از دیدگاه یانگ و همکارانش (2003) افرادی که طرحواره‌هایشان در این حوزه قرار دارد، احساسات و تکانه‌های خود انگیخته را واپس زنی می‌کنند. بدین معنی که تلاش می‌کنند طبق قواعد انعطاف ناپذیر و درونی شده خود رفتار کنند؛ ولو به قیمت از دست دادن خوشحالی، ابزار‌عقیده، آرامش خاطر، رابطه صمیمی با دیگران و سلامتی. طرحواره‌های این حوزه عبارتند از:
15. منفی گرایی/ بدبینی. این افراد منفی گرا و بدبین هستند. بدین معنی که همیشه و همه جا بر جنبه‌های منفی زندگی مثل مرگ، طلاق، فقدان، ناامیدی، خیانت و تعارض توجه می‌کنند و جنبه‌های مثبت زندگی را کمرنگ جلوه می‌دهند. انتظار دارند در بسیاری از حوزه‌ها مانند شغل، تحصیلات، ازدواج و موقعیت‌های بین فردی وقایعخطرناکی برای آنها اتفاق بیفتد. این افراد احساس آسیب پذیری می‌کنند که اگر در زندگی زناشویی، شغلی و تحصیلی‌شان اشتباهاتی رخ دهد باعث یک فاجعه خواهد بود و همین اشتباه منجر به عدم رضایت زناشویی و به دنبال آن درگیری و طلاق، ورشکستگی مالی و از دست دادن شغل یا از بین رفتن پیشرفت تحصیلی می‌شود.
16. بازداری هیجانی. این افراد از صحبت کردن درباره هیجاناتشان به شدت گریزانند. آنها به جای اینکه هیجانی باشند در موقعیت‌های مختلف از لحاظ عاطفی بی تفاوتند و به جای آن خود انگیختگی هیجانی دارند. این افراد ابراز خشم و پرخاشگری و هرگونه احساس منفی را بازداری می‌کنند و هیجانات مثبت مانند خوشحالی، محبت، برانگیختگی جنسی، نشاط و شادابی را نیز نشان نمی‌دهند و به جای آن بر عقلانیت و حذف هیجانات تاکید می‌ورزند. شایع‌ترین ریشه تحولی شکل گیری این طرحواره این است که افراد به محض بروز خود انگیخته هیجان‌های خود از سوی والدین یا دیگر افراد مهم زندگی، به شدت شرمسار شده‌اند. این طرحواره در بستر خانواده به وجود می‌آید. افراد دارای این طرحواره اغلب درگیر روابط عاشقانه با فردی می‌شوند که هیجانی و تکانشی است (به طور مثال خانمی که یاد گرفته بود خود نمایی کار بدی است، با مردی ازدواج کرد که لباس‌های پر زرق و برق می‌پوشید و به جاهای لوکس و گران قیمت می‌رفت. این خانم توضیح داد که «وقتی با او هستم، اجازه دارم اینجوری لباس بپوشم.»). متاسفانه گاهی اوقات، ویژگی‌هایی که اوایل ازدواج زوجین را خیلی شیفته یکدیگر می‌کند، به تدریج جذابیت خود را از دست می‌دهند.
17. معیارهای سرسختانه/ عیب جویی افراطی. این افراد باور دارند که شخص باید برای رسیدن به معیارهای درونی و افراطی درباره رفتار و عملکرد خود کوشش فراوانی انجام دهد، که این عمل معمولا برای جلوگیری از انتقاد صورت می‌گیرد. این افراد معتقدند هر کاری که انجام می‌دهند ناقص است و باید بیشتر تلاش کنند و بر ارزش‌هایی نظیر منزلت، ثروت و قدرت تاکید دارند و از مراودات اجتماعی، نشاط و شادمانی‌غافل هستند. این‌افراد در کودکی دارای‌والدینی بوده‌اند که هرگز از رفتارهای فرزندانشان راضی نمی‌شده و عشق و محبت را به شرط موفقیت به کودکان‌نشان داده‌اند. باورهای این افراد به طور معمول در موارد زیر بروز می‌کند:
الف) بی نقص گرایی
ب) قوانین غیر قابل انعطاف و «بایدها»؛ معیارهای بالا و غیر واقع بینانه
ج) احساس از دست دادن زمان یا کمبود وقت
د) اشتغال ذهنی در مورد اثر بخشی و موفقیت
18. تنبیه. کسی که این طرحواره را دارد باور دارد که به خاطر اشتباهات و گناهان خود باید شدیدا تنبیه شود. این افراد معمولا به سختی از اشتباهات خود و دیگران چشم پوشی می‌کنند، به این دلیل که عیب و نقص دیگران را نمی‌پذیرند و نمی‌توانند باآنها همدلی نمایند. کسی که این طرحواره را دارد معمولا نسبت به شخصی که مرتکب اشتباه شده است (خود یا دیگران) گرایش به بروز خشم، ناشکیبایی، تنبیه و بی صبری دارد. اگر این تنبیه متمایل به خود شخص باشد فرد معمولا خشم خود را سرکوب می‌کند و سرکوبی این خشم منجر به بیماری‌های روانی مانند افسردگی و بیماری‌های جسمانی مانند فشار خون می‌شود.

تجارب بالینی پیشنهاد می‌کنند که طرحواره‌های محوری آسیب پذیر غالبا طی سالهای اولیه زندگی یک فرد و به عنوان نتیجه‌ای از شکست مراقبان بزرگسال در تایید و پذیرش احساسات و تجارب فرد به خصوص در ارتباط با نیازهای محوری‌اش مانند دلبستگی، به وجود آمده‌اند (بالبی، 1969؛ به نقل از داتیلیو، 2006). این طرحواره‌های محوری آسیب پذیر ممکن است از طریق رویدادهای فشار زا را در زندگی فرد بزرگسال ایجاد شده باشند. فردی که آسیب پذیری طرحواره‌ها را تحمل می‌کند تا حد امکان به راهبردهای مقابله‌ای حمایتی یا راهبردهایی برای برخورد با موقیت‌های دشوار و حیاتی زندگی که طرحواره‌های آسیب پذیر را به وجود می‌آورند، نیاز خواهند داشت (داتیلیو، 2006).
با این‌وجود افراد در ابتدای زندگی خود برای انطباق با طرحواره‌ها، رفتار و سبک‌های مقابله‌یا ناکارآمدی را می‌سازند تا هیجانات شدید و ناراحت کننده‌ای را تجزیه نکنند. سبکهای مقابله‌ای در اغلب موارد به تداوم طرحواره‌ها کمک می‌کنند. در طرحواره درمانی (که در قسمت بعد در مورد آن توضیح داده خواهد شد) بین طرحواره‌های ناکارآمد و سبک‌های مقابله‌ای تفاوت وجود دارد. طرحواره شامل خاطرات، هیجانات و احساسات بدنی و شناخت‌ها هستند و پاسخ‌های رفتاری را شامل نمی‌شوند. درواقع رفتار جزء طرحواره به حساب نمی‌آید، بلکه بخشی از سبک‌های مقابله‌ای است که از طرحواره‌ها نشات می‌گیرد. مهمترین سبک‌های مقابله‌ای ناکارآمد عبارتنداز:
1. تسلیم طرحواره
افراد چون می‌پذیرند که طرحواره درست است، تسلیم طرحواره خود می‌شوند و هیچ گاه سعی نمی‌کنند که آن را تغییر داده و یا از آن اجتناب کنند. آنها با رفتارهای ناشی از طرحواره سعی می‌کنند آن را تداوم ببخشند و حفظ نمایند و به اعمالی دست می‌زنند که طرحواره‌های آنان را تقویت نماید و به آن طرحواره صحه بگذارد.
2. اجتناب از طرحواره
افرادی که از این سبک استفاده می‌کنند سعی دارند زندگی خود را بگونه‌ای سازمان دهند که طرحواره هیچ گاه فعال نشود. آنها سعی می‌کنند با ناآگاهی زندگی کنند به طوری که انگار‌اصلا این طرحواره را ندارند. از تفکر درباره طرحواره اجتناب می‌کنند. تصاویر ذهنی ناشی از طرحواره را بلوکه کرده و در صورت ظهور تصاویر ذهنی سعی دارند آنها را از ذهن خارج کنند. اصلا نمی‌خواهند طرحواره را احساس یا درک کنند. آنها‌معمولا از موقعیت‌های برانگیزاننده‌طرحواره اجتناب‌کنند. از‌اکثر موقعیت‌هایی که نسبت به آن احساس آسیب پذیری دارند، دوری می‌کنند. برای مثال ممکن است فراموش کنند تکالیف خانگی خود را انجام دهند یا عواطف خود را ابراز نمی‌کنند و در جلسه‌های درمان فقط مسائل کم اهمیت را مطرح می‌کنند.

3. جبران طرحواره
افراد‌در این‌سبک از‌طریق افکار، احساس‌و رفتارهای خود‌سعی می‌کنند‌با طرحواره‌های خود مبارزه کنند. آنها تلاش دارند با دوران کودکی خود متفاوت باشند؛ اگر در کودکی احساس حقارت می‌کرده‌اند، اکنون سعی می‌کنند خود را فردی کامل و بی نقص نشان دهند؛ اگر در کودکی وابسته و تحت کنترل دیگران بوده‌اند، اکنون سعی می‌کنند مستقل باشند و دیگران را تحت کنترل بگیرند؛ اگر با آنها بد رفتاری شده است اکنون با دیگران بد رفتاری می‌کنند؛ اگر مورد تنبیه واقع شده‌اند، الان دیگران را تنبیه می‌کنند. آنها به هنگام مواجه با طرحواره‌های خود به آن حمله می‌کنند. جبران طرحواره تلاش تقریبا مثبتی بر علیه طرحواره‌های منفی است که به جای تغییر و بهبود طرحواره باعث تداوم طرحواره فرد می‌شوند.
در نظریه یانگ بین سبک‌های مقابله‌ای تفاوت وجود دارد. پاسخ‌های مقابله‌ای، تمام پاسخ‌هایی است که در خزانه رفتاری فرد وجود دارد. اما سبک مقابله‌ای مجموعه‌ای از‌پاسخ‌های مقابله‌ای هستند‌که فرد‌آنها را‌به منظور‌اجتناب، تسلیم‌و جبران طرحواره‌ها استفاده می‌کند. بنابراین پاسخ‌های مقابله‌ای، راهبردهای رفتاری هستند که به وسیله سبک‌های مقابله‌ای (اجتناب، تسلیم و جبران) خود را نشان می‌دهند. (جدول 3-2).
جدول (3-2): طرحواره‌های ناکارآمد و سبک‌های مقابله‌ای (یانگ و همکاران، 2003)

همچنان كه با آگاهي خود درمورد احساسات ، هيجانات ، و اثرات آنها رشدد مي دهيم ما نيز مي توانيم توانايي خود را در جهت كنترل انها بهبود بخشيم . به طوريكه آنها نتوانند تأثير ناجور بر روي عملكرد ما داشته باشند خود كنترلي هيجان به معناي سركوب هيجان نيست بدين شكل نيست كه با يك سد دفاعي محكم در مقابل احساسات و خود انگيزه هاي خود درست كنيم بر عكس خود كنترلي به اين مي‌پردازد كه با يك انتخاب براي چگونگي ابراز احساساتمان داريم و چيزي كه مورد تأكيد است روش ابراز احساسات مي باشد به شكلي كه اين روش ابراز هم جريان تفكر را تسهيل كند و هم از انحراف آن جلوگيري كند . ( گلمن ، 1995 )
بطور كلي خلقيات تأثير فوق العاده بر روي محتواي جريان تفكر مي گذارد به عنوان مثال زمانيكه ما خشمگين هستيم وقايعي را در ذهن خود مي پروانيم كه غضب آلوده هستنمد و اين باعث مي شود كه نگرش و تفكر ما از موضوع اصلي منحرف شود و ما چيز ديگري را پردازش مي كنيم چون در آن موقعيت محتواي تفكر ما عوض شده است نوع نگرش ما نيز عوض خواهد شد و اين ففرايند باعث ايجاد يك عقده خواهد شد كه نتيجة منفي گرايي و كناره ديگري از واقعيت ممي باشد و در آخر به عملكردنادرست و روابط نامطلوب مي انجام . گلمن معتقد است كه توان خود داري و مقاومت در مقابل چنين خلقيات مستبد هستند اقدامي براي افزايش بازده كاري ايجاد روابط مطلوب مي باشد .
گلمن معتقد است زمانيكه هيجانات از سلامت افراد ناشي مي شود زمينة رشو وو تميز براي افراد مهيا مي شود زيرا يكي از مفاهيم پذيرفته شده در مورد انسان فيدبك گر ، فيد بك دادن است افرادي كه از لحاظ هيجاني يالكم مي باشند در ايجاد ارتباط موفق هستند و هميشه فيدبك مثبت از ديگران مي گيرند يعني باعث متنوعيت هيجانات مثبت مي شوند ما در طول زندگي بدون شك با محركهاي برخرد مي كنيم كه ممكن است براي ما نا خوشايند باشند و اين ناخوشايندي شريع در خلق و خوي ما تأثير مي‌گذارد مثل برخورد افراد خانواده و يا همكار و در سطح وسيعتر محركهايي كه ساخته و پرداخته ذهن ما مي باشند دراين خصوص ما بايد توانايي لازم براي كنترل و مديريت افكار و رفتار خود داشته باشيم كه اساس آن خود شناسي به مهارتهاي اجتماعي تشكيل مي دهد .
از نظر گلمن مشاهدة خود كنترلي خيلي راحت نيستو خود كنترلي در نبود آتش بازيهاي هيجاني بهتر خود را نشان مي دهد يعني هر چه شدت احساسات كمتر باشد خود كنترلي نمود بهتر پيدا مي كند گلمن معتقد است احساس مسؤليت در محيطكاري و نوع برخورد با افراد تحت تأثير خلقيات فردي مي باشند و هرچه محتواي فكر در رابطه با مسئوليتي كه فرد قبول كرده است خالصتر باشد احساس مسئوليت بيشتر و بهتر صورت مي گيرد .
در يكي از تحقيقات صورت گرفته شده مشخص شدهبود افراد موفق در محيط كاري از نظر خود آگاهي با خود كنترلي ، سازگاري ، خود اعتماد نوآوري هفت برابر نمره بيشتري نسبت به افراد نا موفق داشتند و در نتيجه ما مي توانيم نتيجخ بگيريم كه خود كنترلي و مديريت خود تا حد زيادي مي توانند موفقيت شغلي را شكل دهند .

شعور اجتماعي سومين مؤلفه هوش هيجاني مي باشد و عبارت است از درك احساسات و جنبه هاي مختلف ديگران و بكار گيري سك عمل مناسب و واكنش مورد علاقه براي افرادي كه پيرامون ما قرار گرفته اند ( گلمن ، 1990 ، ص 213 )
اين مؤلفه با احساس مسئوليت در قبال ديگران نسبت بيشتري دارند زيرا هر چه افراد پيرامون يا مقابل براي ما اهميت بيشتري داشته باشند سعي بيشتري خواهيم كارد واكنش مناسب در قبال آنها نشان دهيم و شرط واكنش مناسب ،درك نوع احساس طرف مقابل مي باشد .
اين مؤلفه براي افرادي كه با مراجعين زياد و متفاوت برخوردارند وضرورض مي باشد خيلي از متخصصين هوش هيجاني عقيده دارند كه نشان اصلي هوشياري اجتماعي توان همدلي است .
در بين مؤلفه هاي هوش هيجاني تشكيل همدلي از همه راحتتر مي باشد همه ما همدلي يك دوست ، يك معلم با حساس كرده ايم و تشخيص داده ايم كه واكنش او تا چه حد باعث دلگرمي ما شده است .

همدلي به معني من خوبم تو خوبي نيست و بيه اين معني هم نيست كه تمام احساسات طرف مقابل را تأييد و تحسين كنيم همدلي بيشتر به معني تأمل و ملاحظة احساسات ديگران مي باشد ( شگلمن ، 1995 )
به عقيدة نظريه پردازان هوش هيجاني نككته كليدي جهت افزايش حي همدلي پرورش توانايي گوش دادن در خود مي باشد زيرا هرچه افراد احساس مسئوليت بيشتري بكنند تحمل بيشتري براي گوش دادنبه حرفهاي ديگران خواهند داشت در نتيجهببه درك بهتري از احساسات ديگران خواهند رسيد گفتن اين نكته ضروري است كه همدلي نيز ريشه در خود آگاهي دارد . زيرا هرچه ما نسبت به احساسات خود گشاده تر باشيم به همان اندازه در شناخت آنها ماهر تر خواهيم بود . و به راحتي مي توانيم نوع احساس خود را از ديگران تفكيك دهيم و براي طرف مقابل يك احساس مستقل قائل شويم . گلمن معتقد است كه افراديكه توانايي درك احساسات ديگران را ندارند از لحاظ احساس نا شنوا هستند تشخيص مزان همدلي افراد از طريق كلام ، كردارد ، آهنگ ، صدا ، سكوت و لرزش آنها راحت است در همه روابط انساني ، توجه كردن به ديگران از انس و الفتهاي هيجاني و از طريق ظرفيتهاي كه شخص براي همدلي با ديگران دارد سر چشمه مي گيريد ظرفيت شناخت احساسات ديگراندر عرصه هاي مختلف زندگي از كار فروشندگي مديريت گرفته تا روابط عشق و عاشقي و فعاليتهاي سياسي نقش بازي مي كند ( گلمن ، 1995)
عدم وجود همدلي عواقب ناگوار آن در خيلي از افراد مثل جنايتكاران و كورك آزاران زياد به چشم مي خورد آنچه مهم است ذكر شود اين است كه افراد به ندرت احساسات خود را در قالب كلمات بيان مي كند و بيشتر از طريق نشانه هاي غير كلامي از جمله طرفين صدا و حركت دست و محدوديت و حالات چهره ابزار مي‌كنند و هرچه ما از نظر هوش هيچاني ، قوي تر باشيم مي تواينم اين پيامهاي غير كلامي را تشخيص دهيم .
در يكي از تحقيقات كه در آمريكا صورت گرفتهبود مشخص شد دانش آموزان كه در درك پيامهاي احساسي خيلي كمتر از ديگران توانايي بيشتري دارند محبوبترين از لحاظ عاطفي و با ثبات ترين بچه هاي مدرسه هستند .

يكي ديگر از مؤلفه هاي هوش هيجاني مي باشد و خيلي از روانشناسان آنرا شرط بقا مي نامند به عقيدة آنان انسان سالم هيچ كاري را بدون هدف از پيش تعيين شده انجام نمي دهد و براي رسيدن به هدف و حتي انتخاب هدف خود انگيزي لازم ميباشد ازنظر گلمن ، خود انگيزي زبان سائق پيشرفت مي باشد و كوشش است در جهت رسيدن به حد مطلوبي از فضيلت افرادي كه اين خصيصه را زياد دارند هميشه در كارهاي خود نتيجه محور سائق زيادي در آنها براي رسيدن به اهداف و استانداردهاي وجود دارد اين افراد اهداف چالش برانگيز را خيلي سريع مرتب و ميزان مخاطرات آنها را حساب مي كنند و اطلاعات و راهبردهايي را بكار مي برند كه باعث كاهش عدم اطمينان آنها و افزايش عملكرد آنها شود اين افراد خيلي شريع ياد مي گيرند كه چگونه بازده كاري خود را افزايش دهند و خيلي سريع با اهداف گروه يا سازمان سازگار مي شوند .
اين افراد هميشه انتقاد شديد و سازننده در گروه از خود نشان مي دهند و موقعيت آنها در گروه طوري است كه مديران هميشه از توانايي هاي آنان حساب مي برند . اين افراد هميشه به توانايي خود اعتماد دارند و هميشه نسبت به آينده اميدوار هستند .
اگر قرار است يك صف ضروري براي افراد در نظر بگيريم خود انگيزي مي باشد زيرا فقط از طريق خود انگيزي است كه مي توان به پيشرفت فراي انتظار رسيد از آنجا كه افراد زير چتر تفاوتهاي فردي قرار گرفته اند و از لحاظ نياز و سائق با هم متفاوت مي باشن پس عوامل انگيزش در آنها متفاوت مي باشد تعداي از افراد از طريق عوامل بيروني مثل افزايش حقوق و پرستره شغلي و نمره برانگيخته مي شوند و تعدادي بهخاطر خود پيشرفت و نفس كار برانگيخته مي شوند گلمن (1995) در اين رابطه معتقد است افراديكهانجام كار براي آنها مهم است در طول كار علاقة زيادي به چالشهاي خلاقانه از خود نشان مي دهند و عشق به يادگيري و انجام كار در آنها بيشتر وجود دارد اين افراد انرژي بيشتري صرف اين كار مي كنتد و سؤالي كه هميشه ذهن آنها را مشغول مي كند اين است كه با چه روش بهتري مي توان اين كار را انجام داد . اين افراد زمانيكه عمل آنها به شكست مي انجامد بازهم مطلوب باقي مي مانند در چنين مواقعي خود تنظيمي با انگيزه پيشرفت در جهت غالب شدن برناكامي تركيب مي شود دو شخص با آمادگي بيشتري در جهت مقابله با موانع يا كار جديد شروع به كار مي‌كند به طور كلي مراحل خود انگيزي مطلبو بدين شكل است كه در ابتدا اهداف را ربه بندي مي كنيم و ميزان اهميت هركدام را مشخص كنيم اسن مسئله كاملاً در گروه خود شناسي مي باشد و هر چه خود شناسي ما بيشتر باشد بهتر مي توانيم اهداف خود را بر اساس نيازهاي واقعي اولويت بندي كنيم .