………………………………

 

 

8

 

 

 

2-1-3-1-  مشکلات پروتئین های گیاهی برای ماهیان گوشتخوار………………………………………………………………………..

 

 

8

 

 

 

3-1-3-1-  فاکتورهای ضد تغذیه ای ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

2-3-1- لیپیدها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

11

 

 

 

1-2-3-1- اسیدهای چرب …………….. ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

12

 

 

 

2-2-3-1- سنتز داخلی و تبدیل زیستی اسیدهای چرب ……………………………………………………………………………………..

 

 

17

 

 

 

3-2-3-1- اسیدهای چرب ضروری آبزیان ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

 

18

 

 

 

4-2-3-1- نقش اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره در تغذیه آبزیان………………………………………………………………..

 

 

18

 

 

 

5-2-3-1- نشانه های کمبود اسیدهای چرب …………………………………………………………………………………………………….

 

 

19

 

 

 

6-2-3-1- میزان چربی و اسید چرب مورد نیاز آبزیان پرورشی  ………………………………………………………………………….

 

 

19

 

 

 

7-2-3-1- قابلیت هضم پذیری چربیها  ……………………………………………………………………………………………………………

 

 

20

 

 

 

8-2-3-1- منابع چربی جیره آبزیان …………………………………………………………………………………………………………………

 

 

20

 

 

 

1-8-2-3-1- روغن ماهی………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

21

 

 

 

2-8-2-3-1- روغن های گیاهی و تركیب اسیدهای چرب …………………………………………………………………………………

 

 

22

 

 

 

1-2-8-2-3-1- آفتابگردان (Heliaanthus annus L.Var marcocarpus DC) ………………………………………..

 

 

22

 

 

 

2-2-8-2-3-1- سویا (Glycine max (L.) Merr.)………………………………………………………………………………………

 

 

23

 

 

 

3-2-8-2-3-1- شلغم روغنی (B. juncea) و كانولا ( Brassica napus L.  و B. rapa L.)…………………………

 

 

24

 

 

 

4-2-8-2-3-1- گلرنگ معمولی (Carthamus tinctorius) ………………………………………………………………………….

 

 

25

 

 

 

5-2-8-2-3-1- بذر کتان (Linum usitatissimum)……………………………………………………………………………………..

 

 

26

 

 

 

3-3-1- نیازهای معدنی و ویتامینی قزل الای رنگین کمان …………………………………………………………………………………..

 

 

26

 

 

 

4-1- مرور منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

29

 

 

 

 

 

 

فصل دوم: مواد و روشها

 

 

 

 

1-2- مرحله تهیّه اجزای غذایی و ساخت جیره های آزمایشی ……………………………………………………………………………..

 

 

32

 

 

 

2-2-  تهیه و ذخیره سازی ماهیان …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

34

 

 

 

3-2- زیست سنجی ماهیان (بیومتری) ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

35

 

 

 

5-2- آنالیز شیمیایی نمونه های غذایی و بافت عضله ماهیان ………………………………………………………………………………..

 

 

35

 

 

 

1-5-2- تعیین میزان پروتئین ……………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

35

 

 

 

2-5-2- تعیین میزان چربی کل ……… ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

36

 

 

 

2-5-2- تعیین میزان رطوبت ……………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

36

 

 

 

3-5-2-  تعیین میزان خاكستر ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

37

 

 

 

4-5-2-  تعیین میزان کربوهیدرات ………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

37

 

 

 

5-5-2- تعیین تركیب و میزان اسیدهای چرب …………………………………………………………………………………………………..

 

 

37

 

 

 

6-2- محاسبه هضم پذیری ظاهری …………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

39

 

 

 

1-6-2- تهیه غذا و نمونه مدفوع ماهیان ……………………………………………………………………………………………………………

 

 

39

 

 

 

7-2- سنجش فعالیت های آنزیمی …………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

40

 

 

 

1-7-2- تهیه عصاره آنزیمی …………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

40

 

 

 

2-7-2- سنجش غلظت پروتئین محلول ……………………………………………………………………………………………………………

 

 

40

 

 

 

3-7-2- سنجش فعالیت آنزیم آلفا- آمیلاز ………………………………………………………………………………………………………..

 

 

41

 

 

 

4-7-2- سنجش فعالیت آنزیم لیپاز …………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

43

 

 

 

8-2- بررسی­های ایمنی شناسی ………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

44

 

 

 

1-8-2- خون گیری و تهیه سرم ………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

44

 

 

 

2-8-2- فعالیت راه میانبر سیستم کمپلمان …………………………………………………………………………………………………………

 

 

45

 

 

 

3-8-2- فعالیت لیزوزیم ………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

47

 

 

 

4-8-2- اندازه گیری میزان توتال ایمونوگلوبولین ……………………………………………………………………………………………….

 

 

48

 

 

 

9-2-  بررسی فاكتورهای خونی ……………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

48

 

 

 

1-9-2- شمارش تعداد گلبول های سفید در میكرولیتر خون ……………………………………………………………………………….

 

 

48

 

 

 

2-9-2- اندازه گیری درصد هماتوكریت خون ……………………………………………………………………………………………………

 

 

49

 

 

 

3-9-2- اندازه گیری غلظت هموگلوبین خون ……………………………………………………………………………………………………

 

 

49

 

 

 

10-2- استرس آنوكسی ………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

49

 

 

 

1-10-2-  اندازه گیری میزان گلوکز …………………………………………………………………………………………………………………

 

 

50

 

 

 

2-10-2- روش اندازه گیری کورتیزول …………………………………………………………………………………………………………….

 

 

50

 

 

 

11-2- ارزیابی تجربی طعم و بوی ماهیان ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

50

 

 

 

12-2- فورمول ها و روابط محاسباتی ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

51

 

 

 

12-2-  تجزیه و تحلیل آماری …………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

51

 

 

 

فصل سوم: نتایج

 

 

 

 

 

1-3- نتایج مربوط به آنالیز ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی ……………………………………………………………………………

 

 

52

 

 

 

2-3- نتایج حاصل از شاخص های رشدی ماهیان ………………………………………………………………………………………………

 

 

52

 

 

 

3-3- نتایج مربوط به ترکیب شیمیایی بافت عضله ماهیان……………………………………………………………………………………..

 

 

54

 

 

 

4-3- نتایج مربوط به کارایی تغذیه ای ماهیان……………………………………………………………………………………………………..

 

 

55

 

 

 

5-3- نتایج مربوط به ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان…………………………………………………………………………..

 

 

56

 

 

 

6-3- نتایج مربوط به فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان ……………………………………………………….

 

 

59

 

 

 

7-3- نتایج مربوط به فعالیّت سیستم ایمنی همورال ماهیان …………………………………………………………………………………..

 

 

60

 

 

 

8-3- نتایج مربوط به فاکتورهای خونی ماهیان …………………………………………………………………………………………………..

 

 

61

 

 

 

9-3- نتایج بازماندگی ماهیان در برابر استرس کمبود اکسیژن ……………………………………………………………………………….

 

 

61

 

 

 

1-9-3- نتایج تغییرات گلوکز و کوتیزول سرم خون ماهیان در برابر استرس کمبود اکسیژن ……………………………………..

 

 

62

 

 

 

10-3- نتایج ارزیابی تجربی طعم و بوی ماهیان ………………………………………………………………………………………………….

 

 

62

 

 

 

فصل چهارم: بحث

 

 

63

 

 

 

1-4- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

70

 

 

 

2-4- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

71

 

 

 

فصل پنجم: منابع

 

 

72

 

 

 

فصل ششم: ضمیمه

 

 

82

 

 

 

1-6- نمودارها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

82

 

 

 

1-1-6- نمودار مربوط به نتایج بیومتری (وزن و طول) ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش ……………

 

 

82

 

 

 

2-1-6- نمودار مربوط به درصد هضم پذیری پروتئین و چربی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش ..

 

 

82

 

 

 

3-1-6- نمودار مربوط به ضریب ارزش تولیدی پروتئین و چربی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش

 

 

83

 

 

 

4-1-6- نمودار مربوط به نتایج فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز30………………………….

 

 

83

 

 

 

5-1-6- نمودار مربوط به نتایج مربوط به فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز60……………..

 

 

83

 

 

 

6-1-6-  نمودار مربوط به فعالیّت سیستم ایمنی همورال ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورشی ………..

 

 

84

 

 

 

7-1-6-  نمودار مربوط درصد بازماندگی، میزان گلوکز و کورتیزول ماهیان پس از 2 ساعت شرایط کمبود اکسیژن …….

 

 

84

 

 

 

2-6- تصاویر …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

84

 

 

 

1-2-6- تصویر تانکهای پرورشی ……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

84

 

 

 

2-2-6- تصویر خونگیری ماهیان از ورید ساقه دمی …………………………………………………………………………………………..

 

 

85

 

 

 

3-2-6- تصویر مربوط به محیط استرس ماهیان در شرایط کمبود اکسیژن ……………………………………………………………..

 

 

85

 

 

 

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

86

 

 

 

 

فهرست جداول و نمودارها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان جداول	صفحه
جدول 1-1- تولیدات جهانی روغن ماهی و برخی از روغنهای گیاهی از سال 1980 تا 2006	3
جدول 2-1- نیازهای زیستی قزل آلا	4
جدول 3-1- احتیاجات اسید آمینه‌های ضروری در برخی ماهیان	7
جدول 4-1- ترکیبات عمومی آرد ماهی و پروتئین گیاهی مورد استفاده ماهیان گوشتخوار	9
جدول5-1- اسید آمینه ضروری مهم در ترکیبات پروتئین گیاهی استفاده شده در غذای تجاری آزاد ماهیان	10
جدول 6-1- میزان فسفر و اسید فیتیک در آرد ماهی و آرد برخی پروتئین های گیاهی	11
جدول 7-1- میزان اسید لینولئیك موجود در روغن های گیاهی و چربی های حیوانی	16
جدول8-1- نیاز آبزیان پرورشی به اسیدهای چرب ضروری	20
جدول 9-1- میانگین مقادیراسیدهای چرب موچود در روغن ماهی	22
جدول 10-1- تركیب اسیدهای چرب روغن آفتابگردان	23
جدول 11-1- تركیب اسیدهای چرب روغن سویا	24
جدول 12-1- تركیب اسیدهای چرب اصلی در روغن كانولا و شلغم روغنی	25
جدول 13-1- ترکیب اسیدهای چرب روغن های اولئیک و لینولئیک گلرنگ	26
جدول 14- 1- تركیب اسیدهای چرب اصلی در روغن بذر کتان (درصد وزنی)	26
جدول 15-1- نیازهای معدنی ماهی قزل آلای رنگین كمان	27
جدول 16-1- حداقل نیازهای ویتامینی آزاد ماهیان	28
جدول 1-2- میزان (درصد) منابع پروتئین و روغن مورد استفاده در بین گروههای آزمایشی	32
جدول 2-2- ترکیب اجزای غذایی تیمارهای آزمایشی	33
جدول 3-2-  ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی	34
جدول 4-2- غلظت های مختلف آلبومین سرم گاوی	40
جدول 5-2- ترکیب بافر PBS	46
جدول 4-2- تركیب محلول نات- هریك (Nott Herick)	48
جدول 1-3- نتایج مربوط به آنالیز ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی	52
جدول 2- 3- نتایج بیومتری (وزن و طول) ماهیان قزل آلای رنگین كمان در طول دوره پرورش	53
جدول 3- 3- نتایج مربوط به افزایش رشد ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش	54
جدول 4- 3- نتایج مربوط به شاخص های رشدی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش	54
جدول 5-3- شاخص های رشدی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در ابتدای دوره پرورش	54
جدول 6- 3- نتایج مربوط به ترکیب شیمیایی بافت عضله ماهیان قزل آلای رنگین كمان در ابتدای دوره پرورش	55
جدول 7- 3- نتایج مربوط به ترکیب شیمیایی بافت عضله ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش	55
جدول 8- 3- نتایج مربوط به کارایی تغذیه ای ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش	56
جدول 9- 3- نتایج مربوط به ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورشی	57
جدول 10- 3- نتایج مربوط به ترکیب اسیدهای چرب جیره غذایی گروههای آزمایشی ماهیان در ابتدای دوره پرورشی	58
جدول 11- 3- نتایج فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در ابتدای دوره پرورشی	59
جدول 12- 3- نتایج فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز 30	60
جدول 13- 3- نتایج مربوط به فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز 60	60
جدول 14- 3- نتایج مربوط به فعالیّت سیستم ایمنی همورال ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورشی	61
جدول 15- 3- نتایج مربوط به فاکتورهای خونی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز 60	61
جدول 16- 3- نتایج مربوط به درصد بازماندگی ماهیان قزل آلای رنگین كمان پس از 2 ساعت استرس کمبود اکسیژن	62
جدول 17- 3- نتایج مربوط به میزان گلوکز و کورتیزول سرم خون ماهیان پس از تحمّل شرایط کمبود اکسیژن	62
نمودار
نمودار1-2- منحنی استاندار BSA.	41
نمودار2-2- منحنی استاندارد مالتوز	42

 

چکیده :

 

هدف از مطالعه حاضر بررسی امکان و اثرات جایگزینی منابع گیاهی در جیره ماهیان قزل آلای رنگین کمان می باشد. به همین منظور ترکیبی از منابع پروتئین گیاهی با منبع اصلی گلوتن گندم به همراه گلوتن ذرّت و کنجاله سویا در 2 سطح  50 و 100 % و منابع روغن گیاهی ترکیبی از روغنهای کلزا(40%)، بزرک(30%) و گلرنگ(30%) در سطح 100% جایگزین روغن ماهی شدند. منابع پروتئین و روغن جیره گروه شاهد پودر ماهی و روغن ماهی کیلکا بود. به منظور بررسی اثرات جایگزینی 100% روغن ماهی جیره با ترکیب روغنهای گیاهی از پودر ماهی فاقد چربی (چربی زدایی شده توسط حلال هگزان و اتانول) به عنوان منبع پروتئینی جیره مورد استفاده قرار گرفت. این مطالعه در قالب 8 تیمار آزمایشی بود. منابع پروتئین و چربی در گروههای آزمایشی در تیمار 1 (پودر ماهی+روغن ماهی)، تیمار 2 (پروتئین گیاهی+ ترکیب روغنهای گیاهی)، تیمار 3 (پروتئین گیاهی+ ترکیب روغنهای گیاهی + روغن ماهی)، تیمار 4 (پروتئین گیاهی+ روغن ماهی)، تیمار 5 (پودر ماهی + پروتئین گیاهی+ ترکیب روغنهای گیاهی)، تیمار 6 (پودر ماهی + پروتئین گیاهی+ روغن ماهی)، تیمار 7 (پودر ماهی چربی زدایی شده+روغن ماهی) و تیمار 8 (پودر ماهی چربی زدایی شده+ ترکیب روغنهای گیاهی) بود. تعداد 1200 عدد ماهی انتخاب و پس از طی دوره آداپتاسیون به تانکهای 300 لیتری با تراکم 50 عدد در هر تانک با میانگین وزن اولیه 2±15 گرم انتقال یافته و به مدت 60 روز با جیرهای آزمایشی تغذیه شدند. جیره های آزمایشی به لحاظ پروتئین (2/0±47)، چربی (15/0±20) و انرژی (Kcal/g1/0±5) در یک سطح بودند. در این مطالعه شاخص­های رشد و کارایی تغذیه­ای، ترکیب شیمیایی و ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله، فعالیّت آنزیمهای گوارشی، فاکتورهای خونی، پاسخ ایمنی و مقاومت در برابر استرس­ کمبود اکسیژن مورد بررسی قرار می­گیرد. طی نتایج حاصله شاخص وزن نهایی با جایگزینی 44% پودر ماهی جیره (50%  کل پروتئین جیره) با منابع گیاهی در تیمار5 (5/1± 00/69) و تیمار 6 (3± 45/72) اختلاف معنی داری را با گروه شاهد (8/1± 08/71) نداشت. همچنین تاثیر منفی معنی داری نیز در دیگر شاخص های رشدی، کارایی تغذیه ای، هضم پذیری ظاهری چربی و پروتئین، ترکیب شیمیایی بافت عضله، فعالیت آنزیمهای گوارشی، فعالیّت سیستم ایمنی همورال، فاکتورهای بیوشیمیایی خون و مقاومت در برابر استرس اکسیژن در مقایسه با گروه شاهد مشاهده نشد. ولی با جایگزینی 100% پودر ماهی جیره با منابع پروتئین گیاهی تاثیر منفی و معنی داری در شاخص های رشدی، کارایی تغذیه ای، هضم پذیری ظاهری چربی و پروتئین و فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان داشت ولی باعث بروز تفاوت معنی داری در ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان نگردید. جایگزینی روغن ماهی جیره با ترکیب روغنهای گیاهی باعث کاهش درصد اسیدهای چربC16:0، C22:0، C16:1n7، C18:1n9، C20:2n6، C20:4n6، C20:3n3، C20:5n3 وC22:6n3 و افزایش درصد اسیدهای چرب C18:0، C20:0، C18:1n7، C18:2n6 و C18:3n3 نسبت به کل اسیدهای چرب در  مقایسه با جیره های حاوی روغن ماهی بود. ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان ارتباط مستقیمی با ترکیب اسیدهای چرب موجود در جیره غذایی ماهیان داشت. جایگزینی روغن ماهی با منابع گیاهی در منابع پروتئینی مختلف تاثیری بر شاخص های رشدی ماهیان نداشت. ولی باعث کاهش درصد اسیدهای چربC14:0، C16:0، C16:1n7، C20:3n3 و C20:5n3 افزایش درصد اسیدهای چرب C18:2n6 وC18:3n3 نسبت به کل اسیدهای چرب در  مقایسه با جیره های حاوی روغن ماهی شد.

 

 

 

1-1-مقدمه:

 

آبزی پروری در راستای تأمین نیازهای غذایی انسان  و استفاده از مواد پروتئینی با منشأ حیوانی که کیفیّت مطلوب دارند از اهمیّت بسزایی برخودار است. مطابق برآورد سازمان خواروبار جهانی، میزان تقاضای ماهی برای مصارف انسانی حدود 110 میلیون تن در سال 2010 و سهم آبزی پروری در تولید کل جهانی 38 درصد می باشد. با توجه به بالا بودن میزان تولید در برخی گونه ها و آسان بودن تولید آبزیان در مقایسه با سایر فرآورده های پروتئینی و بالا بودن ارزش غذایی آنها، امروزه آبزی پروری به عنوان یكی از سریع الرشدترین فعالیتهای موثر در افزایش تولید غذا مورد توجه قرار گرفته است (Hasan., 2002).

 

خصوصیات منحصر به فرد ماهی قزل­آلای رنگین کمان  (Oncorhynchus mykiss)از جمله قابلیّت تطابق­پذیری بالای این ماهی با شرایط آب و هوایی ایران باعث شده است که این ماهی به عنوان یکی از مهمترین گونه های پرورشی کشور تبدیل گردد و سهم بالایی از تولید را به خود اختصاص دهد. تولید و عرضه غذای جمعیّت در حال افزایش كره زمین از معضلات بسیار مهم جوامع بشری بوده و پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور به یکی از مشکلات اساسی بشر تبدیل گردد. استفاده روز افزون از ذخایر طبیعی و کاهش این منابع و از طرف دیگر مشکلات متعدد در پرورش مصنوعی آبزیان از محدودیّتهای کنونی تولید کنندگان آبزیان می باشد(ستاری،1380).

 

افزایش جهانی تولیدات آبزی­پروری و كاهش همزمان ذخایر ماهیان مورد استفاده جهت تولید پودر و روغن ماهی، جایگزینی پودر ماهی و روغن ماهی در جیره غذایی ماهیان را به عنوان ضرورتی برای توسعه پایدار صنعت آبزی پروری تبدیل كرده است (Bell et al., 2002; Mourente et al., 2005; Miller et al., 2007). چرا که تولید جهانی روغنهای حاصله از دانه­های گیاهی در سالهای اخیر به طور پیوسته افزایش یافته، به طوری كه قیمت آنها نسبتاً ثابت و قابلیّت دسترسی به آنها بیشتر است (جدول 1-1) (Mourente et al., 2005; Mourente and Bell, 2006; Huang et al., 2007). روغنهای گیاهی كه غنی از اسیدهای چرب غیر اشباع زنجیره کوتاه 18 كربنه (C₁₈ PUFA) و اکثراً عاری از اسیدهای چرب غیر اشباع گروه n-3 (n-3HUFA) نظیر ایكوزاپنتانو‍ئیك اسید (EPA ) و دكوزا هگزانوئیك اسید (DHA ) هستند که می­توانند نماینده­های خوبی برای جایگزینی روغن ماهی در جیره غذایی ماهیان باشند (Mourente et al., 2005; Mourente and Bell, 2006; Huang et al., 2007 ). بعضی از ماهی­ها مانند ماهی قزل­آلای رنگین­كمان و کپور معمولی قادر به طویل­سازی زنجیره كربنی و غیر­اشباع سازی اسیدهای چرب 18 كربنه خصوصاً اسید لینولنیك به اسیدهای چرب 20 و 22 كربنه HUFA سری n-3 خصوصاً ایكوزاپنتانوئیك­اسید و دكوزا هگزانوئیك­اسید هستند (Webster and Lim, 2002). توانائی سنتز EPA وDHA  از اسید لینولنیك به متخصصین تغذیه امکان فرمول­بندی جیره­های غذایی حاوی روغن­های گیاهی ارزانتر حاوی اسید لینولنیك (مانند روغن بذر كتان، کلزا و …) به جای استفاده از روغنهای گرانتر ماهیهای دریایی كه غنی از EPA وDHA  هستند را می دهد (Lovell, 1988; Websterand Lim, 2002).

 

جدول 1-1: تولیدات جهانی روغن ماهی و برخی از روغنهای گیاهی از سال 1980 تا 2006 (بر حسب هزار تن) (Turchini etal.,2009)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-نظریه بی هنجاری………………………………………………………………………………………….19

 

2-نظریه انزواطلبی مرتون………………………………………………………………………………….20

 

3-نظریه برچسب زنی………………………………………………………………………………………..21

 

4-نظریه انتقال فرهنگی…………………………………………………………………………………….21

 

5-نظریه تفسیر انتخاب عقلایی………………………………………………………………………….23

 

متغیرهای علت شناختی سوءمصرف مواد……………………………………………………………..24

 

متغیرهای روانشناختی……………………………………………………………………………………….24

 

تغییرات خلقی…………………………………………………………………………………………………..24

 

شخصیت و ارتباط آن با مصرف مواد……………………………………………………………………27

 

مکانیزم های زیست شناختی……………………………………………………………………………..28

 

مکانیزم های احتمالی………………………………………………………………………………………..29

 

تعاملات زیست شناختی در مصرف مواد و الکل…………………………………………………..31

 

متغیرهای اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………………………………..32

 

انواع مواد مخدر……………………………………………………………………………………………….33

 

معروفترین داروهای اعتیاد آور………………………………………………………………….36

 

همراهی سوءمصرف مواد و سایر اختلالات روانپزشکی………………………………..38

 

ابراز وجود:تعریف و مولفه های آن…………………………………………………………….40

 

-سبک های پاسخ……………………………………………………………………………………42

 

سبک غیر ابرازمندانه……………………………………………………………………………….42

 

سبک پرخاشگرانه……………………………………………………………………………………43

 

سبک ابرازمندانه……………………………………………………………………………………..44

 

ویژگی های رفتار ابرازوجودمندانه…………………………………………………………….46

 

مولفه های ابراز وجود………………………………………………………………………………47

 

مولفه های رفتار آشکار ابراز وجود……………………………………………………………47

 

مولفه های پنهان ابراز  وجود……………………………………………………………………50

 

حقوق و مسولیت های ابراز وجود……………………………………………………………..55

 

حقوق بشر برای ابراز وجود………………………………………………………………………55

 

-منابع تکوین خود………………………………………………………………………………….57

 

 

الف:خود مشاهده گری…………………………………………………………………………….58

 

ب:مقایسه اجتماعی………………………………………………………………………………..59

 

ج:پسخوراندهای اجتماعی……………………………………………………………………….60

 

آسیب شناسی روانی در سطح فردی…………………………………………………………61

 

افزایش خود مشاهده گری،کاهش مقایسه اجتماعی و پسخوراند اجتماعی….62

 

کاهش خودمشاهده گری،افزایش مقایسه اجتماعی و پسخوراند اجتماعی…..63

 

پیشینه پژوهشی(بررسی متون)………………………………………………………………64

 

فصل سوم

 

نوع مطالعه……………………………………………………………………………………………68

 

جامعه آماری………………………………………………………………………………………..68

 

نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………68

 

ملاک های ورود به پژوهش………………………………………………………………….. 68

 

ملاک های خروج از پژوهش…………………………………………………………………68

 

ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………….69

 

روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………….69

 

شیوه نمره گذاری پرسشنامه………………………………………………………………..70

 

شیوه ی جمع آوری داده ها…………………………………………………………………..70

 

روش اجرای پژ وهش……………………………………………………………………………70

 

چارچوب درمان…………………………………………………………………………………..71

 

روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………….71

 

ملاحضات اخلاقی………………………………………………………………………………..71

 

مقررات حاکم بر جلسات مشاوره گروهی………………………………………………72

 

پروتکل درمان………………………………………………………………………………….73

 

فصل چهارم:(تجزیه و تحلیل داده ها).

 

-یافته های توصیفی…………………………………………………………………………76

 

تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………77

 

 

2-2)مبانی نظری آموزش کارکنان………………………………………………………………………………………………… 11

 

2-2-1)مفهوم شناسی آموزش و آموزش کارکنان………………………………………………………………………. 11

 

2-2-2)اهمیت و ضرورت آموزش کارکنان………………………………………………………………………………….. 12

 

2-2-3)اهداف آموزشی نیروی انسانی………………………………………………………………………………………….. 13

 

2-2-4)انواع آموزش………………………………………………………………………………………………………………………. 15

 

2-2-5)روش های آموزش…………………………………………………………………………………………………………….. 18

 

2-2-6)اصول آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………… 19

 

2-2-7)سطوح آموزش کارکنان در سازمان های صنعتی…………………………………………………………… 20

 

2-2-8)پیامدهای آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………….. 21

 

2-2-9)مراحل آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………. 22

 

2-2-10)محتوای آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………….. 23

 

2-3) مبانی نظری ارزشیابی آموزشی…………………………………………………………………………………………… 24

 

2-3-1) مفهوم شناسی ارزشیابی آموزشی………………………………………………………………………………….. 24

 

2-3-2) تاریخچه ارزشیابی……………………………………………………………………………………………………………. 26

 

2-3-3) ضرورت ارزشیابی…………………………………………………………………………………………………………….. 28

 

2-3-4) ارزشیابی و برنامه ریزی…………………………………………………………………………………………………… 28

 

2-3-5) موانع اثربخشی دوره های آموزشی………………………………………………………………………………… 29

 

2-3-6) عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزش کارکنان………………………………………………………………………. 29

 

2-4)مبانی نظری رویکردهای ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی…………………………………………… 31

 

2-4-1)رویکرد ارزیابی مبتنی بر هدف………………………………………………………………………………………… 32

 

2-4-2)رویکرد فارغ از هدف…………………………………………………………………………………………………………. 34

 

2-4-3)رویکرد محاکمه قضایی……………………………………………………………………………………………………… 35

 

2-4-4)رویکرد مرور حرفه ای………………………………………………………………………………………………………. 35

 

2-4-5)رویکرد ارزشیابی واکنشی…………………………………………………………………………………………………. 36

 

2-4-6)رویکرد سیستمی………………………………………………………………………………………………………………. 37

 

2-5) الگوهای ارزیابی اثربخشی آموزشی……………………………………………………………………………………… 37

 

2-5-1) الگوی ارزیابی اثربخشی آموزشی کریک پاتریک…………………………………………………………… 38

 

2-5-2)الگوی ارزشیابی سیپ………………………………………………………………………………………………………. 44

 

2-5-3)مدل انتقالی……………………………………………………………………………………………………………………….. 49

 

2-5-4) تیپولوژی مدل انتقالی……………………………………………………………………………………………………… 50

 

2-5-5)مدل ارزشیابی اثربخشی سودمندی…………………………………………………………………………………. 53

 

2-5-5-1)مراحل ارزشیابی بر اساس مدل بازگشت سرمایه………………………………………………………. 54

 

2-5-5-2)مراحل جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها برای مدل بازگشت سرمایه………………. 56

 

2-5-6)الگوی ارزشیابی IPOO………………………………………………………………………………………………….. 59

 

2-5-6-1)گام های فرایند ارزشیابی در مدل IPOO……………………………………………………………….. 60

 

2-6)الگوی پیشنهادی ارزیابی اثربخشی آموزش بانک رفاه………………………………………………………… 63

 

2-6-1)معرفی جامع الگوی انتقال یادگیری………………………………………………………………………………… 65

 

2-6-2)سؤال های مربوط به شاخص های الگو…………………………………………………………………………… 70

 

2-7)پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 73

 

2-7-1)تحقیقات انجام شده در ایران…………………………………………………………………………………………… 73

 

 

2-7-2)تحقیقات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………………………………. 75

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 77

 

3-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………. 78

 

3-2)روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 78

 

3-2-1)روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….. 78

 

3-3)جامعه و نمونه………………………………………………………………………………………………………………………… 78

 

3-3-1)جامعه ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

 

3-3-2) نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

 

3-4)ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

 

3-5)پایایی و روایی…………………………………………………………………………………………………………………………. 81

 

3-5-1)پایایی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

 

3-5-2)روایی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

 

3-6)شیوه تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………. 82

 

3-6-1)سطح توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………. 82

 

3-6-2)سطح استنباطی ………………………………………………………………………………………………………………. 82

 

3-7)روش اجرا……………………………………………………………………………………………………………………………….. 82

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 83

 

4-1)مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

 

4-2)یافته های توصیفی پژوهش …………………………………………………………………………………………………. 84

 

4-3)یافته های استنباطی پژوهش ……………………………………………………………………………………………… 88

 

4-4)یافته های جانبی ………………………………………………………………………………………………………………….. 95

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………. 134

 

5-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 135

 

5-2)بحث و تفسیر نتایج…………………………………………………………………………………………………………….. 136

 

5-3)محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 144

 

5-4)پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………. 144

 

5-5)پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………………… 145

 

منابع و مأخذ ……………………………………………………………………………………………………….. 146

 

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………. 151

 

مقدمه

 

امروزه جهان به سرعت در حال تغییر و تحول است. در عصر حاضر کم تر روزی را می توان یافت که بدون نوآوری در جهان اقتصاد، تغییر در تولید یا وضعیت خدمات باشد(آرمسترانگ و فلای[1]،2003). این رشد مستمر و مداوم، تغییر و تحول در شئون مختلف حیات اجتماعی، پیشرفت های شگرف و عمیق در علوم و فنون، ساختارهای سازمانی را پیچیده و تخصصی نموده است(مطهری نژاد،1382). تغییر مهم ترین خصیصه ای است كه سازمان ها به عنوان اركان اصلی جامعه كنونی با آن روبرو هستند. از دیدگاه سازمانی تغییر به مفهوم دگرگونی و تحول در سازمان، موجب استمرار فعالیت یا بقای آن با توجه به شرایط محیطی می شود.

 

در چنین شرایطی بیشتر سازمان ها به دنبال راه حلی برای این مشكل هستند. راه حلی كه توسط بیشتر صاحب نظران عنوان شده، آموزش و بهسازی منابع انسانی است(عباس زادگان و ترک زاده،1386، پابستاف[2]،1999 و کنستانتین[3] و دیگران،2005). امروزه آموزش و بهسازی منابع انسانی یكی از راهبردهای اصلی دستیابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط تغییر است و از همین رو جایگاه و اهمیت راهبردی آن در بقاء و توسعه سازمان ها غیر قابل انکار است(عباس زادگان و ترک زاده،1386،ص33).

 

 همواره فشارهای فرهنگی، اجتماعی، تكنولوژیكی، اقتصادی و سیاسی با هم تركیب شده اند تا سازمان ها را مجبور نمایند به توانایی های اساسی خود به طور كل و به آموزش به طور خاص توجه بیشتری داشته باشند. در حقیقت اكنون بیشتر از هر زمانی سازمان ها باید روی آموزش محل كار و بهبود مداوم در عمل برای رقابت اعتماد نمایند(ثایر[4]،1997).

 

پیشرفت و توسعه سازمان ها و مؤسسات كه لازمه رسیدن ملت ها به توسعه همه جانبه اجتماعی و اقتصادی است، خود مستلزم وجود افرادی توسعه یافته در سازمان ها است(ابیلی و موفقی،1386،ص27).

 

علوی می نویسد: «وجود دوره های آموزشی در یك سازمان نشان دهنده آگاهی مدیریت بر علوم سازمانی تلقی شده و اجرای دوره های آموزشی به معنای بالندگی مدیریت و پویایی مجموعه
می باشد. آموزش كاركنان باید به طور مستمر با مجموعه فرایند های مدیریت نیروی انسانی مورد توجه قرار گیرد تا فعالیت های مدیریت منابع انسانی بتواند مثمر ثمر واقع شود»(علوی،1376).

 

آموزش و بهسازی منابع انسانی اقدامی راهبردی است كه در سطح فردی باعث ارزشمندی فرد و در سطح سازمانی باعث بهبود و توسعه سازمان و در سطح ملی و حتی فرا ملی منجر به افزایش بهره وری و نتایج مرتبط بعدی می شود. لذا می توان گفت یكی از اقدامات زیر بنایی كه باعث كارآمدی سازمان می‌شود ایجاد یا در اختیار گرفتن و توسعه پیوسته سرمایه انسانی از طریق آموزش و بهسازی آن است.

 

سازمان ها برای ارائه خدمات و كسب نتایج مطلوب، گریزی از حفظ و پرورش نیروی انسانی ندارند. باید در نظر داشت كه توسعه و تحول سازمان ها جدا از حمایت های آموزشی نیست و آموزش به عنوان یك وسیله پیشرفت، پاسخ گوی نیازهای سازمان ها است. آموزش علاوه بر رشد و بالندگی، گذرگاهی برای انتقال تجارب و معلومات فنی، تخصصی و تعلیم مهارت های لازم برای اجرای صحیح وظایف و مسؤولیت ها است(بابا رضا،1377).

 

بر همین اساس مشاهده می شود كه اغلب مؤسسات و سازمان های پیشرو، بیش از پیش توجه خود را به دوره های آموزشی و بهسازی منابع انسانی معطوف داشته اند. اما در حالی كه ضرورت طراحی و اجرای آموزش های حین كار در سازمان های صنعتی و تولیدی به صورت یك امر طبیعی در آمده و همگان بر آن اتفاق نظر دارند، آن چه در  طراحی و اجرای آموزش اهمیت فوق العاده ای پیدا می كند، ارزیابی اثربخشی این نوع آموزش هاست كه بتوان از نتایج به دست آمده، آموزش های تكمیلی و جهت داری را طراحی نمود(سلطانی،1380).

 

اگر چه می توان برای آموزش های سازمانی اهداف یا دلایل ضرورت بخش متنوعی را در نظر گرفت، ولی بدون تردید مهم ترین هدف آموزش های سازمانی، ایجاد تغییرات در عملكرد كاركنان به نحوی است كه موجب ارتقای سطح كیفی و كمی محصولات یا خدمات سازمان گردد. زمانی كه نتایج آموزش های سازمان بر اساس هدف مذكور سنجیده شود، اثربخشی آموزش مورد توجه قرارگرفته است(قهرمانی،1382).  به عبارت دیگر، سؤالی كه پیش روی مؤسسات قرار می گیرد آن است كه تلاش ها و فعالیت هایی كه با هدف توسعه منابع انسانی از طریق آموزش انجام می شود تا چه میزان به بهبود عملكرد سازمان منجرمی شود. این سؤال موجب گردید سازمان ها به ابزاری جهت اندازه گیری میزان اثربخشی آموزش بیاندیشند. آن چه در نظام آموزش سازمان ها باید مورد تأكید قرار گیرد نتایج حاصل از آموزش است، نه صرفاً انجام آموزش و یا آمار ساعات آموزشی، در این صورت ممكن است آموزش از نظر نفر ساعت ده سال و به صورت كمی رقم بالایی را نشان دهد در حالی كه از نظر محتوایی و تحقق اهداف تقریباَ بی اثر باشد و همبستگی بین آموزش و توسعه كاركنان چندان محسوس نباشد.

 

پس انتظار می رود كه در بررسی فعالیت های آموزشی این سؤال كه ” آیا آموزش ها اثر بخش بودند؟” مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر ارزش آموزش نیز مانند سایر فعالیت های سازمانی از طریق تعیین آن در دستیابی به اهداف سازمان اندازه گیری شود.

 

پژوهش حاضر جهت بررسی اثربخشی دوره های آموزشی ضمن خدمت بانک رفاه تنظیم می‏شود، تا به این وسیله گامی در جهت میزان تحقق اهداف آموزشی این سازمان برداشته شود و زمینه ای برای بهبود و افزایش کیفیت دوره های آموزشی فراهم آورد.

 

 

 

 

2-9- پیوند در رز. 22

 

فصل سوم: مواد و روش ها 25

 

3-1- مواد گیاهی.. 26

 

3-2- روش تحقیق.. 26

 

3-3- صفات اندازه گیری شده در آزمایش…. 27

 

3-4- تجزیه آماری.. 28

 

فصل چهارم: نتایج و بحث… 29

 

4-1- ارتفاع پیوندک… 30

 

4-2- عمر گل.. 33

 

4-3- قطر گل.. 34

 

4-4- ارتفاع پایه. 36

 

4-5- تعداد گلبرگ… 37

 

4-6- تعداد گل.. 38

 

4- 7- تعداد شاخه. 40

 

4-8- عرض برگ… 41

 

4-9- تعداد کل برگ تولیدی.. 43

 

4-10- ارتفاع پیوندک30 روز بعد از پیوندک… 45

 

4-11- نتیجه گیری.. 46

 

4-12- پیشنهاد ها 47

 

منابع. 48

 

فهرست جدولها

 

جدول 1- 1- جایگاه گیاهان رز در طبقه بندی گیاهان همراه با مثال خاص Rosa CaninaLuteiana. 13

 

جدول 4- 1- آنالیز واریانس اثر فاکتورهای آزمایشی برارتفاع پیوندک رز. 31

 

جدول 4- 2- مقایسه میانگین اثر ساده ارقام رز بر صفات آزمایشی.. 32

 

جدول 4- 3- مقایسه میانگین اثر ساده زمان پیوند  بر صفات آزمایشی.. 32

 

جدول 4- 4-مقایسه میانگین اثر متقابل ارقام رز و زمان پیوند روی صفات آزمایشی.. 32

 

جدول 4- 5- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر عمر گل.. 33

 

جدول 4- 6- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر قطر گل.. 35

 

جدول 4- 7- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی برارتفاع پایه. 36

 

جدول 4- 8- آنالیز واریانس اثر فاکتور در تعداد گلبرگ… 38

 

جدول 4- 9- آنالیز واریانس  اثر فاکتور در آزمایشی بر تعداد گل.. 39

 

جدول 4- 10- آنالیز واریانس اثر فاکتور بر تعداد شاخه. 41

 

جدول 4- 11- آنالیز واریانس اثر فاکتور بر عرض برگ… 42

 

جدول 4- 12- آنالیز واریانس اثر فاکتور درطول برگ… 43

 

 

جدول 4- 13- آنالیز واریانس اثر فاکتور در تعداد کل برگ تولیدی.. 44

 

جدول 4- 14- آنالیز واریانس اثر فاکتور درارتفاع پیوندک بعد از 30 روز. 45

 

فهرست شکلها

 

شکل 1- 1- چیدمان گلدان های آزمایشی در محل آزمایش…. 8

 

شکل 3- 1- غنچه ها و گل های باز شده ارقام مورد آزمایشی.. 27

 

شکل 3-2- تجزیه آماری.. 27

 

شکل 4- 1- ارتفاع پیوندک تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی…………….31

 

شکل 4- 2- عمرگل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 34

 

شکل 4- 3- قطرگل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 35

 

شکل 4- 4- ارتفاع پایه تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 37

 

شکل 4- 5- تعداد گلبرگ تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 38

 

شکل 4- 6- تعداد گل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 40

 

شکل 4- 7- عرض برگ تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 42

 

شکل 4- 8- تعدادکل برگ تولیدی تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 44

 

شکل 4- 9- ارتفاع پیوندک بعداز 30 روز تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 46

 

چکیده
برای بررسی اثر پایه نسترن بر رشد رویشی و زایشی چهار رقم رز آزمایش بصورت فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول (A) شامل چهار رقم گل رز تابو(قرمز)، سوپر استار (نارنجی) ، دکتر بنجامین (صورتی) و اونینگ استار (زرد) و فاکتور دوم (B) زمان پیوند در دو تاریخ (13 و 25 اسفند) و با فاصله دو هفته بر روی پایه­های نسترن کوهی انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل زمان و ارقام مختلف رز پیوندی مورد استفاده بر صفات ارتفاع پیوندک تعداد برگ، عمر گل و ارتفاع پایه در سطح احتمال 1 و 5 درصد معنی دار بوده است. با توجه به نتایج بیشترین میزان ارتفاع پیوندک، تعداد گلبرگ و تعداد گل؛ تعداد کل برگ در رقم دکتر بنجامین مشاهده شده است. ارقام دکتر بنجامین و سوپراستار بیشترین میزان عمر گل را داشته اند. رقم اونینگ استار بیشترین قطر گل و ارتفاع پایه و بیشترین رشد پیوندک و همچنین بیشترین اندازه برگ در رقم سوپر استار مشاهده شد. ارتفاع پیوندک 30 روز پس از پیوند، بین ارقام مختلف اختلاف معنی داری نشان نداد.

 

1-1– مقدمه
بسیاری از شواهد باستان شناسی نشان می­دهد که سابقه آشنایی انسان با گل رز و خواص دارویی آن به حدود 4350 سال می­رسد. لوحه های کشف شده در منطقه بابل (جنوب شرق عراق امروزی) بیانگر  آن است که مارگون پادشاه سومریان اولین کسی بود که به رزها علاقه نشان می­داد و دستور داد آنها را در مزارع خود بکارند. در یونان باستان حدود 1600 سال پیش از میلاد رزها بر دیوار قصر نقاشی می­شدندو سپس این کار بعد از 100 سال بر روی قبرها توسط مصریان انجام می­شد. سافو شاعره معروف یونانی از گل رز به عنوان ملکه گلها یاد می­کند و تئوفراستوس موسس گیاه شناسی بین سال­های 382-287 پیش از میلاد در مورد رز و هرس آن به تفصیل نوشته است(هاکسلی و همکاران، 1992). رومیان باستان باغهای وسیع رز داشتند و حتی در زمستان آنرا پستوم[1] که نوعی گلخانه­ای شیشه ای بود پرورش می دادند. گلبرگ­های گل­سرخ بسترهای آنها را تشکیل می­دادند و زیرانداز آنها هم نقوشی از گل­سرخ بود و اشتیاق و علاقه زیاد رومیان به گل­سرخ را پدید آورد که در حقیقت همان باغهای رز بودند(هاکسلی و همکاران، 1992؛ هسایون، 1998). برای ایرانیان باستان رز مایه خیر و برکت و بخشش بود و علاقه وافر آنها به گل­سرخ خود دلیل بر این بوده است. اولین تصاویر مربوط به کشت و کار رزها در نوشته­های ایرانیان در قرن 7 بعداز میلاد مسیح بدست آمده است (هاکسلی و همکاران، 1992). موطن رز داماسک[2]  از رزهای اولیه و یکی از اجداد رزهای امروزی ممکن است از ایران باشد(رایت، 1995). در خاورمیانه نیز شناخت و کشت و کار رز به پیش از تاریخ می­رسد. زمانی­که تمدن غرب در حال شکل­گیری بود باغهای رز در چین وجود داشت و از عطر و گلبرگ­های آن برای تزیین و همچنین محافظت خود از ارواح شرور استفاده می­کردند (هسایون، 1998). فسیل­هائی که از شکوفه­های گل­سرخ در آرگونو کلرادو بدست آمده، احتملاً به 35 تا 70 میلیون سال قبل، مربوط بوده است. گل­سرخ یکی از پنج پایه اصلی رز در دنیا است(چوالیر، 1996).در حال حاضر روزانه میلیون­ها نفر مجذوب زیبایی و عطر گل سرخ می­گردند. هر روز در هر گوشه از جهان شاهد برپایی نمایشگاه­ها و باغ­هایی هستیم که زیبایی گل­سرخ را عرضه می­دارند. در بین گل­های بریدنی در حال تولید در سطح جهان گل رز همیشه رده­های اول جدول فروش را به خود اختصاص داده است(هاکسلی و همکاران، 1992). از جمله رزهای وحشی که مصرف دارویی داشته و به عنوان پایه اکثر رزهای زینتی به کار می رود که می توان به نسترن کوهی اشاره کرد. میوه این گیاه سرشار از ویتامین ث است. در برخی از کشورهای اروپایی از آن داروهایی تحت عنوان ویروما[3] و دیریروما[4] تهیه و به بازار دارویی عرضه می­کنند. مواد موثره این گیاه سبب کاهش اسید اوریک و معالجه ناراحتی­های ناشی از نقرس می­شود. همچنین از این مواد برای مداوای تورم کلیه­ها و مجاری ادرار استفاده می­شود. روغن دانه­های نسترن کوهی در صنایع آرایشی و بهداشتی موارد استعمال فراوانی دارد (امید بیگی، 1384). در بسیاری از گزارشات پژوهشگران عنوان شده است که میوه­های گیاهان مختلف از جمله نسترن کوهی حاوی مقادیر مناسبی از ترکیب­های فنولیکی می­باشد(کای و دینگ، 1995؛اوزمیناسکی و چومین، 1993). میوه­های نسترن کوهی حاوی مقادیر نسبتاً زیادی از ترکیب­های فنولی بوده که اثر بسیار مفید بر سلامتی انسان دارند(بوهم و همکاران، 2003 ؛ سینار و کولاکوجیلو، 2005). در تحقیقی میزان ترکیب­های فنولی کل موجود در میوه­های نسترن کوهی در ترکیه96 میلی­گرم گزارش شد(ارسیسلی، 2007). کاروتنوئید­ها به دلیل داشتن خاصیت آنتی­اکسیدان، بدن را در برابر بیماری­ها مصون می­دارند. کاروتنوئید­ها از تشکیل رادیکال­های آزاد در بدن انسان جلوگیری می­کنند(کیراکوسیان و همکاران، 2004). میوه­های نسترن کوهی حاوی میزان بالایی از کاروتنوئید­ها می­باشند (هودیسان و همکاران، 1997). میزان کاروتنوئید­ها در گونه­های مختلف رز بین 1192-189 (میکروگرم بر گرم وزن خشک) متفاوت است و میانگین میزان کاروتنوئیدها در میوه­های رز 651 میکروگرم بر گرم وزن خشک است(اولسان و همکاران، 2005). در آمد سالانه ایران از صادرات گل و گیاه زینتی معادل 86 میلیون یورو است. صادرات گل و گیاه زینتی در دنیا برابر 8600 میلیون یورو می باشد. سالانه بابت واردات پایه­ها و ارقام رز 3 میلیون یورو ارز پرداخت می شود. با استفاده از روش های سریع تولید رز می توان به صادرات رز توجه زیادی مبذول داشت(آمارنامه کشاورزی 1389).

 

یکی از ساده­ترین روش­های تکثیر رز، پیوند جوانه است. زیرا می توان از گیاه مادری چندین گیاه جدید که بر روی پایه مناسب و مقاوم به شرایط محیطی پیوند شده است را تولید کرد. در نتیجه خصوصیات مطلوب گیاه مادری با عمل پیوند حفظ خواهد شد.گل های رز را که اصولاً دارای سیستم ریشه­ای ضعیف می­باشد مانند برخی از ارقام دورگ­های چای[5] می توان بر روی پایه­ای که دارای سیستم ریشه قوی و گسترده داشته و جزء رزهای وحشی می­باشد( مانند نسترن وحشی) قرار داده و  با این روش بوته­های قدیمی را جوان کرد. حتی به عنوان تنوع می­توان چندین رنگ مختلف رز را بر روی یک پایه بوجود آورد. با توجه به ارزش چند گانه انواع رز و اهمیت پیوند در آنها تصمیم بر انجام این آزمایش جهت بررسی زمان پیوند 4 رقم رز بر روی رایج ترین پایه آنها یعنی نسترن وحشی گرفته شد(ایزدی و همکاران،1390).

 

تولید گل و گیاهان زینتی در ایران در عین حال که توام با مزیت­های قابل توجهی می­باشد، چالش­ها و نارسایی­هایی در ساختار بازار و بازاریابی این محصولات در بر دارد. سهم تولید کننده از قیمت فروش به مصرف کننده و راندمان بازاریابی پایین باشد. در عین حال در این نظام، به دلیل وجود ضایعات بالا، کارایی فنی پایین است. ولی، کارایی قیمتی به دلیل بالا بودن قیمت خرده فروشی نسبت به قیمت سر مزرعه بالا و در نتیجه کارایی کل نیز بالا می­باشد. بنابراین، سهم سایر عوامل بازار یابی از این نسبت بالا بیشتر از تولید کننده­ها است.  بررسی ساختار این بازار نشان می­دهد که کالا­ها غیر­همگن بوده و شرایط ورود به بازار سخت است.  براین اساس نظام بازار رسانی گل و گیاه در ایران ناکارا و ساختار بازار، یک ساختار غیر رقابتی است. این شرایط غیر رقابتی که باعث وجود اطلاعات ناقص در بازارخواهد شد.

 

در سالهای اخیر تولید و تجارت گل و گیاهان زینتی در سطح جهانی توسعه زیادی یافته و از سال 1987 تاکنون سالیانه حدود 9 تا 15 درصد رشد داشته و ارزش معاملات تجاری آن در سال 1990 به بیش از 100 میلیارد دلار بالغ گشته است. نقاط قوت و پتانسیل ایران در تولید گل و گیاهان زینتی قابل توجه است. در ایران به دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی، آفتاب درخشان، سوخت و کارگر ارزان، نور کافی، منابع آب، رطوبت نسبی هوا، عدم بادهای شدید و خسارت زای موسمی و از همه مهمتر نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و فعال، امکان تولید گل و گیاهان زینتی با کیفیت صادراتی و توجیه اقتصادی، وجود دارد.