2-2-6 خودسانسوری: 13

2-3 انواع سانسور. 14

2-3-1 سانسور سیاسی – اجتماعی.. 14

2-3-2 سانسور اخلاقی.. 14

2-3-3 سانسور دینی.. 14

2-4 سانسور در خدمات كتابداری.. 14

2-4-1 سانسور در مرحله مجموعه‌سازی: 15

2-4-2 سانسور در مرحله سازماندهی مواد. 15

2-4-3 سانسور در مرحله امانت.. 15

2-5 سانسور در عصر حاضر. 16

2-6 نظارت استبدادی.. 19

2-6-1 عصر محمدشاه قاجار. 19

2-6-2 عصر ناصرالدین شاه 20

2-6-2-2 وزارت انطباعات.. 22

2-6-2-3 اداره سانسور. 23

2-6-3 عصر مظفر الدین شاه 24

2-6-3-1 امین السلطان. 24

2-6-3-2 عین الدوله. 25

2-6-3-3 امین الدوله. 25

2-6-3-4 نظارت مظفری و تشکیل مجلس… 25

2-6-3-5 صدور و مجوز امتیاز. 25

2-1-3-6 تصویب قانون اساسی.. 26

2-7 سانسور در دورة رضاشاه 27

2-7-1 مطبوعات داخلی……………………….27

2-7-2 مطبوعات برون مرزی.. 31

2-8 پیشینه تحقیق…………………………34

3 -1 به قدرت رسیدن محمد رضا شاه 37

3-2 ایدئولوژی حكومت پهلوی هاا…………………..38

3-3 قوانین مصوبه در امر مطبوعات.. 51

3-3-1 قانون سوم دیماه سال 1321: 51

3-3-2 قانون مطبوعاتی زنگنه. 54

3-3-3 قانون مطبوعاتی دکتر مصدق.. 57

3-3-4 قانون مطبوعاتی 1334………………59

4-1 سانسور در سال های 1320 تا 1332. 62

4-2 پدیده جانشینی.. 68

4-3 تشکل های مطبوعاتی.. 73

4-4 مجلس و مطبوعات.. 77

4-5 سانسور مطبوعات پس از کودتای 28 مرداد. 89

نتیجه گیری.. 101

منابع: 104

کتاب و مقاله. 104

اسناد. 109

مذاکرات مجلس… 109

روزنامه ها 110

منابع انگلیسی.. 111

پیشگفتار:

سانسور، محدودیت آزادی گفتار و کردار است و در زمینه‌های اخلاقی و سیاسی در همه جوامع کم و بیش اعمال می‌شود. حتی در آزادترین جوامع، معیارهای رفتاری معینی وجوددارد و تا زمانیکه تغییرنکرده ـ به آهستگی و تدریجی ـ سانسور را اجتنابناپذیر میسازد. در این پژوهش، سانسور در مطبوعات در نظر است و دامنه تاریخی آن، دوران پهلوی دوم را دربرمیگیرد.

در سالهای حکومت رضاشاه که مطبوعات گسترش کمی و کیفی بیسابقهای یافت، به همان نسبت یک دستگاه سانسور نیرومند برپا شد که کارآمدترین سانسور را در یک دوره نسبتاً دراز تاریخ ایران برقرارکرد. مطبوعات بیش از همه، زبان طبقه متوسط است و طبقه متوسط کوچک ایران آن روز، گرایش و توانایی چالشکردن دستگاه شهربانی رضاشاهی را نداشت. مخالفتها اندک و محدود بود و کنترل آن، آسان. روزنامهها جز آنچه دلخواه مقامات دولتی بود، نمینوشتند. روزنامههای مخالف، مانند دنیا، عمری کوتاه داشتند. نشریات زیرزمینی و بیشتر اعلامیهها اندک بودند و چاپخانههای‌شان زود کشف میشد. شیوههای بیرحمانه سرکوبگری بیآنکه پردامنه باشد، برای بهراهآوردن مخالفان و ناراضیان بسنده میبود. پس از رضاشاه، در آن دوازده سالی که پنج سالش در اشغال خارجی گذشت، همان اوضاع و احوال پیش از رضاشاه با ابعاد بزرگتر بازگشت. از هر گوشه صدها روزنامه رنگارنگ ـ به اندازهای که دیگر در یافتن نام برای روزنامهها درمیماندند، سربرآوردند. آزادی مطبوعات به بالاترین درجه بود و سانسور و هر کنترل دیگری، از جمله مسوولیت مدنی مطبوعات، تقریباً ناموجود. در سال ۱۳۲1، نخستوزیر وقت، قوام، که عضو اشرافیت کهن ایران بود، با همه ویژگیهای استبدادی آن، همه روزنامهها را توقیفکرد و چند روزنامه دولتی را بهجای آنها انتشار داد، ولی حکومتش دیری نپایید و سایه این ضربتی که به مطبوعات زد، تا پایان زندگی سیاسیاش، او را دنبالکرد. آزادی مطبوعات در آن سالها، بیشتر با حکومت نظامی محدود میشد که با رأی مجلس برقرارشد و مقررات آن، اجازه دستگیری نامحدود افراد و توقیف روزنامه‌ها را میداد. در دوره سالهای 1320 تا 1332، فراوانی امتیاز روزنامههایی که اساساً برای انتشار مرتب گرفته نشدهبود، به مدیران روزنامههای توقیفشده اجازهمیداد تا روزنامه خود را با نام تازه ـ که در زیرش با حروف ریزتر مینوشتند «بجای ـ به همان صورت انتشاردهند.

حمله یا انتقاد تند به پادشاه، مخالفت با حکومت وقت، تبلیغات کمونیستی در دوره رضاشاه و پس از ۱۳۲۷ و غیرقانونیشدن حزب توده، هواداری از کودتا، انقلاب و مبارزات چریکی در جهان زمینههای اصلی سانسور بودند.

محمدرضاشاه در سال‌های قدرت مطلق خود، از سال ۱۳۳۲ و بهویژه از سال ۱۳۳۴، نمونه دوران رضاشاه را پیشچشم داشت، ولی او با طبقه متوسطی بسیار نیرومندتر روبرو بود که بخش بزرگی از آن، سرنگونی رژیم پادشاهی را میخواست و بخش بزرگتری مشارکت در فرایند سیاسی را. مطبوعات ایران که در دوره رضاشاه حرفهای شده بود، در سالهای پس از او، رشد همه سویهای کرد و به یک رکن مهم نظام سیاسی تبدیلشد. کنترل این مطبوعات در سالهای دیکتاتوری محمدرضاشاه به مراجع سانسوری واگذارشد که هرگز نه فرماندهی یگانه یافتند و نه استراتژی روشنی. ساواک یک سر سانسور بود و اداره انتشارات و تبلیغات زیرنظر نخستوزیر (بعداً وزارت اطلاعات و باز بعداً وزارت اطلاعات و جهانگردی) سر دیگر آن و وزارت فرهنگ و هنر سانسور کتاب، فیلم و تئاتر را برعهده داشت.

این پژوهش شامل چهارفصل است. فصل اول به كلیات پژوهش میپردازد. در فصل دوم پیشینة سانسور در ایران را از ورود روزنامه و در قالب دورههای حکومتی هر یک از شاهان از دورة محمدشاه تا پایان دورة پهلوی اول دربردارد. در فصل سوم به ساختار قدرت در دورة پهلوی دوم و قوانین مصوبه در امر مطبوعات: قانون سوم دیماه1321، قانون مطبوعاتی زنگنه و قانون مطبوعاتی دکتر مصدق و قانون 1334 پرداختهشده است که برای درک بهتر از شرایط و چگونگی ایجاد سانسور ضروری به نظر می رسید. فصل چهارم به سانسور مطبوعات در دوران پهلوی دوم اختصاص دارد. در این فصل به تفصیل، روند سانسور مطبوعات و دورههای انقباض و انبساط آن در دورههای مختلف اشاره دارد و در بخش های مجلس و مطبوعات، سانسور مطبوعات در سالهای 1320 تا 1332، پدیدة جانشینی، تشکلهای مطبوعاتی و سانسور مطبوعات پس از کودتای 28 مرداد تنظیمشده است.

1-1 بیان مسأله:

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب